Oprechtheid. Sommigen vinden dit belangrijk. Anderen zijn het niet. Ze noemen zichzelf 'diplomatisch'. Alsof oprechtheid en diplomatie elkaars tegengestelde zijn. Dat zijn ze niet. Oprechtheid heeft te maken met innerlijke congruentie (is wat ik voel, denk en wil met elkaar in overeenstemming?). Diplomatie heeft te maken met de communicatie naar anderen (is wat ik zeg transparant?).
Een boodschap kan zeer transparant zijn zonder innerlijk congruent te zijn.
Ik oordeel graag. Over wie ik goed en slecht acht. Het is zo aangenaam om deze indeling te maken, zeker van je standpunt te zijn en jezelf natuurlijk tot de goede categorie te rekenen. De wereld zit echter, gelukkig maaar, anders in elkaar. 'We zijn allemaal grijs' lees ik in de roman 'Grijze zielen'. Ik begrijp de pointe natuurlijk wel maar ik zou het liever anders formuleren: wij zijn allemaal zwart en wit tegelijk.
Dat het witte in onze zielen steeds moge overwegen op het zwarte. Ik hou niet zo van grijze zielen.
Rechtvaardige mensen. Ze bestaan. Trouwe mensen. Ze bestaan. Liefdevolle mensen zonder al te veel machts of bezitsdrang. Ze bestaan. Mensen zonder veel ego. Ze bestaan. Mensen die dit alles combineren. Ze bestaan. Uitermate zeldzaam maar ik ken er tenminste zo één en één is genoeg om nog in deze wereld te blijven geloven.
Zo'n zeldzame mens moet gekoesterd worden. Ik doe dat.
'Kunnen we opnieuw beginnen?'. Dit is de vraag die voortdurend doorheen de Bijbel weerklinkt. Men is voortdurend bezig met een verbond, verraad, straf, zonde, wraak, vernietiging. En telkens weer is er de hoop, verwachting en ook een daadwerkelijke poging om opnieuw te beginnen met een schone lei. Niet dat de oude lei vergeten is, hij is blijkbaar wat 'verwerkt'.
Kunnen we opnieuw beginnen? Het is eigenlijk een mooie vraag.
Hemel en hel. Ze kunnen niet zonder elkaar. Zoals dag en nacht, zon en maan, lichaam en geest, jij en ik. Hoe heviger het ene, hoe heviger het andere. Hoe hoger je wil gaan, hoe dieper je kan vallen.
Wie kiest er matigheid als je denkt dat de hemel bestaat? En de hel even vergeet.
Sublimatie is 'verandering van primitieve driftuitingen in strevingen van een hoger, verheven niveau'. Bijvoorbeeld: omzetting van woede naar moed, van afgunst naar prestatie en van sexuele lust naar kunstexpressie.
Sommigen zijn zeer goed in sublimatie. Tot mijn ergernis.
Alles heeft zijn tijd (in de zin van 'op tijd') en alles duurt zijn tijd (in de zin van 'een bepaalde periode'). Moet een mens daar nu droevig van worden of niet? Hetgeen op tijd en zijn tijd geduurd heeft, dat zit wel goed. Maar de meeste dingen komen te laat of te vroeg en duren te kort of te lang. Tenminste zo ervaren we dat. Misschien omdat we de meeste dingen zelf willen bepalen.
Hoe gelukkig zou een mens zijn als hij er vanuit gaat dat het 'op tijd' en de 'duur van iets' exact is zoals het moet of moest zijn?
Het is belangrijk, absoluut belangrijk om op te komen voor je eigen standpunt. Het is echter noodzakelijk, absoluut noodzakelijk, om éérst de standpunten van een ander te kunnen inschatten (intra-subjectiviteit). Deze intra-subjectiviteit moet het halen op subjectiviteit die eigenlijk illusoir is. Zoals objectiviteit een illusie is en hoogstens kan bereikt worden via inter-subjectiviteit. De volgorde is dus steeds een verruiming: van (illusoire) subjectiviteit naar intra-subjectiviteit, naar inter-subjectiviteit naar (illusoire) objectiviteit. Helaas wordt doorgaans de illusoire subjectiviteit verkocht voor de illusoire objectiviteit. Laat ons de wereld verbeteren door zelf al eerst intra-subjectief proberen te zijn. Laat ons beginnen met zoveel mogelijk standpunten van anderen in onszelf uit te klaren.
Dat je daarvoor eerst ernstig gestoord lijkt te moeten zijn, is slechts een kleine opoffering. Niet?
Opera blijkt iets te zijn voor oude mensen. Ik ben niet jong maar wel steeds één van de jongste bij een opera-uitvoering. Misschien omdat jongeren mensen willen dat het snel vooruit gaat, zonder veel herhaling en met zoveel mogelijk happy ends. Oudere mensen willen dat het blijft duren, met veel herhaling en met zoveel mogelijk dramatiek. Misschien omdat hun enkel het 'herbeleven' rest van evaringen die ooit de hunne waren.
Don Pasquale. Een opera van Donizetti over een oude man die te kijk wordt gezet door een jonge vrouw. De moraal bleekt te zijn dat een oude man geen vrouw meer moet nemen.
Waar zijn de archetypes van de wijze senex en de jongeling gebleven? De wereld staat op zijn kop.
Hij vond zichzelf niet mooi en dus niets waard. Vooral het 'dus' is belangrijk. Omdat het schoonheid inherent met waardigheid zijn verbindt. Zo ziet onze huidige maatschappij deze verbinding ook. Schoonheid is een voorwaarde. Jeugd ook. Laat de miss-en maar praten over 'innerlijke schoonheid', ze weten heus wel beter.
Cultuur omvat meer dan schoonheid. Zo heb ik gesproken.
'Jeroen Brouwers schreef een boek en die weet hoe dat moet'. Eén van die boeken is 'Bezonken rood'. Over zijn jeugd in een jappenkamp, de liefde voor zijn moeder, het gebroken beeld ervan en zijn eeuwige haat tegenover vrouwen erna.
Gebroken beelden van moeders en vaders leveren altijd haat en woede op.
'Troost, troost mijn volk' is de titel van een boek van Eugen Drewermann, een theoloog en psychothereut. Over de boodschap van de profeten Elia en Jesaja. Ik geef u enkele titelhoofdstukken weer: - Als een tedere aanraking van de Eeuwige - Wat heb ik aan al uw offers? - Het gewormte ligt onder u gespreid en maden zijn uw dekking - Alle bomen van het veld zullen in de handen klappen - Gij zijt mijn knecht.
Troost! Negatieve trekjes van u en mij zijn terug tot te voeren tot een overdaad van een goede karaktertrek. Ik geef er u een paar: - huichelarij op gehoorzaamheid - wreedheid op moed - trots op toewijding - wellust op onbaatzuchtigheid - valsheid op waarheidslievendheid - luiheid op onafhankelijkheid
Volgens Ilija Trojanow (De Morgen, 10 november, p.36) schreeft Benjamin Franklin: " Wie de vrijheid opgeeft om de veiligheid te vinden, zal tenslotte beide verliezen"
Laat ons daar men zijn allen maar eens lering uit trekken.
Wapenstilstand.Weet iemand nog waarover dit gaat? Het einde van de eerste wereldoorlog. Een wapenstilstand gaat meestal vooraf aan een officiële vredessluiting.
Soms duurt een wapenstilstand voor onbepaalde tijd verder. (Ik veronderstel dan zonder vredessluiting).
