Dit is een gevreesde ziekte in volières. De meeste gevallen worden vastgesteld in de winter. Dit kan te verklaren zijn door het feit dat knaagdieren, die bekende overdragers van de ziekte zijn, in die periode het meest proberen de volières binnen te dringen. Vermoedelijk kunnen ook de vogels zelf als latente drager een rol spelen in de verspreiding van de ziekte.

De ziekte verloopt in het begin acuut, later chronisch. De chronisch zieke vogels zijn wel opvallend sterk afgemagerd en zitten voortdurend bij hun voederbakje waar ze schijnbaar altijd aan het eten zijn, maar in werkelijkheid niet veel meer doen dan aan de zaadhulzen peuteren.

Bij autopsie vindt men haardjes op de lever en op de soms zeer sterk vergrote milt. Deze letsels kunnen echter ook veroorzaakt worden door salmonella en listeriose, maar deze laatste twee ziektes komen minder vaak voor.

De behandeling bestaat uit het langdurig geven van antibiotica. Niet alle antibiotica zijn werkzaam tegen de bacterie.

Zieke vogels zijn meestal niet meer te redden, maar de bedoeling is verdere verspreiding van de ziekte te voorkomen.

Geneeskunde van kanarievogels is meestal een groepsgeneeskunde : via lijkschouwing stellen we de diagnose en via een behandeling gaan we voorkomen dat nog meer vogels ziek worden.

Vitamine A tekort bij vogels komt regelmatig voor.

Naast het feit dat ze hierdoor gevoeliger worden voor bepaalde infecties (vooral schimmelinfecties van de luchtwegen komen meer voor.), zullen bepaalde cellen in hun lichaam veranderingen ondergaan. De cellen gaan zoals oppervlakkige huidcellen meer 'afschilferen'. Men spreekt van metaplasie van de cellen.

Cellen in het neusslijmvlies bijvoorbeeld 'verhoornen' zodat de neusgangen verstoppen.

Zelfs cellen van de speekselklieren kunnen veranderen van uitzicht, afschilferen en daardoor de afvoergangen van de speekselklieren doen verstoppen. Speeksel kan niet meer afvloeien en daardoor kunnen makkelijker abcessen gevormd worden (als bacteriën binnen geraken in de speekselklier).

Deze abcessen kunnen operatief behandeld worden. Zoals reeds vroeger vermeld is etter 'kaasachtig' van uitzicht.

Foto's in bijlage voor en tijdens de operatie.

De papegaai werd geïntubeerd : er werd een tube of buisje in de luchtpijp gestoken en verbonden met een anesthesieapparaat. Verdovingsgas werd samen met zuurstof op die manier ingeademd.

De overtollige huid werd weggesneden en  gehecht.

Deze baby edelpapegaai werd aangeboden op een leeftijd van 5 weken met een 180° rotatie van een van de poten. Deze afwijking was wellicht aangeboren, mogelijks door een verkeerde positie in het ei.

De chirurgische correctie was een hachelijke onderneming, gezien de extreme draaiing en de jonge leeftijd van de vogel.

Het ledemaat werd op twee plaatsen onder algemene anesthesie gecontroleerd 'gebroken' en met pinnen in het beenmerg op zijn plaats gehouden. De twee pinnen werden boven het kniegewricht samengehouden door een 'brug' van zelfhardend materiaal. 

Na 14 dagen werden de pinnen verwijderd. Daarna werd nog een week een spalk aangebracht.

De vogel werd regelmatig op mogelijke complicaties gecontroleerd.

De vooruitzichten zien er goed uit. Deze poot zal wellicht nooit 100% even beweeglijk zijn als een ledemaat zonder afwijkingen, maar kort na het verwijderen van de spalk bleek de vogel al kleine stapjes te kunnen zetten met het geopereerde ledemaat.

Zonder operatie was euthanasie wellicht de enige diervriendelijke optie geweest.

Het is van groot belang dat deze operatie op heel jonge leeftijd kan gebeuren, omdat op dat moment pezen en spieren nog flexibel zijn en zich nog kunnen aanpassen aan de nieuwe situatie.

foto's : 

- kort na de geboorte

- op 5 weken ouderdom voor de operatie

- ter gelegenheid van een controle na de operatie

- röntgenfoto na operatie

- na verwijderen pinnen en spalk

Deze grijze roodstaartpapegaai van ongeveer 40 jaar oud kreeg bijna zijn hele leven als voeding een mengsel van zonnepitten, pinda's en maïs. 

Deze vogel had een schimmelinfectie aan de neus waarbij het gezonde weefsel was weggevreten door de schimmel. Na verwijderen van het dode weefsel bleef het dier met een abnormaal groot neusgat zitten.

Bemerk hier ook de rode pluimen op de borst, waar die normaal een grijze kleur zouden moeten hebben. Aangezien de pigmenten gevormd worden in de lever, wijst dit op een leverprobleem. Leververvetting is omkeerbaar. Levercirrhose is daarentegen het eindstadium van een chronische leverziekte. Hierbij zijn nagenoeg alle levercellen afgestorven en vervangen door granulatieweefsel ('wild vlees).

Een van de afvalproducten van de eiwitafbraak bij vogels is urinezuur. Urinezuurkristallen vind je terug in de witte fractie van de uitwerpselen van een vogel.

Er zijn verschillende oorzaken waardoor een vogel het urinezuur niet meer kan uitscheiden via de nieren. Daardoor zullen de urinezuurkristallen zich opstapelen in en op de verschillende organen in de buikholte. Dit zien we bij een lijkschouwing. Dan lijkt het alsof de inwendige organen bestrooid zijn met bloemsuiker. Dit noemt men viscerale jicht. Wanneer de urinezuurkristallen zich opstapelen in de gewrichten, spreekt men van gewrichtsjicht. Dat veroorzaakt pijn en manken. Urinezuurkristallen kunnen zich ook opstapelen ter hoogte van het hartzakje (het hart is omgeven door een zakje gevormd door een dun vlies). Hierdoor kan het hart niet meer goed uitzetten, waardoor de hartfunctie belemmerd wordt. Dat kan leiden tot de dood op heel korte tijd. Eenmaal in het stadium van viscerale jicht, is het moeilijk om het tij te keren.

Oorzaken van jicht bij vogels :

- te kort aan drinkwater

- hoge concentraties eiwit in het voeder

- vitamine A-tekort

- te hoge hoeveelheden calcium en vitamine D in het voeder

- erfelijke factoren

- nierproblemen (vergiftigingen, nierontsteking....)

Deze oorzaken kunnen elkaar versterken.

Hier werd een steenuiltje stervend aangeboden. Het stierf nog tijdens de raadpleging, nog voor we een behandeling konden instellen. Aan de eigenaars was verteld dat uilen geen extra drinkwater nodig hadden en genoeg hadden aan het water uit de prooidieren (eendagskuikens,...)

Dit is een misverstand. Roofvogels en uilen moeten steeds toegang hebben tot vers drinkwater.

foto 1 tot en met 3 : de uraatkristallen op de verschillende organen geven de indruk dat er met bloemsuiker is gestrooid.

foto 4 : de nieren zijn geblokkeerd door de urinezuurkristallen, ze zien er uit als kleigrond die barsten vertoont door droogte.