Zowel in
Musica ad Nives als in Korile hebben wij een paar gezangen ingestudeerd die
afkomstig zijn uit de Russisch-Orthodoxe liturgie. Hoe ze echter ingebed zijn
in de misviering is voor de leek een mysterie. En zelfs als we de moeite doen
om in zo een (onwaarschijnlijk lange) dienst deel te nemen, is de symboliek
niet duidelijk. Als voorbereiding op onze geplande trip naar Sint Petersburg
volgt hier de uitleg.
Het
eigenlijke begin van de misliturgie is het moment, waarop het evangelieboek
wordt binnengedragen, maar zowel in het Oosten als in het Westen vinden we
telkens weer een voorbereiding op wat reeds een voorbereiding is. Dat is een
religieus verschijnsel; men wil zich tevoren nog zuiveren.
Tegenwoordig vangt de plechtigheid aan, als de priester op een zijtafel de
offergaven klaarmaakt: de proskomidie. Uit het midden van het ongedesemde, met
een kruis bestempelde brood snijdt hij een groot sink in de vorm van een
vierkant. Dit wordt `Lam' genoemd (`Als een lam wordt Hij ter slachtbank
geleid', Jes. 53). Dit stuk wordt neergelegd op een gouden schaaltje (pateen of
discos genoemd). Vervolgens snijdt hij kleinere stukjes ter gedachtenis aan de
Moeder Gods, Johannes de Doper en aan de engelen, de martelaren en andere
heiligen alsmede de levenden en de overledenen. Deze handeling symboliseert de
ene liturgische gemeenschap rond Christus. Tenslotte worden de gaven
bewierookt. Vervolgens gaan priester en diaken naar het altaar. De diaken
bewierookt - vergelijk de keizercultus - het heiligdom, de ikonen, de hele
kerkruimte, waar het goddelijke aanwezig is en ook bewierookt hij - anders dan
in het westen gebruikelijk is - de gelovigen, want in de mens leeft immers iets
van God! Nu zingen priester, diaken en koor de grote vredeslitanie `In vrede
laat ons tot de Heer bidden' en daarna volgen enkele kleinere litanieën. De
opbouw van hetgeen daarna komt, is ongeveer hetzelfde als die in het Westen. De
kleine intocht van het evangelieboek - hier begon vroeger pas de liturgie -
moet gezien worden als het binnenkomen van Jezus Christus zelf, van De Wijsheid.
Ook hier weer valt op het denken in symbolen. Daarna volgen de troparia en
kondakia: de wisselende gezangen, die betrekking hebben op het mysterie, dat
herdacht wordt of de heilige, wiens feest gevierd wordt. Er bestaan hiervan in
de byzantijnse ritus acht `tonen', iets afwijkend van de Westerse.
Dan volgt het `Swjati Bozje' (Heilige God), dat nog uit de vierde eeuw stamt en
waarschijnlijk uit Syrie afkomstig is, waarna het prokimen, enkele psalmverzen,
gezongen wordt.
De lezingen van epistel en evangelie, waartussen een drievoudig Alleluia
klinkt, worden niet gevolgd door een preek; als er al gepreekt wordt, dan
gebeurt dat na de communie.
Vervolgens kunnen worden aangeheven de dringende litanie, de litanie van de
geloofsleerlingen, de litanie van de overledenen en twee litanieën van de
gelovigen, maar meestal beperkt men zich tot de dringende litanie en die van de
gelovigen. (De Russen hebben er meer, de Grieken daarentegen geen).
Na afloop hiervan volgt de grote intocht met de gaven. De gehele kerk en vooral
het altaar (de goddelijke troon) worden opnieuw door de diaken bewierookt. In
processie brengen priester en diaken de gaven van de zijtafel over naar liet
altaar. Midden in de kerk blijft men even stilstaan: hiermee wordt het feit van
de gemeenschap benadrukt en dat is een mooi gebruik. Men zie het beeld:
Christus, omringd door de engelen, door al de gelovigen (men denke aan al die
kleine stukjes brood) trekt op naar het altaar.
Een bijzonder accent krijgt de aanwezigheid van de cherubijnen. Het koor laat
de cherubijnenzang `Izje Cheruwimy' horen: Laat ons, die op geheimnisvolle
wijze het beeld zijn van de cherubijnen, aan de levengevende Drievuldigheid het
driemaal `Heilig' toezingen en nu alle aardse zorgen terzijde stellen. Hierna
zet de priester de pateen en de kelk op het altaar, bedekt ze met het
velum(doekje) als aanduiding van de graflegging.
Dan roept hij de Heilige Geest aan door het doekje heen en weer te bewegen: De
Geest waaie en neme bezit van de gaven. Dit gebaar had vroeger alleen tot doel
insecten weg te jagen, maar het heeft later in de eredienst deze geestelijke
betekenis gekregen.
Het proces van de vergoddelijking is de grondgedachte van de Byzantijnse
liturgie: al het aardse is immers geroepen om vergoddelijkt te worden. De grootste
intensiteit in dit proces wordt bereikt als in de epiklese de Heilige Geest
over de gaven van brood en wijn wordt afgeroepen. Het is de diepe overtuiging
van de christenen van het oosten, dat deze dan worden veranderd in het Lichaam
en Bloed van Christus. Maar,Jezus Christus is nooit alleen en daarom worden in
het eucharistisch gebed allen genoemd, die delen in Zijn leven, allereerst de
heilige Maagd en Moeder Gods, Maria. Ter ere van haar wordt een heerlijke
lofzang aangeheven `Dostojno jest' (Het is passend om U in waarheid gelukkig te
prijzen, Moeder Gods).
Daarna
worden ook alle heiligen herdacht alsmede de overledenen, de leiders van de
Kerken en alle gelovigen.
Aansluitend aan het eucharistisch gebed of anaphora volgt de litanie van
voorbereiding op de communie, die uitmondt in het Otsche Nasj (het Onze Vader)
en
vervolgens komt het gebed van de hoofdbuiging, waarin opnieuw Jezus' Godheid
beleden wordt en gevraagd wordt, dat het ontvangen van Zijn kostbare gaven voor
de gelovigen tot genezing en zegen moge strekken. `Sfjataia sfjatim' (Het Heilige
voor de heiligen) klinkt dan de roep van de priester. Het is het begin van de
communie-ritus. Nadat de priester zelf aan de Gaven heeft deelgenomen, worden
ook de gelovigen uitgenodigd met geloof en vreze Gods te naderen tot de tafel
van de Heer. Naar goed gebruik ontvangen zij de communie onder twee gedaanten.
Dit is de hoogste graad van vergoddelijking, die een mens ten deel kan vallen;
een vergoddelijking, die echter de opdracht inhoudt om voor elkaar te bestaan
als leden van een lichaam. In twee gezangen `Videchom' (Wij hebben het ware
Licht gezien) en `Da ispolnjatsja' (Moge onze mond vervuld zijn van lof) wordt
het bestaan van de mens in Christus bezongen.
Dan volgt het einde van de Goddelijke liturgie, bestaande uit de slotlitanie,
het gebed tot Christus (het gebed achter de ambo), de zegen en de wegzending.
Op zondag begint het gebed van de wegzending veelal met de woorden `Dat
Christus, die uit de doden is opgestaan,... Zich over ons moge ontfermen en ons
moge redden, want Hij is goed en een Vriend van de mensen'. Dat is het
wezenlijke punt in de liturgie: het gaat om Hem, die
Ik hoopte
dat we er muzikaal en mentaal klaar voor zouden zijn met Korile, maar dat was
dus een misrekening. De pruillippen en sombere blikken bij het Hooglied van
Ludo Geloen en de denigrerende opmerkingen over de Banquet Fugue van John
Rutter hebben wij weeral een stuk wijzer gemaakt over de mentaliteit. Echt blij
word ik er niet van, vooral ook omdat de Provinciale Zangtornooien door de
Vlaamse regering op de helling worden gezet. Wat mogelijk de laatste editie is,
kan je gaan bekijken en beluisteren:
Provinciaal
Zangtornooi Antwerpen: 6 en 13 maart, zowel voor- als namiddag in de Stedelijke
Academie voor Woord en Kunst, Ferd. Pauwelsstraat 102, Ekeren. Als je maar één
dagdeel wil kiezen, dan zou ik suggereren 6 maart vanaf 14.30 uur.
Zing uit volle borst mee tijdens de klinkende
zangsessies en feestelijke concerten van het Singing Brussels
Celebration Weekend. Twee dagen lang kan je je stem trainen
tijdens creatieve workshops en non-stop luisteren naar muziek. Dertig koren
brengen de mooiste meerstemmige muziek, terwijl vijfhonderd leerlingen van
Brusselse basisscholen het muziekproject Cantania afsluiten
met zelfgemaakte kostuums, attributen en een choreografie.
Bovendien krijg je voor het eerst de nieuwe compositie te horen die de
Belgische componist en violist Baudouin de Jaer speciaal voor de inwoners van
Brussel schreef.
Zing samen met ons de pannen van het dak en
laat Brussel op zijn muzikale grondvesten daveren. Het Singing Brussels
Celebration Weekend maakt deel uit van Singing Brussels, een zanginitiatief dat
heel Brussel aan het zingen wil krijgen en houden.
Francesco
Rosselli (1510-1577) was een Franse renaissancecomponist en heette eigenlijk François
Roussel. Hij wordt meestal ingedeeld bij de Romeinse school. Omdat zijn werk onder
zijn Italiaanse naam gepubliceerd werd, dachten oudere musicologen dat hij ook
Italiaan was. Dat wordt tegengesproken door de vermelding Franciscum Roussel galum in een oud rekeningenboek.
Over zijn
herkomst is niets bekend. Mogelijk ging hij als jonge knaap naar Rome. In 1544
wordt hij voor de eerste keer vernoemd als muzikant in het gevolg van kardinaal
Alexander Farnese. Van 1546 tot 1550 is hij magister
puerorum (leider van het kinderkoor) van de Capella Julia in de Sint
Pietersbasiliek. In de vijftiger jaren is hij actief in Lyon. Vanaf 1564 is hij
terug in Rome en wordt achtereenvolgens kapelmeester in San Lorenzo in Damaso
(1566), in de San Luigi dei Francesi (1566-1571) en in Sint Jan van Lateranen.
Het
geestelijk werk van Rosselli is relatief klein en voornamelijk bewaard in
handschriften. Zijn wereldlijke muziek (madrigalen en chansons) daarentegen is
veel uitgebreider en verscheen in druk. Door zijn tijdgenoten, zoals Palestrina
en Loys Bourgeois, stond hij in hoog aanzien.
Ongetwijfeld
zal zijn Adoramus te, Christe in de komende passietijd weer veel uitgevoerd
worden.
Na dagenlang op de tv en radiozenders overspoeld te zijn door de nagedachtenis van Eddy Wally, is er nu een veel kleinschaliger maar leuk moment in aantocht. Waarom zou je niet eens gaan aperitieven met het koor Ter Looveren op zondag 13 maart om 10.30 uur. Hun aperitiefconcert gaat door in het Cultureel Centrum De Brug, Assenedesteenweg 119. Voor de prijs moet je het niet laten: 10 eurootjes als je op voorhand even belt met Rita Broos, de voorzitster van het koor. (0495 765 429). Het muzikale talent van Jelle Vastershaeghe zorgt voor gesmaakte ever- en andere greens.
17 zaken die je leven aanzienlijk
zullen verlengen
Rijkdom
Rijkere mensen kunnen
betere dokters, gezonder eten en een persoonlijke trainer betalen, maar ze
hebben volgens Britse wetenschappers ook meer van het DHEAS-hormoon. Dit hormoon wordt
onder andere geassocieerd met een langere levensduur (vooral bij mannen).
Vrouwen
Mannen
die met veel vrouwen opgroeien leven langer, aldus onderzoekers van Harvard
University. Het verhoogt tevens hun kansen op het vinden van een levenspartner.
3. Trouwen
Volgens bepaalde studies leven getrouwde mannen gemiddeld tien jaar langer dan ongetrouwde en vrouwen
gemiddeld vier jaar langer
4. Gezonde grootouders
Als je grootouders
ongezond leven of leefden, kan dat gevolgen hebben voor jou ook al
verzorg jij je lichaam wel zoals het moet.
5. Rode wijn
Druivenschillen
bevatten resveratrol. Deze stof beschermt je lichaam tegen ouderdom, type-2
diabetes en hartkwalen.
6. Seks
Onderzoekers van de universiteit van Belfast bestudeerden tien jaar lang
1.000 mannen van middelbare leeftijd. Daaruit bleek dat mannen die vaak
klaarkomen tot tweemaal langer leven
dan mannen die minder seksueel actief zijn.
7.Flossen
Flossen
is niet alleen goed voor je tanden. Het reduceert ook je risico op hartziekten.
8. Zingen
Mensen die
lid zijn van een koor voelen zich gezonder, gaan minder vaak naar de dokter en
zijn minder depressief dan het gemiddelde.
9. Woede-uitbarstingen
Agressie
opkroppen veroorzaakt stress. Jezelf een uitlaatklep gunnen kan volgens Zweedse
wetenschappers je risico op hartaanvallen halveren.
10. Licht
overgewicht
Oudere mensen die
(iets) te zwaar zijn, leven langer.
11. Huishoudelijk
werk
Vrouwen die tot 17 uur
per week besteden aan huishoudelijke taken hebben volgens Cancer Research UK tot 30% minder kans om borstkanker te
ontwikkelen.
12. Katten
Katten verlichten
stress en angst. Daarenboven produceren ze bij het spinnen aangename vibraties
met een pijnverzachtend en botverstevigend effect. Het gevolg is dat de
aanwezigheid van katten het risico op hartaanvallen tot 30 % kan doen dalen.
13. Het
Middellandse-Zee-dieet
Veel
fruit, groenten, granen, noten en magere eiwitten nuttigen en olijfolie
gebruiken in plaats van boter zijn enkele elementen van het Middellandse-Zee
dieet. Dit dieet heeft volgens verschillende studies een levensverlengend
effect.
14.
Steden
In
stedelijke gebieden vind je meer dokters en veel meer mentale stimulatie en
mensen hebben er meestal ook een grotere sociale kring. Het is niet voor niets
dat ruim 85% van de Amerikanen die ouder zijn dan honderd niet op het platteland,
maar in steden wonen.
15. Vitamine
D
Deze vitamine is
essentieel voor wie een sterk gebeente wil. Ouderen die calcium- en vitamine
d-supplementen nemen hebbe 9 % minder kans om van eender welke kwaal te
overlijden.
16. Een Grieks
eiland
Het
eiland Icaria in de Egeïsche Zee is de thuis van uitzonderlijk veel
90-plussers. Bijna een derde van de bevolking bereikt er de kaap van de
negentig jaar volgens de lokale bevolking vooral als gevolg van het
Middellandse-Zee-dieet en de bergachtige omgeving.
17. Joggen
Jog 2,5 uur per week verspreid over twee of
drie sessies en dat levert je 6,2 extra jaren op als je een man bent en 5,6
extra jaren als je een vrouw bent.
CONCLUSIE
Ik
ben benieuwd! 1-3-4-6-8-10-14 zitten goed bij mij. Moet ik nu al die getallen
optellen ?
Met de passieweek en Pasen in het vooruitzicht kunnen wij uit de rijke schat van de religieuze muziek putten. Uittreksels uit de respectieve programma's:
Het Sint Janskoor van Mechelen op vrijdag 25 maart om 20 uur in de Sint Pieter en Pauluskerk (Veemarkt - Mechelen)
Adoramus te, Christe (Rosselli)
Popule meus (da Vittoria)
Stabat Mater (Kodaly)
O kostbaar kruis (Miller)
Jesu, joyance of my heart (Bach)
Musica ad Nives op zondag 27 maart om 11.15 uur in Onze Lieve Vrouw ter Sneeuw (Laar - Borgerhout
Christus die verrezen is (A. De Klerk)
Missa Salve Regina (Stehle)
On the resurrection (G.F. Händel)
Musica ad Nives verzorgt ook de paasviering in Borgerstein (Sint-Katelijne-Waver) op woensdag 23 maart om 19.00 uur
Na een lange onderbreking zijn we terug present, met goede voornemens. Bloggen voor mijzelf en voor de buitenwereld. Nieuwtjes, wist-je-datjes, overpeinzingen, ergernissen en huppeldepupjes komen aan bod. Aankondigingen die misschien iemand aanzetten om je luie zetel te verlaten.
Nu al meteen de eerste!
De Schola In Voluntate (dameskoor) brengt op 20 maart om 16.00 uur in de kerk van Sint-Jacob te Puivelde (Belsele) onder de titel "Sicut ovis" gregoriaanse gezangen voor de passietijd.
Niet alleen de
tijd van passies komt er aan, ook Stabat Mater hoort bij de aanstaande Goede
Week.
Arvo Pärt
bereikte in 1985 met het Stabat Mater een ware cultstatus, mogelijk in
samenhang met de opkomst van new age en de algemene hang naar spiritualiteit.
Het zijn de
puurheid en het respect voor stilte die het werk zo aangrijpend maken. Pärt
knielt voor de lijdende Maria aan de voet van het kruis.
Wellicht zijn er nog meer toppers die buiten mijn gezichtsveld vallen, maar "Mechelen hoort stemmen" heeft er twee of drie die je best kan aanstippen in je agenda
Helemaal bovenaan staat Jordi Savall die op 1 mei in de kathedraal optreedt samen met Hesperion XX en muziek brengt van het keizerlijk hof in Madrid. Ik vrees dat de plaatsen heel schaars worden om deze prins van de oude muziek te zien en te horen.
Ook het Deutsches Requiem van Brahms, voorgesteld door het Vlaams Radiokoor is een must voor de liefhebbers.
En natuurlijk mag je op 25 april KORILE niet vergeten die op de markt het publiek een toast aanbieden met wat nummers uit hun eigen programma.
Op 28 maart brengen Collegium de Dunis o.l.v. Ignace Thevelein en het Roeselaars Kamerkoor o.l.v. Bart Baessens samen een dubbelkorig concert. Een heel mooi programma met, naast psalmen van Felix Mendelssohn, Hymn to the Creator of Light van John Rutter, Song for Athene van John Tavener en last but not least het Requiem en Blessed are the dead van Herbert Howells. Een concert voor de ware koorliefhebber!
Kerk van de Paters Kapucijnen, Boeveriestraat 18, Brugge op zaterdag 28 maart om 20u Kaartjes kosten 18 aan de deur en 15 in voorverkoop
Het jaarlijks weekend met heel de familie in de Ardennen werd een voltreffer. Stralend weer begeleidde ons verblijf in een toplocatie in Aywaille. De kleineren onder ons genoten voor de laatste keer in de komende zes maanden van het samenzijn met alle neefjes en nichtjes. Want inderdaad, binnenkort vertrekt onze jongste zoon met zijn gezinnetje voor een tocht van 3 maanden door Australië. Evenement waar de grootouders toch een beetje hun hart voor vasthouden.
Ondertussen kijk ik weeral uit naar mijn gastoptreden bij het Sint Niklaasse koor Fiori Musicali. Het koor heeft een grote traditie in het muziekleven van onze stad. En ook al ontsnapt het niet helemaal aan de vergrijzing, het heeft zijn heldere klank behouden en brengt muziek van de bovenste plank.
Twee
data om te noteren, waarbij Bart Van Reyn met meesterhand Octopus leidt:
Zaterdag 21 maart om 20.00 uur in
deSingel in Antwerpen: de Matthäuspassion van J.S. Bach. Ik hoorde hem een paar
jaar geleden in de Bozar en weet dus dat hij meer dan andere uitvoeringen
de moeite waard is om te beluisteren.
Zaterdag 16 mei om 20.00 uur: voor de
laatste keer : Orfeo en Euridice van C.W. Gluck: een opera over onsterfelijke
liefde die eindigt in een drama.
Bij
het maken van de voorbereiding voor onze Romereis is mij iets opgevallen.
Citytrips zijn voor mij als lekkere maaltijd met kruiden: de kruiden staan dan
voor het eigen (kunst)karakter van de stad in kwestie. Londen is voor mij de
combinatie van rijke tradities en een prachtig koorleven. Parijs is dan weer de
stad van de joie de vivre en van ontiegelijk rijke orgelmuziek. Sint Petersburg
is het beeld bij uitstek van gastvrijheid, topballetten in het
Marinskitheater.Barcelona is de stad
van de architectuur en van zijn schitterende concerten in de Palau de Musica.
En
Rome? Om de Eeuwige stad te doorgronden en helemaal te kennen is één jaar niet
voldoende. Muzikaal echter spreekt zij mij niet aan. Google maar even naar de
concerten die er plaats vinden. Kleffe boel met opgewarmde opera-arias. De
grootmeesters van de Italiaanse muziek vind je er nauwelijks terug.
Maar
toch Rome is een verleidelijke minnares waar je steeds opnieuw naar terug
verlangt.
Gisteren
een heel mooie repertoiredag in AMUZ. Voor de keuze van de dirigent, locatie,
inhoud krijgt Koor & Stem van mij alvast een 10+. ProF. Bogdan Djakovic gaf
ons in vogelvlucht enig inzichtin 2 eeuwen
orthodoxe kerkmuziek. Zoals de Jezuieten in de barok de mensenprobeerden een inzicht te geven in het
hemelse koninkrijk, zo is de slavische kerkmuziek een voorafspiegeling van de
muziek der hemelse sferen.
De
echte openbaring van gisteren was dat we voor een keer niet bleven stil staan
bij Tsjaichowsky, Rachmaninov en andere Archangelsks. De Servische muziek is
hier veel minder bekend. Servië als brug tussen oosterse en westerse invloeden.
Voor mij was Stevan Mokranjaceen
heerlijke verrassing.
Als je op zoek gaat naar een uitleg voor de
betovering van de koorklank van bijvoorbeeld het Engelse koor de Sixteen dan stel
je je de volgende vragen: zijn het allemaal extreem begaafde zangers? Ligt het
aan de dirigent die het je ne sais pas quoi heeft? Wat is
het geheim?
Naar mijn aanvoelen heeft het alles te maken
met de prachtige legatos die ze zingen.
Het italiaanse 'legato', wordt in het
Nederlands vaak aangeduid met 'gebonden'. Het spelen of zingen van langere lijnen heeft
direct invloed op de toonkwaliteit. Een zeer welkome bijkomstigheid van legato
zingen (of spelen) is dat er een natuurlijke basismuzikaliteit gaat klinken. Bij
zingen heeft legato zangtechnisch gezien ook een heel belangrijke functie.
Legato zingen maakt de ademstroom heel stabiel. Hierdoor kunnen kaak, keel,
tong en strottenhoofd optimaal ontspannen en in de juiste positie komen. De
toonkwaliteit gaat hiermee dus direct enorm vooruit!
Luister maar even naar onderstaand voorbeeld
en je snapt dadelijk het verband tussen hun legato en het prachtige muzikale
resultaat.
Ik ben Carlo (Carlo Claes), geboren op 20 september 1944. Als je goed telt weet je hoe oud / jong ik ben. Enkele jaren geleden gaf ik mijn job als resoc-coördinator van Waas en Dender op om met brugpensioen te gaan. Sindsdien kan ik mij aan mijn echte passie wijden: de koormuziek. Ik dirigeer twee koren: Fiori Musicali uit Sint-Niklaas en het Hanswijkkoor in Mechelen. Zo ontmoet ik iedere week een hoop fijne, lieve mensen. Maar hier is de wereld nog veel groter. Dus kom ik nu ook jou tegen.
