Een gevoelige kwestie: hebben vrouwen meer of minder aanleg voor muziek dan mannen? Aan de poorten van de conservatoria melden zich ieder jaar duizenden meisjes. De vrouwen zijn in opmars je ziet het ook in de orkesten. Maar vrouwelijke dirigenten zijn op de vingers van één hand te tellen en muziek van vrouwelijke componisten lijkt niet te bestaan. Wat is de oorzaak van deze scheefgroei? Misschien gaan mannen alleen in de muziek, als ze genoeg talent hebben om de top te bereiken. Anders kiezen ze, onder lichte dwang van hun bezorgde ouders, voor een vak waarmee ze meer verdienen. Muziek wordt een leuke hobby. In goede amateur-ensembles spelen veel oudere artsen en advocaten, die na hun geslaagde loopbaan pas toekomen aan wat ze desondanks hun ware passie noemen. Over de man-vrouwkwestie in de muziek is het laatste woord niet gesproken. Waarschijnlijk bestaat er niet één specifiek gen, dat de mate van muzikaliteit bepaalt, maar gaat het om een ingewikkelde combinatie van erfelijke eigenschappen, die gelukkig per mens en dus per musicus verschilt. Waarom nog steeds weinig vrouwen een succesvolle dirigent of componist worden, blijft hersenonderzoekers fascineren. Logischer is het te veronderstellen, dat een eeuwenlange achterstelling niet zomaar kan worden ingelopen. Vraag een muziekliefhebber naar de naam van een vrouwelijke componist en hij zal niet veel verder komen dan 1 of 2 namen. Toch zijn het er ruim 10.000. Het gaat om een gemarginaliseerde groep, die deel uitmaakt van het geheel aan cultureel erfgoed.
Ik heb dit al wel eens meer meegemaakt: enthousiasme voor een bepaald nieuw koorwerk zowel bij de dirgent als bij het koor bij een eerste lezing. En dan het besef bij de koorleden dat we voor een aartsmoeilijk stuk staan met een moeilijkheidsgraad die ze tot nu toe nog niet ontmoet hebben. Ook ik heb al eens in mijn haargekrabt als ik deelnam aan koorateliers die een werk aanboden, waarvan we na enkele dagen dachten dat het onmogelijk zou worden (ik denk aan de laatste Europa Cantat met het Te Dem van Diepenbrock; waarbij de dirigent met de dag meer grijze haren kreeg). Met Londonderry Air hebben we ook zo een moeilijk te verteren hap voor de kiezen gekregen. Ik vraag me af wat de koorleden er van denken. Sommigen zeggen mij dat ze de uitdaging geweldig vinden en dat we moeten doorbijten. Anderen zie ik fronsen als ik aankondig dat we er nog maar eens gaan aan werken. Het is een dilemma, dat we misschien maar eens democratisch moeten beslechten. Te vlug opgeven geeft een onvoldaan gevoel, te lang doordrammen neemt het fundamenteel plezier van de koorrepetitie weg. Ik ben benieuwd wat het wordt. De top van de Mount Everest is voorlopig nog niet in zicht.
Veel koren klagen dat zij moeite hebben om nieuwe leden te vinden en aan verjonging te doen. Dels is dit natuurlijk te wijten aan de tijdsgeest en aan het overaanbod van vrijetijdsbestedingsmogelijkheden. Zo gauw je te maken krijgt met een engagement waarin het "teamgebeuren" centraal staat, wordt er een regelmaat van je aanwezigheid verwacht, die niet evident is. Maar deels hebben de recruteringsmogelijkheden ook te maken met de openheid van je koor. Ons kent ons, nieuwe leden kunnen beschouwd worden als "vreemde lichamen" die misschien wel iets bijdragen tot de koorkwaliteit, maar niet altijd even welkom zijn in het sociale gebeuren dat het koor is. Er wordt gesproken van "wij" en "zij". Er worden geen gerichte inspanningen gedaan om nieuwe leden echt te integreren. Besturen reageren soms ambivalent op leden die niet van onder de kerktoren komen. Dat merk je in allerlei details. Een koorbestuur zou zich best eens buigen over een strategie om deze anomaliën weg te werken. De doodsklokken luiden al genoeg, wij kunnen hun klank best missen in het koorleven.
Ik ben nog altijd een beetje fier dat ik uit Beringen kom. Mijn vader werkte er op de kolenmijn als chef de vente. Nu zijn de kolenmijnen al lang dicht maar nog steeds is een vleugje nostalgie mogelijk bij een bezoek aan de Het Vlaams Mijnmuseum.
De deur onder het opschrift MIJNMUSEUM blijkt toegang te verschaffen tot een soort café. Vaste houten banken rond tafels op een soort ijzeren poten en hulpvaardige personen, die ons desgewenst lieten aansluiten bij de rondleiding. Alles bovengronds, doch het ondergrondse deel realistisch nagemaakt.
Aarde-donker was het beneden. Ook warm. En kans op water en . gas. Bovendien was er weinig ruimte om te werken en stof, veel stof. Om bij de kolenaders te komen moest veel gesteente worden doorboord. Stof van steen is veel fijner, dan stof van steenkool. Zo fijn, dat het in de longen van veel mijnwerkers achter bleef en de opname van zuurstof bij het ademhalen uiteindelijk onmogelijk maakte.
Uiteindelijk zijn alle mijnen gesloten. Toen de laatste mijnwerkers uit de lift waren gestapt, zijn eenvoudig de pompen gestopt. Alle machines zijn beneden gebleven. Gelukkig geen paarden, want die werden al jaren niet mee gebruikt. In het begin trokken paarden de wagentjes met kolen naar de lift. Het fabeltje bestaat, dat de paarden nooit meer boven kwamen. Alleen dood. Voor nieuw hoefbeslag moesten ze zo wie zo naar boven, weten wij. Het vuurtje van de hoefsmid was ondergronds verboden. Mijngas, weet u wel. Wel werden de paarden in het donker blind, doch na enige tijd bovengronds kregen de paarden weer zicht op de wereld. Na sluiting zijn de schachten afgedicht, de gangen vol water gelopen en deels ingestort.
Later lopen wij nog tussen de verlaten resten van de bovengrondse gebouwen. Hier en daar staan machinerieën, die we herkennen uit het museum. Opvallend zijn ook de architectonische details aan de gebouwen. Het mocht wat kosten. Verschillende soorten stenen, verwerkt in allerlei motieven en stalen bloemen op de steunbalken boven de ramen. Gelukkig niet gesloopt, net als de torens boven de schachten; een symbool van macht uit een roemrucht verleden.
Wie rondsnuffelt in mijn stamboom kan met een beetje geluk stoten op Norbert Nozy. Hij werd geboren in Halen op 9 september 1952. Via zijn vader kwam Norbert Nozy terecht in de plaatselijke harmonie wat meteen de aanloop was naar een lange muzikale carrière. Hij studeerde aan het conservatorium van Brussel en aan het Lemmensinstituut. Uiteindelijk werd hij een fenomenaal saxofonist, dirigent en componist. Tussen 1985 en 2003 stond hij als commandant-dirigent aan het hoofd van het Groot harmonieorkest van de Belgische Gidsen en liet een indrukwekkende discografie na uit die tijd. Hij doceert nog steeds aan de conservatoria van Maastricht en Brussel, en aan het Lemmensinstituut.
Franz Schubert (1797-1828) was een vat vol tegenstrijdigheden. Hij was een bourgondische levensgenieter vol banale grappen, maar ook een dolende zwerver, geobsedeerd door dood, mislukking en eenzaamheid. Die tragische kant heeft in de beeldvorming de overhand gekregen en de mythe van de lijdende en miskende componist kent in hem zijn patroonheilige. Hoewel Schubert ook lichtvoetige muziek bleef schrijven, kenmerkt zijn latere werk, zoals Winterreise en het nog somberder Schwanengesang, zich vooral door de onheilszwangere thematiek van verlatenheid en dood. Schuberts humor daarbij was vaak wrang en niet vrij van zelfspot, zoals in Die Schöne Müllerin, waarin de 'Wanderer' in hetzelfde beekje verdrinkt dat hij aan het begin van de liederencyclus nog zo lieflijk bezongen had.
Schubert componeerde misschien wel de aangrijpendste en meest desolate klanken uit de muziekgeschiedenis. Franz Schubert werd slechts 31 jaar oud maar liet een oeuvre na van bijna duizend werken. Treurige werken vaak. Zo voert de cyclus Winterreise de luisteraar door een ijzingwekkend landschap waarvan geen reiziger terugkeert. Toch is het juist die treurigheid die fascineert en zelfs troost biedt.
Het is verre van mij om nog maar te enigzins te vergelijken met de familie Bach. Maar het is wel een mooi voorbeeld van erfelijkheid van muzikaal talent. Na een langzame aanloop vind je bij hen een mooie lijn van minstens vijf generaties. In mijn geval zijn we nog maar aangeneratie 4, mijn vader, ikzelf (een klein beetje) en mijn twee zonen. Ondertussen is er een kleinzoon die zich uitleeft op de drums. Alle begin is moeilijk
Oktober overspoelt ons ieder jaar met nieuwe boeken. Dat het tijdperk van het gedrukte boek nog niet voorbij is, wordt levendig geïllustreerd door het aantal nieuwe uitgaven dat er elk jaar verschijnt. En het wordt helemaal druk als het jaarlijks boekenfestijn "de boekenbeurs" er weer aankomt. Misschien is het dit jaar het moment om eventjes stil te staan bij de uitgeverij Meulenhoff-Manteau waar Jef Geeraerts een nieuw boek heeft. Dit maal geen thriller à la "De Zaak Alzheimer", geen herinneringen aan levensbedreigende ziektes zoals "Dood in Bourgondië", laat staan de Kongoromans die ons in Black Venus rode oortjes deed krijgen. Zijn jongste telg heet Muziek en emotie. Hierin ontbolstert zijn liefde en passie voor de (klassieke) muziek. Als je het programma op Klara hoorde waarin hij vertelt hoe muziek hem kan aangrijpen, dan weet je dat dit een absolute aanrader is voor lezende muziekliefhebbers, of voor musicerende lezers.
De relatie tussen Felix en Fanny Mendelssohn was bijzonder complex en heeft bij verschillende biografen heel wat vragen opgeroepen. Heel hun leven waren zij heel nauw met mekaar verbonden en het heeft er alle schijn van dat de relatie ook erotische componenten had. Eric Werner spreekt van een bloedverwantschap die bij Fanny fysieke impulsen en instincten opriep. Herbert Kupferberg schrijft dat de relatie tussen Fanny en Felix in de loop van de jaren menig psychoanalist heeft bezig gehouden.
En zelfs tijdens hun leven maakten de huisvrienden grapjes als : wanneer is het huwelijk tussen Fanny en Felix gepland? Toen Fanny 24 was en verloofd met Wilhelm Hensel schreef ze in een brief aan Felix: Ik stop iedere vijf minuten bij je portret en kus het elke keer weer opnieuw. En op haar huwelijksdag schreef zij : Ik heb je portret voor mij, ik herhaal je lieve naam en denk aan jou zoals je naast mij stond .
Hoe dan ook, het thema is incest, al dan niet gesublimeerd. Men neemt over het algemeen wel aan dat Felix nogal durfde spelen met de gevoelens van Fanny , terwijl hij haar tegelijkertijd af en toe waarschuwde dat zij veel te dicht kwam. De meeste passages die commentaar opriepen komen zeker van Fannys brieven.
Het is weer de tijd om van een buurmeisje een keelontsteking op te scharrelen (voor mijn part kan het zelfs een buurjongen zijn). Laten we maar driftig Strepsil zuigen (geen betaalde reclame). Dat doet er mij aan denken dat een dergelijke kelontsteking toch niet helemaal onschuldig is. De Oostenrijkse componist Wolfgang Amadeus Mozart blies zijn laatste adem uit op 5 december 1791. Nu zouden wetenschappers eindelijk te weten zijn gekomen wat Mozart fataal werd. Er deden heel wat geruchten de ronde. Zo zou Mozart bezweken zijn aan syfilis of aan een vergiftiging. Maar na een uitgebreide wetenschappelije studie stelde een onderzoeksteam zeer recent dat de componist wellicht stierf ten gevolge van een virale keelonsteking. Fanaten onder ons kunnen de studie vinden Annuals of internal medicine.
Begin oktober 1572 was geen prettige tijd voor de Mechelaars. Op 31 augustus 1572 was Mechelen bezet door de troepen van Willem van Oranje, die onder leiding stonden van zijn luitenant Bernard van Merode. Deze liet er een kleine bezettingsmacht achter en rukte verder op richting Dendermonde. Een maand lang stond Mechelen onder calvinistisch bestuur.
Maar reeds in juli was de hertog van Alva begonnen met een tegenoffensief. Na in augustus Valenciennes, Mons en Leuven te hebben heroverd, stelde Alva zijn zoon aan om de overgebleven opstandige steden te heroveren. Don Frederico vertrok vanuit Brussel en had als eerste doel Mechelen. Op 2 oktober zetten tegenstanders van de Oranjes de stadspoorten van Mechelen open. Dit was het begin van een Spaanse furie die door Mechelen raasde, en waarmee zoon Alva een voorbeeld wilde stellen voor andere steden. Mechelen werd geplunderd en veel inwoners werden gruwelijk vermoord
Meisjes, waarschijnlijk iets meer dan jongens , hebben al eeuwen een intieme blog. Toen noemden ze dat nog een dagboek. Daaraan vertrouwden de dagboekschrijvers hun meest geheime gedachten toe, maar schreven er ook de meest onnozele gebeurtenissen in op, om ze als het ware voor de vergetelheid te behoeden. Een dagboek was iets heel persoonlijk, een vriend waar je alles kon aan toe vertrouwen zonder dat hij je zou beschamen. Een ander soort dagboek had literaire bedoelingen. Of het was een eenzijdige briefwisseling met iemand die ver van je vandaan was, en waar je denkbeeldige gesprekken kon mee houden. En wat is een blog?
Sinds gisteren ben ik officieel met pensioen. Ik heb altijd het principe gehuldigd dat iemand die weggaat op een bepaalde post zich best zorgvuldig kan onthouden van commentaar op zijn opvolger of op de activiteiten die na hem/haar gebeuren. Niets erger dan een pastoor die zich blijft moeien met zijn oude parochie, of een dirigent die zich als een betweterige schoonvader met zijn vrijgevochten kind bezig houdt. Evenzo heb ik mij de laatste tijd ver gehouden van werkgelegenheid, overlegcommissies en dergelijke meer. Maar nu mag ik mij stilaan als een buitenstaander toch al eens uitspreken over de dingen die ik zie. Dus je moet niet schrikken als er af en toe als eens een ander onderwerp opduikt op deze blog. Vandaag doe ik dat nog niet, tenzij om mijn even charmante als deskundige opvolgster, Kathleen Stevens van RESOC-SERR Waas & Dender te bedanken voor de goede zorgen.
Als je het geluk hebt, om met een paar koren te mogen werken, dan kom je af en toe voor een heerlijke verrassing te staan. Ik heb ondertussengemerkt dat er (vooral bij de dames) onvermoede talenten aanwezig zijn die zelfs van zichzelf niet weten dat ze eigenlijk goed zijn. Het komt er ook niet helemaal uit: ze zingen sotto voce, halen nauwelijks de hoge noten die bvb. van een sopraantje verwacht worden, en dat allemaal omdat ze zich niet durven laten gaan. Bij wijze van voorbeeld neem ik nu even Josette, een sopraan van het Ruysscheveldekoor. Ze leest muziek, ze krijgt regelmatig wat orgelles bij mij - waar ze iedere dag op zwoegt, maar overigens met heel veel plezier. Vorig jaar kon ik ze "verleiden" om deel te nemen aan Europa Cantat, waar ze zich ineens ontpopte als een dame die met gemak de hoge noten zong uit het aartsmoeilijke Te Deum van Diepenbrock. En waar ze eerst niet geloofde dat zij in zo een atelier zou meekunnen, heeft zij nu al voor dit jaar een plaatske gereserveerd voor de Choralies in Frankrijk, waar we ons waarschijnlijk aan een opera van Händel gaan wagen. Zij is een typisch voorbeld van "het licht dat je niet onder de korenmaat" zou mogen zetten.
Mocht ik veel tijd hebben, dan ben ik er zeker van dat ik nog heel wat spannende ontdekkingen zou kunnen doen zowel in Leest als in Borgerhout. Ik weet in elk geval al zeker dat je op een kwartiertje tijd sommigen ziet veranderen van bange bescheiden musjes, in mooie nachtegaaltjes. Een beetje les en tips, een duwtje in de rug en een grote paplepel zelfvertrouwen kunnen wonderen doen.
In een Engels ziekenhuis stierf onlangs een oude vrouw op de geriatrische afdeling. Toen de zuster die haar in de laatste levensfase had verzorgd, het kastje naast het bed opruimde, vond ze daarin geen voorwerpen van enige waarde. Maar wel lag er een vel papier in, dat de oude vrouw met moeizaam gevormde lettertjes had volgeschreven. Er stond:
"Wat zie je zuster? Wat zie je? Een kribbige oude vrouw, niet meer bij de tijd. Een beetje onzeker, met starende ogen. Een oude vrouw, die met haar eten knoeit en die geen antwoord geeft, als je met een hard stemmetje tegen haar zegt "Ik wou dat je het nou maar eens probeerde." Een oude vrouw die schijnbaar niets merkt van de dingen die jij doet. Die steeds weer iets kwijt is, een kous of een schoen. Die zonder tegenstribbelen laat doen wat jij wilt. Die met wassen en eten de lange dagen laat vullen. Denk je dat? Zie je dat?
Doe dan je ogen eens open, zuster. Je kijkt niet eens naar me. Ik zal je zeggen wie ik ben, als ik hier zo zit. Als ik plas op jouw bevel en eet, wanneer jij het wilt.
Ik ben een jong meisje van tien, met een vader en een moeder, met broers en zusters die van elkaar houden.
Een bruid van twintig ben ik en mijn hart springt op als ik denk aan de belofte die ik deed. Vijfentwintig ben ik, en ik heb zelf kinderen die me nodig hebben om een veilig, gelukkig huis te bouwen.
Een vrouw van dertig ben ik en de kleintjes worden snel groot, verbonden door banden die zullen blijven.
Veertig ben ik. Mijn zoontjes zijn volwassen geworden en uitgevlogen. Maar mijn man is bij me om te zorgen dat ik niet treur.
Vijftig ben ik - en weer spelen er kinderen op mijn schoot.
Dan komen de donkere dagen. Mijn man is dood. Ik kijk naar de toekomst en ik huiver van angst. Want mijn kinderen hebben nu zelf een gezin. Ik denk aan de jaren van liefde die ik kende.
Nu ben ik een oude vrouw.
De tijd is wreed. Het is een grap van de tijd, ouderen er als dwazen te laten uitzien.
Mijn lichaam is vervallen, gratie en kracht zijn verdwenen.
En er zit nu een steen op de plaats waar ik ooit een hart had.
Maar... binnen in dat oude karkas woont toch nog dat jonge meisje.
Soms klopt mijn oude hart wat sneller.
Ik herinner me de vreugde en de pijn.
Ik heb weer lief. Ik leef mijn leven opnieuw.
Ik denk aan de jaren die voorbij zijn, te snel vervlogen, en ik accepteer de harde waarheid dat niets kan duren.
Zoals gezegd, hebben we vorige maandag bestuursvergadering gehad voor KORILE. Binnenkort krijgen jullie allicht de agenda voor het komend werkjaar maar ik zet hem hier toch al eventjes neer
10 oktober - 14.00 uur: herfstwandeling in het Mechels Broek (vertrek Muizenbrug) 8 november (voormiddag): Misviering in het revalidatiecentrum Hof ter Schelde (Antwerpen L.O.) 19 december - 20.00 uur: winterconcert in Ter Coose (Leest) 5 januari: 19.30 : nieuwjaarsreceptie + algemene ledenvergadering 6 februari : ledenfeest 28 februari: MISSCHIEN pannenkeken 2 mei - namiddag: Festival "Zingen tot morgenvroeg" - Gent september: Herfstconcert in Ter Coose
Zoals steeds was het een heel leuke bestuursvergadering gisterenavond bij KORILE. En ondanks het feit dat er echt serieuze beslissingen genomen werden voor het komend werkjaar, hebben we ook heel wat afgelachen. Zo hoort het natuurlijk in een koor: luim en ernst gaan hand in hand. Maar dit is niet de reden voor mijn blogje van vandaag. Vroeger had je bandopnemertjes waarop je een stem van een lied kon opnemen en eventueel doorgeven aan de koorleden, zodat er thuis al eens konden naar luisteren. Vandaag vermoed ik (nee, ben ik zeker) dat je dat doet via de computer. En laat het nu toch zo zijn, dat KORILE het meest gecomputeriseerde koor is dat ik ken, mar dat ze een dirigent hebben die niet weet hoe hij (met welk programma) hij een melodie van zijn Yamaha-piano op een usb-stick krijgt. Of ... moet ik het via de computer zelf doen met een of ander programma. Hulp, hulp, hulp.
Zoals met de gek uit het grapje die zich voortdurend met een hamer op het hoofd sloeg, en naar de reden gevraagd, zei: "Omdat het zo prettig is, als ik ermee ophou"- zo is het een beetje met mij. Ik ben ermee opgehouden je te verliezen. Ik ben je kwijt.
Misschien is dat geluk: een geluk bij een ongeluk. Misschien is geluk: Nog een geluk dat. Dat ik aan jou kan terugdenken, bv., in plaats van aan een ander.
Ik ben deze morgen even over en weer richting Vlaamse Ardennen gereden: Gavere en Asper zijn namen die we kennen uit de Vlaamse wielergeschiedenis. Van mij mag je verwachten dat het veeleer iets met muziek te maken heeft. En inderdaad, het was een verkenningstochtje naar de kerk van Asper, om even aan te voelen hoe de akoestiek er is, en om te zien of er daar een instrument met wat mogelijkheden is. Op 10 oktober mag ik immers Kathleen Hadermann begeleiden tijdens een huwelijksmis. Nu bijna drie jaar geleden hoorde (en zag) ik Kathleen voor het eerst: een bescheiden meisje dat voor zichzelf had uitgemaakt dat ze zang zou gaan studeren aan het conservatorium, nog op zoek naar haar eigen timbre en zangstem. Ondanks haar geringe ervaring kon je toen al iets vermoeden van haar capaciteiten. De keren dat ik haar daarna tijdens een openbare proef in Antwerpen hoorde, bleek zij te groeien zonder extra opvallend te zijn. En nu ... heb ik een diamant ontdekt die geslepen is: een warme rijke mezzo-sopraan die vol vertrouwen haar stem laat orgelen. Geef haar nog enkele jaren en ze hoort bij de talenten die het kunnen gaan maken. Ik hoop dat ze geen sant in eigen land wordt, maar dat haar horizon breder zal zijn dat haar dorp. De diamant moet schitteren.
Ik ben Carlo (Carlo Claes), geboren op 20 september 1944. Als je goed telt weet je hoe oud / jong ik ben. Enkele jaren geleden gaf ik mijn job als resoc-coördinator van Waas en Dender op om met brugpensioen te gaan. Sindsdien kan ik mij aan mijn echte passie wijden: de koormuziek. Ik dirigeer twee koren: Fiori Musicali uit Sint-Niklaas en het Hanswijkkoor in Mechelen. Zo ontmoet ik iedere week een hoop fijne, lieve mensen. Maar hier is de wereld nog veel groter. Dus kom ik nu ook jou tegen.
