Een geslaagd kooroptreden heeft - naast mooie zang - alles met uitstraling te maken. Het maakt zo een verschil of een koor weggedoken in zijn koormap staat te zingen of dat de mensen er echt staan en aanwezig zijn. Veel mensen in koren hebben het gevoel dat zij persoonlijk niet zo belangrijk zijn en dat ze zich kunnen verschuilen in de groep, qua stem en qua fysiek. maar elk individu telt mee. Een koor is een verzameling van individuen die samen iets moeten uitdragen.
Podiumpresentatie is niet alleen iets voor popkoren of voor vocal groups. De basis van elk kooroptreden is: je bewust zijn van je eigen uitstraling. Zelfs bij een gewone kooropstelling moet iedereen gezien worden. Mensen moeten voelen hoe de afstand is tot de ander en hoe ze één geheel moeten vormen. De oude Grieken hadden die krachtige spreekkoren. Een zangkoor moet in feite gezamenlijk "spreken". Mensen bewegen vaak onbewust als ze zingen, terwijl bij een optreden beweging juist heel bewust zou moeten gebruikt worden. Als het hele koor plotseling naar rechts kijkt, heeft dat een enorm effect.
Je hebt in het begin ook niet zoveel nodig om iets mooi neer te zetten. Je maakt bijvoorbeeld twee verhogingen op het podium , je zet daar twee groepen op en je zet een groep in het midden: dat is eigenlijk al een zeer eenvoudige vorm van choreografie. het koor hoeft bijna niets te doen, alleen zich af en toe te verplaatsen. Maar het werkt alleen als de koorleden de basis hebben van uitstraling en individuele kracht.
Dinsdagavond generale repetitie voor het toonmoment dat wij organiseren met KORILE. Verwacht geen perfectie of een concert dat eeuwig in de annalen van de muziekgeschiedenis zal opgetekend worden. Maar streef er naar om het publiek iets te laten proeven van de leuke (en saaie) momenten die wij het voorbije jaar met mekaar hebben gehad. Ook het bewegen is wat nadrukkelijker aanwezig als vorige jaren, zij het dat dit nog maar een voorzichtig begin is. Om vrij te bewegen moet je de partituur van buiten kennen, en daar zijn we nog niet aan toe. Maar op het goeie moment de wisseling van de opstelling doen is al een flinke stap voorwaarts. Goed opletten dus en driftig noteren.
Als grote redenaars-filosofen (denk aan Cicero: De senectute) zich al gaan bezinnen op ouder worden, zelfs als ze in jaren nog een stuk jonger zijn dan ik, waarom zou ik daar dan niet bijwijlen over reflecteren. In je gedachten blijf je natuurlijk de jongen of het meisje van het achttien en zie je alleen maar dat de mensen rondom je een stuk veranderen. Zelf voel je dat niet zo.
Veel hangt er van af of je gretig met de nieuwe grote en kleine veranderingen in de wereld omgaat: ben je ook verslingerd aan de technologische evolutie? Gebruik je computer en internet zoals een tiener die nooit anders geweten heeft? Kan je mee met de maatschappelijke veranderingen (ook al zijn die tegengesteld met de waarden van 40 jaar geleden)? Zeg je niet spontaan: vroeger ging het ook, om toch maar geen nieuwe attitudes te moeten aankweken?
Het probleem is alleen dat je lichaam signalen geeft die contradictorisch zijn met je geest. En het is dat lichaam dat in eerste instantie door de buitenwereld gepercipieerd wordt. Maar goed, ik blijf een overjaarse tiener die zich verzet tegen starheid van denken en immobilisme. Niet simpel hoor, als je veel omgaat met mensen die langzaam vastroesten.
Zonder ik, zonder onderwerp. Lier aan wilgen gehangen. Ander instrument aangeschaft.
Met voorhamer van grote gevoelens op xylofoon van ziel. Ziel kapot, natuurlijk.
Met hark ziel in hoek geveegd en opgestookt. Meer ziel dan hij dacht.
En vervolgens op hark viool gespeeld, met zaag als strijkstok. Een liedje. ------------------------------------ Uit: 'De gedichten', 1998 Herman De Coninck
Op één week tijd waren er in Stekene zeven begrafenissen, 3 ervan werden opgeluisterd door het Ruysscheveldekoor. Behalve dat het om zo een droevige omstandigheden gaat, is dit wel dankbaar zingen: voor geen enkel concert krijgen wij zoveel volk bij mekaar als voor een ouderwetse begrafenis: 600 aanwezigen is geen uitzondering. En heel vaak wordt er dan achteraf met lof gesproken over de verzorgde dienst en de mooie liturgische zang. Voor sommigen mag het dan al een routineklus lijken, ik vind nog altijd dat we voor een begrafenis ons uiterste best moeten doen. Het is immers één van de weinige gelegenheden dat je kan meeleven met de mensen van je parochie. Dat we daardoor ook nog wat centjes in het laatje krijgen is meegenomen, want het budgettaire evenwicht in het koor staat of valt met deze inkomsten: een jaar met weinig doden maakt de koorkas zo leeg dat er dode muizen op te rapen vallen.
Om goed te zingen is een goede uitspraak van de tekst zeer belangrijk. Bij veel koren is het zo, dat de luisteraars het tekstboekje erbij moeten hebben, om te kunnen horen wat er gezongen wordt.
De term 'articulatie' kan omschreven worden als het nauwkeurig vormen van klanken door middel van wijziging in de stand van de tong, lippen en de kaak. Bij de gemiddelde koorzanger worden juist de lippen te weinig gebruikt om een goede uitspraak te bevorderen. De mond goed los, en niet als een 'brievenbus'. Elke klinker en elke medeklinker moet door de mond gaan, en dat kan alleen als de mond goed geopend wordt op het juiste moment.
Vanavond beginnen we aan het wat grotere werk voor ons jubileumconcert. We pakken het 13e deel aan uit de "Schöpfung" van Haydn: Die Himmel erzählen". In de voorafgaande delen heeft Haydn stap voor stap het bijbels scheppingsverhaal gevolgd: nu alles voltooid is kan hijlaten zingen dat de hemelen de grootheid van God bezingen. 16 blz. muziek die toch in een paar weken moeten gelezen zijn, waarna de verfijning en afwerking kan beginnen.
Eén jaar geleden startten we bij KORILE met ons project "De geheime schatkamer": een speurtocht door 5 eeuwen koormuziek, om uit te zoeken welke muziek de koorleden het meest zouden appreciëren. Regelmatig werd er gestemd over de liederen die wij aangeleerd hadden, en nu - twee weken voor het toonmoment aan het publiek - is er de definitieve stemming geweest. Ik mag natuurlijk de uitslag nog niet verklappen, want ook de luisteraars zullen mogen stemmen, zodat we hun smaak of waardering kunnen vergelijken met die van het koor. Het wordt immers geen traditioneel concert, maar een interactief gebeuren met de nodige duiding van de muziek.
Toch zijn er al een paar dingen die opvallen. Oude muziek staat niet in het verdomhoekje. Zogenaamde "leuke" liedjes krijgen geen al te hoge score en moderne Vlaamse muziek werd gezongen omdat het blijkbaar moest, maar niet van harte. Wat er ook van zij, in de tweede helft van maart beginnen we met een nieuwe lei. Misschien zijn er mensen die tegen dan zin gekregen hebben om met ons mee te zingen? Zij worden met open armen ontvangen.
1. Zorg dat je goed gehoord wordt. Als iedereen zacht zingt brul jij het uit . . , dat staat zeer beschaafd. 2. Luister nooit naar de dirigent; jij weet het veel beter dan hij 3. Zing met je mond zo ver mogelijk dicht, dat bevordert de klankkleur en geeft een sjieke indruk. 4. Kijk overal naar, behalve naar de dirigent. Naar hem kijken alleen de domme mensen. 5. Praat luidruchtig en doorlopend met je buren, dat verlevendigt de repetitie en verhoogt zeker de concentratie van de dirigent en de ander koorleden. 6. Kom altijd te laat . . . . dat onderstreept je belangrijkheid. 7. Kijk bij het zingen zo kwaad mogelijk, ongeveer zoals Napoleon bij Waterloo. 8. Koorrepetities zijn voor minderbegaafden; ga er dan ook bij hoge uitzondering heen. Jij kunt wel zonder. Je zult dat bij het optreden wel merken, want iedereen zingt dan fout behalve jij. 9. Zorg ook dat je, als je al eens op de repetitie bent, je zeer sociaal opstelt. Zorg dat je zoveel mogelijk praat, en laat de pauze zich daar maar even bij aanpassen. 10. Schep vooral op over je eigen prestaties bij voorkeur in één van de andere koren waar je nog zingt - en lever zoveel mogelijk kritiek op anderen.
Allereerst natuurlijk het programma opstellen eventueel naar aanleiding van een thema. Helaas komt het ook steeds vaker voor dat het programmeren afhankelijk is van de beschikbare leden tijdens dat optreden. De volgorde van de te zingen werken is het allerbelangrijkste. Het slotstuk is vaak heel bepalend voor het gevoel waarmee het publiek naar huis gaat. Daar zullen al de voorafgaande stukken naar toe moeten leiden. Het laatste stuk wordt niet voor niets 'het klapstuk van de avond' genoemd. Nu bedoel ik daar natuurlijk niet mee dat het laatste stuk altijd maar 'hard en hoog' moet zijn. Ook een heel ingetogen stuk kan het hoogtepunt van de (ingetogen) avond zijn. De onderlinge volgorde is ook weer van heel veel factoren afhankelijk. Allereerst de toonsoort (sommige toonsoorten zijn voor amateurs moeilijk achter elkaar aan te zingen), afwisseling in tempi, talen, met of zonder solisten bekende en onbekende werken, en de lengte van de stukken. Dan bij het optreden is de dirigent meestal een van de eersten die aanwezig is. Hij zal zeker op een onbekende locatie deze eerst willen bekijken (en beluisteren). Hij moet de opstelling van het koor vaak nog controleren, en helaas moet hij ook nog heel vaak zelf zorgen dat er voor hem een lessenaar is. Aan verhogingen voor het koor wordt vaak wel door de uitnodigende instantie gedacht, maar verder komt men niet Dan last but not least moet de dirigent klaar staan om nog allerlei vragen van de koorleden te beantwoorden. Ook is het heel belangrijk dat de dirigent een beetje invloed uitoefent op de sfeer die er heerst. Is men gespannen, zenuwachtig, onrustig of juist verveeld? Er blijft veel (onzichtbaar) werk aan de winkel voor de dirigent.
Zij komen om te zingen Zij verzuimen nooit repetities Zij zijn altijd op tijd Zij kletsen alleen in de pauze Zij studeren thuis hun partijen in Zij helpen hun 'zwakkere' buren Zij geven nooit commentaar op elkaar Zij zingen nooit stiekem met de andere partijen mee Zij luisteren altijd naar wat de dirigent zegt Zij maken onmiddellijk aantekeningen (met potlood) Zij zullen altijd eerst denken dat ze het zelf fout doen Zij begrijpen dat het bestuur een zware taak heeft Zij komen ook eens met ideeën als daarom gevraagd wordt Zij helpen altijd bij allerlei bijkomstige klusjes Zij zijn altijd begripvol en lief voor de dirigent Kortom . . . . . . . . . Zij bestaan niet ! ! ! (gelukkig maar, want wat zou dat een saai koor zijn)
Voor een nieuw stuk op de repetitie komt is er al het een en ander aan vooraf gegaan. Het uitzoeken van de muziek is een tijdrovende bezigheid. Het nieuwe stuk moet passen in het programma, het moet voor alle partijen goed te zingen zijn, niet te hoog of te laag en het moet te leren zijn binnen de tijd die er voor gepland is. (De dirigent heeft een repetitie schema voor ongeveer een jaar waarin hij voor zichzelf een aantal criteria verwerkt heeft.) Is het stuk eenmaal gekozen, dan gaat de dirigent het eerst zelf 'leren'. Dat is niet alle partijen leren zingen, maar veel meer het uitzoeken, op welke manier de problemen bij bepaalde passages en of partijen, het beste op een ook nog educatieve manier zijn op te lossen. Welke oefening is daar eventueel voor te gebruiken, of welk trucje kun je er op los laten, of moet er nog iets radicalers gebeuren? Hoe moet de muziek en de tekst geïnterpreteerd worden? Moet er nog iets voor de eventuele begeleiding gedaan worden? Hoe spreek je de (vreemde) tekst precies uit. Wat betekenen de woorden allemaal precies, want waarom staat dat woord op die plek? Ook voor de repetitie heeft de dirigent een schema. Welke stukken, hoelang studeren en met welke te verwachten problemen en in welke fase studeren.
Puccini's Madame Butterfly in Kinepolis op 7 maart
Giacomo Puccinis wereldberoemde opera Madama Butterfly vertelt het tragisch verhaal van de mooie Japanse geisha Cio Cio San (Butterfly) die enige tijd de vrouw van de Amerikaanse marine officier Pinkerton is. Zij ziet die verbintenis als een blijvende en bekeert zich tot het geloof van haar man, dit tot grote ergernis van haar familie, die haar verstoot. Pinkerton weet echter dat hij dit gearrangeerde huwelijk ieder moment kan verbreken.
Na verloop van een korte tijd keert Pinkerton terug naar Amerika en laat niets meer van zich horen. Butterfly bevalt van een zoon en blijft hopen op de terugkeer van haar man. Haar kamermeisje Suzuki en de koppelaar Goro proberen Butterfly te overtuigen om het huwelijksaanzoek van prins Yamadori aan te nemen, maar zij weigert.
Drie jaar later komt Pinkerton terug naar Amerika samen met zijn nieuwe vrouw Kate. Kate en Suzuki overtuigen Butterfly om het kind met Kate en Pinkerton mee naar Amerika te laten gaan. Wanhopig stemt Butterfly hier mee in maar eist dat Pinkerton zelf zijn zoon komt ophalen. Butterfly, overmand door verdriet, blinddoekt haar zoon en pleegt zelfmoord. Als Pinkerton aan komt snellen en haar roept, is het te laat.
Concerten en speciale uitvoeringen worden door een dirigent op langere termijn gepland. Bij de samenstelling van een programma houd je dan rekening met de tijd die er nodig zal zijn om de nieuwe werken in te studeren. Ik heb vaak de ervaring dat mijn schatting nogal optimistisch is: heeft dat wat te maken met de zangweken die ik zelf regelmatig mee maak en waar de meest complexe stukken vaak in een dag of 5 ingestudeerd worden? Mea culpa allicht. Om te beginnen moeten we toch de volgende overwegingen maken: deelnemers aan zo een zangweek zijn allemaal goede zichtlezers. En als je naar een zangweek gaat, mis je natuurlijk geen enkele repetitie. Bovendien heerst er een cultuur van strikt te noteren wat de dirigent aan aanwijzingen geeft. Drie maal een zelfde opmerking moeten geven leidt bij sommige dirigenten tot een heuse storm, bij anderen tot sarcastische opmerkingen die je niet vlug vergeet. En dan is er natuurlijk de subjectieve indruk van weinig tijd die zou besteed worden aan de studie. Toch maar niet vergeten dat een zangweek ongeveer 25 repetitie-uren heeft: het equivalent van 10 repetities, repetities die bovendien beter in ons geheugen blijven hangen omdat ze dag na dag terug komen.
Om een koor toch efficiënt en vlug te laten werken, mag/moet je dingen van de koorleden eisen: - een repetitie missen moet een absolute uitzondering blijven - wie niet noteert tijdens de repetities is een onverstandig koorlid - gedurende de week zou je minstens een keer of 3 thuis de partituren moeten bekijken die je vorige week geoefend hebt: de teksten moeten goed doorgelezen zijn en de notities bekeken.
Nogmaals: een koor is geen vrijblijvende hobbyclub, maar vereist (leuke) inspanning en huiswerk.
De VRT heeft een lange traditie van twee vlioegen in één klap te slaan: het gaat dan over de radiomissen die op zondagmorgen uitgezonden worden. De twee vliegen zijn: een religieus programma dat door de cultuurdienst uitgezonden wordt. De kwaliteit van de geboden muziek is nogal eens wisselend: de ene keer wordt topkwaliteit gebracht, de andere keer is de uitvoering van een bedenkelijk niveau. Zondag a.s. mogen we dan wer het allerbeste verwachten: om 5 na 10 zingt het Mechels Kathedraalkoor o.l.v. Johan Van Bouwelen de mis vanuit Sint Rombauts. Ons aller Pascale is één van de uitvoerders. Zeker proberen te luisteren! Ook de organist Peter Pieters (van wie ook werk wordt uitgevoerd) is één van onze hedendaagse Vlaamse groten.
Het is reuzefijn dat er zo veel bezoekers komen op mijn blog: wat oorspronkelijk zomaar een spielereitje was, heeft meer impact gekregen dan ik ooit had kunnen denken. Nu wordt er niet alleen gelezen wat ik zomaar eventjes kwijt wil of wat in mij opkomt als ik mij weer eens achter mijn pc zet. Mensen beginnen zich ook af te vragen waarom ik over sommige dingen niet schrijf.
Zo was er op 7 februari het traditionele ledenfeest bij KORILE. Bij ieder feest is het daar de gewoonte dat één van de stemmen de organisatie op zich neemt. Deze keer was het de beurt aan de sopraantjes. Als locatie hadden zij gekozen voor "De Kraanbrug" in Mechelen. Het kader, de menu's, de ambiance en het gezelschap waren uitstekend: mijn kriekebollekes meer dan waardig. Natuurlijk verdienen zij hopen complimentjes, niet in het minst voor hun hilarische act, waarme zij bewezen dat sopranen een hoog amusementsgehalte hebben in Leest. Knap gedaan, dames!
Ik droom er van om nog eens ooit een koor met gelijke stemmen te dirigeren: de etherische klank van vrouwenstemmen die meerstemmig zingen is vast een voorafspiegeling van de hemel. Een mannenkoor daarentegen is niet dadelijk iets voor mij, tenzij dat we ons op het pad van de orthodoxe muziek zouden begeven. Maar de laatste tijd zijn er van dit soort al een paar heel goede koren bij gekomen zodat daar wel geen nood zal aan bestaan.
Ik ben Carlo (Carlo Claes), geboren op 20 september 1944. Als je goed telt weet je hoe oud / jong ik ben. Enkele jaren geleden gaf ik mijn job als resoc-coördinator van Waas en Dender op om met brugpensioen te gaan. Sindsdien kan ik mij aan mijn echte passie wijden: de koormuziek. Ik dirigeer twee koren: Fiori Musicali uit Sint-Niklaas en het Hanswijkkoor in Mechelen. Zo ontmoet ik iedere week een hoop fijne, lieve mensen. Maar hier is de wereld nog veel groter. Dus kom ik nu ook jou tegen.
