Soms voel ik het aan mijn kleinste teen: dit wordt een ongewone voorstelling. Het podium, heel wit, vol 'stukken hert', met links een kapstok waarop draden? haren? kleren?, rechts stond een piano. Een stuk geschreven naar aanleiding van de dood van de broer van één van de dansers... Dat is allerminst vrijblijvend. Dat die danseres ook wordt aangewezen via een vertaalpaneel, dat de namen van de acteurs samenvielen met de namen van de personages, dat was wennen.
Alles was wennen, in het begin. Dat de acteurs in drie talen spraken, dat ze vaak in hun ondergoed speelden, dat echt en spel voortdurend door elkaar leken te lopen...
Wat is er echt? Wat niet? Wie zijn verhaal is van belang? Hoe wisselend is perspectief? Wat doe je als je iemand doden moet, maar kiezen mag wie?
Vragen, vragen, vragen. Verbluffend trouwens hoe met die vragen wordt gespeeld, hoe die ook allemaal min of meer ingevuld raken, want daar vreesde ik aanvankelijk wel voor: dat het alleen maar mysterieus zou blijven... De doden die ineens weer meededen, als dode tussen de levenden weliswaar, de raadselachtige rol van Yumiko, het nogal onrealistische lot van Juliette...
Oké, het indoctrinerende eindlied had niet gemoeten en na de dansvoorstelling van Akram Khan kwamen de dansstukken soms wat amateuristisch over, er werd gehuild bij de vleet en de humor was niet altijd nodig, maar het was wél een zeer beklijvende voorstelling, waarvan de symboliek me maar mondjesmaat duidelijk werd en waar het verhaal pas naar het einde op zijn hertenpoten leek te vallen. Niet helemaal, maar dat kan ook niet de bedoeling zijn geweest.
Heb ik ervan genoten? Echt wel. Maar het is het soort voorstelling dat je tweemaal na elkaar wil zien, om helemaal erin te kunnen stappen. Zouden ze het nog hernemen?
Hoe vertel je iets over de repetitie voor een toneelvoorstelling waarover je nog niet veel mag verklappen? Een poging.
Vrijdagavond is altijd een beetje ontladen. De week die in de kleren is gaan zitten, moet daaruit worden verjaagd. Dàn met leerlingen bijeen gaan zitten en je vastbijten in een tekst is niet altijd gemakkelijk. Eerlijk? Ik moest even wennen, even weer het stuk 'vinden', erin 'kruipen', voor ik echt kon meedraaien.
De refter werd gebruikt als studiezaal; wij maakten dus van de studiezaal een repetitieruimte. Francis, jarig geweest, zorgde voor de nodige suikers en we konden er weer tegenaan. De kat was lenig als steeds, nog wat zoekend naar de juiste manier om een echt dier op het podium neer te zetten, maar wel al volledig in de juiste sfeer. Haar baasje keek zijn ogen uit.
Prins, prinses, koningin en hofhouding liepen nog wat naar elkaar te zoeken, maar hun tekst kreeg wel al perspectief en dieptezicht. Vooral de intonatie kreeg bij momenten genadeloze dimensies, alsof het allemaal écht vals en gemeen werd gebracht.
Even voelde ik me onwennig toen ik het van Francis overnam omdat hij weg moest; het hielp wel om nu pas echt geconcentreerd ervoor te gaan. Stoelen vullen, lichten uit, spelen! We zijn er klaar voor!
Het was laat toen ik besliste toch tickets te kopen en het was laat toen ik eindelijk op mijn fiets sprong en naar de Bourla spurtte, maar het was de moeite waard. Tom Lanoyes verjaardagsshow, een soort van 'best of' bracht niet wat ik had verwacht, maar bracht humor, sfeer en ging bij momenten ook behoorlijk diep.
De laatste tijd denk ik het geregeld wanneer ik naar een voorstelling ga: "Is dit nu hét publiek van..."? Een idiote vraag waarop geen zinnig antwoord kan gegeven worden. Waarom kiest iemand naar een bepaalde voorstelling te gaan? Misschien kwam hij toevallig net voorbij: "Hé, er is iets te doen hier vanavond. Zouden er nog kaarten zijn?" Of was het een avond onder collega's? Misschien zaten er echt verstokte Lanoyefans in de zaal. Wie zal het zeggen. "Hét publiek" bestaat natuurlijk alleen als "het publiek van de avond". Als het aan Tom Lanoye lag, dan moesten we gaan samenwonen, altijd bij elkaar blijven. De toon was meteen gezet.
Nog voor het zaallicht uit was, nog voor iedereen binnen, kwam hij heel nonchalant het podium opgestapt. Dat hij maar al wat zou beginnen, dat er nog wel mensen zouden komen. Voor de laatkomers vatte hij dan ook beknopt en hilarisch zakelijk zijn poëtische pleidooi voor de acteur samen. De kop was eraf, de deuren gingen nu wel dicht, het zaallicht uit, Lanoye schakelde over op een accent dat dichter bij het AN aanleunde en weg waren wij. De Eerste Wereldoorlog in. Oprukken met Duits kanonnenvlees, vastlopen in de loopgraven... Aanvankelijk kwam het mij bijzonder onwerkelijk over: wat is mijn affiniteit met 14-18? En: zo oud is Lanoye nu ook nog niet? En: is dit nu het onderwerp van de avond?
Het deel voor de pauze hield ik het dan ook op: 'niet slecht verwoord' en 'mooi gebracht'. Pas in het tweede deel was ik er helemààl bij: het grappige stuk over de nv Lanoye, het beklijvende verhaal over het 'woeste' sterven van een moeder (zijn moeder?) en een passage die ik 'ochtendurine' noem. Dit was een jubileum waard.
Dat de schrijver-performer aan het einde ook nog ging zingen en dansen hoefde niet echt voor mij, maar aanstekelijk was het wel en hoewel ik aanvankelijk nog mijn twijfels had bij zijn zangcapaciteiten, viel alles netjes op zijn pootjes en mocht Lanoye van mij elk jaar een verjaardagsonemanshow brengen.
Woensdagmiddag betekent meestal: naar huis spurten om het daar over te nemen, de oudste naar de balletles te brengen en met de twee jongste prinses of pop te spelen. In het centrum blijven hangen voelde daarom tamelijk bevrijd aan, al stond er een goedgevuld programma klaar.
Op de valreep ingeschreven, enkele minuutjes te laat binnen geraakt, maar niettemin heel geïnteresseerd luisterde ik in het Etnografisch Museum naar antropologe Marita De Sterck die verhaalde over haar belevenissen tijdens een inwijdingsritueel van de Ticuna in het Amazonegebied. Misschien hebt u de prachtige foto al gezien die de tentoonstelling "Het feest van het nieuwe meisje" moet promoten? Even intrigerend is het ritueel zelf, doorweven met een rijke symboliek in verband met menstruatie en volwassen worden.
Na een korte koffiepauze verkenden we de Ticuna-verdieping, om er de fascinerende maskers te bewonderen die kwaadwillende geesten uitbeelden, te luisteren naar de mythische verhalen en stil te staan bij het overgangsgebeuren.
Staat de rest van de collectie vooral geheimzinnig te wezen, het verhaal van de Ticuna is, ondermeer met de prachtige infobundel, heel verhelderend en inspirerend.
Het museum is nog tot juni 2009 gelegen aan de Suikerrui en maakt vanaf 2010 deel uit van het Museum Aan de Stroom. De tentoonstelling bezoeken met klassen kan gratis, maar moet vooraf vastgelegd worden om te vermijden dat het er te druk wordt. Voor een eerste graad zal vooral het onderwerp inwijdingsrituelen aanspreken, in de tweede graad kan misschien vooral gewerkt worden rond de verhalen, terwijl in de derde graad aandacht kan worden besteed aan de symboliek en de pracht van de maskers, de impact van de lichamelijke veranderingen op een vrouwenleven en de situatie van de Ticuna-indianen, om maar een paar invalshoeken te noemen.
geheugenhectaren
