Welke kleur je aanneemt als je je mateloos ergert
zal mij een zorg wezen. Gisteren had ik ze in elk geval bij het lezen van een
interview voor Knack. Onze Antwerpse potentaat, gevraagd naar een figuur waar hij zich aan spiegelt,
verwees naar een Romein van 2500 jaar geleden: Cincinnatus. Ik veronderstel dat
hij wil dat wij maar twee dagen uit die
man zijn leven onthouden hebben.
Cincinnatus was een Romeins politicus uit de partij
van de patriciërs (zeg maar de aristocraten), die in het eerste deel van zijn
carrière zich met alle mogelijke middelen verzette tegen de rechten van het
gewone volk. Als handlanger gebruikte hij zijn zoon, die het zo bont maakte dat
hij moest vluchten naar de Etrusken en door de Romeinen ter dood werd
veroordeeld. Waarop Cincinnatus van miserie zijn landgoederen moest verkopen en
hem niets anders overbleef dan zelf als boer te gaan werken op het enige lapje
grond dat hem nog overbleef.
Dat de patriciërs hem toch nog opvisten was te
danken aan het feit dat Rome een meedogenloos iemand nodig hadden om ten oorlog
te trekken. Cincinnatus werd aangesteld als dictator. Hij klaarde de klus in
enkele weken en trok zich opnieuw terug op zijn boerderijtje. Al wat er voor
kwam schijnt onze Antwerpse mini-Romein vergeten te zijn. Alleen de hoop
dat- zoals bij Cincinnatus- er nog een
tweede keer komt dat hij weer tot het dictatorschap geroepen wordt en
ondertussen heel bescheiden ambteloos blijft, moet in het daglicht gesteld
worden.
Hoe dan ook, Cincinnatus groeide uit tot het
voorbeeld van de Romeinse deugd bij de aristocraten. Zijn gedachtenis leeft
zelfs voort tot in de VSA, waar een stad naar hem genoemd werd (Cincinnati. En
ondertussen mag onze boer voort ploegen in Oosterweel. Maar hoogmoed komt
voor de val. Livius heeft er voorbeelden genoeg van.
Vakantietijd;
dan zit ik weer volop in de begrafenissfeer. Reguliere organisten schijnen ook
op verlof te gaan. Dat is dan anders dan in vorige eeuw. Ik herinner mij niet
dat de koster van de kerk van mijn jeugd ooit afwezig was. Hij mocht dan al
snipverkouden zijn, hij was er. Het verschil kon je overigens niet horen, zijn
gezang klonk altijd even nasaal, een regelrechte aanval op je trommelvliezen. En
ook zijn orgelspel was niet veel soeps. Ik herinner mij geen Bach, geen Händel,
geen Widor. Hooguit komt mij zijn rode neus voor ogen: hij en zijn 2
ongetrouwde zusters hielden een drankwinkel annex rookwaren open, waar ik voor
6 frank om sigaretten ging voor mijn vader (Groene Michel zonder filter).
Maar
als het waar is dat je slechts sterft als iedereen je vergeten is, dan is de
brave borst nog altijd levend.
In de oude tijd noemden we het zangstonde, met de
komst van de grote koorevenementen heet het Open Singing, en bij Musica ad
Nives houden we een zomerzangavond, maar het principe blijft hetzelfde. Samen
ongecompliceerd zingen, puur voor het plezier van de muziek te laten
weerklinken. Misschien leren we iets nieuw, zolang je maar snel resultaat
krijgt en er deugd van hebt. De kans ook om mensen van andere koren te
ontmoeten en samen te brengen. Ik hoorde in Briançon tijdens het eten nog een
groep een canon zingen die Robert Sund in Torino aan de massa had aangeleerd,
van impact gesproken!
Samenstelling van het programma is een kunst op
zichzelf. Het leiden van zo een Open Singing nog meer. Sund is daar een meester
in, evenals Willy Gohl. Andere dirigenten slagen er niet in.
Musica
ad Nives: 7 augustus om 20.00 uur. Onze
Lieve Vrouw ter Sneeuw. Laar, Borgerhout.
We zijn nog aan het nagenieten van de zangweek in
Briançon en daar dient zich reeds Europa Cantat 2015 aan, in één van de
koorhoofdsteden van Europa: het Hongaarse Pécs. We zullen ons dus moeten
opladen om te kiezen tussen de 57 ateliers die in de programmabrochure staan.
Grote klassiekers vind je er ditmaal niet in. Bach, Händel, Vivaldi en andere
Mendelsohns zullen we elders moeten gaan zoeken. Wel zitten er verrassende
pareltjes tussen al het Oosteuropees
geweld. Ik denk maar aan een atelier met Zuid-Amerikaanse barokmuziek of aan
een confrontatie tussen Meester en Leerling (waarbij Haydn en Salieri dan de
meesters zijn). Ook kleinere ateliers zijn de moeite waard om te overwegen.
Russische vespers of de wegen van Vlaanderen naar Venetië kunnen vast heel wat
koorzangers bekoren. En wie eens wat anders wil kan nog altijd een vijfdaagse
meemaken met erotische liederen van renaissance tot Pop (enkel voor + 18 jaar).
Het best is om snel te beslissen want de
interessantste inschrijvingen moeten gebeurd zijn voor eind november van dit
jaar.
De vakantie zit er op, althans wat betreft deze
blog. Briançon heeft muzikaal geboden wat er van verwacht werd. De twee
ateliers, respectievelijk de Chichester Psalms van Bernstein en Dixit Dominus
van Vivaldi, mondden uit in een imposant slotconcert. Valérie Fayet en Carlo
Pavese waren de veeleisende maar enthousiasmerende dirigenten die ons in enkele
dagen op een bijzonder hoog niveau konden tillen. Het succes werd ongetwijfeld
vergroot door de aanwezigheid van koren uit Torino, Sint Petersburg, Powel River
(Canada) en Lyon.
Niks mis dus met het hoofddoel van deze zangweek.
Voor de rest zwijgen we zedig over de steekjes die de organisatie liet vallen,
met name dan in de informatie voor de deelnemers.En de steeds leuke ontmoetingen bij een Open
Singing werden ditmaal een jammerlijke
een ontgoocheling van formaat, te wijten aan de slechte en zeer beperkte keuze
van de muziek en de nog zwakkere leiding van de Franse voorzitter van Choralp,
die zichzelf een hele piet waande maar op geen enkel moment de aanwezigen wist
te laten zingen.
Volgend jaar gaat Choralp de concurrentie aan met
Europa Cantat via een atelier Wereldmuziek met onze Belgische Marleen
Debooen met Händels Dettinger Te Deum.
Ook dan zal het schitterende barokorkest Il Falcone uit Turijn weer van de
partij zijn.
Van het puur schrikken bij de documentaire die
Canvas gisteren uitzond over uitzonderlijke weeromstandigheden die ons de
komende decennia te wachten staan, heb ik eens eventjes de kaart van Vlaanderen
gecheckt waarop een simulatie staat over de gevolgen van een stijgende
zeespiegel. Wat blijkt? In het slechtste geval wordt Sint-Niklaas een eiland te
midden van ondergelopen land. Brugge, Gent, Antwerpen ziet zijn kunstschatten
in allerijl getransporteerd naar de nieuwe hoofdstad van Vlaanderen. Om nog
maar niet te spreken van het schrijnend tekort aan concertzalen die de musici
uit de rest van Vlaanderen moeten onderdak bieden.
Je kan er om lachen, maar veel goeds staat ons niet
te wachten als wij de klimaatverandering niet op een of andere manier weten te
beheersen.
In de Amerikaanse staat Virginia is gisterenavond de
gerenommeerde dirigent Lorin Maazel overleden ten gevolge van complicaties bij
een longontsteking. Hij was 84 jaar. Maazel leidde tal van orkesten, maar was bij
het grote publiek vooral bekend door zijn optreden als dirigent van het
nieuwjaarsconcert van de Wiener Philharmoniker, waarbij hij ook viool speelde.
Lorin Maazel
werd in Frankrijk geboren in een joodse familie, maar groeide op in de
Verenigde Staten. Toen hij nauwelijks zeven was kreeg hij al les in dirigeren.
Op zijn achtste debuteerde hij, op zijn twaalfde toerde hij door Amerika om
belangrijke orkesten te dirigeren. Hij speelde ook viool in symfonische
orkesten.
In 1960 was Maazel de eerste Amerikaan die in
Bayreuth dirigeerde. Hij werkte o.a. bij de Deutsche Oper in Berlijn, bij de
Wiener Staatsoper en de New York Philharmonic . In de jaren 70 volgde hij
George Szell op als muzikaal leider van het Cleveland Orchestra. Opvallend was
zijn opname van de musical "Porgy and Bess" van George Gershwin, met
een volledig zwarte bezetting.
Controversieel zou deze eigenzinnige dirigent zijn
hele leven blijven, wat niet belette dat hij de duurst betaalde dirigent ter
wereld was.
12 juli 1906:
Alfred Dreyfus wordt vrijgesproken van de hem ten laste gelegde aanklachten
(hij zou een spion zijn voor Duitsland). O.a. de Franse schrijver Emile Zola
heeft zich voor zijn vrijlating en rehabilitatie ingezet met het pamflet 'j'accuse'.
Robert Harris, auteur van een stel internationale
bestsellers, is nu met zijn werk De officier, vertaald en bekijkt de affaire
Dreyfus vanuit een ander standpunt.
Op een ijskoude dag in januari 1895 wordt de
Joods-Franse officier Alfred Dreyfus voor het oog van een woedende menigte van
zijn zwaard en rang ontdaan en veroordeeld tot levenslange opsluiting op
Duivelseiland. Dreyfus is schuldig
bevonden aan spionage voor de Duitse aartsvijand. Een van de toeschouwers is
Georges Picquart,officier van de Franse geheime dienst. De slimme en
vindingrijke Picquart krijgt de opdracht om een geheim onderzoek te leiden naar
de Dreyfus-affaire. Enkele maanden later ontdekt hij dat de werkelijke spion
nog steeds in het Franse leger actief is en hij zet een listige operatie in
werking om hem in de val te lokken. Het resultaat van de operatie is echter
vele malen schokkender dan verwacht: een spoor van corruptie en leugens leidt
tot in de hoogste regionen van het Franse leger en de regering.
De memoires van Picquart lagen meer dan honderd
jaar achter slot en grendel; ze vertellen het ware verhaal van een schandaal
dat Frankrijk volledig op zijn kop zette.
Gisteren lag het tijdschrift van Koor & Stem in
de brievenbus. Ondanks het feit dat alles hoe langer hoe meer digitaal
verloopt, is het leuk om het papier in je handen te hebben. Het extraatje, de
bijgevoegde nieuwe partituren, is al een lange traditie bij Koor & Stem,
vernieuwend, zingbaar, en
representatief. Deze keer zit er voor gemengd koor een compositie in van
Sebastiaan Van Steenberge, kapelmeester van de O.L.Vrouw-kathedraal. Leuk daar aan is dat zij tot stand kwam in
opdracht van Kathleen Hadermann, een jonge koordirigente uit Stekene, die ik
nog haar eerste stapjes heb weten zetten in de muziek. Naast haar andere
activiteiten is zij dirigente van het Basilicakoor in Edegem. Zij heeft dus nog
wat meer in haar mars dan alleen haar mooie geschoolde stem.
Het zal toch weer iets met genen te maken hebben.
Haar mama is de muzikale duizendpoot die, in alle stilte, o.m. het
Ruysscheveldekoor recht houdt, als de titularis-dirigent het weer eens laat
afweten. Daarnaast bespeelt zij het orgel in de H.Kruiskerk, en laat zij de
muziek aan bod komen bij de jonge kinderen op school.
De cirkel is overigens helemaal rond, want
Sebastiaan van zijn kant was een tijd lang de uitstekende dirigent van
hogergenoemd Ruysseveldekoor.Mooi
voorbeeld van wederzijdse bevruchting.
Was koning Leopold II er toch maar in geslaagd om een
stuk Argentinië op te kopen, dan zaten wij nu niet in zak en as. En Margaret Thatcher
moeten we ook al niet dankbaar zijn: effe een uitstapje van haar leger naar de
Falklands en dan nalaten om de Argentijnse voetballers definitief op water en
brood te zetten.Dat de Habsburgers in
de trouwmis van prins Amedeo nog een ultieme voorbede deden voor de Belgen, kon
niet opwegen tegen het feit dat in het Vaticaan een Argentijn een kaars had
aangestoken.
Wacht maar tot het wereldkampioenschap voetbal in
Kongo gehouden wordt. Dan zullen we eens laten zien dat mon oncle van wanten
weet. Trouwens, daar krijgen we hulp van prins Laurent en Wendy Van Wanten.
Selfies via je smartfoon, kiekjes voor de kathedraal, (de Japanners doen
het zelfs met riooldeksels), winkels en warenhuizen maken reclame om zelf je
fotoalbum samen te stellen. Op 5 juli 1833 stierf Nicephore Niépce, Fransman, maker van de eerste foto.
Zal hij wel
niet gedacht hebben dat hij op zo een massale schaal navolging zou krijgen.
Het moeten nog al tijden geweest zijn, die
generaties die na Adam en Eva kwamen. Houden wij het maar bij Methusalem die
volgens de (Hebreeuwse) bijbel 969 jaar oud zou zijn geworden. Methusalem was
op zijn beurt de vader van Lamech die hij op zijn 187e kreeg en die
zelf maar 777 jaar oud werd. Nochtans bestaat er een lichte twijfel over die
leeftijden. Volgens de Septuagint, de Griekse vertaling van de Bijbel, werd die
Methusalem slechts 782 jaar oud en was Adam de recordhouder met zijn 930 jaar.
Hoop doet dus leven. Ik zal mij voorlopig maar
spiegelen aan Gandalf, de wijze oude man uit de Lord of the Rings, of meer realistisch-
aan Artur Rubinstein, de beroemde Pools-Amerikaanse pianist die het 95 jaar
volhield en tot op zijn 87e concerten gaf die zijn toehoorders in
vervoering brachten.
Ik heb mij vandaag wat aangenaam bezig gehouden met
de Romereis die KORILE volgend jaar onderneemt. Eigenlijk is het een
frustrerende bezigheid. Er zijn zoveel zaken die je aan je groep zou willen
tonen, zoveel verhalen die de meer dan 2000 jaar oude stad haar gezicht geven.
Pittige storiesover pauselijke maîtressen,
gruwelverhalen over verbrande ketters of over het lijk van een paus dat werd
herop gegraven om opnieuw ter dood veroordeeld te worden, menselijke verhalen
over de strijd tussen architecten Borromini en Bernini, en dat alles
geïllustreerd op straten en pleinen, in musea en kerken. Ik zou opnieuw door
het sleutelgat van de Orde van Malta willen gaan kijken, met een uniek zicht op
de koepel van de Sint Pieter. Ik wil je meenemen door de onaangeroerde zalen
van het paleis van Doria Pamphilii. Het vredesaltaar van Augustus zou op het
programma moeten. Een bezoek aan de antieke necropolis onder de Sint
Pietersbasiliek zou ons het graf van Petrus laten zien. Ik zou je meetronen
langs de winkel waar de kardinalen hun kleren laten maken. En we zouden
flaneren langs onbekende ijssalons die het leven van de Romeinen opvrolijken.
Het zal nu ongeveer veertig jaar geleden zijn, dat
ik op een voorbereidende vergadering voor de programmatie van het Festival van
Vlaanderen voor het eerst shame on me kennis maakte met de muziek van Erik
Satie, wiens overlijden op 1 juli 1925 wij herdenken.
Erik Satie, extravagant musicus uit het begin van
de twintigste eeuw, moest het vooral hebben van toneelmuziek. Als mislukkeling
in de klassieke piano-opleidingen hield hij zich staande door het piano spelen
op Montmartre in diverse bars. Had hij niet het geluk gehad om door Jan Cocteau
gepromoot te worden en door Cage herontdekt te worden, misschien was hij dan de
nobele onbekende gebleven. Even onbekend als de eigen kerk die hij stichtte: de
Eglise métropolitaine de de
Jésus-Conducteur.
En nochtans kan zijn invloed op de Franse muziek
niet ontkend worden: Debussy hoorde bij zijn vrienden en durfde gerust stukjes
Satie overnemen. Darius Millaud, Francis Poulenc en Arthur Honegger behoorden
tot zijn leerlingen. Edgar Varese heeft over Saties muziek ooit gezegd dat die
hem herinnerde aan Dantes Inferno, en dat hij pre-elektronische muziek schreef.
Vakantie
de tijd waarin het koorleven op een laag pitje wordt gezet: zo laag dat ze bij
sommigen de roep doet ontstaan om toch maar eens extra bij mekaar te komen. Bij
KORILE is dat vaak de ondertussen traditionele fietstocht (eventueel gevolgd door een culinair
onderonsje), bij Musica ad Nives een stadswandeling, waarbij zelfs de echte
Antwerpenaars soms verbaasd naar hun stad kijken, en een zangavond, waarop ook
leden van andere koren welkom zijn.
Wat dit laatste betreft: plaats van het gebeuren in
de repetitiezaal rechts aan de zijkant van O.L.Vrouw-ter-Sneeuw, en wel op
donderdag 7 augustus om 20.00 uur. Zonder pretentie een aantal stukjes
doorzingen, die we deels al kennen, maar deels ook helemaal nieuw zijn.
Mijn favoriete (on)mens, Hendrik VIII van Engeland,
werd op 28 juni 1491 geboren. Een typische renaissancevorst: geleerd en
belezen, verdienstelijk musicus, gulzig naar drank en eten, ongeëvenaard in het
verslijten van (officiële ) vrouwen, afwisselend charmant en brutaal.
Wat die vrouwen betreft: hij had het gevoel dat hém
tekort werd gedaan: ofwel weigerden ze mordicus een mannelijke troonopvolger te
baren, ofwel stierven ze in het kraambed, of nog erger : ze verkozen een jonge
minnaar boven Zijne Majesteit. Alhoewel
het beeld van deze Blauwbaard moet toch wat bijgesteld worden.
Op
18-jarige leeftijd huwde hij uit dynastieke overwegingen met Catharina van
Aragon, huwelijk dat officieel 24 jaar stand hield. Na de scheiding leefde zij
nog 3 jaar.
Het
lot van Anna Boleyn is bekend: 3 jaar koningin en kopje kleiner op
beschuldiging van hekserij en ontrouw. Heel onschuldig was zij alleszins niet.
Jane
Seymour schijnt één van de grote liefdes van Hendrik geweest te zijn: zij
stierf echter in het kraambed, niet zonder Hendrik de langverwachte zoon te
schenken, de latere koning Edward.
Anna
van Kleef was weer zo een diplomatiek huwelijk en vooral miskleun van de
koninklijke adviseurs. 1 jaar bleven zij gehuwd volgens de documenten zonder
dat het huwelijk geconsumeerd werd. Anna bleef in Engeland en zou een trouwe
vriendin van Hendrik blijven, die haar zijn lieve zuster noemde.
Op
49-jarige leeftijd midlife crisis. Hendrik wordt gek van de twintig jaar
jongere Catharine Howard maar na twee jaar blijkt dat zij zowel voor als na
haar huwelijk jonger gezelschap in haar armen (en bed) toelaat. Het gevolg
kennen we van Anna Boleyn: onthoofd.
De
laatste Catharina (Parr) zal Hendrik overleven: zij verzorgde hem tot aan zijn
dood.
We
moeten nog vertrekken naar de zangweek in Briançon en daar is al de
aankondiging voor Europa Cantat 2015 in Pecs. Waarschijnlijk ligt het aan het
feit dat ik er nog niet echt met mijn gedachten bij ben, maar op het eerste
zicht ben ik niet wild van het programma. Het ziet er mij heel oost-europees
uit (wat op zich geen drama is), maar er vallen geen (klassieke) toppers te
bespeuren. Dit is misschien wel een nieuwe tendens, maar toch niet helemaal
mijn ding.
Ik ben Carlo (Carlo Claes), geboren op 20 september 1944. Als je goed telt weet je hoe oud / jong ik ben. Enkele jaren geleden gaf ik mijn job als resoc-coördinator van Waas en Dender op om met brugpensioen te gaan. Sindsdien kan ik mij aan mijn echte passie wijden: de koormuziek. Ik dirigeer twee koren: Fiori Musicali uit Sint-Niklaas en het Hanswijkkoor in Mechelen. Zo ontmoet ik iedere week een hoop fijne, lieve mensen. Maar hier is de wereld nog veel groter. Dus kom ik nu ook jou tegen.
