Op een bepaald moment komt de schaduwzijde van onze ziel in het licht te staan. Onze schaduwzijde is al datgene wat we niet graag van onszelf zien en wat we niet graag aan anderen laten zien omdat het niet strookt met het ideaalbeeld dat we van onszelf hebben en dat we graag anderen voor ogen houden.

Dat de buitenwereld die schaduwzijde ziet is erg. Dat je naaste die ziet is erger. Dat je hetzelf onder ogen moet zien, is het allerergste.

Het begrip zelfverwerkelijking van Assagioli (Assagioli, R. (1998). Psychosynthese. Veelzijdige benadering van heel de mens. Utrecht: Kosmos-Z&K.) verwijst naar de spirituele of transpersoonlijke ontwikkeling van het hogere zelf waarbij hij vier kritieke stadia onderscheidt:

- In het eerste stadium ontstaan crises die aan het spiritueel ontwaken voorafgaan waaronder teleurstellingen, depressies, emotionele schokkende gebeurtenissen, verlies van dierbare personen. Het brengt mensen in een staat van verwarring en innerlijke desintegratie.

- Het tweede stadium betreft crises die door het spirituele ontwaken ontstaan zoals de verwarring tussen de energieën van het persoonlijke ego en die van het universele Zelf. Dit leidt veelal tot ongecontroleerd en verwarrend gedrag.

- Het derde stadium omvat crises als reactie op het ontwaken zoals een tijdelijke ‘high’ toestand van een liefdevolle persoonlijkheid of het achtervolgd worden door goddelijke heimwee en melancholie.

- Het vierde stadium is het transformatieproces waarin het lijden en de symptomen van regressieve aard de bovenhand halen op het harmoniseren en het progressief karakter van de zelfverwerkelijking.

In welk stadium bevindt u zich?

U kent allen het verhaal van de arme Job maar kent u ook de volgende interpretatie?

De confrontatie tussen God en Job kan gezien worden als de confrontatie tussen het sterke en machtige aspect in ons en het kwetsbare maar krachtige aspect in ons. Op een bepaald moment ontdekt de mens dat het sterke juist in zijn overmoed ook kwetsbaarheid inhoudt en dat het kwetsbare in zijn eenvoud en bescheidenheid veel kracht kan vertonen. De macht die we in ons ‘streven naar een ideaal zelf’ tentoon spreiden wordt soms gecounterd door de kracht die we in het ‘aanvaarden van het gewone ik’ ontdekken.

Wist u dat God, na zijn confrontatie met Job, nooit meer rechtstreeks tot de mens spreekt?

Projectie: psycho-analysten zijn er dol op. Ik ook maar ik wil het u graag eenvoudiger uitleggen met twee voorbeelden:

Ik bewonder X omdat hij altijd zijn gelijk haalt/verzoenend is in een discussie.

- Bewonder ik het gelijk halen/verzoenend zijn omdat ikzelf in zekere mate ook zo ben en noch bij mezelf noch bij hem niet wil veranderen?

- Hou ik van het gelijk halen/verzoenend zijn omdat ik dat zelf helemaal niet kan maar eigenlijk ook zou willen hebben, onder de positieve vorm van assertiviteit/bescheidenheid ook zou willen hebben?

Ik hekel collega X omdat hij zo agressief/lui is op het werk.

- Hekel ik de agressiviteit/luiheid van X omdat ik zelf ook in zekere mate agressief/lui ben, het bij hem en dus bij mezelf niet appreciëer en er bij beide liever vanaf wil?

- Hekel ik de agressiviteit/luiheid van X omdat ikzelf dat meer zou moeten zijn onder de positieve vorm van assertiviteit/ontspannen zou moeten zijn?

Ik weet het: het doet denken aan Herman VP. Maar deze heb ikzelf geschreven, eerder dan Herman VP beroemd werd.

als een boek dat wacht
op een naarstige lezer
zo zijn wij samen

eeuwig verlangen

is opgerold begeren

zonder verwachting

het kind is vermoord

het meisje is verhangen

zo grijs is jouw ziel

hoe minder van jou

hoe meer de aanwezige
afwezige jou

begin noch einde

ook niets in het midden

rest enkel de weg

Ik heb onderstaande tekst als samenvatting geschreven na een cursus over muziek van de 20°eeuw:

De muzikale expressionisten, waaronder de tweede Weense school, kiezen niet meer voor de regels van de traditie (starten in een bepaalde tonale ladder, een thema uitwerken in een langdurend middenstuk met de opbouw van een spanningsveld dat voor iedereen naar de verwachte eindtoon leidt) maar voor een resoluut ander concept dat (in zijn extreme vorm) nogal aforistisch is (een atonaal werk dat kernachtig maar tevens poëtisch het thema weergeeft in gemiddeld 30 seconden). Bijzonder vernieuwend en ook invloedrijk maar als nieuw idioom slechts een beperkt leven beschoren gezien de toegankelijkheid enkel voor een elite is bestemd. Zo ook in de beeldende kunsten: men gaat de definitie van kunst zo radicaal omkeren dat men kunst maakt dat eigenlijk geen kunst meer wil zijn zoals Duchamps die een functioneel voorwerp als een urinoir een plaats geeft in een kunstmuseum.

Ik weet niet wat u ervan vindt maar ontdek gerust de uitdagende erotische ondertoon.

Als we iets horen of zien wat ons tegen de borst stuit, dan treden de meeste mensen spontaan in actie. Dat is een goede zaak behalve als diegene die er aanleiding toe gaf, ook diegene was die het bewust wilde uitlokken. In dat geval wou men enkel uw aandacht. Meer niet. Denk maar aan kinderen die valse tranen huilen wanneer ze hun zin niet krijgen. Idem voor collega's. In dat geval is negeren de boodschap. Daarmee maakt u duidelijk dat u niet wenst te zwichten voor chantage.

Moet ik daaruit afleiden dat als men mij negeert, ik diegene ben die enkel aandacht vraagt?

Ze was ons tante nonneke. Ze gaf les aan kleutertjes, schilderde bloemen op doek, was op het einde nogal doof en beweerde ooit wel een lief gehad te hebben maar dat was toch niet dat. Ze had geen enkele pretentie wijzer te zijn dan een ander maar één zin herinner ik me heel goed: 'Ontucht wordt wereldlijks bestraft' waarmee ze bedoelde dat je niet moest wachten tot het laatste oordeel om een oordeel te krijgen van anderen.

Of bedoelde ze zelfs niet de anderen en is het oordeel over jezelf al voldoende?

Plots zag hij wie hij was:

niet alleen toegewijd
maar ook trots
niet alleen waarheidslievend
maar ook leugenachtig
niet alleen gehoorzaam
maar ook huichelend
niet alleen moedig
maar ook wreed
niet alleen onbaatzuchtig
maar ook wellustig
niet alleen zwijgzaam
maar ook gierig.

Zij begreep het bovendien.

Ik heb het hem met handen en voeten uitgelegd dat hij beter God zou bekijken als een 'keuze' voor het goede.  Daarmee kan je enkele kwesties een plaats geven: de natuur is een amorele plaats, de mens introduceert de moraal door door goed en kwaad te onderscheiden en de keuze voor het goede is kiezen voor God. Genesis in een notedop. De keuze voor het goede geldt evenzeer voor het humanisme? Natuurlijk.

Het méér van religie ligt in de niet-wederkerigheid.
De liefde met grote L. Soms een gevaarlijke aangelegenheid.

Als u zich soms een klein ongelukkig mensje voelt in deze grote boze wereld, dan heb ik een suggestie: je hoeft jezelf niet groter te wanen (dat werkt overigens niet) maar je vergroot het perspectief van waaruit je kijkt. Je bekijkt de wereld niet meer vanuit je huidige plaats en het huidige tijdstip maar vanuit een standpunt dat 'buiten' de wereld staat. Vanuit dat buiten-standpunt is de wereld een stukje aardbol dat in de onmetelijke tijd en ruimte van de kosmos in het 'niet' valt.

Bewondering voor de kosmos verniet de boze wereld en maakt het kleine mensje gelukkig.