Muthos, door Stephen Fry

recensent Peter Motte, 591 woorden

Dit weekend uitgelezen:  "Mythos" door Stephen Fry

"Mythos" van Stephen Fry is een tour de force: ik ken geen enkel ander boek over de Griekse mythen dat zo volledig is of zo veel eenheid in de verhalen heeft gebracht als Mythos.

Er zijn natuurlijk voorbeelden zoals de "Metamorfoses" van Ovidius, of "Griekse mythen en sagen" van Gustav Schwab, maar Ovidius' focus op metamorfosen doet de collectie verhalen onrecht aan. Het is echt niet alleen een kwestie van metamorfosen. Het is ook een kwestie van conflicten en evoluties.

"Mythos" wordt wel eens aangeprezen als humoristisch, maar dat is een eenzijdige beoordeling. Het is waar dat de mythen lichtvoetig worden aangepakt, en dat het ook wel eens humoristisch is. Maar er zitten ook tragische verhalen tussen. Het lichtvoetige is grotendeels een gevolg van de aard van de mythen zelf: ze werden niet overgeleverd in vuistdikke romans van duizenden bladzijden, zoals tegenwoordig het geval is met "La comédie humaine" van Balzac of "Game of Thrones" van George R. R. Martin. Het is dus onvermijdelijk dat de stof hier en daar kort wordt behandeld, waardoor het lichtvoetiger is dan de bombastische "Lord of the Rings".

Maar het is geen humoristisch boek. Fry heeft veel uitgezocht, en zijn boek is erg compleet. Het is soms een mengeling van fictie en non-fictie: hij vermeldt soms niet alleen Griekse namen, maar ook de Romeinse, en zelfs de verschillende varianten van namen. Gelukkig meestal in de voetnoten. Hij verwijst trouwens ook naar verwijzingen naar de Griekse mythen in latere cultuur, zoals in Shakespeare (om de bekendste, maar zeker niet de enige te vermelden).

Ik vraag me wel eens af hoe je die mythen zou ervaren als er in plaats van de Griekse (of Romeinse) namen altijd de Nederlandse woorden zouden staan. Dus niet "Ares", maar "Oorlog", niet "Kronis" maar "Tijd". Dat zou een heel andere beleving opleveren, die volgens mij veel dichter staat bij de manier waarop de Oud-Grieken zelf de verhalen ervaarden. Het zou minder roman worden en meer verklaring van de werkelijkheid. En het zou me niet verbazen dat de Oud-Grieken zelf er dan helemaal anders uit naar voren zouden komen, nl. als een volk dat wel pogingen doet om de werkelijkheid te begrijpen, maar duidelijk nauwelijks wetenschappelijke kennis heeft en heel bijgelovig naar de werkelijkheid kijkt.

Perseus, Hercules, Odysseus, Jaons en de andere helden komen niet in de boek voor, omdat zij optraden in het tijdperk van de helden, en daarover schreef Stephen Fry een ander boek, "Heroes". Dat kan worden beschouwd als een tegenhanger van "Mythos", maar de verhalen worden op een andere manier verteld.

Voor zover ik me herinner brengt Fry in "Mythos" meer eenheid in de verhalen dan Gustav Schwab deed, en de tekst is zeker eigentijdser. Ik vermoed ook dat ze vollediger is. Bovendien is er een index, waardoor het een handig referentiewerk wordt. Fry heeft een degelijke appendix en nawoord geschreven, waarin hij verder ingaat op verschillende aspecten van de mythen en van de manier waarop anderen en hij de verhalen hebben benaderd. En waarin hij er onder andere op wijst dat het hoe dan ook fictie blijft. Ten slotte kent niemand van ons echt de oorspronkelijke verhalen, en zijn we ons belemmerd doordat we moeten teruggrijpen op Romeinse bronnen.

zondag 13 - maandag 14 januari 2019

Steun onze blog: koop onze boeken via deze link naar 2dehands.be.

14-01-2019, 00:00 geschreven door Peter Motte