Boccherini : Sei sonate per Forte-Piano con accompagnamento di un violino op. 5 (G 25-30)
Deze sonates componeerde Boccherini in Parijs in 1768, waar hij het jaar voordien als bekend cellovirtuoos (en componist) gearriveerd was en in aristocratische kringen werd verwelkomd. Het was waarschijnlijk voor deze lui en vooral voor de piano- en vioolvirtuoos, die in deze kringen opgang maakten, dat ze werden geschreven - Boccherini zelf bespeelde deze instrumenten niet wat niet dat belette dat hij er opmerkelijke muziek voor componeerde die zowel aan de piano- als aan de pianofortespeler gelegenheid gaf te brilleren. Deze originele combinatie werd later door Mozart en Beethoven geperfectioneerd en beleefde ook in de Romantiek grote successen. Het is onwaarschijnlijk hoe schijnbaar moeiteloos en natuurlijk hij de muziek laat vloeien, zelfs al lijkt ze meestal stukjes puzzel of mozaiek die perfect in elkaar passen. Soms horen we al de "Spaanse" Boccherini zoals in het Allegro van de 3de sonate. Het Maestoso assai uit de 6de sonate wordt 2 keer onderbroken door een opzwepend en origineel zigeunertrio. Zeer mooi ook is het Andante uit de 4de sonate en vooral het Cantabile ma con unpoco di moto uit de 5de sonate, dat zijn tijd vooruitloopt en door de dromerige melodie Mozart aankondigt (of citeert). De Sei sonate di cembalo e violono obbligato zijn een aanpassing waarin de clavecinist meer inbreng heeft dan de pianist die zich, zoals de violonist, aan de voorgeschreven partituur moet houden. Het is deze versie die door Jacques Ogg op clavecimbel en Emilio Moreno (zowat de Boccherini specialist) op viool brengen en ze doen dat voortreffelijk. De muziek klinkt spontaan, charmant en authentiek - jammer genoeg wordt niet gespecifieerd welke (copies van) historische instrumenten worden gebruikt (Glossa).
Boccherini : le sonate milanesi a violoncello solo e basso
Deze composities van Boccherini zijn waarschijnlijk de mooiste sonates die ooit voor dit instrument werden geschreven en laten duidelijk horen wat een onderschat componist hij is. De lyrische mogelijkheden van de cello worden prachtig geïllustreerd. Natuurlijk kunnen ze niet vergeleken worden met de beroemde sonates van Bach die filosofisch, meditatief, introvert, rationeel zijn, bijna bovenmenselijk als een muzikale hulde aan de perfecte protestantse god. De muziek van Boccherini danst, flirt, zingt, mijmert en is zuiders emotioneel, maar altijd meeslepend en gevarieerd. De beste vertolking komt van Luigi Puxeddu die dit alles meesterlijk weergeeft ; zijn "barokke" articulatie en expressie is overrompelend mooi. De gevaarlijk hoge registers worden moeiteloos (?) gespeeld en, zoals het hoort, wordt nergens 20ste eeuws vibrato aangewend. Zijn cello is een copie van een Carlo Testore (Brilliant Classics). De discrete begeleiding op cello door Federico Bracalente resp. Francesco Ferrarini maakt de vertolkingen nog interessanter. Uitzonderlijk expressief is ook de sonata G 18 a viola sola (Francesco Lattuada) e basso (Luigi Puxeddu).
De muziek van Boccherini wordt weinig uitgevoerd. Nochtans heeft ze alles om gekend te zijn : ze koppelt (Italiaanse) theatraliteit en lyrisme aan volkse ritmes. Misschien ligt het aan het feit dat Boccherini niet altijd een herkenbare en gemakkelijk reproduceerbare melodie schrijft ; in elk deel heerst absolute structurele vrijheid en veelal lyrische instrumentale afwisseling i.p.v. de themativisch/motivische doorwerking die de Weners kenmerkt ; soms geeft zijn werk de indruk uit verbrokkelde stukjes muziek naadloos aaneengelast te zijn i.p.v. een muzikale doorstroming weer te geven. En dat ligt waarschijnlijk ook ook aan het feit dat Boccherini een Italiaan is en veel minder om de regels geeft dan de Oostenrijkers voor wie orde en overzichtelijkheid - ook in de muziek - uiterst belangrijk zijn. Of was het misschien omdat de werkomgeving van Boccherini (Spanje) cultureel minder invloedrijk was dan het Oostenrijkse Rijk dat zichzelf beschouwde als het centrum van de Westeuropese wereld - of om Karl Marx te parafraseren : de heersende cultuur is de cultuur van het heersende rijk...Gelukkig bestaat er op CD een groot aantal zeer goede vertolkingen van zijn werk.
