evodisku2

Gie Van den Berghe gaat in 'Darwin for president' (DM 31/2) enkele keren veel te kort door de bocht.
Zijn belangrijkste vergissing is het door elkaar halen van een bepaalde betekenis van 'darwinisme' enerzijds en de evolutietheorie, als natuurwetenschappelijke theorie, anderzijds.

Zo stipt hij aan dat Malthus "sociaal-darwinistische ideeën verkondigde waar Darwin later inspiratie uit putte".
Die formulering is misleidend.
Darwin extrapoleerde een opvatting van Malthus over de mens naar de hele natuur: er worden meer nakomelingen geboren dan er kunnen overleven.
Dat leverde hem een van de onderdelen op van wat later zijn evolutietheorie werd, die hem een antwoord gaf op de vele wetenschappelijke vragen die hij zich stelde.
Met het zogenaamde sociaal-darwinisme heeft dat niets rechtstreeks te maken.

Van den Berghe zijn stelling dat "het sociaal-darwinisme ingebakken zat in het darwinisme" en dat "de biologische evolutietheorie tegelijk een sociale, politieke en morele theorie" was, is om dezelfde reden foutief.
De vergissing schuilt vooral in het woord "tegelijk".
Darwin deed niet acht jaar lang intensief onderzoek naar zeepokken, noch schreef hij er twee lijvige boeken over, om zijn ideologische standpunten kracht bij te zetten.
Dat neemt natuurlijk niet weg dat allerlei mensen het woord 'darwinisme' gebruikten, en nog gebruiken, om er zeer diverse ideologische opvattingen mee aan te duiden of te legitimeren, de ene al onzinniger dan de andere.
Maar verwar het vage begrip 'darwinisme' niet met de evolutietheorie.

We vieren Darwin omdat hij de grondslag legde van de moderne evolutietheorie, een theorie die buitengewoon bruikbaar blijkt, niet alleen in de biologische wetenschappen, maar onder meer ook in cultuur- en gedragswetenschappen.
Van den Berghe heeft het in dat verband over "Darwineuforie", zelfs over een "nieuwe heilsleer".

Het is een tweede, nogal merkwaardige misverstand.
In wetenschap test men hypothesen uit, die dan op een goed of fout spoor blijken te zitten.
Moderne evolutionaire inzichten blijken nuttig, voor meerdere onderzoeksvragen.
Hoe dat een "heilsleer" zou zijn, ontgaat me. (Over welk 'heil' zou het dan overigens gaan?)

Evenmin wordt "de evolutietheorie tot alles verklarend principe verheven".
Zoals alle andere wetenschappelijke theorieën verklaart de theorie zoveel als ze momenteel kan verklaren.
Ongetwijfeld zal men later vaststellen dat sommige huidige opvattingen fout blijken te zijn.
Dat is, nogal evident, ook het geval met het werk van Darwin zelf.

Van den Berghe lijkt te denken dat men bewust de vergissingen van Darwin verzwijgt.
Dat is natuurlijk niet het geval.
Darwin wees er zelf al op dat na hem zou blijken dat meerdere van zijn ideeën geen steek hielden.
Evengoed zien wij nu in dat zijn ideeën bruikbaar zijn in domeinen waar hij zelf niet aan dacht.
Ook dat is redelijk vanzelfsprekend, we zitten tenslotte 150 jaar verder.

Van de moderne evolutietheorie verwachten we kennis, geen 'heil'.
Iedereen weet dat die kennis tot op zekere hoogte relatief is.
Maar we stellen ook vast dat ze zorgt voor wetenschappelijke vooruitgang.
Een zekere mate van enthousiasme hoort daar ongetwijfeld bij,
maar onderzoekers die er 'euforisch' van worden ben ik nog nooit tegengekomen.

13-02-2009 om 22:36 geschreven door Tsjok45

Tomaso schrijft over