De avond was reeds gevallen. Een beetje vroeger dan dat ik gewend was. Hoe meer oostelijker dat ik me bevond hoe vroeger het licht verdween. Eens de zon verdwenen kwam de koelte opzetten, een fris briesje die de laatste resten warmte uit de stenen deed verdwijnen.
Ik kuierde wat rond op deze avond in september waar het deze periode van het jaar, tijdens de dag nog heel aangenaam warm was. Een soort Indian summer maar dan in Polen. Het was de tijd dat de seizoenen nog aan het twijfelen waren. De zomer wil wel verdwijnen en plaats maken voor de herfst maar twijfelt nog. Deze tijd van het jaar vond ik altijd een van de mooiste ogenblikken om te genieten van deze mooie stad. Het laaghangende warme licht laat de gebouwen mooi opgloeien. Een feeëriek decor voor een magische stad.
Ondanks het fris briesje wandelden er nog heel wat mensen op dit grote plein. Het was vrijdagavond en veel jonge mensen, veelal studenten, gingen op stap. Even het hoofd vrijmaken na een weekje studeren. Een gevoel van vrijheid hing in de lucht. Een jong enthousiasme die geheel de wereld aankan, ja die zelfs de wereld kan veranderen. Dat jong enthousiasme, dat je maar kunt bezitten als je jong bent en nog ontwetend over hetgeen je nog kan overkomen. Als er maar weinig of geen krassen op je ziel zijn. Jeugdige overmoed, testosteron, verleidelijk schoon, seksuele aantrekkingskracht.
Mijn jonge jaren waren al lang voorbij. Een zweempje jalousie, een tikkeltje melancholie, een restje weemoed, dat voelde ik toen ik langs al die jonge mooie mensen wandelde. Een gevoel van spijt dat ik hier niet kan terugkeren als jonge man.
Aan een van huizen stond een jong mooi meisje die flyers uitdeelde aan voorbijgangers. Ze gaf er ook eentje aan mij ondanks dat ik haar doelgroep niet was. Op het papiertje stond enkel Pools en dat kon ik helaas niet lezen. Ze zag mijn verwarring en zei toen in het Engels dat het een uitnodiging voor een optreden was die zou doorgaan achter deze gevel. Haar glimlach deed me smelten en ik was weer die jonge snaak die de wereld aankon. Deze stad was werkelijk een catwalk van de mooiste modellen. Overal zag je die fiere levenslustige jonge vrouwen met een zekere nonchalance over zich. Ze hadden een natuurlijke schoonheid met een vleugje mystiek. Ze hadden een trotse houding die je hier bij ons niet meer ziet.
Met mijn papiertje nog in mijn handen ging ik de lange inkom binnen. Helemaal achteraan was een trap. Het was net alsof ik hier in een decor van een filmset was terechtgekomen. Een film uit het vroegere Oostblok. Dit was een heel groot woonkazerne, een trap die mij omhoog leidde naar verschillende kamers. Aan het plafond hing een luchter. Het was een prachtig herenhuis die onder het communistische regime verdeeld was geweest onder verschillende gezinnen en tegenwoordig ontstonden hier in deze mooie maar aftandse, door de tijd afgeleefde gebouwen, overal van die clubs waar in het weekend partys en optredens werden gehouden. Het was donker, enkel sfeerlichtjes en kaarsen op de tafel. En de muziek, die was keihard. Een bandje met zangeres stond op een verhoog te spelen. Dit was niet echt mijn ding. Enkel de sfeer kon mij een beetje in verleiding brengen om te blijven. Een soort heimelijke bijeenkomst in het communistische tijdperk, waar verboden muziek werd gespeeld op een verborgen plek. Het donkere interieur, zwaar bezwangerd door sigarettenrook die als een mist bleef hangen en de harde dreunende muziek deden mij tenslotte weer naar buiten gaan.
Het jonge meisje stond daar nog steeds in haar minirokje flyers uit te delen. Wat een hondenjob dacht ik, even mooi staan te wezen in de avondlijke koude met weinig kleren aan om klanten te lokken om naar die afschuwelijke muziek te luisteren.
Ben je al weg ? vroeg ze. Het is niet echt mijn ding zei ik, teveel lawaai.
Nog veel succes. Sorry voegde ik eraan toe.
Ze glimlachte nog even maar toen kwam al een volgend groepje aan. Ik slenterde verder de avondlijke kilte in naar mijn appartement. Het was genoeg voor deze avond. Ik ben te oud geworden voor dit jong enthousiasme.
Waar zijn de zwaluwen gebleven ? In mijn kindertijd schreeuwden ze laagvliegend als spitfires over ons heen. Vliegen ze laag, dan komt er onweer zei mijn grootmoeder altijd.
De laatste jaren echter zie ik ze niet meer laagscheren, ze komen niet meer. Mijn kindertijd verdwijnt, wordt een vage vlek van herinneringen zonder tastbaar te zijn.
Nimmer zie ik de leeuwerik hoog boven de velden hangen. Waar zou die naartoe zijn ?
Zijn alle vaste waarden dan aan het verdwijnen uit mijn veilige kindertijd ?
Het kleine jongetje was zorgeloos aan het spelen, dicht tegen het bos waar hij woonde. De zomers waren warm en lang, er kwam geen einde aan. De tijd bestond toen nog niet.
En in die eindeloze zomervakantie hoorden zwaluwen en leeuweriken te zijn, en s morgens vroeg de koekoek die steeds maar zijn eigen herhaalde. Nee, ze zijn er niet meer, zelfs mijn stadsmussen begrijpen het niet. Waar zijn mijn zwaluwen gebleven!
Af en toe kan ik, zoals vele collega's fotografen, niet aan de verleiding weerstaan om het vrouwelijke schoon voor altijd te vereeuwigen. Allee, dat tracht ik toch te doen met wisselend resultaat. Via de website van Belgiumdigital ben ik bij volgende site terechtgekomen: http://www.roge.ru/?page_id=165 waar heel wat tips en mooie foto's te vinden zijn. Een mooie foto maken van een model is niet altijd eenvoudig. De eerste keren, dat was nog toen ik avondles fotografie volgde, was ik zodanig zenuwachtig en waarschijnlijk onder de indruk van de schoonheid van mijn model, dat ik er niets van terecht bracht. Ik kreeg foto's alsof ik een standbeeld had gefotografeerd met een weinig flatterende belichting alsof ik niet alleen een standbeeld had gefotografeerd maar bovendien een plaasteren standbeeld. Totaal uitgevreten lichten ! Maar oefening baart kunst, zodat ik toch mag zeggen dat het heel wat beter gaat met mijn modelfotografische exploten.
Ik kreeg vandaag de kans om rond te zwerven in een oude textielfabriek die in het begin van de jaren '90 zijn activiteiten stopte. En de tijd staat hier werkelijk stil, net alsof bepaalde zaken hier onaangeroerd zijn blijven staan. Nog steeds aan het wachten tot iemand zal komen om het weer ter hand te nemen en weer aan het werk te gaan. Kleine tafereeltjes, stilleven uit een ander tijdperk.
Zaterdagmorgen, een straat in de zon met schaduwplekken. Mensen lopen mij voorbij dwars door mij. Mijn gedachten zijn elders, ergens anders dan in deze straat. Ik zie mezelf in de etalageruiten, weerspiegeld als een schim en ik dwaal verder door de straat, oppassend dat ik niet trap op mijn eigen schaduw.
De straat is leeg. Ik ben alleen. Door het open venster hoor ik het geluid van een saxofoon. Geen bekende melodie, enkel afzonderlijke tonen, korte deuntjes. Filmgeluid voor mij alleen. Ik kijk naar boven maar zie niemand voor het venster. Ik ben een stilstaand beeld omgeven door wervelende kleuren met het geluid van een tenorsaxofoon als soundtrack. Een gevoel van onzekerheid overvalt mij. Sax maakt mij altijd weemoedig.
Door het open raam weerklinkt saxofoonmuziek. Een student die oefent. Eens wordt hij een beroemd jazzmuzikant. Nu oefent hij iedere dag en s avonds tracht hij wat bij te verdienen in een kroeg. Hij blijft erin geloven, zijn eigen gang gaan.
De muziek houdt op, mijn film stopt. En de mensen op straat lopen mij weer voorbij. Ik stap maar verder, alleen, mijn eigen lot tegemoet. Een schaduw in de zon.
Hij liep daar zomaar, met rode rugzak, op weg naar zijn trein. Verder niets, geen verhaal. Enkel iemand die naar huis gaat, zijn weekend tegemoet of moet ik zeggen iemand die gelukkig naar huis gaat zonder iemand tegen te komen met slechte bedoelingen of zijn mijn gedachten misschien te negatief de laatste dagen !
Het was zonnig vandaag en ik kuierde wat rond in de omgeving van het station. En bij het station, daar bleef de tijd stille staan. Een modern verkeersbord of is het een stationsbord uitsluitend bestemd voor de goede werking rond het station, in ieder geval een modern bord met een reglement uit het jaar stilletjes. Let dus goed op waar je uw kar en paard 'parkeert' bij het stationsgebouw.
Vervallen kamer, afgerukte lavabo, loshangend behang, spinnenrag overal, opgevreten gordijnen vergaan in de stoffige tijd en de stilte die ruist in mijn oren. De poëzie van de vergankelijkheid.
Dezer dagen zijn er overal plechtigheden om het einde van de Tweede Wereldoorlog te herdenken. Een oorlog die de meeste mensen van tegenwoordig enkel kennen van filmbeelden, foto's en documenten. De oudstrijders verminderen in aantal, de overlevenden worden ouder. Ik hoop dat men niet vergeet !
Op Radio 1 hadden ze het vandaag over het versturen van een brief aan God. In Nederland kan het blijkbaar en de brieven komen ergens aan, waar dat ook moge zijn, en worden veronderstel ik gelezen. In België had, volgens een woordvoerder van de Post, nog niemand een brief gestuurd naar God. Naar Sinterklaas wel, voegde hij eraan toe, want die zijn adres was bekend. Maar aan God, nee, daar had hij nog nooit van gehoord. Waarschijnlijk zou die brief terechtkomen bij de onbestelbare stukken post om later, als er geen afzender gevonden werd, de brief te vernietigen. In België bestaat God dus niet, althans toch niet bij de Post. In Nederland wel.
Ik zou het toch wel eens willen proberen. Even een brief sturen aan God. Maar hoe te beginnen ! Even googelen . Brief aan God ingetikt en tot mijn stomme verbazing kom ik op een site terecht. Wel van de Evangelische Omroep maar toch, bekende Nederlanders hebben wel degelijk een brief aan God verstuurd. Van Paul de Leeuw, Paul Van Vliet tot Thé Lau.
Leest u ze zelf maar de persoonlijke brieven aan God van bekende Nederlanders als u er geïnteresseerd in bent: http://www.eo.nl/portals/themes/home.jsp?theme=5277689
Een paar zinnetjes van Paul Van Vliet wil ik u echter niet onthouden omdat ze nauw aansluiten bij mijn gevoelens:
Ik denk na over de grote vragen van het leven, de zin van alles, over het waartoe, waarom en waarheen ? Wat wil ik nog, wat kan ik nog ? De toekomst is afzienbaar geworden en een zekere haast om achter de waarheid te komen is geboden. Langzaam groeit de behoefte aan een nieuwe zingeving, zoals het modewoord het zegt.
Ik vind U in de liefde, in adembenemende kunst, in de onschuld van een kind, in eerbied voor het onbegrijpelijke.
Misschien moet ik het absurde idee om een brief te schrijven aan God toch maar eens doen. Ooit eens !
Als de Japanse kerselaar bloeit dan ontstaan tijdloze beelden, die evengoed in een ander tijdperk kunnen gefotografeerd zijn. Dan komt de nostalgie terug boven drijven en mijn zachte ik is er weer. Ben ik zo gevoelig geworden ?
Deze namiddag ben ik even gaan wandelen in het bos. Een ideaal moment in de lente want dan zie je een zee van blauw tussen lentegroen. Boshyacinten, bij ons in de Vlaamse Ardennen beter bekend onder de poëtische naam "blauwe kousjes". Ik heb geen idee van waar die naam komt of als die naam eveneens gekend is in andere streken van Vlaanderen. Het is in ieder geval heel fotogeniek en al dat rustgevend blauw tijdens het wandelen doet mij ontstressen.
Ik erger mij tegenwoordig aan alles en nog wat. Ik weet niet of je dat ook hebt. Deze morgen nog, de radiopresentator van Radio 2 was weeral vol enthousiasme over het weer bezig.
En wat doet u vandaag bij deze mooie voorspelde lentedag. Vandaag wordt de kaap van 20 graden bereikt en misschien overschreden. Ideaal terrasjesweer, gaat u ook voor een bruin kleurtje ? En zo gaat het maar door. Ik heb goesting om te bellen dat er mensen zijn die moeten werken vandaag en dat ze heel de dag binnen zitten. En ik heb geen tijd om tijdens de werkuren op een terrasje te zitten en vanavond als ik thuis kom zal ik waarschijnlijk geen goesting meer hebben om op een terrasje te zitten.
Het is nog maar ochtend en ik zit me dus al te ergeren. En wacht maar als het weer weeral een dag minder zal zijn. Ach Frank, je had mooi weer voorspelt. Hoelang gaat dit nog duren ? Weet je wat ik zou willen roepen: Ach mens hou toch op, als je een heel jaar mooi zonnig weer wilt verhuis dan naar Spanje. In Noorwegen hebben ze een mooi gezegde: Er bestaat geen slecht weer alleen maar slechte kleding.
Maar ja, hoe ouder ik word hoe meer ik me dus erger aan kleine dingen. Thuis, op het werk, op straat dan zou ik willen roepen STOP het is genoeg geweest. Ik wil me niet langer ergeren. Ik wil innerlijke rust, maar dan begint het opnieuw. Waarom ligt dat notaatje op mijn bureau, ik weet dat al lang, ik ben er mee bezig; waarom nemen de meeste vrouwen hier de woensdag als vrije dag of stoppen ze altijd vroeger, waarom beschouwen deze dames dat als een verworven recht, waarom kan ik de woensdag nooit vrij nemen omdat de meeste vrouwen dan juist deze dag nemen, waarom .Ach mensen luister niet naar mijn ergernissen of je komt even zenuwachtig als ik ! Mens erger je niet !
Het was 1942, volop oorlogstijd, mijn ouders woonden toen in Antwerpen. Ik was toen net geboren en had nog een oudere zuster van vier jaar. Het was een verschrikkelijke tijd in Antwerpen in die periode. De Joden moesten een Jodenster dragen en in de zomer waren er overal razzias. Ik was natuurlijk te klein om iets te herinneren van die tijd. Ik heb het allemaal van horen vertellen. Mijn ouders vonden het blijkbaar heel gevaarlijk worden en wilden vluchten want in die periode werden de eerste Joden opgepakt en opgesloten in Breendonk en later in de Dossinkazerne van Mechelen.
Ik luisterde stil naar deze getuigenis van deze man. Het was net alsof ik er niet meer was, zo ingetogen zat hij daar in zijn zetel met nog steeds dat briefje in zijn handen.
Maar het mocht niet zijn, mijn vader werd die week opgepakt, toen hij op straat liep en meteen weggevoerd naar Mechelen. Mijn moeder heeft hem nooit meer teruggezien. Diezelfde zomer is hij gedeporteerd naar Auschwitz. Mijn moeder was natuurlijk bang, ze had nog kinderen. Ze wist niet goed wat ze moest doen maar ze wou ons absoluut redden. Het plan was dat ze wou vluchten naar het platteland. In Antwerpen maakte ze geen kans. Om weg te geraken maakte ze een verschrikkelijke keuze, een hartverscheurende keuze voor een moeder. Ze zou mij meegeven met een goede vriend die heel betrouwbaar was en ze zou later met mijn zusje vertrekken omdat ze meer kans maakte dan op stap te gaan met twee kleine kinderen.
Ik werd in een appelsienenkistje gestopt. Natuurlijk waren er geen sinaasappelen in die tijd, maar we hadden nog altijd zon een kistje. Ik lag tussen oude kleren. Met een deksel met spleten. Enne hij keek me nu recht aan, zoals je ziet heb ik het gered. Mijn moeder en mijn zusje daarentegen ze hebben het niet gered. Ze zijn opgepakt. Misschien verraden, niemand die het weet. Hij schudde zijn hoofd en fluisterde ze zijn ook gestorven in Auschwitz. Ja weet je, ik heb alles horen vertellen toen ik ouder was, ik wou weten wat er met mijn ouders, mijn zusje is gebeurt. Hij streek met zijn hand over zijn hoofd en gafdan het briefje terug aan mij. Het spijt me zei ik, wat een triest verhaal. Maar ik heb toch nog een vraag voor u. Dat briefje, hoe zit dat, hoe past dit in dit verhaal ?
Wel, toen mijn moeder mij meegaf aan die vriend had ze iets op een brief geschreven. De tekst was, ik ken hem nog helemaal uit het hoofd: Mijn lieve zoon, deze zware en afschuwelijke tijd brengt me in verwarring en ik weet niet goed wat ik moet doen. Ik doe wat ik het beste vind voor jou. Moest er iets gebeuren met mij dan zal er een dag komen dat je deze brief zal lezen. Wat er ook moge gebeuren met mij je blijft altijd, waar ik me ook mag bevinden, in mijn gedachten en mijn hart. Laat de Heer je beschermen en goed bewaren in een appelsienenkistje. Dat was de volledige tekst van het briefje maar door de ouderdom en het altijd plooien is het deel met de tekst bewaren in een appelsienenkistje afgescheurd. Dat is dan achtergebleven in die lade van die kast toen ik hem verkocht had. Weet je, mijn vrouw is enkele maanden geleden overleden, we hadden geen kinderen, ik ben nu helemaal alleen. Ik ben de enige overlevende van mijn familie. Ze zijn allemaal vermoord.
Ik was sprakeloos. Wat een verhaal, een tragedie, ik wist niet meer wat te zeggen. Iemand die zoiets meegemaakt had.
Merci voor het terugbrengen van dit deel van de brief. Wacht eventjes. Hij ging naar de gang en ik hoorde hem de trap opgaan. Ik was er niet goed van. Wat een stukje papier allemaal voor emoties teweeg had gebracht, zowel bij de oude man als bij mezelf. Op de kast stond een foto van een echtpaar, toch al een tijdje geleden gefotografeerd, een huwelijksfoto in zwartwit. Zijn huwelijksfoto, hij zag er gelukkig uit.
Mooi hé, hij stond achter mij, ik had hem niet gehoord, ja ze was heel mooi mijn vrouw.Hier en hij reikte me een identiek stukje A4 papier aan, het bovenste stuk, met het eerste en grootste deel van de tekst. Ondanks de ouderdom was het potloodgeschrift nog best leesbaar. De twee stukken waren terug herenigd, een stuk geschiedenis die ineen paste.
Ik ben nog een tijdje bij hem gebleven. Een man met een stukje papier als enige herinnering aan zijn moeder. Joseph, 64 jaar en helemaal alleen.
Volgende week ga ik hem terug bezoeken, iedere week, zolang ik kan.
fotograffiti
