De sonates voor piano van Mozart liggen goed in de markt bij bekende pianisten en iedere uitvoerder met naam en faam heeft er zich aan gewaagd, meestal met een desastreus resultaat, omdat hij/zij de sonates uitvoerde volgens de 19de eeuwse praktijk en op een 19de of zelfs 20ste eeuws instrument (wat een totaal verkeerd klanbeeld produceerde) : het ontbrak hen aan met ander woorden aan historisch inzicht. Aan opnames door pianisten van de moderne school d.w.z. van de muzikanten die ervan overtuigd zijn dat de eigenheid van een werk slechts tot uiting komt als het gespeeld wordt op (een copie van) een historisch instrument uit de tijd van de componist is er geen gebrek. Eén van de eersten was de uitstekende Nederlandse pianist Bart van Oort die alle composities voor piano opnam. Ook Ronald Brautgam deed dat. De befaamde Duitser Andreas Staier waagde zich aan enkele werken. De Zuid-Afikaan Kristian Bezuidenhout werkt aan een langlopende reeks. Maar hun uitvoeringen hadden/hebben een enorm gebrek : alle sonates (van de beginperiode tot de rijpere) voer(d)en ze meestal uit op één en hetzelfde instrument, wat natuurlijk onzin is : hier ontbrak opnieuw het historisch inzicht. Aan dit historisch inzicht voldoet de Nederlander Arthur Schoonderwoerd perfect : in 2005 en 2009 nam hij alle sonates op en gebruikte voor elke ontstaansperiode een ander, tijdsgebonden instrument : 1. een Tangentenflügel van W. Jurgenson naar Spaeth & Schmahl uit 1775 (KV 279 tot 284), een schitterend en veelzijdig instrument (men luistere bv. naar het Andante amoroso uit 281 of de Variazioni uit 284 en een een volslagen nieuwe luisterervaring openbaart zich). 2. een pianoforte van dezelfde bouwer naar Johannes Andreas Stein uit 1780 (KV 309 tot 311, 330, 331), een instrument (met onbeklede houten hamertjes) dat af en toe herinnert aan de rammelkast die het klavecimbel is, maar waaruit, onder de magische vingers van Schoonderwoerd, fascinerende klanken en kleuren ontstaan (bv. het Allegro maestoso en het Andante con espressione uit 310 of het treffend spirituele Allegro con spiritu uit 311; het Andante cantabile uit 330 waar men werkelijk meent de orkestbegeleiding te horen die het zangstuk ondersteunt ; het beroemde Alla turca uit 331 dat niet alleen het tromgeroffel beeldig weergeeft, maar door de onverwachte versieringen een poëtisch tintje krijgt) . 3. een clavichord van J. Potvlieghe naar een Noord-Duits voorbeeld uit 1780 (KV 332, 333, 545 en576), een "huiskamerinstrument" waarvan de klank aan een gitaar doet denken, wat te wijten is aan het plectrum dat de snaar doet trillen ; hoe briljant Schoonderwoerd dit delicaat instrument aanpakt hoort men in het veelgehoorde maar veelal gepopulariseerd/geromantiseerde KV 545 en in het Allegretto van 576. 4. een pianoforte door P. Poletti en G. Tuinman naar Anton Walter uit 1790 (KV 533 & 494, 475, 457 en 570) - het meest gebruikte instrument om de sonates "authentiek" te vertolken - waarvan de hamertjes met leer bekleed zijn, wat een een minder klavecimbelachtige, warmere en flamboyantere klank mogelijk maakt (luister naar de zeer intellectuele en briljante KV 533 waar Schoonderwoerd de twee kenmerken grandioos versmelt, of naar de beroemde Fantasie KV 475 of naar de sonates KV 457 hoe de pianist de juiste toon aanslaat die al naar Beethoven verwijst, of naar de romantische 570)). Passende versieringen, spannende frasering, intelligente agogiek, alles steeds in de geest van het werk, maken van deze uitvoeringen een feest voor het oor. Zo levendig én authentiek klonk Mozart nog nooit (Accent).Voor mij is dit de definitieve, ultieme versie van de sonates.
Mozart voorstellen hoeft niet meer. Iedereen (nou ja, iedereen die, zij het maar af en toe, klassieke muziek beluistert) kent wel een deuntje uit één van zijn composities, al was het maar de dolgedraaide Kleine Nachtmusik. Deze geniale componist heeft op alle genres een onuitwisbare stempel gedrukt : de sonate voor piano, het trio, het kwartet, de symfonie en de opera om maar niet te spreken over minder bekende samenstellingen. Hij is de componist bij uitstek die ook vandaag nog erg geliefd is voor uitvoeringen omdat zijn muziek zo gemakkelijk klinkt terwijl de meesten geen oor hebben voor de tragiek, de woede, de smart, de ergernis, de spot die achter het ogenschijnlijk lieflijke verborgen zit.
