Het Amsterdams Hoerdom, door Lotte van de Pol

Bespreking: Peter Motte

In 2003 had ik een sociale geschiedenis gekocht door Lotte van de Pol over prostituees in de 17e en 18e eeuw in Amsterdam: "Het Amsterdams Hoerdom. Prostitutie in de zeventiende en achttiende eeuw", een boek uit 1996. En dat lag nog altijd ongelezen tussen de stapel andere geschiedkundige werken.

Ik had er aanvankelijk geen flauw idee van waarom ik dat had gekocht, maar na wat reconstructie ontdekte ik in dezelfde periode "Kushiels pijl" van Jacqueline Carey te hebben gerecenseerd. Geen slecht boek, maar toen het tweede deel me werd opgestuurd, had ik na minder dan een pagina al iets van "Why bother?". Exit Jacqueline Carey.

Maar aangezien "Kushiels pijl" een prostituée als hoofdpersoon had, wou ik betere inlichtingen over prostitutie. Het probleem is dat daarover veel onzin de ronde doet: ofwel krijg je donderpreken, ofwel sentimenteel geouwehoer. Het hangt er maar vanaf of je de dominee hoort of de klanten.

Haar weergave is dan ook tamelijk correct, en ik zou het boek zeker durven aanraden, zelfs aan kinderen van 10 jaar, want die komen toch niet door de eerste pagina heen. Het is nu eenmaal een wetenscháppelijk werk, geen sensatieromannetje. Het kostte mij 3,5 minuut om één pagina te lezen! En dat is zonder de eindnoten.

Er zit ook een behoorlijke verzameling bijlagen bij ter ondersteuning van Van de Pols bevindingen. Er is een bibliografie en een index. Die index vind ik spijtig genoeg wat summier, maar soit.

Nou, bijvoorbeeld dat de meeste prostituées eraan beginnen uit geldgebrek. Er zitten ook wel domme gansjes tussen, maar zonder geldgebrek waren ze er toch niet ingetuind.

Een ander interessant aspect is dat Van de Pol de evolutie van de opvattingen over prostitutie heeft uitgezocht. Het is dus ook mentaliteitsgeschiedenis. In de middeleeuwen werd prostitutie gedoogd om erger te voorkomen, en de kerk verdiende er soms aan. Maar de protestanten keurden het eigenlijk in alle vormen af, alhoewel een stad zoals Amsterdam het toch min of meer oogluikend toeliet, omdat het zo'n beetje dweilen met de kraan open was. Niettemin heeft het Amsterdams beleid zich altijd tegen prostitutie verzet, al varieerde de aanpak.

Er staan ook enkele opmerkelijke dingen in: het was onder andere strafbaar voor joden om met christelijke vrouwen naar bed te gaan. Heel merkwaardig.

Het Amsterdams Hoerdom. Prostitutie in de zeventiende en achttiende eeuw, door Lotte van de Pol, 1996, Amsterdam, Uitgeverij Wereldbibliotheek bv., geÏllustreerd, met bijlagen, eindnoten, bibliografie, index, paperback, 493 p's, 22x14x4 cm, isbn 90-284-1750-8