Deze inheemse velduil (veel zeldzamer dan bosuil) werd door het vogelopvangcentrum Beernem binnengebracht met een multipele radius-en ulnabreuk. Ondanks de slechte vooruitzichten werd toch ge-opteerd deze vogel een kans te geven en werd de vleugel tijdens anesthesie in tractie ge-immobiliseerd.

Wanneer de kropinhoud bij jonge papegaaien/parkieten om een of andere reden niet meer leegt, zal de inhoud op den duur beginnen verzuren. Daardoor komt de vogel in een vicieuze cirkel terecht : de kropwand wordt ge-irriteerd door de zure inhoud en heeft nog minder de neiging samen te trekken. Daarenboven begint ook het bloed van de vogel te verzuren en wordt hij echt ziek. Dit is een levensbedreigende situatie !
De krop moet zo snel mogelijk leeggezogen worden en gespoeld. De oorzaak moet aangepakt worden. (bacterieel, schimmel, virus).
Zowiezo moeten de eerste dagen kleinere hoeveelheden pap gegeven worden en moet de lediging goed opgevolgd worden. Te grote hoeveelheden pap per maaltijd kan trouwens ook een oorzaak van kropverzuring zijn.
Deze baby- rosé kaketoes werden behandeld voor vertraagde kroplediging.

Meer en meer worden papegaaien bij aankoop gescreend op bepaalde besmettelijke ziekten.
De bekendste ziekte is in de volksmond gekend onder de naam 'papegaaieziekte', maar heeft verschillende meer wetenschappelijke namen zoals :
'psittacose', 'ornithose', 'chlamydiose'.
Deze ziekte wordt veroorzaakt door wat we gemakshalve een 'bacterie' zullen noemen, met de naam 'chlamydia psittaci'.
Door middel van een uitstrijkje van de cloaca kan met DNA-onderzoek getest worden of de vogel deze bacterie in zich draagt.
Vogels kunnen 'drager' zijn van deze ziekte waarbij er een evenwicht bestaat tussen de bacterie en de immuniteit en waarbij de vogel er schijnbaar geen problemen mee heeft. Indien echter door stress, ziekte of een tekort aan bepaalde vitamines de weerstand daalt, kan de ziekte tot uiting komen.
Vooral leverstoornissen en ademhalingsproblemen kunnen dan optreden, zelfs met de dood tot gevolg indien niet of te laat behandeld.
Indien men echter door deze test weet dat de vogel drager is , kan hij preventief met antibiotica behandeld worden om de bacterie te elimineren.

Een tweede belangrijke ziekte wordt veroorzaakt door een virus : bek-en vederrot.

Het wordt in de volksmond soms ook de AIDS bij vogels genoemd, omdat het de weerstand bij jonge vogels ondermijnt met uiteindelijk de dood tot gevolg. Jammer genoeg bestaat hiervoor geen behandeling. De veel gebruikte engelstalige benaming is PBFD (psittacine beak and feather disease).
Zoals de naam al aangeeft, is er naast de vermindering van algemene weerstand soms ook sprake van abnormale veren, verlies van veren, kale plekken en een afbrokkelende bek.
Dat laatste wordt minder gezien. Bij de meeste vogels komt de ziekte tot uiting beneden de leeftijd van 3,5 jaar. Hoe vroeger de besmetting
(meestal al in het nest), hoe meer kans dat de vogel zich niet kan ontdoen van het virus en er uiteindelijk van sterft.
90% van de aangetaste vogels sterft beneden de leeftijd van 1 jaar. Veel jonge vogels die gestorven zijn aan bijvoorbeeld een longontsteking of darmontsteking waren eigenlijk besmet met het virus en zijn uiteindelijk gestorven omdat ze geen immuniteit meer hadden.
Bek-en vederrot wordt best getest op bloed.

Als laatste virusziekte is polyomavirus ook van belang, vooral voor kwekers. Dit virus veroorzaakt immers sterfte van jongen in het nest, terwijl
de oudere vogels meestal geen symptomen vertonen. Soms komt de ziekte pas uit rond speenleeftijd, vooral bij vogels die met de hand worden
opgekweekt. Vertraagde kroplediging, kleine puntbloedingen, vochtopstapeling in de buik zijn enkele mogelijke symptomen die kunnen optreden en dikwijls de dood tot gevolg hebben. Ook hier kan getest worden door middel van een druppel bloed.

Op onderstaande foto's : abnormale uitwerpselen bij papegaaieziekte (geelgroene urine wijst op 'geelzucht' bij vogels omdat de lever
aangetast is bij psittacose), op de twee röntgenfoto's valt vooral de gezwollen lever op.

Bijlagen:
ch3[1].jpg (19.7 KB)   
ch4[1].jpg (29.2 KB)   

Bijlagen:
IMG_1437.jpg (58.1 KB)   
metaalinmaag.JPG (123.4 KB)   

GEVAREN IN HUIS     (klik op de foto om te vergroten)

Een huis kan een gevaarlijke omgeving zijn voor een papegaai.

Naast het feit dat hij serieus verwond kan worden door een aanwezige kat of hond, of dat hij tegen een raam kan vliegen, zijn er andere levensgevaarlijke bedreigingen waar veel mensen niet direct aan denken.

VERGIFTIGING DOOR ZWARE METALEN, zoals lood of zink, komt meer voor dan algemeen gedacht.

In Engeland noemt men zinkvergiftiging ook ‘new cage disease’, omdat het nogal eens voorkomt indien de papegaai een nieuwe kooi krijgt die slecht gegalvaniseerd is .

Bij galvanisatie wordt er een laagje zink op de kooi gelegd tijdens de productie. Hoe goed dat laagje hecht is afhankelijk van de juiste temperatuur en druk. Als dus daarin is foutgaat, hecht het zink niet goed vast, en aangezien een papegaai continu met zijn bek aan de tralies hangt, kan hij na verloop van tijd voldoende zink binnen krijgen, om er ziek van te worden.

Het kan gaan om een redelijk stukje metaal, en dan kan dit op een röntgenfoto gezien worden.

Bij fijnkorrelig zink is dat meestal niet het geval.

Een papegaai met zinkvergiftiging zal serieus ziek worden en zijn nieren kunnen aangetast worden.

Loodvergiftiging komt meer voor bij roofvogels die binnengebracht worden in een vogelasiel voor verzorging. Dergelijke vogels hebben meestal prooidieren gegeten waarin zich nog hagel bevond (aangeschoten wild). Maar we mogen ook niet vergeten dat tiffani-lampen, gewichtjes aan de gordijnen, sluitingen op kurken van champagneflessen en soldering allemaal uit lood bestaan.

Nog terloops even vermelden : advocado’s worden afgeraden als voeding voor papegaaien omdat die voor sommigen onder hen giftig zijn. Ook de dampen die vrijkomen uit teflonpannen en ovens met teflonbekleding (zeker bij heel hoge temperaturen en als ze nieuw zijn) kunnen dodelijk zijn !

In bijlage enkele röntgenfoto’s van papegaaien die metaal binnenkregen…

Uitwerpselen als de spiegel van de gezondheid

Zoals vermeld is het onderzoek van de uitwerpselen van onschatbare waarde. Het is belangrijk dat de mensen een krantepapier onderaan de kooi leggen gedurende bvb. 24 u zodat we de uitwerpselen zien zoals ze geproduceerd werden op het moment dat de vogel in een rustige omgeving is. Soms wordt er ook gevraagd om de vogel enkele uren nuchter te houden, voor het geval dat we hem kort moeten verdoven voor bijvoorbeeld bloedname of röntgenfoto.

In tegenstelling tot zoogdieren, komt de urine en de mest bij vogels langs dezelfde opening naar buiten, namelijk de cloaca. Als de uitwerpselen te ‘waterig’ zijn, kan dat dus 2 dingen betekenen : ofwel is de mest te slap en dan spreken we van diarree en is er een darmprobleem, ofwel wordt er gewoon te veel urine geproduceerd. Dit laatste kan bijvoorbeeld het geval zijn bij nierproblemen, bij abnormaal veel drinken, of bij bijvoorbeeld suikerziekte.

Verdere onderzoeken moeten dan de oorzaak van het probleem vaststellen.

Ook de kleur van de urine kan ons bijkomende informatie geven. De urine bij vogels bestaat normaal uit 2 fracties : een waterige, normaal kleurloze fractie én een witte fractie. Dit laatste bevat de afvalstoffen, nl. de urinezuurkristallen, die via de waterige fractie het lichaam verlaten.

Een geelverkleuring van de urine kan wijzen op ‘geelzucht’ en dus een leverprobleem (bvb. bij de fameuze ‘papegaaieziekte’), een rode wijnachtige verkleuring kan wijzen op bvb. vergiftiging door zware metalen zoals zink of lood. In dit laatste geval zal een röntgenfoto gemaakt worden om metaalpartikels in de maag op te sporen.

Bij diarree gaan we op zoek naar de bacteriën of parasieten die oorzaak kunnen zijn van het darmprobleem. Via speciale kleuringen gaan we onder de microscoop het onderscheid kunnen zien tussen de verschillende microben die in de darm aanwezig zijn.

Onverteerde zaden in de mest kunnen wijzen op een ziekte genaamd : kliermaagdilatatiesyndroom…. En we gaan op zoek naar eitjes van wormen die wijzen op een worminfectie. Aan de hand van de vorm en de grootte van de wormeieren, kunnen we weten over welk soort worm het gaat.

VEDERPLUKKEN : OORZAKEN EN BEHANDELING

Vederplukken en andere vederziekten is een belangrijke oorzaak van ergernis voor vogels, hun eigenaars en dierenartsen. Het is meestal een gecompliceerd probleem waar vele factoren een rol in kunnen spelen en die in sommige gevallen op geen enkele therapie reageren. Alhoewel algemene maatregelen in sommige gevallen tot volledige genezing zullen leiden, vereisen de meeste gevallen een uitvoerig onderzoek, tijd, en dan nog blijven er enkele gevallen die niet opgelost geraken.

Bij het oplossen van een geval van vederplukken, is de voorgeschiedenis van groot belang, waarbij de leeftijd van de vogel, de soort, de duur van het vederplukken, het seizoen wanneer het begonnen is, vorige behandelingen, vorige onderzoeken, het feit of er nog vogels aanwezig zijn, de huisvesting, lengte van daglicht, voeding, vorige ziekten… van groot belang zijn.

De medewerking van de eigenaar is van het grootste belang, want een volledige genezing kan niet in korte tijdspanne bereikt worden en de behandeling zal aanzienlijk veel tijd en medewerking vergen, tesamen met het begrijpen van wat zich in het hoofd van een papegaai afspeelt.

Het komt er op aan bij het onderzoek zoveel mogelijk de medische oorzaken uit te sluiten vooraleer te besluiten dat het een psychologisch probleem is.

MEDISCHE OORZAKEN

Allergieën (meestal voedselallergieën)

Bepaalde wetenschappers menen dat ook vogels allergieën kunnen ontwikkelen die kunnen leiden tot vederplukken. Onderzoek op dit terrein is bezig, maar alles wijst erop dat dit inderdaad het geval kan zijn.

Uitwendige parasieten

Mijten en luizen, veelal aanzien als oorzaak, zijn zelden verantwoordelijk voor vederplukken.

Omgevingsfaktoren

Sigarettenrook of een droge omgeving (lage relatieve vochtigheid), soms door centrale verwarming of airconditioning, kan mede verantwoordelijk zijn voor jeuk of slechte kwaliteit van de veren, wat leidt tot veren die gemakkelijk afbreken. Indien deze veertjes breken, zal de vogel deze proberen te verwijderen. De meeste papegaaien leven in een tropisch regenwoud waar er dagelijks regen valt. Vandaar dat de meeste papegaaien er baat bij hebben dagelijks beneveld te worden met lauw water.

Een eenzijdige voeding voor de rui kan eenzelfde effect hebben op de kwaliteit van de veren nl. de vorming van heel fragiele veertjes. Wanneer de vogel deze ontdekt, zal hij die proberen te verwijderen, waardoor hij overdreven lang bezig is met de verzorging van zijn pluimage, wat dan weer aanleiding kan geven tot het beschadigen van gezonde veertjes.

Te donkere omgeving, onmogelijkheid voor de vogel om een bad te nemen en onvoldoende rust kan ook aanleiding geven tot vederplukken.

Te veel daglicht kan een stress betekenen voor een vogel, wat aanleiding kan geven tot een vogel die gestresseerd en geïrriteerd raakt. Een papegaai zou niet mogen in een omgeving staan waar meer dan 12 uur licht per dag aanwezig is. Indien dit toch het geval is, is het aangeraden de kooi te bedekken met een zwart stuk textiel. Meestal is het beter de kooi ’s nachts te bedekken, waarbij vb. de handdoek pas ’s morgens verwijderd wordt als de eigenaar opstaat. Ook moet men er op letten dat de kooi niet in direct zonlicht staat.

Algemene stoornissen

Elke leveraandoening kan aanleiding geven tot jeuk en papegaaieziekte is wel de meest voorkomende aandoening waarbij de lever kan aangetast zijn. Ook leververvetting ten gevolge van een te vette voeding (zonnepitten, pinda’s) in combinatie met te weinig beweging, speelt een rol.

Ook een chronische ‘vergiftiging’ door lood of zink kan dat veroorzaken.

Ontsteking van de huid of de vederfollikels is een weinig voorkomende oorzaak van vederplukken.

Slechte voeding

Is misschien wel de meest voorkomende oorzaak bij vogels. Vogels die vederpukken en die vooral veel zonnepitten eten, moet men overschakelen naar een uitgebalanceerd dieet en ondertussen moet extra vitamine A toegediend worden. Abricozen en wortelen bevatten veel vitamine A.

Wanneer alle medische oorzaken kunnen uitgesloten worden, kan de oorzaak psychologisch genoemd worden.

PSYCHOLOGISCHE OORZAKEN

Vragen naar aandacht :

Vederplukken kan een ideale manier zijn om de aandacht te trekken. Veel vederplukkers doen het alleen maar als de eigenaar erbij is. In die gevallen  kan, wanneer de vogel ermee begint, vederplukken een vicieuze cirkel worden. Hoe meer de eigenaar de vogel aanspreekt het niet te doen, hoe meer aandacht de vogel krijgt en hoe gelukkiger hij zich zal voelen. Deze vogels roepen nogal dikwijls, voordat ze beginnen vederplukken om aandacht van de eigenaar te trekken.

Op den duur weten de vogels ook hoe ze aandacht moeten trekken nl. door aan hun veren te plukken. Als de vogel zich dus plukt, is het van belang zeker geen aandacht te schenken, maar beter de kooi af te dekken, aanvankelijk voor een drietal minuten. Als dit nog niet volstaat, kan je de periode tot 15 minuten verlengen indien nodig.

Verveling:

Gebrek aan afleiding is een veel voorkomende oorzaak van vederplukken.

In vergelijking met het natuurlijke leven van een papegaai in het wild, moet het leven  in een kooi, waar eigenaars veel afwezig zijn, vergeleken worden met een ‘eenzame’ opsluiting van een mens. Een vogel in de natuur brengt zijn dag door met vliegen, zoeken naar voedsel, spelen met soortgenoten en verzorging van zijn veren. Een huiskamervogel moet niet meer zoeken achter voedsel, heeft meestal geen soortgenoten waar hij kan mee spelen en zal zich dus meer dan normaal bezig houden met de verzorging van zijn veren, wat op den duur ziekelijk kan worden. Aan de andere kant, kan een te kleine behuizing ook een stress zijn voor de vogel.

Verandering van omgeving :

Huiskamervogels moeten aangepast worden aan een leven met veel veranderingen. Zolang ze maar genoeg veranderingen ondervinden in hun leven, zullen ze dit ook weten te appreciëren en het aangenaam vinden dat er iets ‘nieuws’ gebeurt. Wanneer de vogel bang is, als de kooi naar een nieuwe kamer verhuist wordt of als er nieuw speelgoed in de kooi gebracht wordt, dan is dat een aanduiding dat de vogel zich een beetje te goed heeft aangepast aan zijn ‘saai’ leven en dus bang zal zijn voor alles wat nieuw is. Dat brengt natuurlijk allerhande abnormale gedragingen met zich mee zoals bv. vederplukken. Iedere kleine verandering in zijn leven, brengt voor die vogel dan zoveel stress mee, dat het een aanleiding kan geven tot vederplukken.

We mogen ook niet vergeten dat wat wij stress noemen, anders ervaren wordt door een papegaai. We zijn geneigd onze gevoelens te projecteren op een papegaai, maar de hersenen van een vogel werken nu eenmaal anders dan de onze. Zo zal een papegaai het kijken naar een tv-programma als sesamstraat veel meer appreciëren dan het kijken naar een natuurdocumentaire waar er soms roofvogels door de lucht zweven…deze roofvogels kunnen voor een papegaai heel afschrikwekkend zijn, zelfs al zijn het maar beelden op televisie.

Overdreven verzorging van de veren:

Het kan beginnen met het normaal verzorgen van de veren maar kan uitgroeien tot een echte tic nerveux, zeker als er niet genoeg afleiding is.

Bouwen van een nest :

Veel soorten vogels zullen voor het broedseizoen beginnen vederplukken om hun nest af te lijnen met veren en dit gedrag kan soms voortduren tot na het broedseizoen.

Sexuele frustratie, waarbij eenvogel geslachtsrijp wordt, maar niet een partner ter beschikking heeft, kan ook aanleiding geven tot vederplukken.

Zelfs wanneer twee vogels elkaar kunnen zien of horen, maar niet bij elkaar kunnen komen, kan dat ook aanleiding geven tot vederplukken, door de frustratie.

Inkorten van de pennen :

Wanneer de slagpennen ingekort worden, om het wegvliegen te beletten, kunnen de scherpe randen van de ingekorte pennen, de vogel zodanig ambeteren, dat hij begint te vederplukken in een poging om het ongemak te verhelpen.

BELANGRIJK VOOR DE EIGENAAR :

Voeding:

Goed uitgebalanceerde voeding : pelletvoeding is ideaal. Er bestaan namelijk tegenwoordig speciale korrels voor papegaaien waar alles in zit wat ze nodig hebben (Bv pretty bird oa.te verkrijgen bij 'lovebird' te Oostkamp, de Leiteweg 7,tel. 050/36 46 04). Belangrijk is dat zeker 80-90% van de voeding uit die pellets bestaat. Daarnaast kan je wat fruit geven of af en toe een kleine hoeveelheid zonnepitten als je hem eens wilt belonen.

Als je de papegaai niet kunt overschakelen op pellets (geef het niet te rap op !) dan moet je regelmatig eivoer, vitamines en kalk bijgeven.

Maak het de vogel niet te gemakkelijk, laat hem op zoek gaan naar eten.

Bv. Neem een keukenrol die je langs beide kanten volpropt met krantepapier.In het midden steek je een pinda. De bedoeling is dat de papegaai er lang genoeg over doet om de pinda te pakken te krijgen. In de natuur moet een papegaai soms ook ‘apetoeren’ doen om een noot te bemachtigen. Je kan in het begin de pinda of noot dicht bij het uiteinde steken, terwijl hij er op staat te kijken, zodat hij door heeft dat er in de rol een lekkernij zit. Hij zal rap doorhebben dat hij op zoek moet gaan naar een noot als hij een keukenrol volgepropt met krantepapier krijgt.

Verbeter de omgeving van de vogel:

Probeer sigaretterook zoveel mogelijk te voorkomen.

Geen direct zonlicht.

Dagelijks de papegaai benevelen met lauw water, eventueel mogelijkheid voor de vogel tot het nemen van een bad.

Maak dat de dagen voor de papegaai niet té lang worden (chronische oververmoeidheid geeft aanleiding tot vederpikken, net zoals een kind dan lastig begint te worden)

Verrijking van de omgeving :

Onthou dat een p       apegaai de mentale leeftijd van een kind van 4 jaar oud heeft. Niemand zal een kind van vier jaar opsluiten in een kleine kooi en weinig aandacht geven. Elk kind dat zo opgroeit zal onvermijdelijk abnormale gedragingen ontwikkelen. Vandaar dat het belangrijk is de papegaai mentaal te stimuleren: gebruik 12 stukken speelgoed, geef er niet meer dan vier per keer en verander ze dagelijks. Speelgoed kan ingedeeld worden in klimmateriaal, materiaal om op te bijten, pootspeelgoed en puzzels.

Klimmateriaal:bv. koorden, ladders, schommels en natuurlijk de kooi zelf.

Bijtmateriaal : bv. Wilgentakken, takken van fruitbomen (met de schors er nog aan), lege papierrollen die je volpropt met papier.

Pootspeelgoed : geeft aanleiding tot pootgymnastiek bv sparappel, okkernoot, deel van een maïskolf …

Puzzelspeelgoed :misschien een van de belangrijkste, maar minst gebruikt soort speelgoed bv een houten kubus met gaten waardoor de vogel zijn voedsel moet proberen te halen, vergt enige behendigheid en intelligentie…

Verder : wanneer het stil in huis is, dan kan het zijn dat de vogel zich ook niet op zijn gemak voelt (in de jungle is het zo dat wanneer het plots stil wordt, er dan gevaar op komst is).

Dus: laat de radio spelen of de tv aan als je langdurig afwezig bent.

Laat de vogel uit zijn kooi, zoveel mogelijk.

Verder zijn er medicamenten die een hulpmiddel zijn in het afleren van vederplukken. Bedenk ook : hoe langer vederplukken bezig is, hoe moeilijker het wordt om het af te leren. Zelfs als de oorspronkelijke oorzaak weggenomen wordt, kan het zijn dat door de gewoonte, vederplukken moeilijk te ‘genezen’ is.

Zoals je ziet is het probleem ‘vederplukken’ niet altijd even makkelijk op te lossen en moet er soms wat gezocht en geprobeerd worden, alvorens de vogel van zijn vederplukken verlost is.

Erwin Louagie

Dierenarts

Torhout

Voor microscopisch onderzoek van de mest en onderzoek op bacteriën wordt de mest uitgestreken op een draagglaasje, gedroogd en behandeld met verschillende kleurstoffen. Op die manier worden de bacteriën veel beter zichtbaar, verschillende soorten bacteriën zullen ook op een andere manier kleurstoffen opnemen, zodat er een onderscheid kan gemaakt worden tussen de verschillende microben.

Hier werd een geval onderzocht van dwergpapegaaitjes (agaporniden) waarbij , in verschillende nesten, de jongen stierven op een leeftijd van
8 dagen. Na autopsie en onderzoek van de mest na speciale kleuring werden verschillende 'sporevormende' microben gevonden in de darm.
Daardoor kon een geschikt antibioticum gekozen worden om het probleem op te lossen. De 'sporevormende' microben zijn omcirkeld op beide foto's.