|
In de natuur gaan vogels beginnen denken aan de
voortplanting :
-
Wanneer de dagen langer worden dan 12u
-
Wanneer er voldoende voedsel terug te vinden is
-
Als het warm genoeg is
-
Als er nestgelegenheid aanwezig is
-
Als er een partner aanwezig is
Bij een huiskamerpapegaai zijn bijna alle voorwaarden
vervuld om aan de voortplanting te beginnen.
Vogels zitten s avonds laat ook veel bij kunstlicht en
dagen van 16u of langer zijn geen uitzondering.
Sommige vogels zijn zelfs heel creatief : de eigenaar of
zelfs een object uit de kooi kan als partner fungeren. Een soortgenoot als partner moet zelfs niet
direct zichtbaar zijn. Hem horen kan al voldoende zijn om meer
geslachtshormonen aan te maken. Ook het spiegelbeeld (spiegel in de kooi, een
metalen klokje) kan daar voor zorgen.
Wat nestgelegenheid betreft, kan een kartonnen doos, een
donker hoekje al voldoende zijn.
Het voedsel dat we aan onze huiskamerpapegaaien geven, is
meestal ook heel calorierijk (te vet, onder andere zonnepitten, pindanoten,
mais
).
Al deze triggers resulteren in sommige gevallen in onaangepast
hormonaal gedrag :
-
Agressie : de vogel zal, niet als in de natuur, zijn
territorium verdedigen
-
Destructief gedrag : in de natuur zal de
vogel zijn nestgelegenheid (bijvoorbeeld een holte in een boom) ruimer maken
door het hout af te bijten van de binnenwanden. In de huiskamer zal hij die
drang kanaliseren door alles in huis kapot te bijten. Soms is dat naar zichzelf
gericht
(vederplukken, automutilatie
) Het
vederplukken kan ook afgeleid zijn van het gedrag in de natuur waarbij vogels
eigen veren plukken om het nest in te richten.
-
Schreeuwen : dit kan het roepen naar de
partner zijn of om te laten horen dat dit zijn territorium is.
-
Sommige mannelijke vogels kunnen zelfs masturberen
op voorwerpen of zelfs op de eigenaar. Uiteindelijk kan dit zelfs leiden tot
een prolaps (uitstulpen) van de cloaca
-
Vrouwelijke vogels kunnen beginnen eieren
leggen, zelfs zonder aanwezigheid van een soortgenoot. Soms in
uitzonderlijke aantallen, met uitputting tot gevolg. Soms resulterend in
legnood, verlamming van de poten door de druk van het ei tegen zenuwen
of door calciumgebrek. Uitzonderlijk kan dit leiden tot acute sterfte
door een vetembolie. (Bij de vorming van de dooier wordt veel vet
gemobiliseerd in het bloed, wat kan leiden tot een verstopping van een klein
bloedvat in de hersenen door een vetdruppel).
Redenen genoeg dus om te proberen
dit hormonaal gedrag onder controle te houden. Als we de bovenstaande triggers
kennen, die hiertoe aanleiding geven, kunnen we al enkele hulpmiddelen bedenken
:
-
Voeding : het aantal calorieën beperken,
door bijvoorbeeld over te schakelen op pelletvoeding (bijvoorbeeld
nutribird). Aan de hand van een formule kan het aantal calorieën dat papegaai
nodig heeft, worden berekend. Fruit en groenten zullen in elk geval het
vetgehalte van een zaadmengeling naar beneden halen. Warme voeding kan ook de
hormonen stimuleren. Dit heeft wellicht te maken met het baltsgedrag, waarbij
vogels voeding uit de krop aan elkaar overgeven ter versteviging van de
paarbinding.
Laat de vogel zoeken achter zijn eten (in
de natuur : fourageren) : je kan bijvoorbeeld een lege keukenpapierrol volproppen
met krantenpapier en in het midden een pindanoot steken. Hoe meer tijd een
vogel moet steken in dagdagelijkse bezigheden zoals in de natuur, hoe minder
tijd om met andere dingen bezig te zijn.
-
Temperatuur : de vogel in een koudere
omgeving plaatsen (bijvoorbeeld 15°C).
-
Geen speelgoed geven dat kan aanzien worden als nestgelegenheid
(bijvoorbeeld kartonnen doos). Als een papegaai een doos volledig in
stukken scheurt, is dat meestal geen hormonaal gedrag. Kruipt hij erin en
gebruikt hij de afgescheurde snippers als bodembedekking, dan is dit meestal
wel een teken van hormonaal gedrag. Ook ronde voorwerpen, die kunnen aanzien
worden als een ei, kunnen de hormonen triggeren.
-
Hou rekening met het feit dat een partner
niet noodzakelijk moet zichtbaar zijn. Hem of haar horen is soms al voldoende. Een
papegaai strelen onder de vleugels of boven de staart stimuleert sterk zijn
voortplantingshormonen.
-
De daglengte verkorten tot maximaal 12u
(donkere doek op kooi leggen of in donkere ruimte steken)
Bij sommige vogels kan het nodig zijn een hormoonimplant
te steken, die de hormonen tijdelijk onderdrukt.
Op onderstaande foto : een valkparkiet werd
gepresenteerd met legnood, ook al had zij al verschillende eieren gelegd. Zij
zat in een kooi zonder soortgenoot, maar vloog ook veel in huis rond en werd
veel geknuffeld door de eigenares. Zij eet een eenzijdige zaadmengeling,
waardoor zij ongetwijfeld ook tekort aan calcium had.
Het ei werd doorheen de buikwand met een naald leeggezogen,
waardoor het ei inklapt. Hierdoor zal de gebroken schaal samengehouden worden
door de schaalvliezen en zullen geen scherpe delen de eileider perforeren.
Ondanks de kleinere diameter van het gecollabeerde ei, lukte
het niet het ei te verwijderen uit de eileider. Aangezien de vogel zich niet
meer ziek gedroeg, een goede eetlust had en goed mest kon maken, werd niet
besloten tot een keizersnede. Keizersnede is bij dergelijke kleine vogels een
riskante noodoplossing, ook al omdat vogels maximaal 1% van hun lichaamsgewicht
aan bloed kunnen verliezen. Meestal zal er bij vogels geen nieuw ei worden
gevormd als er nog een ei (of het restant ervan) in de eileider zit.
|
