0
1
2
3
4
5
- Gemiddelde waardering: 0/5 - ( Stemmen) Tags:gluren bij de buren, nederlands, taal, vlaams
31-12-2016
Gelukkig 2017
Sushi schijnt in Japan het traditionele nieuwjaarsgerecht te zijn,
daarom wil ik het nieuwe jaar inluiden met de beste wensen en de beste sushi voor iedereen:
De reportages van Lefranc: De strijd om de Pacific
De strijd om de Pacific, door Isabelle Bournier, O. Weinberg, Y. Plateau, Bruno Wesel, naar het personage van Jacques Martin
Bespreking: Peter Motte
De fabriek van Jacques Martin heeft jaren geleden het idee gehad om zijn personagers, zoals Alex en Lefranc, te gebruiken om documentaires op stripformaat te maken. Met "De reizen van Alex" kregen we daardoor goed geïllustreerde en gestoffeerde boekjes over de oudheid, en met "De reportages van Lefranc" doen ze dat over voor de 20e eeuw.
Sommigen zullen beweren dat de reeks niet boven het niveau van schooldocumentatie uitstijgt, maar ik moet nog de eerste volwassene ontmoeten die evenveel over de behandelde onderwerpen weet als wat er in die boekjes staat.
"De strijd om de Pacific" is het 8e deel in de reeks, en beschrijft de gevechten in de Grote Oceaan tussen Japan en vooral de Verenigde Staten tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Het is een aspect van onze geschiedenis dat vaak wat onderbelicht blijft. Het fenomeen van "de ver van mijn bed"-show is echter misleidend: veel westerse mogendheden hadden kolonies en handelsposten in het Verre Oosten tot na 1945. Nederland bezat Nederlands-Indië, Frankrijk zat in Indochina (Vietnam, Laos en Cambodja), Duitsland en dus ook Italië hadden banden met Japan, Groot-Brittannië had India als kolonie, en zelfs tot in 1997 was Hong-Kong Brits bezit.
De botsing tussen het Westen en Japan was dus niet alleen een zaak voor de Verenigde Staten. Het kan geen kwaad om onze kennis erover op te frissen, en om het stof af te nemen dat de reeks Buck Danny er vanaf het verschijnen direct na de Tweede Wereldoorlog er nogal racistisch dik heeft opgelegd.
Het boek opent met een tijdlijn en een overzichtskaart van de belangrijkste gebeurtenissen.
Japan was in de jaren 30 geëvolueerd naar een militaire dictatuur, een fenomeen dat we ook in veel andere democratische landen zagen. "De strijd om de Pacific" behandelt die evolutie voor de oorlog zelf wordt besproken.
Het werk beperkt zich niet tot een opsomming van gevechten, maar gaat dieper op de omstandigheden in, zoals de strategie achter de gekozen doelen. Het is verdienstelijk dat het boek ook de vragen behandelt over de motieven om atoombommen op Japan te gooien. Niet iedereen is ervan overtuigd dat het noodzakelijk was. Maar als je leest dat een Amerikaanse luchtraid een bommentapijt op Tokio gooide dat 200.000 slachtoffers veroorzaakte - meer dan de A-bom op Hiroshima (80.000 doden) en op Nagasaki - dan is het duidelijk dat deze reportage van Lefranc alleen maar kan eindigen met de balans van het aantal slachtoffers dat deze oorlog heeft gemaakt.
De ogenschijnlijke oppervlakkigheid van het werk wordt gelogenstraft doordat de tekst details duidelijk maakt zoals wat "kamikaze" eigenlijk betekent. Het is een woord dat in het Westen al decennialang verkeerd wordt gebruikt, maar dit boekje zet dat gelukkig recht.
Voor de prijs van een stripverhaal krijg je dus een prachtig dossier met een pakket aan informatie, waarbij de verzorgde striptekeningen alleen maar dienen om scènes weer te geven waarvoor geschikt fotomateriaal ontbreekt. De samenstellers hebben in allerlei archieven authentieke foto's, affiches en documenten gezocht om een goed beeld van de tijd te schetsen. Er is bijvoorbeeld een foto van de capitulatieakte.
De laatste bladzijden beelden enkele van de belangrijkste Japanse en Amerikaanse vliegtuigen en schepen af en vermelden de technische kenmerken ervan. Ook de uniformen van de strijdende partijen worden weergegeven. Het boek sluit af met de belangrijkste musea in de V.S., Japan en Nieuw-Caledonië. Het vermeldt een korte beschrijving van hun collecties, en de openingstijden, websites en zelfs de gemakkelijkste routes erheen.
De strijd om de Pacific, door tekst: Isabelle Bournier, tekeningen: O. Weinberg, Y. Plateau, inkleuring: Bruno Wesel, naar het personage van Jacques Martin, 2016, Casterman, vertaling: James Vandermeersch, lettering: Sarah Schotte, paperback, kleur, 56 p's, 29,5 x 22 cm, isbn 978-90-303-7183-9, prijs: 8,50 euro.
vrijdag, 16 december 2016
Van Dale Grammatica - Werkwoord
Wegwijzers voor werkwoorden
door Peter Motte
Van Dale schiet een salvo af op het bastion van de werkwoordsvervoegingen: zes delen in de reeks "Grammatica - Werkwoord" moeten de weerbarstige regeltjes slopen die een dam vormen tegen de toegankelijkheid van de talen Nederlands, Frans, Engels, Duits, Spaans en Italiaans.
Van Dale Lexicografie beschikt over een massa taalgegevens doordat ze hun woordenboeken op peil willen houden, en gebruiken die voor een taalkunde-offensief. Er verschenen al algemene grammaticaboeken, en nu is het werkwoord aan de buurt.
Als we de zes boeken oppervlakkig vergelijken, zien we al enkele verschillen:
- ze tellen allemaal zo'n 250 pagina's, behalve de Duitse: dat is ongeveer 200 pagina's.
- ze vermelden in een lijst 1200 tot 1600 werkwoorden, behalve de Spaanse: dat zijn er 2500
- ze bestaan uit twee delen, behalve het Engelse: dat zijn er drie.
Maar wat is het uitgangspunt?
ERK: het Gemeenschappelijk Europese Referentiekader, ook vaak Europees referentiekader genoemd. Het is een richtlijn om het niveau te beoordelen waarop iemand een taal beheerst, zowel mondeling als schriftelijk. De niveaus gaan van het basisniveau A1 tot het gevorderde niveau C2.
Elk boek in de reeks bevat een schema van het ERK. Enig minpuntje: niveau C1 is in gele inkt gedrukt op een gele achtergrond, wat erg onleesbaar is.
Het ERK is handig, maar soms lijkt het wat anders te beoordelen dan taalvaardigheid. C1 stelt bijvoorbeeld dat de taalgebruiker een "redelijk uitgebreid standpunt [kan] uiteenzetten", "complexe onderwerpen" kan behandelen, en "de [voor hem] belangrijkste punten kan benadrukken". Dat lijkt meer over kennis en psychologische volwassenheid dan over taal te gaan (alhoewel wie psychologisch volwassen is in een dictatuur wel zo verstandig zal zijn om zijn eigen standpunten niet te benadrukken).
Het is boeiend om te zien dat het hoogste werkwoordniveau niet voor alle talen hetzelfde ERK-niveau is. Talen zijn allemaal even ingewikkeld, maar uit de ERK's blijkt duidelijk dat het niet voor alle grammatica-aspecten geldt.
Bij elke paragraaf wordt het niveau vermeld. Daardoor kun je gemakkelijk overslaan wat je al kent. Dat is handig voor zelfstudie. Je vermijdt tijdverlies maar ook verveling, omdat je recht naar het niveau gaat dat voor jou nieuw is.
Elk boek bevat een lijst grammaticale termen, eventueel met een Nederlandse vertaling. Ook de werkwoordsindex geeft een Nederlandse vertaling, en hij verwijst naar de betrokken tabellen.
Het theoretische deel van het Nederlands besteedt twee pagina's aan de vervoeging van Engelse werkwoorden in het Nederlands. Het boek over het Engelse werkwoord heeft een hoofdstuk over question tags, en een lijst phrasal verbs. Frans is bekend om zijn vele vervoegingssystemen, en die zijn ook allemaal vermeld, net zoals die van het Spaans. Het Duitse boek behandelt de invloed van de naamvallen op het gebruik van de werkwoorden. Omdat we niets van Italiaans afweten, vroegen we dat boek niet aan. Maar we betwijfelen niet dat het deel in overeenstemming is met de typische kenmerken van Italiaans.
Van Dale heeft de ERK-niveaus tot een degelijke hulp omgesmeed. Door de systematische benadering is het gemakkelijker om de inzichten in talen met elkaar te vergelijkingen, en tussen de talen om te schakelen. De niveaus leiden je beter naar wat je nog niet weet. Al die eigenschappen maken van de reeks Van Dale Grammatica - Werkwoord uitstekende boeken voor zelfstudie en voor opzoekingen.
Van Dale Werkwoordgrammatica Nederlands, Robertha Huitema, 213 p's, isbn 978-94-6077-162-0
Van Dale Werkwoordgrammatica Duits, Kasper Maes en Josefien Sweep, 200 p's, isbn 978-94-6077-164-4
Van Dale Werkwoordgrammatica Frans, Jos Canton, 253 p's, isbn 978-94-6077-165-1
Van Dale Werkwoordgrammatica Engels, Linda Mous, 256 p's, isbn 978-94-6077-163-7
Van Dale Werkwoordgrammatica Spaans, Cristina Irun Chavarria, 253 p's, isbn 978-94-6077-166-8
Van Dale Werkwoordgrammatica Italiaans (niet aangevraagd)
Alle boeken: Van Dale Uitgevers, 2016, Utrecht, beterback met leeslint en met kleur, 25 x 16,5 cm, 25 euro
Vorig jaar werd me gevraagd een artikel te schrijven over The Avengers, een Britse spionage/detective/sciencefiction/fantasy-en-erg-goofy reeks uit de jaren 60.
Het voelde ongemakkelijk aan om een artikel te schrijven voor een bundel opgesteld en gelezen door mensen die wel degelijk weten dat je op "How do you do?" antwoordt met "How do you do?"
Maar ze hebben de tekst aanvaard.
De bundel wordt uitgegeven ten voordele van een vereniging die de scholing van kinderen in Tanzania steunt.
Er is een gebonden en een paperbackversie.
Er is geen elektronische versie, omdat de uitgever heeft ondervonden dat mensen geen geld willen besteden aan e-books, en dat is een probleem voor een liefdadigheidscollecte die iets wil teruggeven in ruil voor het geld dat ze ophalen.
Zonder de "DISCOUNT CODE" kost de gebonden versie bijna 35 USD, en de paperback 25 USD, maar bijna iedereen koopt de gebonden versie via de site van de organisatie.
Het beste is om te kopen via de site van de organisatie, omdat dan zij de winst krijgen, i.p.v. een tussenhandelaar zoals Amazon. Niet alleen kun je via de organisatie soms een korting krijgen door een "DISCOUNT CODE" vermeld op de site, maar ten tweede houdt Amazon ook een stuk van de winst in.
's Morgens weet ik nog niets,
zelfs om 12 uur weet ik nog niets.
Maar als ik om 13.00 op de website van een financiële krant
zie staan
De Bowie-favorieten van De Tijd
en dat artikel stream,
volgt er
Lees verder David Bowie
overleden.
Een macabere vergissing is eerder gebeurd.
De BBC
- Music legend David Bowie
dies -
publiceert niet op dezelfde dag dezelfde
fout.
Happy 2016 ...
maandag, 11 januari 2016, Peter Motte
Eigenlijk was er geen behoefte meer om de zaak nog bij te houden, maar het was een beetje een gewoonte geworden, en ik zat toch met een onbeschreven pagina.
De roze gemarkeerde stukken zijn tijdschriften maar ook kranten, en dat lezen verdringt soms de boeken.
Probleem opgelost.
Derde pagina.
De rode tekst onderaan zijn de tellingen.
Op het moment dat ik de agenda bijhield, bleek ik nog maar 21 boeken te hebben gelezen. Terwijl ik nochtans sterk het gevoel had dat er geen dag zonder lezen voorbijging.
Maar nu ik het bijhield, dook het probleem op.
Zidrou is momenteel een van de productiefste scenaristen. Hij slaagt erin om in heel diverse genres goeie scenario's af te leveren, en daarom werd hem gevraagd om de humoristische reeks Clifton te herstarten.
Clifton werd in 1959 geboren uit de pen van Raymond Macherot. De reeks draait dus al een tijdje mee, hoort bij de "klassiekers" uit de jaren 60, hobbelde door de jaren 70 en kreeg dus een boel kritiek, zoals wel meer gebeurt met oudere reeksen, waarvan de criticasters vaak vergeten dat ze niet voor hun puberende generatie waren bedoeld.
Want al had Macherot zijn gebreken, en had ook de reeks Clifton tekortkomingen, het idee om wat te spotten met typische Britse trekjes kan iedereen wel eens smaken. Het is de dubbelzinnigheid van een parodie die tegelijk steunt op nostalgie, waar de Britten zelf ook wel eens sterk in zijn.
Zidrou slaagde erin om de ros-besnorde detective-kolonel Clifton in zijn tweezits-cabrio door het Engeland van kort na de Tweede Wereldoorlog te laten brommen, waardoor we kunnen genieten van Engelse tradities, die tegelijk op de hak worden genomen.
De scenarist doet het door een confrontatie tussen Albion en Frankrijk, waardoor hij de draak steekt met de gebruiken van beide landen. Want al is "chauvinisme" van oorsprong een Frans woord, de Engelsen hadden evengoed aan de basis ervan kunnen liggen.
Er is één plaatje in het album dat misschien nog het sterkst het parodiërende karakter van "Spookrijders onder invloed" samenvat. Als Clifton in hartje Londen de Franse winkel "Paris Joly" binnenstapt, lijkt het alsof hij in de toekomst wordt gekatapulteerd. Een sterker oordeel over het traditionele Engeland is moeilijk te tekenen.
Lezers die de typische trekjes en kenmerken van beide landen herkennen, zullen veel plezier aan dit boekje beleven. En de anderen ook. My goodness!
Een nieuw avontuur van Clifton 1: Spookrijders onder invloed, scenario Zidrou, tekeningen Turk, 2017, Brussel, Le Lombard, kleur, 48 p's, ISBN-nummer: 9789055819423
Gluren bij de buren, Heidi Aalbrecht & Pyter Wagenaar
bespreking: Peter Motte, 1484 woorden
Woordenboeken bestaan in allerlei maten. Er zijn dialectwoordenboeken met combinaties met Belgisch-Nederlands, Zuid-Nederlands of Vlaams-Nederlands.
Om met het eenvoudigste te beginnen: Vlaams-Nederlands. In principe is dat Nederlands in Vlaanderen. Maar terwijl tegenwoordig Vlaanderen wordt beschouwd als het Nederlandstalige gebied van België, is er ook een stuk Vlaanderen in het noordwesten van Frankrijk, en in het zuidwesten van Nederland is er Zeeuws-Vlaanderen. Die gebieden hebben de ingweonismen gemeenschappelijk: taalkenmerken die ook in het Engels bestaan en die afkomstig zijn van volkeren uit Noord-Europa.
Het Zuid-Nederlands is een groep Nederlandse dialecten die zich onderscheidt van Noord-Nederlands. De grens tussen beide streken wordt gevormd door de "Grote Rivieren". Dat is een gebied waarin de Rijn en de Maas eerst een tijdje gescheiden van elkaar lopen, om uiteindelijk door allerlei waterlopen en kanalen te verstrengelen, zodat je niet eens meer weet in welk water je zwemt.
De taalkundige scheiding ontstond door de uittocht van Vlamingen in de periode van de Val van Antwerpen. Wie al eens Noord-Brabant heeft bezocht, zal hebben gemerkt dat het Nederlands daar inderdaad anders is dan in bijv. Noord-Holland. Het klinkt in Vlaamse oren vertrouwder door de gemeenschappelijke Brabantse elementen. Het Brabantse dialect is de dominante taalvorm in Vlaanderen, maar komt ook voor in het zuiden van Nederland, ten zuiden van de Grote Rivieren.
Belgisch-Nederlands is Nederlands dat alleen in België wordt gebruikt, ontstaan door de staatkundige scheiding van België en Nederland. Het bevat vooral gallicismen, gemakzuchtige letterlijke vertalingen van het Frans naar het Nederlands, die werden ingevoerd door Vlamingen die gebrekkig onderwijs in hun eigen taal hadden gekregen, maar ook door Franstaligen die Nederlands probeerden te spreken. Een groot deel van de gallicismen is ingevoerd door tweetalige Belgen. Bovendien hebben sommige Franstaligen in de Nederlandstalige streken van België zich wel degelijk aangepast. Spijtig genoeg hebben zij daarbij veel gallicismen ingevoerd.
Als er dus een taalboek of woordenboek over taalverschillen tussen Vlamingen en Nederlanders verschijnt, bestaat het gevaar dat er een potpourri ontstaat doordat taalelementen met totaal verschillende achtergronden door elkaar worden gegooid.
Een extra complicatie is dat Hollands gemakkelijk als echt Nederlands wordt beschouwd. Het is inderdaad de dominante dialectgroep in Nederland, maar de streek ervan is beperkt tot de provincies Zuid- en Noord-Holland, en belangrijke stukken van de aangrenzende provincies. De noordoostelijke streken van Nederland, vooral Groningen, spreken geen Hollands. En de zuidoostelijke streken, zoals rond Maastricht, spreken Limburgs. En zoals hierboven uiteengezet, wordt de zaak gecompliceerd door de Grote Rivieren. Noord-Brabanders klagen soms dat "de Hollanders" hun teksten "te Vlaams" vinden. De kous is dus niet af door "Vlaams" te contrasteren met "Hollands".
Die ingewikkelde achtergrond is een ideale voedingsbodem voor misverstanden over wat Vlaams en correct Nederlands zijn.
Want ondanks alles is er wel degelijk correct en niet correct Nederlands, en de discussie erover wordt vaak verwrongen door verzwegen belangen.
Om te beginnen dient een standaardtaal in de eerste plaats om door zoveel mogelijk mensen over een zo groot mogelijk gebied te worden begrepen. Het gaat niet om cafépraat of om moppen vertellen. Het gaat om wetteksten, contracten, technische handleidingen en wetenschappelijke teksten. Het gaat om rechtszekerheid en duidelijk overgebrachte informatie, die in sommige gevallen van levensbelang is (cfr. veiligheidsrichtlijnen in technische handleidingen). Veel klachten over Standaardnederlands doen daardoor niet ter zake.
Mensen die het zouden moeten weten - taalkundigen, taalleraren en taaljournalisten - lijken dat soms niet door te hebben, en gooien samen met de luidst roependen het kind met het badwater weg. Enige jacht op populariteit om boekjes te verkopen, zal daar niet vreemd aan zijn.
De verschillen tussen al die Nederlandse varianten worden vaak uitvergroot om het publiek te overtuigen. En toch kunnen we nog altijd Nederlandse en Vlaamse radio- en tv-programma's volgen zonder vertaler of tolk. Probeer dat maar eens met het Duits. En hoe verklaar je dat sommigen klagen dat Nederlanders en Vlamingen verschillende talen spreken, terwijl anderen beweren dat je Duits gemakkelijk begrijpt zonder les te volgen? Sommigen zeggen zelfs dat ze Frans zouden leren door gewoon een week in Frankrijk te zijn!
Zulke bedenkingen kun je in het achterhoofd houden als je de inleidingen van Rik Schutz en Ludo Permentier leest. Eigenlijk ontkennen ze die ook niet. Ze willen alleen maar dat de vaststelling over de hoge onderlinge begrijpelijkheid de eer krijgt die ze toekomt en dat er minder streng wordt gereageerd op een afwijking. Maar daarmee lopen ze het risico het idee van de standaardtaal te begraven.
Wat zeggen de auteurs zelf over hun benadering? Wel, in het treffend genoemde Tussenwoord staat: "In dit boek gaat het alleen om woorden en uitdrukkingen. Om precies te zijn: om woorden en uitdrukkingen die maar aan één kant van de grens gebruikelijk zijn en daardoor bij de buren voor verwarring kunnen zorgen, bijvoorbeeld het Vlaamse woord "buitenwipper" en het Nederlandse "beunhaas". Het kunnen ook woorden of uitdrukkingen zijn die een andere betekenis hebben in Nederland en Vlaanderen, zoals "lopen" voor "wandelen" (Nederland) en "rennen" (Vlaanderen). Of juist verschillende woorden of uitdrukkingen die hetzelfde betekenen, bijvoorbeeld "dat zijn vijgen na Pasen" (Vlaanderen) en "dat is mosterd na de maaltijd" (Nederlands) (â¦) Je vindt in dit boek woorden die in Vlaanderen en Nederland algemeen gebruikt worden, of ze nu tot de spreektaal of de schrijftaal behoren, formeel of informeel zijn, en puristisch of niet. Omdat het alleen om variatie in woorden en uitdrukkingen gaat, staan er in dit boek dus geen woorden waarvan het enige verschil is dat Vlamingen en Nederlanders ze verschillend uitspreken, maar die verder gelijk zijn in spelling en betekenis, en waarvan de gevoelswaarde ook hetzelfde is. (â¦) Om dezelfde reden vind je in dit boek geen grammaticale verschillen, die overigens toch al gering zijn. "
Maar het echte probleem met het boekje is niet zozeer dat ze erkennen dat er varianten zijn. Het echte probleem is dat ze suggereren dat er één variant in Vlaanderen zou voorkomen. Alleen al de complexiteit van die verschillen maakt duidelijk dat zoiets onmogelijk is.
Ook krijgt de lezer in dit boekje de indruk dat de samenstellers niet vertrekken van objectieve gegevens, maar van hun eigen ervaringen, voorkeuren en omgeving en op basis daarvan woorden als "vreemd" of "niet vreemd" klasseren. Steunen de auteurs op dialectwoordenboeken? Hun gewoonten? Steekproeven? En bij wie hebben ze die steekproeven uitgevoerd?
Het is een goede zaak dat ze geen rekening hielden met uitspraakverschillen, maar taal is meer dan uitspraak. Vlamingen zeggen woorden die slechts een minderheid van hen zal schrijven, en omgekeerd. En hetzelfde geldt ook in Nederland. Daardoor kunnen Nederlandse teksten die voor de andere taalgroep worden aangepast in het beste geval koddig en in het slechtste geval misplaatst overkomen. Bijna elke Vlaming zegt "kleedje" als hij "jurk" bedoelt, maar als "kleedje" op een etalageruit staat, kijkt iedereen vreemd op.
Boekjes als dit gaan voortdurend voorbij aan de grote variatie in de taalverschillen, terwijl ze die zouden verdedigen. Niet elke Vlaming zegt "tas" in plaats van "kopje". Maar "tas" staat wel in het boekje, en de andere varianten niet. "Tas" wordt hier dus tot "gebruikelijk" in Vlaanderen uitgeroepen, terwijl dat niet waar is. Het boekje vermeldt zelfs woorden die ik niet eens ken.
De algemeenheid van sub-standaardtaal is vaak van korte duur. Niet elke Vlaming gebruikt het woord "schuifaf" in plaats van "glijbaan". "Schuifaf" is maar in een klein gebiedje rond Vilvoorde bekend, en kende tijdelijk een bredere verspreiding omdat het ooit de titel van een kinderprogramma was dat werd gemaakt door een tv-zender ⦠in Vilvoorde! Toen het programma verdween, zakte ook het woord weg.
Tegelijk is de ijver voor een algemeen Vlaams een slag in het water. Vlamingen die denken dat Algemeen Vlaams gemakkelijker zou zijn dan Standaardnederlands, vergissen zich. Ze zouden hun taalgebruik nog altijd moeten aanpassen aan dat van anderen. Het blijft vechten tegen de rode balpen. Een standaard blijft een standaard, en niemand wordt daarmee geboren.
Het boekje wekt de indruk dat er over de grens een standaard bestaat, die er niet is. De lezer riskeert zijn taal aan te passen zodat hij nog minder begrepen wordt en bovendien in de verkeerde context met de verkeerde zinsneden uitpakt.
Wat is dan de verdienste van "Gluren bij de buren"?
Het kan een leuk cadeauboekje zijn. Uiteindelijk zijn al die taalverschillen amusant. Je merkt aan de ruime lay-out dat men er een luchtig boekje van wou maken. Er staan zelfs wat cartoons in.
Spijtig genoeg is alleen de lay-out luchtig. De teksten vertellen af en toe een grap op basis van clichés of van "plezante woorden" zoals "poepen". Ook is de uitleg soms onduidelijk. Veel brengt het ons niet bij. Gelukkig kun je het op één avond uitlezen. Het is iets voor onder de kerstboom. Die wordt na de feesten ook in brand gestoken.
Gluren bij de buren, Heidi Aalbrecht & Pyter Wagenaar, inleidingen: Rik Schutz & Ludo Permentier, 2016, Utrecht/Antwerpen, Van Dale uitgevers, paperback, 21x12 cm, 130 p's,
isbn 978-94-6077-311-2
prijs: 12,50 euro
woensdag, 11 januari 2017 
De strijd om de Pacific, door Isabelle Bournier, O. Weinberg, Y. Plateau, Bruno Wesel, naar het personage van Jacques Martin
Bespreking: Peter Motte
De fabriek van Jacques Martin heeft jaren geleden het idee gehad om zijn personagers, zoals Alex en Lefranc, te gebruiken om documentaires op stripformaat te maken. Met "De reizen van Alex" kregen we daardoor goed geïllustreerde en gestoffeerde boekjes over de oudheid, en met "De reportages van Lefranc" doen ze dat over voor de 20e eeuw.
Sommigen zullen beweren dat de reeks niet boven het niveau van schooldocumentatie uitstijgt, maar ik moet nog de eerste volwassene ontmoeten die evenveel over de behandelde onderwerpen weet als wat er in die boekjes staat.
"De strijd om de Pacific" is het 8e deel in de reeks, en beschrijft de gevechten in de Grote Oceaan tussen Japan en vooral de Verenigde Staten tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Het is een aspect van onze geschiedenis dat vaak wat onderbelicht blijft. Het fenomeen van "de ver van mijn bed"-show is echter misleidend: veel westerse mogendheden hadden kolonies en handelsposten in het Verre Oosten tot na 1945. Nederland bezat Nederlands-Indië, Frankrijk zat in Indochina (Vietnam, Laos en Cambodja), Duitsland en dus ook Italië hadden banden met Japan, Groot-Brittannië had India als kolonie, en zelfs tot in 1997 was Hong-Kong Brits bezit.
De botsing tussen het Westen en Japan was dus niet alleen een zaak voor de Verenigde Staten. Het kan geen kwaad om onze kennis erover op te frissen, en om het stof af te nemen dat de reeks Buck Danny er vanaf het verschijnen direct na de Tweede Wereldoorlog er nogal racistisch dik heeft opgelegd.
Het boek opent met een tijdlijn en een overzichtskaart van de belangrijkste gebeurtenissen.
Japan was in de jaren 30 geëvolueerd naar een militaire dictatuur, een fenomeen dat we ook in veel andere democratische landen zagen. "De strijd om de Pacific" behandelt die evolutie voor de oorlog zelf wordt besproken.
Het werk beperkt zich niet tot een opsomming van gevechten, maar gaat dieper op de omstandigheden in, zoals de strategie achter de gekozen doelen. Het is verdienstelijk dat het boek ook de vragen behandelt over de motieven om atoombommen op Japan te gooien. Niet iedereen is ervan overtuigd dat het noodzakelijk was. Maar als je leest dat een Amerikaanse luchtraid een bommentapijt op Tokio gooide dat 200.000 slachtoffers veroorzaakte - meer dan de A-bom op Hiroshima (80.000 doden) en op Nagasaki - dan is het duidelijk dat deze reportage van Lefranc alleen maar kan eindigen met de balans van het aantal slachtoffers dat deze oorlog heeft gemaakt.
De ogenschijnlijke oppervlakkigheid van het werk wordt gelogenstraft doordat de tekst details duidelijk maakt zoals wat "kamikaze" eigenlijk betekent. Het is een woord dat in het Westen al decennialang verkeerd wordt gebruikt, maar dit boekje zet dat gelukkig recht.
Voor de prijs van een stripverhaal krijg je dus een prachtig dossier met een pakket aan informatie, waarbij de verzorgde striptekeningen alleen maar dienen om scènes weer te geven waarvoor geschikt fotomateriaal ontbreekt. De samenstellers hebben in allerlei archieven authentieke foto's, affiches en documenten gezocht om een goed beeld van de tijd te schetsen. Er is bijvoorbeeld een foto van de capitulatieakte.
De laatste bladzijden beelden enkele van de belangrijkste Japanse en Amerikaanse vliegtuigen en schepen af en vermelden de technische kenmerken ervan. Ook de uniformen van de strijdende partijen worden weergegeven. Het boek sluit af met de belangrijkste musea in de V.S., Japan en Nieuw-Caledonië. Het vermeldt een korte beschrijving van hun collecties, en de openingstijden, websites en zelfs de gemakkelijkste routes erheen.
De strijd om de Pacific, door tekst: Isabelle Bournier, tekeningen: O. Weinberg, Y. Plateau, inkleuring: Bruno Wesel, naar het personage van Jacques Martin, 2016, Casterman, vertaling: James Vandermeersch, lettering: Sarah Schotte, paperback, kleur, 56 p's, 29,5 x 22 cm, isbn 978-90-303-7183-9, prijs: 8,50 euro.
vrijdag, 16 december 2016
De kunst van Morris, Stéphane Beaujean & Jean-Pierre Mercier & Gaétan Akyüz & Vladimir Lecointre
bespreking: Peter Motte
Een prachtig cadeauboek voor anderen of voor jezelf om op een prettige manier met Lucky Luke kennis te maken of hem opnieuw te ontmoeten. Het toont weinig gezien materiaal over de beginperiode, en behandelt alle aspecten van de groei van de cowboy.
Bijna de helft van de kinderen heeft zich wel eens geamuseerd met Lucky Luke. En de andere helft ook, en dat al meer dan 70 jaar. Lucky Luke en zijn bedenker-tekenaar Morris verdienen dus een boek, en dat werd "De kunst van Morris".
Sommigen beweren dat er niets nieuws in staat. Anderen zeggen dat Lucky Luke oude meuk is. Maar dat doet niet ter zake: niet iedereen weet het allemaal al, en bovendien worden al die gegevens nu overzichtelijk verzameld en mooi geïllustreerd aangeboden. Daarmee wordt de kennis over die geschiedenis uit de gespecialiseerde en moeilijke verkrijgbare tijdschriften gerukt, en buiten de kring van enkele specialisten aan iedereen aangeboden. En, nee, het is niet academisch. Maar mogen we er soms geen lol aan hebben?
En dat hebben we dus wel: op het eerste gezicht is "De kunst van Morris" een kijkboek, maar een kunstvorm die verhalen en beelden mengt, moet beschreven worden met meer dan lettertjes.
De foto's tonen vooral de beginperiode, de tekeningen doorlopen het hele oeuvre. Door de uitvergrotingen zien we elke pennentrek van Morris. Wie zien hoe hij met enkele eenvoudige lijnen een hele scène neerzet. Veel had Morris niet nodig. Het uitvergrote vakje op pagina 152-153 uit 1955 is erg plat, maar zit vol beweging. Morris had een gave om beweging en rust, kalmte en dreiging, met elkaar af te wisselen. En dat ritme droeg veel bij aan de humor.
De auteurs van "De kunst van Morris" behandelen verwachte en onverwachte vragen. Waarom een cowboy? Waarom verhalen van 44 pagina's? Waarom de pagina-indeling? Waarom de achtergronden? Waarom vertrok Morris bij Dupuis?
Al die vragen worden beantwoord, maar de onverwachte kwesties zijn even boeiend. Morris maakte speelgoedjes op basis van Lucky Luke, waarbij hij misschien zat te dromen over merchandising. Hij werd beïnvloed door film, maar had er ook zelf invloed op, zoals blijkt uit het werk van Terence Hill. Morris bedacht de term "de negende kunst" voor een artikelreeks in het weekblad Spirou/Robbedoes, en staat daardoor aan de basis van de geschiedschrijving van de strip. Als karikaturist stopte hij allerlei mensen in zijn verhalen, maar hij werkte ook als cartoonist voor tijdschriften. En dat Lucky Luke op het einde van zijn avonturen een liedje zingt, is ontstaan uit een stukje cultuur waar we niets meer van weten.
De beginjaren van Morris hebben een dubbele betekenis. Het is niet alleen de geschiedenis van Morris en Lucky Luke, maar ook van de wortels van het Belgische stripverhaal. Er waren geen Blake & Mortimer of smurfen, of experimentele tekenaars zoals Andreas en Moebius. Morris en zijn tijdgenoten moesten nog alles zelf uitvinden, zelfs al bood de Amerikaanse strip een steunpunt. De soms bizarre gevolgen daarvan waren een reis naar de Verenigde Staten, samen met enkele andere grote namen uit de Belgische strip, en verwikkelingen met het Amerikaanse humoristische blad MAD. Morris' keuzes bepaalden uiteindelijk hoe strips er nu uitzien.
Waarom Lucky Luke niet meer rookt? Censuur? Censuur in strips is een slechte herinnering. Het bestond in veel vormen. Ook Morris had met alle aspecten ervaring. Sommige van die vormen waren onvermijdelijk: strips werden aanvankelijk alleen voor kinderen gemaakt. Er zaten ook onprettige kanten aan vast, maar het was niet altijd zo erg als het lijkt. Uitgever Charles Dupuis had iets tegen boksen, en wou er geen verhalen over in zijn Spirou/Robbedoes, maar niettemin publiceerden zowel Franquin het verhaal "Robbedoes, bokser" als Morris "Harde knoesten" in het weekblad.
Met "De Kunst van Morris" zullen veel lezers bekende schatten met een opgefriste glans zien, zoals een oud schilderij waarvan de eeuwenoude vuillaag is verwijderd. En voor wie Lucky Luke nog niet kent, zal het boek een onverwachte schatkamer tonen.
De kunst van Morris, Stéphane Beaujean & Jean-Pierre Mercier & Gaétan Akyüz & Vladimir Lecointre, 2016, Lucky Comics & Dargaud, gebaseerd op "L'art de Morris", met tijdlijn van Morris' leven, lijst van gepubliceerde strips van Morris, bibliografie met geraadpleegde werken, en index, gebonden met omslag, in kleur geïllustreerd, 312 p's, 30x28x3 cm,
ISBN 9782884714266, 45 euro
vrijdag 25 - zaterdag 26 november 2016
In Brussel worden elk jaar de 
Van Dale Grammatica - Werkwoord
Wegwijzers voor werkwoorden
door Peter Motte
Van Dale schiet een salvo af op het bastion van de werkwoordsvervoegingen: zes delen in de reeks "Grammatica - Werkwoord" moeten de weerbarstige regeltjes slopen die een dam vormen tegen de toegankelijkheid van de talen Nederlands, Frans, Engels, Duits, Spaans en Italiaans.
Van Dale Lexicografie beschikt over een massa taalgegevens doordat ze hun woordenboeken op peil willen houden, en gebruiken die voor een taalkunde-offensief. Er verschenen al algemene grammaticaboeken, en nu is het werkwoord aan de buurt.
Als we de zes boeken oppervlakkig vergelijken, zien we al enkele verschillen:
- ze tellen allemaal zo'n 250 pagina's, behalve de Duitse: dat is ongeveer 200 pagina's.
- ze vermelden in een lijst 1200 tot 1600 werkwoorden, behalve de Spaanse: dat zijn er 2500
- ze bestaan uit twee delen, behalve het Engelse: dat zijn er drie.
Maar wat is het uitgangspunt?
ERK: het Gemeenschappelijk Europese Referentiekader, ook vaak Europees referentiekader genoemd. Het is een richtlijn om het niveau te beoordelen waarop iemand een taal beheerst, zowel mondeling als schriftelijk. De niveaus gaan van het basisniveau A1 tot het gevorderde niveau C2.
Elk boek in de reeks bevat een schema van het ERK. Enig minpuntje: niveau C1 is in gele inkt gedrukt op een gele achtergrond, wat erg onleesbaar is.
Het ERK is handig, maar soms lijkt het wat anders te beoordelen dan taalvaardigheid. C1 stelt bijvoorbeeld dat de taalgebruiker een "redelijk uitgebreid standpunt [kan] uiteenzetten", "complexe onderwerpen" kan behandelen, en "de [voor hem] belangrijkste punten kan benadrukken". Dat lijkt meer over kennis en psychologische volwassenheid dan over taal te gaan (alhoewel wie psychologisch volwassen is in een dictatuur wel zo verstandig zal zijn om zijn eigen standpunten niet te benadrukken).
Het is boeiend om te zien dat het hoogste werkwoordniveau niet voor alle talen hetzelfde ERK-niveau is. Talen zijn allemaal even ingewikkeld, maar uit de ERK's blijkt duidelijk dat het niet voor alle grammatica-aspecten geldt.
Bij elke paragraaf wordt het niveau vermeld. Daardoor kun je gemakkelijk overslaan wat je al kent. Dat is handig voor zelfstudie. Je vermijdt tijdverlies maar ook verveling, omdat je recht naar het niveau gaat dat voor jou nieuw is.
Elk boek bevat een lijst grammaticale termen, eventueel met een Nederlandse vertaling. Ook de werkwoordsindex geeft een Nederlandse vertaling, en hij verwijst naar de betrokken tabellen.
Het theoretische deel van het Nederlands besteedt twee pagina's aan de vervoeging van Engelse werkwoorden in het Nederlands. Het boek over het Engelse werkwoord heeft een hoofdstuk over question tags, en een lijst phrasal verbs. Frans is bekend om zijn vele vervoegingssystemen, en die zijn ook allemaal vermeld, net zoals die van het Spaans. Het Duitse boek behandelt de invloed van de naamvallen op het gebruik van de werkwoorden. Omdat we niets van Italiaans afweten, vroegen we dat boek niet aan. Maar we betwijfelen niet dat het deel in overeenstemming is met de typische kenmerken van Italiaans.
Van Dale heeft de ERK-niveaus tot een degelijke hulp omgesmeed. Door de systematische benadering is het gemakkelijker om de inzichten in talen met elkaar te vergelijkingen, en tussen de talen om te schakelen. De niveaus leiden je beter naar wat je nog niet weet. Al die eigenschappen maken van de reeks Van Dale Grammatica - Werkwoord uitstekende boeken voor zelfstudie en voor opzoekingen.
Van Dale Werkwoordgrammatica Nederlands, Robertha Huitema, 213 p's, isbn 978-94-6077-162-0
Van Dale Werkwoordgrammatica Duits, Kasper Maes en Josefien Sweep, 200 p's, isbn 978-94-6077-164-4
Van Dale Werkwoordgrammatica Frans, Jos Canton, 253 p's, isbn 978-94-6077-165-1
Van Dale Werkwoordgrammatica Engels, Linda Mous, 256 p's, isbn 978-94-6077-163-7
Van Dale Werkwoordgrammatica Spaans, Cristina Irun Chavarria, 253 p's, isbn 978-94-6077-166-8
Van Dale Werkwoordgrammatica Italiaans (niet aangevraagd)
Alle boeken: Van Dale Uitgevers, 2016, Utrecht, beterback met leeslint en met kleur, 25 x 16,5 cm, 25 euro
Hans Kilian - ik schrijf de naam nog eens: Hans Kilian - schrijft al lang en publiceerde heel wat, maar is niet bekend.
Ten onrechte?
Dat hangt van je maatstaven af.
Wij vinden hem best wel lezenswaardig. Als Murakami bestsellers mag afleveren, mag Kilian dat ook.
Een verkeerde vergelijking?
Minder dan je denkt.
Momenteel lees ik zowel een bundel van Murakami als Een gat in de tijd van Kilian, en ze hebben overeenkomsten: kalme verhalen, niet gericht op spectaculaire gebeurtenissen of actie, wel op het aparte in het dagelijkse.
Het is niet zonder reden, vermoed ik, dat Kilian in zijn bundel de termen "handpalmverhaal" en "haibun" laat vallen.
Een handpalmverhaal is een Japanse verhaalvorm waarbij de verhalen kort genoeg zijn om op je handpalm te passen.
De "haibun" is een korte dichtvorm, vergelijkbaar met de "haiku".
En het zijn vooral de korte vormen die Kilian beoefent: gedichten, korte verhalen, af en toe iets in de richting van een novelle, zelfs aforismen. Die laatste zwerven rond op internet.
Dus, ja, er zijn overeenkomsten tussen Murakami en Kilian, maar de laatste komt wel uit een andere hoek. Hij schreef al spul dat hij zonder meer fantastische literatuur noemt, wat bij Murakami - ondanks zijn reputatie - minder het geval is.
Terwijl Murakami vooral zijn eigen variant van magisch-realisme schrijft, vinden we bij Kilian soms de symbolische groteske (De man zonder hoofd), Maar er zit ook heel wat humor in zijn verhalen en wrange commentaren.
De bundel "Een gat in de tijd" is erg gevarieerd. De lezer moet ontdekken of Kilian satire, gewoon humor, een realistisch tafereeltje, bedenkingen en mijmeringen of nog wat anders neerpent.
Soms lijken we autobiografische stukjes aan te treffen, maar men moet altijd voorzichtig zijn met het idee "autobiografisch". Nogal wat lezers - of muziekbeluisteraars - hebben soms gelijk als ze autobiografische elementen herkennen, maar ze trekken de lijn vaak te ver door: de auteur kan zich laten inspireren door ware voorvallen, al of niet zelf beleefd, maar dat betekent nog niet dat hij een autobiografie schrijft en het over zichzelf heeft.
Dus, ja, Kilian schrijft. Ja, sommige van zijn personages schrijven ook. Maar zijn hun belevenissen, hun gedrag en hun gevoelswereld identiek aan die van Kilian? Dat is onzeker.
De autobiografische achtergrond reikt de schrijver materiaal aan om zijn verhaal te stofferen en levensechter te maken. Of: hoe je teen stoten aan een tafelpoot je helpt beschreven wat het is als je door zelfdestructieve neigingen een baksteen op je voet gooit.
Korte stukjes na elkaar, dat is als een boemeltrein die van het ene stationnetje naar het andere trekt. Er is telkens een halte. Maar de stationnetjes worden er niet lelijker door. Ze blijven in al hun rust in het platteland liggen, en er met een sneltrein doorvliegen zou ze onzichtbaar maken.
Bundels hoeven niet in één ruk te worden uitgelezen, al kan het wel. Maar dat doet de stukjes zelf soms onrecht aan. En, eerlijk gezegd, dit is toch meer iets om in alle rust te lezen, dan hijgend als een thriller naar het einde te stomen.
Wij hebben één proefexemplaar in de aanbieding voor 10 euro excl. verzendkosten. Wie belangstelling heeft, mag mailen naar peter.motte@skynet.be
Wacht niet, want op is op.
"Een gat in de tijd", Hans Kilian, 2016, Barneveld, Uitgeverij Boekenbent, www.shop.boekenbent.com, paperback, 248 p's, 21 x 13,5 cm, isbn 97-894-6203-909-4, 17,95 euro
zaterdag, 20 - zondag, 21 februari 2016
's Morgens weet ik nog niets,
zelfs om 12 uur weet ik nog niets.
Maar als ik om 13.00 op de website van een financiële krant
zie staan
De Bowie-favorieten van De Tijd
en dat artikel stream,
volgt er
Lees verder David Bowie
overleden.
Een macabere vergissing is eerder gebeurd.
De BBC
- Music legend David Bowie
dies -
publiceert niet op dezelfde dag dezelfde
fout.
Happy 2016 ...
maandag, 11 januari 2016, Peter Motte
Een typisch decemberklusje: te lang gras afmaaien!
(c) foto 2016
