gevallen in een vogelartsenpraktijk : dierenarts Erwin Louagie
Als dierenarts kleine huisdieren (ook honden en katten) is een groot deel van mijn cli�nteel houder van vogels (papegaaien, parkiten,duiven, zangvogels, exoten, roofvogels,...) Aangezien er al zoveel informatie over katten en honden terug te vinden is op het internet, heb ik speciaal voor vogelliefhebbers deze blog aangemaakt. Sedert 2024 plaats ik nu en dan ook eens andere gevallen (honden, katten, ...) op de blog
Mijn gegevens : Louagie Erwin, wijnendalestraat 23, 8820 Torhout
tel 050/216934
Op afspraak
11-02-2024
Trichomonas in een hout/bosduif
Een jonge bosduif (synomiem voor houtduif) werd binnengebracht voor een eerste verzorging. Jammer genoeg was de duif bij aankomst reeds overleden. Bij het openen van de bek was het extreme, gelig beleg duidelijk. Wellicht was de vogel gestorven door verstikking doordat dit de opening van de luchtpijp kan blokkeren.
Trichomonas of bij duivenmelkers 'het geel' genoemd wordt veroorzaakt door een eencellige parasiet. Wanneer duivenmelkers met hun duiven op controle komen, wordt een uitstrijkje van de keel genomen om de beweeglijke parasieten onder de microscoop te zoeken. Bij een geringe besmetting is nog geen geelachtig beleg in de keel te zien, maar dit kan wel de prestaties bij sportduiven ondermijnen. Tegen deze ziekte bestaan effectieve geneesmiddelen, die door duivenmelkers veelal preventief worden gegeven. De besmetting kan via drinkwater overgedragen worden.
Het verband tussen de concentratiekampen in WO2 en '(vogel)diergeneeskunde
Soms worden vogels binnengebracht die extreem zijn afgemagerd door een chronische ziekte. Wanneer deze dieren 20% of meer van hun normaal lichaamsgewicht hebben verloren, wordt de prognose gereserveerd. Want door de snelle vermagering moeten alle afvalstoffen die vrijkomen, weggefilterd worden door de lever en de nieren. In veel gevallen zijn deze organen al in het ziekteproces betrokken, waardoor nier-en leverfalen optreedt. Dat maakt het heel moeilijk (maar niet onmogelijk) om deze vogels er door te krijgen.
Maar er speelt nog een ander fenomeen, wat men het 'refeeding syndrome' noemt in het Engels.
Door de vermagering en uitputting verliezen de cellen veel stoffen, zoals magnesium, fosfor, kalium en calcium. Stoffen die levensnoodzakelijk zijn voor de normale werking van de cel. Wanneer we nu te snel (dwang)voeding en vooral koolhydraten gaan geven aan de vogel, wordt er plots veel insuline geproduceerd, waardoor niet alleen glucose maar ook veel mineralen de cel worden ingepompt. Door die plotse verschuiving van die stoffen, raakt de normale werking van de cellen ontregeld en dat heeft zijn gevolgen voor een normale werking van het hart, de hersen, de ademhaling....en dat kan tot een plotse dood leiden.
Dit fenomeen kennen we sedert het einde van de tweede wereldoorlog. Toen werd in veel gevallen te veel en te vlug voeding gegeven aan de uitgehongerde en uitgemergelde bevrijde krijgsgevangenen. Een groot deel van die mensen is nadien alsnog gestorven door dat hun lichaam dit niet meer aankon.
Bij uitgemergelde vogels houden we daar rekening mee, maar het risico kan nooit volledig uitgesloten worden. En geen dwangvoeding geven bij vogels die niet meer eten is ook al geen optie...
Vandaar....het belang om zo vlug mogelijk te reageren als een vogel niet goed zit, als hij veel slaapt, zich 'dik' zet of abnormale uitwerpselen produceert. Het is immers niet altijd te beoordelen als een vogel mager geworden is, doordat hij zich dik zet. Het normale gewicht van je vogel kennen als referentie en hem regelmatig wegen kan daarom een hulpmiddel zijn. Hem eens vastpakken als je twijfelt en voelen of zijn borstbeen niet te scherp aanvoelt, kan ook helpen om niet te laat in te grijpen en een dierenarts te raadplegen.
En zoals ik reeds vroeger vermelde : vogels vermageren sowieso enorm snel als ze niet of onvoldoende eten omdat hun lichaamstemperatuur van nature al 40°C of hoger is.
Hieronder ook een afbeelding hoe je de voedingstoestand van een vogel aan de hand van de 'filet' of de vliegspieren naast het borstbeen kan beoordelen.
Ook een foto terwijl ik een agapornis aan het dwangvoeden ben én een archieffoto uit 1945 bij de bevrijding van een concentratiekamp om het 'refeeding syndrome' te illustreren.
Dit is eens iets anders : operatie tumor/abces buik kat
Alhoewel ik in mijn dierenartsenpraktijk heel veel vogels behandel, ben ik eigenlijk gestart als dierenarts gemengde praktijk en dit is het nog altijd. Ik behandel dus ook honden, katten, konijnen,... Geen grote huisdieren (koeien, varken, schapen,...) of reptielen.
Aangezien ik geen speciale website heb aangemaakt in verband met kleine huisdieren (die zijn er al genoeg), andere dan vogels, wil ik hier toch eens een aparte, onlangs uitgevoerde operatie, voorstellen.
Het betreft een zwerfkat, die enkele jaren terug werd opgevangen door een vrouw, die zich al jarenlang het lot van zwerfkatten aantrekt.
Een zekere Tania van Torhout, die ik hierbij ook eens in de bloemetjes wil zetten op deze manier.
Zwerfkatten en kittens die soms door onverantwoordelijke mensen worden achtergelaten, komen heel dikwijls bij haar terecht en vinden bij haar een (tijdelijke) warme thuis. Ik ken niemand die zich op zo'n enthousiaste manier inzet voor deze dieren, die anders in veel gevallen een eenzame hongerdood zouden sterven.
Deze zwerfkatjes krijgen bij haar alle medische verzorging en liefde die ze nodig hebben. Geen inspanning is haar te veel. Kortom, dit is haar leven...Ze krijgen de nodige vaccinaties, worden gechipt en gecastreerd/gesteriliseerd en zijn dus volledig in orde.
Daarom, beste lezers van deze blog : wanneer je op zoek ben naar een kat/kitten en haar/hem een warme thuis kan en wil bieden...denk dan eens aan Tania van Torhout (telefoonnummer 0496/933142 - 050/222428). Het heeft haar de nodige voldoening om met enthousiasme haar werk voor te zetten en je krijgt er ongetwijfeld veel kattenliefde voor terug.
Terug naar deze kat....Ze werd indertijd als zwerfkat opgevangen door Tania en ze is daar gebleven...Ze heeft haar naam niet gestolen : 'Lieverd', en lief is ze zeker...ook al kan ze wat nors kijken :)
Haar leeftijd wordt geschat op 9 jaar. Onlangs kwam Tania bij mij op consultatie omdat ze niet ok was, haar eetlust was de laatste dagen verminderd. Bij palpatie bleek een appelsiengrote tumor in de buik te zitten. Dit werd op een röntgenfoto bevestigd.
Ook al was de prognose eerder slecht, toch wilde Tania het dier alle kansen geven en werd overgegaan tot een operatie. Wat we vonden : een combinatie van een tumor/abces waarin een darm zodanig vergroeid zat, dat we er een stuk darm van tussen moesten halen en de twee uiteinden aan elkaar naaien. Je kan je voorstellen dat dit een heel secuur werkje is, want de verbinding tussen de twee darmuiteinden moet 'waterdicht' zijn.
Lieverd heeft het gered. Hij begon direct na de operatie te eten en een paar dagen later werd de eerste stoelgang gemaakt.
De foto's spreken voor zich...niet voor gevoelige kijkers....
Wat een voldoening heeft zoiets niet...., maar jammer genoeg heeft de medische wereld nog niet voor alles een oplossing. En om nog eens terug te komen op de vogels : dat blijven nog net iets meer delicatere wezens...Maar we blijven ons best doen !!
Update edelpapegaai zonder bovenbek, zie bericht datum 10/10/2023
Een 3-tal maand na het traumatisch ongeval waarbij deze edelpapegaai zijn bovenbek verloor, ziet Rocco er al heel wat beter uit. Zonder problemen eet deze lieveling zonder hulp vochtig gemaakte pellets B14 van nutribird. Het intensieve werkje waarbij de open wonden ter hoogte van de geamputeerde bovenbek en neusholtes moesten gereinigd worden na iedere voederbeurt is zo goed als niet meer nodig. Door de veel gezondere en meer complete voeding kunnen we zelfs stellen dat de levensverwachting van Rocco nu verlengd is !
Ter gelegenheid van een controlebezoek werd een scherpe punt aan één kant van de onderbek met een dremel weggevijld.
Zoals blijkt uit deze foto's na de korte verdoving, is Rocco een fotogenieke papegaai die met reden (samen met zijn eigenaars) een standbeeld van moed en doorzetting verdient !
Deze dwergooruil werd aangeboden met een uitpuilend oog (bloeding achter oog ?), en een kwetsuur ter hoogte van de kop. Het dier had sinds 24uur geen enkele eetlust meer en was apatisch. Geleidelijk was het dier minder gaan eten en was uitgemergeld.
Gelukkig kwam het dier door middel van dwangvoeding (vleespap toegediend door middel van een maagsonde), antibiotica en onstekingsremmer er terug bovenop en won tijdens de 5 dagen hospitalisatie ongeveer 20 gr aan gewicht (van 180 naar 200gr = 10% gewichtstoename).
Er werd voorgesteld in plaats van alleen eendagskuikens ook versneden babymuisjes als voedsel te geven met regelmatige toediening van vitamines (bijvoorbeeld Kasper CarniZoo Carnivorenmix, 5dagen per maand op de voeding).
Alleen eendagskuikens geven aan roofvogels zorgt voor vitamine-en mineralengebrek. Eendagskuikens hebben bijvoorbeeld nog geen volledig verkalkt skelet waardoor deze onvoldoende calcium bevatten. De spieren van eendagskuikens zijn ook niet volledig ontwikkeld waardoor ze bepaalde essentiële voedingsstoffen missen.
Deze foto's werden genomen kort voor de vogel terug naar huis mocht.
Rocco is een vrouwelijke edelpapegaai (eclectus rotatus) die, die door een ongeluk in huis een fractuur van de beenderige aanhechting van de bovenbek opliep.
Bij aankomst bleek dat de bloedvoorziening van de bovenbek onvoldoende was en werd die de volgende dag in het benig gedeelte geamputeerd onder algemene anesthesie (verdoving). De bovenbek was immers gedoemd om af te sterven en dit ging onvermijdelijk een infectie en gangreen veroorzaken.
De onderbek was gespleten en werd door middel van een metaaldraad terug gerepareerd.
Andere dierenartsen hadden euthanasie voorgesteld, maar de eigenaar wilde Rocco kost wat kost nog een kans geven.
Feit is dat papegaaien die de boven-of onderbek kwijtraken, uiteindelijk meestal hun plan leren trekken, op voorwaarde dat ze hun voeding onder de vorm van een papje worden aangeboden.
Tot dan moeten ze natuurlijk gedwangvoederd worden en krijgen ze antibiotica en pijnstillers tegen infecties en pijn.
Ook moet s avonds voor Rocco gaat slapen, alles in zijn bekje proper gemaakt worden, want de papvoeding gaat overal aan kleven.
Na 14 dagen mocht Rocco naar huis en mits de nodige extra zorg thuis, hopen we dat hij nog een lang en gelukkig leven mag leiden. Uiteindelijk zijn het vooral de mensen die medelijden hebben met hem, maar zelf ligt Rocco er niet van wakker dat hij zijn bovenbek mist. Misschien zelfs integendeel, aangezien hij nu extra aandacht krijgt.
Een extra pluspunt is nu dat Rocco wat gezonder gaat eten, want de pap wordt gemaakt van nutribird korrels voor papegaaien en eivoer. Alhoewel het natuurlijk beter is, je bovenbek als vogel niet te verliezen
De eigenaar heeft ook de omgeving voor de vogel aangepast (ladder), zodat hij zonder het gebruik van zijn bovenbek, gemakkelijk in zijn kooi kan klimmen.
Het filmpje vind je hier op youtube : volg de link onder aan de foto's
https://youtu.be/QxqUeotVa6Q
Fotos : voor de operatie/verdoving door middel van gas met een masker/de geamputeerde bovenbek/na de operatie/Rocco leert zelfstandig eten
Partnergeweld in de vogelwereld : blauwgele ara pop aangevallen door man
Deze blauwgele ara (ara ararauna) pop had een duidelijke bloeduitstorting aan beide kanten van de kop met zwelling. Haar nieuwe partner had haar wellicht aangevallen.De vogel had ook geen eetlust (pijn ?). Zij werd gehospitaliseerd , kreeg dagelijks injecties met een antibioticum en pijnstillers. Ze werd ook gedwangvoederd met een kropnaald. Na enkele dagen was de zwelling fel verminderd en mocht ze terug naar huis.
Als papegaaien van verschillende geslachten samen worden gehuisvest, is een goede verstandhouding niet altijd vanzelfsprekend. Het klikt wel of niet, een beetje zoals in de mensenwereld.
Dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld duiven : als je doffer en duivin samensteekt, heb je meestal binnen de 14 dagen het eerste ei....
prop gras chirurgisch verwijderd uit krop van een kip met 'harde krop'
Om een of andere nog onduidelijke reden, gaan kippen soms abnormaal veel gras eten. Gras bestaat uit cellullose (vezels) en die worden verteerd in de dikke darm, dus niet in de krop. In de krop kan de prop gras een soort 'spons' vormen waarin zaden en ander materiaal 'gevangen' zit. Wanneer de krop samentrekt werkt deze prop als een soort plug die de doorgang naar de slokdarm en de kliermaag belemmert. Aspergebonen (die ook vezels bevatten als je die opentrekt) kunnen hetzelfde effect hebben.
Het voedsel in de krop begint te gisten en te verzuren. Het zuurt 'verbrandt' de krop waardoor die nog minder neiging heeft om samen te trekken.
In het beginstadium kan geprobeerd worden door middel van massage en laxeermiddel de prop los te werken. Indien dit niet lukt is chirurgische behandeling nodig.
Marek is een virusziekte met een wat eigenaardig verloop.
Kuikens moeten al in de eerste levensdagen besmet zijn om later in hun leven de ziekte te ontwikkelen.
Als kuikens heel vroeg in hun leven besmet worden met het virus, is hun immuunsysteem nog niet voldoende ontwikkeld om het viurs als 'lichaamsvreemd' te herkennen, dus gaat het kuiken er ook niet tegen 'vechten'. Ondertussen kan het virus zich in de zenuwen en de hersenen nestelen en langzaam zijn vernietigende werking doen. Op die manier ontstaan er op den duur verlammingen.
De ziekte kan acuut, maar ook chronisch (traag) verlopen.
Typisch zijn de pootverlammingen, maar ook andere zenuwen kunnen aangetast worden. Zo kunnen zelfs de zenuwen van de krop in uitzonderlijke gevallen aangetast worden, waardoor de krop niet wil ledigen en waardoor ze een zure (kropverzuring) of harde krop krijgt (vaste delen zoals gras die vast komen te zitten in de krop en en soort harde 'bal' vormen). Dit maakt de diagnose van Marek in het begin soms heel lastig. Het zijn niet altijd de schoolvoorbeelden die je tegenkomt, waarbij de kip met één poot vooruit en één poot achteruit zit.
Daarenboven kan Marek ook tumoren geven. Afhankelijk waar de tumor in het lichaam zit, of waar de tumor op duwt, zullen dus ook andere symptomen zichtbaar worden, die soms niet meteen in de richting van Marek doen denken.
Marek komt meer en meer op latere leeftijd voor dan vroeger bij sierkippen en zien we meer en meer in een chronische vorm, waarbij de verlamming bij het geven van ontstekingsremmers soms tijdelijk verbetert. Heel zelden zien we een soort stabilisatie met ontstekingsremmers waarbij de kip verder een min of meer normaal leven kan leiden. Dan kan je de vraag stellen of dit wel de ziekte van Marek geweest is, want de diagnosemogelijkheden (zoals MRI of CT-scan) zijn financieel niet zo toegankelijk als het over kippen gaat.
Hier op de foto zie je een 'schoolvoorbeeld' van een seabright met Marek. Seabrights worden algemeen gezien als een van de meest gevoelige kippenrassen voor het virus. Klik op de foto voor een groter beeld.
Er zijn ook kanariepokken en kippepokken. Deze ziekten veroorzaken de typisch pokletsels op plaatsen met weinig bevedering. Dit zijn ook de plaatsen waar bijtende insecten zoals muggen die besmet zijn met het pokkenvirus gemakkelijkst bloed zuigen. Muggen zijn een belangrijke bron van besmetting door pokken, maar ook bloedluizen kunnen ze overdragen. Duiven die pikken naar elkaar kunnen elkaar ook besmetten en zelfs via het drinkwater kan het gebeuren.
Kippenpokken zijn alleen besmettelijk voor kippen, kanariepokken voor kanaries, duivenpokken voor duiven, mensenpokken voor mensen, en .apenpokken voor apen en mensen
Er zijn uitwendige pokken die je bijvoorbeeld ziet rond de bek, maar ook in de bek kunnen de letsels uitgebreid worden. Als zon pokletsel in de bek de luchtpijp afsluit, kan een duif in acute ademnood komen.
In België is momenteel geen vaccin tegen duivenpokken beschikbaar. Dit wordt toegediend door enkele pluimpjes te trekken op de bil en met een borsteltje het vaccin in te wrijven. Op deze plaats krijgen de duiven dan een pok doordat het vaccin een verzwakte variant van het virus bevat.
Deze pok is het bewijs van een goede immuniteit.
Tot in de jaren tachtig werden mensen gevaccineerd tegen de mensenpokken, een ziekte die gedurende eeuwen verschillende pandemieën veroorzaakte waarbij miljoenen mensen stierven, net zoals tijdens uitbraken met de pest.
Wie nog gevaccineerd is tegen de mensenpokken heeft op zijn bovenarm nog een klein litteken het resultaat van een genezen pok.
Duivenpokken in de bek lijken sterk op een andere ziekte : trichomoniasis of 'het geel'. Deze wordt echter veroorzaakt door een eencellige parasiet.
acute ademnood grijze roodstaartpapegaai door schimmelprop (aspergillose) in luchtpijp
Aspergillose werd in deze blog reeds meerdere malen besproken. Het is een agressieve schimmelziekte die vooral voorkomt bij vogels die een verzwakt immuunsysteem, zoals bij papegaaien die een zaadmengsel als bijna enige voeding krijgen. Dit leidt tot vitamine A-gebrek. De fruitsoorten die wij hier kennen (appel, peer, kiwi, ) bevatten weliswaar veel vitamine C, maar te weinig vitamine A.
Bij sommige papegaaien kunnen schimmelproppen die zich gevormd hebben in de longen, plots loskomen en vast komen te zitten in de splitsing van de luchtpijp waar ze beginnen werken als een klep die dichtslaat iedere keer als de papegaai inademt. Dit kan leiden tot acute verstikking.
Deze papegaai werd gevonden onder in de kooi met acute erge ademnood. Hij werd zo vlug mogelijk in een zuurstofkooi gestoken voor een paar uur. Indien we de vogel meteen hadden willen behandelen, zou dit wellicht slecht afgelopen zijn. Iedere inspanning kon immers de dood veroorzaakt hebben, omdat de hersenen op dat moment te weinig zuurstof kregen.
Nadat de papegaai wat gestabiliseerd was, werd hij verdoofd met een mengsel van zuurstof en isofluraan (verdovingsgas) en werd zonder te aarzelen een opening gemaakt achter de laatste rib, waar een buisje in de luchtzak werd gestoken (die met de longen in verbinding staat).
Via dit buisje werd nu zuurstof en isofluraan geblazen door het verdovingsapparaat en het buisje werd aan de huid vastgenaaid. Nu kon de papegaai na het wakker worden door dit buisje in de buik ademen. Het ademhalingsstelsel van een vogel zit immers anders in elkaar dan een zoogdier. Op die manier kon de vogel weer zonder problemen ademen.
S Avonds werd de vogel weer verdoofd via deze canule en werd een buisje in de luchtpijp geschoven tot aan de splitsing van de luchtpijp en werd de prop er uit gezogen. Na het wakker worden, werd de canule afgedicht om te kijken of de papegaai weer via de bek normaal kon ademen en of dus de luchtpijp weer volledig vrij was. Gelukkig was dit het geval en kon de canule in de buik verwijderd worden.
Het dier zal nog lange tijd medicatie moeten nemen tegen de schimmelinfectie en zal een gezondere voeding moeten eten met meer vitamine A, meer calcium, minder vet en ook wat dierlijke eiwitten. Zon voeding is bijvoorbeeld nutribird P15 van Versele-Laga.
Ook kreeg het dier ontstekingsremmers en antibiotica om infectie in de buik door de canule te voorkomen.
Deze vogel heeft veel geluk gehad want veel van deze dieren sterven op weg naar de praktijk of stikken tijdens de behandeling voor de canule kan geplaatst worden. Het vastnemen van de vogel waardoor ze zich opwinden kan al voldoende zijn.
Foto 1 : Eerst was het verdovingsapparaat aangesloten via een masker op de kop, daarna werd het aangesloten aan de canule in de buik via een darm . Op die manier blijft de vogel verdoofd en kunnen we de canule vastnaaien aan de huid.
Foto 2 en 3 en 4 : nu kan de vogel rustig wakker worden.
Foto 5 : De vogel is wakker en kan nu via de canule ademen terwijl de schimmelprop nog vastzit in de luchtpijp. Hij kreeg een kraag om zodat hij de canule niet kon losbijten. Later werd de vogel terug verdoofd om de schimmelprop er uit te halen. We mogen dit niet overhaasten want de vogel is nu uitgeput door te snakken naar adem gedurende al die tijd.
We zien regelmatig kippen met een dikke buik gevuld met vocht. Deze kippen zijn meestal erg mager (te voelen aan het scherpe borstbeen) en 'lopen als een pinguin'.
Veelal zijn ze ook kortademig en in extreme gevallen ademen ze met open bek. Dit komt omdat de druk in de buik zodanig groot wordt dat dit begint te duwen op de longen en luchtzakken.
Vochtopstapeling in de buik kan verschillende oorzaken hebben : 1) een hartprobleem waarbij het bloed als het ware in de buikorganen 'blijft staan' en er serum vanuit het bloed in de buikholte sijpelt. 2) Een leverprobleem (zwelling van de lever of levercirrhose) waardoor het bloed dat door de lever passeert voordat het naar het hart vloeit als het ware wordt 'tegengehouden' en door de druk in die bloedvaten serum in de buikholte sijpelt. 3) een eidooier die tijdens de eisprong niet in de eileider maar in de buikholte terechtkomt. De dooier bevat irriterende stoffen die een ontstekingsreactie geven en waardoor het buikvlies ontstekingsvocht begint af te scheiden.
Dit mag niet verward worden met een eileiderontsteking, waarbij er ontstekingsvocht of etter zich in de eileider opstapelt. Kippen leggen bijna dagelijks een ei en daardoor staan de 'geboortewegen' continu open, waardoor er bacteriën makkelijk binnen geraken en een onsteking veroorzaken. Ook dan kunnen kippen een dikke buik krijgen, maar dan voelt de buik meestal niet aan als een ballon gevuld met water. In veel gevallen zien we dit reeds aankomen : een windei of een ei met een abnormale schaal (maar dit kan ook door calciumtekort optreden.)
Via enkele onderzoeken kunnen we achterhalen wat de oorzaak is van vochtopstapeling in de buik. Een gele kleur wijst meestal op een eidooier die in de buik terecht is gekomen. Ook kunnen we het eiwitgehalte van het vocht bepalen door middel van een refractometer. Als het vocht meer dan 2 gram eiwit/liter bevat, is het meestal ontstekingsvocht, veroorzaakt door een eidooier. Ook vinden we dan meestal vetdruppels in het buikvocht terug.
Onderscheid maken tussen hart-en leverproblemen ligt wat moeilijker, maar hou er rekening mee dat kippen vaak last hebben van leververvetting door het hoge oliegehalte in de zaden (mais,..) en bij de vorming van een eidooier wordt er sowieso veel vet gemobiliseerd (cholesterol in eidooier), waarvan een deel terug opgeslagen wordt in de lever.
De kip op de foto had last van buikwaterzucht ten gevolge van een eidooier die in de buikholte terecht was gekomen. Om de druk in de buik te minderen, wordt in eerste instantie de buik gepuncteerd met een naald om vocht af te laten. Dat moet op een gecontroleerde manier gebeuren om geen darmen aan teprikken.
Daarna krijgt ze onstekingsremmers en antibiotica toegediend, bij voorkeur door middel van injecties. Op die manier hopen we de ontstekingsreactie stil te leggen.
De beker op de foto's gevuld met vocht (bijna 0.5 liter !!) is het vocht afgelaten bij 2 kippen in één sessie. Twee kippen van dezelfde eigenaar hadden tegelijkertijd last van hetzelfde probleem (eidooier in de buikholte). Dit was in het voorjaar. Niet verwonderlijk eigenlijk : de meeste kippen stoppen met eieren leggen in de winter en als het voortplantingsstelsel in het voorjaar terug actief wordt, gebeurt het wel eens dat er foutjes gebeuren waarbij de eidooier op de verkeerde plaats terecht komt : niet in de eileider, maar in de buikholte.
Op een van de foto's zie je ook een refractometer waarmee we het eiwitgehalte in het buikvocht kunnen bepalen.
Spoelen van neusgaten en sinussen bij een papegaai
Zoals reeds verschillende keren vermeld in deze blog is het geven van alleen maar een zaadmengsel bij papegaaien te vet, het bevat te weinig calcium en vitamine A en het bevat geen dierlijk eiwit.
Te kort aan vitamine A zorgt voor metaplasie van de slijmvliezen : de slijmvliezen drogen uit, worden dikker en er ontstaat een abnormale schilfervorming. Daarenboven bevordert een tekort aan vitamine A een schimmelinfectie.
Soms zijn de neusgaten van een papegaai gewoon verstopt door een opstapeling van schilfers in neus en de diepere holtes in de schedel (sinussen) die met de neus in verbinding staan.
Een veel voorkomende agressieve schimmel bij vogels is aspergillose. Deze schimmel vreet zich een weg door gezonde weefsels en zelfs het bot. Dit zien we hier op de foto bij een papegaai met een schimmelinfectie van de neus en de sinussen.
Naast een verandering van het voeder (pelletvoeding waar alles in zit wat het dier nodig heeft) en het geven van antischimmelmiddel voor langere tijd (minimum maanden) gaan we in die gevallen ook de neus en de diepere sinussen spoelen met een zoutoplossing waarin een anti-schimmelprodukt zit.
Daarbij wordt de vogel ondersteboven gehouden en wordt het product onder druk met een spuit diep in de neusgaten gespoten. Deze oplossing moet dan, indien de neusgangen terug open zijn, door een opening in het gehemelte, aan de onderkant van de bovenbek, terug naar buiten vloeien.
Opdat de vogel zich niet zou verslikken, wordt hij ondersteboven gehouden.
Op 10/01/23 werd een sierkip aangeboden met een gebroken tibiotarsus (equivalent met het scheenbeen van een mens of zoogdier).
Er werd een röntgenfoto van genomen en de kip werd behandeld met een plaatsen van een pin in het beenmerg (intra-medullaire fixatie) onder algemene verdoving.
Er werd tevens een spalk bevestigd, om rotatie (draaien) van de poot te voorkomen.
Na een goede week werd de spalk verwijderd. De poot was iets te ver naar buiten gedraaid en dat kon manueel gecorrigeerd worden omdat de fractuureinden nog maar met elastisch weefsel aan elkaar gegroeid waren.
Vanaf dan werd er door de eigenaar in toenemende mate kinesitherapie uitgeoefend, wat heel belangrijk is om te voorkomen dat pezen vastgroeien op de plaats waar de botfragmenten aan elkaar aan het groeien zijn.
Op 7/02/23 werd de pin verwijderd en kon de kip de poot reeds goed gebruiken.
1ste twee foto's : röntgenfoto van de fractuur voor het plaatsen van de pin
3de en 4de foto : een week na het plaatsen van de pin
5de foto : de pin na het verwijderen
6de en 7de foto : de kip na het verwijderen van de pin
Grasparkiet amputatie poot/gevaren in huis/vleugels eenzijdig en dus verkeerd geknipt
Een grasparkiet werd aangeboden met een pootje dat gedeeltelijk afgestorven was doordat het een week geleden in heet kaarsvet terechtgekomen was. De vleugel was aan één kant kortgeknipt om het vliegen te beperken.
Bij huiskamerparkieten/papegaaien is het beter beide vleugels te kortwieken,zodat ze nog een bepaalde richting kunnen aanhouden tijdens hun korte zweefvlucht. Anders komen ze soms terecht op plaatsen waar ze het zelf niet willen (zoals hier het geval).
Bij kippen/eenden met buitenbeloop gebeurt dat meestal aan één kant.
De juiste slagpennen dienen op de juiste lengte te worden geknipt, zodat ze niet zoals een 'steen' naar beneden vallen, maar nog een korte zweefvlucht kunnen maken, zonder zich te bezeren.
Zonder amputatie zou deze grasparkiet ziek worden en sterven doordat afvalstoffen van het afgestorven ledemaat in het bloed terechtkomen en de vogel zichzelf vergiftigt.
Amputatie bij dergelijke kleine vogels is geen sinecure, omdat vogels maximum 1% van hun gewicht aan bloed kunnen verliezen, zonder in de problemen te geraken. Als een grasparkiet dus 30 gram weegt, spreken we over ongeveer 6 druppels bloed.
De vogel werd met gasanesthesie met een masker verdoofd en de operatie is geslaagd. De wonde werd in-en uitwendig gehecht met heel fijne verteerbare draad.
Gelukkig heeft een parkiet/papegaai een 'derde poot', namelijk zijn snavel. Het lukte hem ook kort na de operatie om op een stok te zitten.
Een groot gezwel ter hoogte van de poot van een kip bleek een abces te zijn. Etter bij vogels ziet er uit als brokkelige kaas, vandaar dat een abces niet spontaan zal 'uitbreken' bij vogels.
In dit geval werd het abces beetje bij beetje 'uitgepeld' tot op gezond (en dus bloedend) weefsel. Daarna werd een drukverband aangelegd onder zalf om de bloedingen te stelpen. Na anderhalve dag werd het verband verwijderd ter controle. De eigenaar zal zelf na een enkel keren een verband met zalf moeten aanleggen. Daarna kan de wonde met een ontsmettende zalf vochtig gehouden worden, zodat de wonde van binnen naar buiten kan dichtgroeien. De nieuwe huid zal uit een soort litteken bestaan dat er anders zal uitzien en zonder schubben. De foto's spreken voor zich. De laatste foto is na het verwijderen van het verband na anderhalve dag.
Bijknippen van nagels bij vogels moet omzichtig gebeuren. In de nagels loopt immers een adertje dat, wanneer je de nagel te ver afknipt, kan beginnen bloeden. Bij witte nagels (veel kanarievogels) kan je het adertje goed zien lopen, zeker wanneer je de nagel tegen een sterke lichtbron houdt.
Bij zwarte nagels (zoals bij deze blauwgele ara) kan je echter niet 100% zeker weten hoe ver je mag knippen. Hoe meer je trouwens de nagels van een vogel knipt, hoe meer het adertje zich terugtrekt en hoe verder je de volgende keer kan knippen, maar het blijft in zekere zin giswerk.
Zelf zal ik bij grotere vogelsoorten (bijvoorbeeld grijze roodstaartpapegaai of deze ara...) altijd de nagels bijvijlen met een dremel in plaats van ze bij te knippen. Bij het knippen duw je immers de nagel dicht en in die nagel loopt ook een zenuw. Dat kan een pijnreaktie veroorzaken en dus de nodige stress. Daarenboven zal bij het bijvijlen met bijvoorbeeld een dremel warmte vrijkomen, waarbij het bloedvat enigszins dichtgeschroeid wordt en je niet rap een bloeding zal krijgen.
Hebben we bij zwarte nagels toch een bloeding dan kan dat opgelost worden door de hoorn rond het bloedvat te doen 'smelten' met de fijne punt van een soort soldeerbout waardoor de bloeding stopt. De zenuw heeft zich dan meestal al teruggetrokken waardoor dit geen pijn doet.
Een bloedende nagel kan een probleem worden, omdat iedere keer als de vogel de teen stoot, het opnieuw begint te bloeden. Vogels kunnen 1% van hun lichaamsgewicht aan bloed op een veilige manier verliezen, bij een groter bloedverlies wordt het gevaarlijk.
3) fruit/groentensoorten die bij ons makkelijk te verkrijgen zijn en die relatief veel vitamine A bevatten. Let wel : in sommige tropische vruchten die bij ons moeilijk te verkrijgen zijn zit soms 20x meer vitamine A dan in de vruchten die wij hier kunnen verkrijgen in de handel. Vandaar het woord 'relatief'.
In de natuur gaan vogels beginnen denken aan de
voortplanting :
-
Wanneer de dagen langer worden dan 12u
-
Wanneer er voldoende voedsel terug te vinden is
-
Als het warm genoeg is
-
Als er nestgelegenheid aanwezig is
-
Als er een partner aanwezig is
Bij een huiskamerpapegaai zijn bijna alle voorwaarden
vervuld om aan de voortplanting te beginnen.
Vogels zitten s avonds laat ook veel bij kunstlicht en
dagen van 16u of langer zijn geen uitzondering.
Sommige vogels zijn zelfs heel creatief : de eigenaar of
zelfs een object uit de kooi kan als partner fungeren.Een soortgenoot als partner moet zelfs niet
direct zichtbaar zijn. Hem horen kan al voldoende zijn om meer
geslachtshormonen aan te maken. Ook het spiegelbeeld (spiegel in de kooi, een
metalen klokje) kan daar voor zorgen.
Wat nestgelegenheid betreft, kan een kartonnen doos, een
donker hoekje al voldoende zijn.
Het voedsel dat we aan onze huiskamerpapegaaien geven, is
meestal ook heel calorierijk (te vet, onder andere zonnepitten, pindanoten,
mais ).
Al deze triggers resulteren in sommige gevallen in onaangepast
hormonaal gedrag :
-
Agressie :de vogel zal, niet als in de natuur, zijn
territorium verdedigen
-
Destructief gedrag : in de natuur zal de
vogel zijn nestgelegenheid (bijvoorbeeld een holte in een boom) ruimer maken
door het hout af te bijten van de binnenwanden. In de huiskamer zal hij die
drang kanaliseren door alles in huis kapot te bijten. Soms is dat naar zichzelf
gericht
(vederplukken, automutilatie ) Het
vederplukken kan ook afgeleid zijn van het gedrag in de natuur waarbij vogels
eigen veren plukken om het nest in te richten.
-
Schreeuwen : dit kan het roepen naar de
partner zijn of om te laten horen dat dit zijn territorium is.
-
Sommige mannelijke vogels kunnen zelfs masturberen
op voorwerpen of zelfs op de eigenaar. Uiteindelijk kan dit zelfs leiden tot
een prolaps (uitstulpen) van de cloaca
-
Vrouwelijke vogels kunnen beginnen eieren
leggen, zelfs zonder aanwezigheid van een soortgenoot. Soms in
uitzonderlijke aantallen, met uitputting tot gevolg. Soms resulterend in
legnood, verlamming van de poten door de druk van het ei tegen zenuwen
of door calciumgebrek. Uitzonderlijk kan dit leiden tot acute sterfte
door een vetembolie. (Bij de vorming van de dooier wordt veel vet
gemobiliseerd in het bloed, wat kan leiden tot een verstopping van een klein
bloedvat in de hersenen door een vetdruppel).
Redenen genoeg dus om te proberen
dit hormonaal gedrag onder controle te houden. Als we de bovenstaande triggers
kennen, die hiertoe aanleiding geven, kunnen we al enkele hulpmiddelen bedenken
:
-
Voeding : het aantal calorieën beperken,
door bijvoorbeeld over te schakelen op pelletvoeding (bijvoorbeeld
nutribird). Aan de hand van een formule kan het aantal calorieën dat papegaai
nodig heeft, worden berekend. Fruit en groenten zullen in elk geval het
vetgehalte van een zaadmengeling naar beneden halen. Warme voeding kan ook de
hormonen stimuleren. Dit heeft wellicht te maken met het baltsgedrag, waarbij
vogels voeding uit de krop aan elkaar overgeven ter versteviging van de
paarbinding.
Laat de vogel zoeken achter zijn eten (in
de natuur : fourageren) : je kan bijvoorbeeld een lege keukenpapierrol volproppen
met krantenpapier en in het midden een pindanoot steken. Hoe meer tijd een
vogel moet steken in dagdagelijkse bezigheden zoals in de natuur, hoe minder
tijd om met andere dingen bezig te zijn.
-
Temperatuur : de vogel in een koudere
omgeving plaatsen (bijvoorbeeld 15°C).
-
Geen speelgoed geven dat kan aanzien worden als nestgelegenheid
(bijvoorbeeld kartonnen doos). Als een papegaai een doos volledig in
stukken scheurt, is dat meestal geen hormonaal gedrag. Kruipt hij erin en
gebruikt hij de afgescheurde snippers als bodembedekking, dan is dit meestal
wel een teken van hormonaal gedrag. Ook ronde voorwerpen, die kunnen aanzien
worden als een ei, kunnen de hormonen triggeren.
-
Hou rekening met het feit dat een partner
niet noodzakelijk moet zichtbaar zijn. Hem of haar horen is soms al voldoende. Een
papegaai strelen onder de vleugels of boven de staart stimuleert sterk zijn
voortplantingshormonen.
-
De daglengte verkorten tot maximaal 12u
(donkere doek op kooi leggen of in donkere ruimte steken)
Bij sommige vogels kan het nodig zijn een hormoonimplant
te steken, die de hormonen tijdelijk onderdrukt.
Op onderstaande foto : een valkparkiet werd
gepresenteerd met legnood, ook al had zij al verschillende eieren gelegd. Zij
zat in een kooi zonder soortgenoot, maar vloog ook veel in huis rond en werd
veel geknuffeld door de eigenares. Zij eet een eenzijdige zaadmengeling,
waardoor zij ongetwijfeld ook tekort aan calcium had.
Het ei werd doorheen de buikwand met een naald leeggezogen,
waardoor het ei inklapt. Hierdoor zal de gebroken schaal samengehouden worden
door de schaalvliezen en zullen geen scherpe delen de eileider perforeren.
Ondanks de kleinere diameter van het gecollabeerde ei, lukte
het niet het ei te verwijderen uit de eileider. Aangezien de vogel zich niet
meer ziek gedroeg, een goede eetlust had en goed mest kon maken, werd niet
besloten tot een keizersnede. Keizersnede is bij dergelijke kleine vogels een
riskante noodoplossing, ook al omdat vogels maximaal 1% van hun lichaamsgewicht
aan bloed kunnen verliezen. Meestal zal er bij vogels geen nieuw ei worden
gevormd als er nog een ei (of het restant ervan) in de eileider zit.
