Vorig jaar besliste het bestuur van KORILE - op vraag van de leden - dat wij na Kerstmis en na Pasen een weekje zangverlof zouden nemen, kwestie van de batterijen terug op te laden en de appetijt voor het zingen aan te scherpen. Met onze drukke bezigheden (Borgerstein, Festival van Vlaanderen) is onze vakantieplanning wat in de verdrukking geraakt, maar toch ... op dinsdag 3 mei is het rustdag: geen repetitie. Vanaf 10 mei zetten wij de eindsprint in naar het groot verlof. Ik hoop tegen die tijd al een flink stuk van ons adventsconcert bekeken te hebben. De rust is welverdiend, en ik hoop vanaf 10 mei wat "gekwetsten" te recupereren voor de play-offs.
N.B. : allen op post zaterdag a.s. 10.45 uur op de hoek van het Huis van de Mechelaar in de Befferstraat, om van daaruit naar de plaats van het optreden te trekken, inclusief spannende t-shirt.
Voor pinksteren was ik eerst van plan om met Musica ad Nives een modern Veni Creator in te studeren. Maar alles wel beschouwd past een klassieker zoals Gibbons beter in het geheel van het programma.
Orlando Gibbons (Oxford, 25 december 1583 Canterbury, 5 juni 1625) was een Engelse componist uit de Gouden Eeuw van de Engelse muziek. Zijn carrière in de muziek begon hij in Cambridge om daarna tot organist benoemd te worden van de Chapel Royal . Later werd hij een van de muzikanten van de Virginals van James I. In 1623 werd hij organist van de Westminster Abbey.
Gibbons heeft veel madrigalen en kerkmuziek geschreven, en publiceerde in 1612 de collectie Madrigals and Motets, maar het is vooral zijn instrumentale muziek waardoor hij bekend gebleven is. Gibbons wordt gezien als opvolger van William Byrd. Vele van zijn anthems zijn klassiekers uit het anglicaanse kerkrepertoire, zoals Behold, thou hast Made my Days, Glorious and Powerful God, O, Clap your Hands Together, O Lord, in thy Wrath Rebuke me not en This is the Record of John. Bekende madrigalen van hem zijn The Silver Swan, What is our Life? (op een gedicht van Sir Walter Raleigh) en vier meerstemmige liederen op stoïcijnse gedichten van Joshua Sylvester. Zijn fantasia's voor strijkers behoren tot de volmaaktste in hun soort. Gibbons stierf aan een acute hersenbloeding. Zijn zoon, Christopher Gibbons, componeerde samen met Matthew Locke Cupid and Death, een masque (spektakel) op een libretto van James Shirley, die als één van de eerste Engelse opera's geldt.
Weet je wat zo leuk is aan een paasviering zoals we die in Borgerhout hebben gehad? Natuurlijk is er het feit dat sommige mensen na de mis komen zeggen dat ze het mooi gevonden hebben (en als dat van een voormalige dirigente komt is dat dubbel prettig). Al even aangenaam is het dat we zien dat er - in vergelijking met mijn eerste "optreden" - er stilaan wat meer mensen in de kerk aanwezig zijn. Maar vooral is het prettig dat de koorleden - en je kan er ons nauwelijks van verdenken dat we piepjonge zangers hebben - met enthousiasme zowel hedendaagse muziek zingen (Bikkembergs) als zich wagen aan oude polyfonie (Pujol) . Ik weet niet wat er nu eigenlijk het belangrijkste is : het opluisteren van een viering, resultaat van trouw en hard werken, of het wekelijks bij mekaar komen en stilletjes bouwen aan samenklank die er mag wezen. In samenspraak met het bestuur zullen we maar op die weg verder gaan.
Als symbool van de vruchtbaarheid kon het niet anders dan dat het ei hoog aangeslagen werd. Het is een fascinerend iets dat ook de vier elementen symboliseert : de schaal staat voor de aarde, het membraan voor de lucht, het eiwit voor het water en de dooier voor het vuur. Van de middeleeuwen tot nu is de traditie van de Paaseieren geëvolueerd en de hedendaagse jongeren zien er vaak niets meer in dan een heerlijk snoepje.
De chocoladen eieren bestaan nog niet zolang. Het is pas laat, nl. in de 18de eeuw, in Frankrijk, dat men er toekwam verse eieren te ledigen en ze op te vullen met chocolade. Later werden gietvormen gemaakt en werden chocoladen eieren in allerlei maten gemaakt en verspreid. Vandaag de dag nog vinden ouders en grootouders, geholpen door de klokken van Rome, een duivels plezier in het verbergen van Paaseieren in de tuin. Of nemen ze in de stad deel aan de eierenjachten die georganiseerd worden door verenigingen en handelaars. En ook milieuverenigingen hebben het zoeken naar paaseieren ontdekt.
Men kan zich terecht afvragen wat het verband is tussen een religieus feest als Pasen, dat de verrijzenis van Christus gedenkt, en een zoektocht naar chocoladen eieren. Wel, men mag niet vergeten dat het feest van Pasen in de periode valt van de lente-equinox (rond het begin van de lente). Dat is natuurlijk de periode waarin de natuur terug tot leven komt. Niet eigenaardig dus dat het ei, net als bij de antieke Egyptenaren, ook bij ons een symbool van vernieuwing werd.
Goede Vrijdag ... het woord alleen al, een onbegrijpelijke paradox voor niet-christenen. Hoe kan je nu de dood van iemand herdenken met het epitheton "goed". En uit het "Rijke Roomse leven": ik herinner mij (55 jaar geleden) de niet-eindigende dienst in de collegekapel, met alle priester-leraars en twaalf misdienaars, kaarsen die één voor één gedoofd werden, de eindeloze gezangen van de donkere metten ingeleid door een hebreeuwse letter. En dan het indrukwekkende verhaal van lijden en dood, zo levendig verteld: hoe het donker werd door de samentroepende wolken, de donder en de bliksem, het beven van de aarde, het gordijn van de allerheiligste plaats in de tempel dat zomaar stukscheurde. En thuis kregen we alleen maar pureepatatjes met een zachtgekookt eitje. Om 3 uur gingen de sirenes van het stadhuis en van de kolenmijn.
Later zouden er muzikale herinneringen bijkomen, waarbij de Mattëuspassie van Bach het ongeëvenaarde hoogtepunt was. De dood van één man heeft voorwaar het leven van miljoenen beroerd.
In mijn jeugd kon je aan de activiteit van moeder de vrouw aflezen of Pasen in aantocht was: de grote kuis moest en zou gedaan worden, kasten uitlegen, meubels boenen, alle ramen extra zemen. Ok nog met Pasen kreeg je een nieuw kostuum, en mocht je voor de eerste keer wat minder kleren aandoen, onafgezien van het feit of het al dan niet nog koud was dan wel al een weertje om (zoals nu) in je bikini rond te dartelen. Wat ik daar van over gehouden heb is mijn tweejaarlijks bezoek aan de NKO-arts, kwestie van een grote beurt voor mijn oren. Het is ook altijd een spannend moment om te zien hoever de "ouderdom" toeslaat op mijn audiogram. Wat gepeuter en gezuig, maakt dat ik weeral voor een paar jaar er zeker van kan zijn dat ik de sopraantjes en tenoren kan horen kwelen (linker oor) en de alten en bassen kan beluisteren en inschatten op hun waarde (rechter oor). Zoals iedereen van mijn leeftijd laten sommige haarcelletjes in mijn oren het al wat afweten (de hoge tonen worden dan wat minder goed waargenomen), maar de dokter en ik zijn het er over eens dat velen willen ruilen met mij (althans voor mijn oren). We kunnen er weer voor een paar jaar tegen: laat de lente maar komen.
Gisteren kregen we bij KORILE het bericht dat één van onze optredens dit jaar niet zou doorgaan because : te duur. En alhoewel een Vlaming niet de gewoonte heeft om in zijn portemonnee te laten kijken wil ik hier toch wel eventjes een publiek rekensommetje maken.Onze normale vraagprijs voor een concert of een uitgebreid optreden ligt tussen de 150 en 200 euro. Daar durven we nogal eens van afwijken als het om een sociaal doel gaat. In dit geval vroegen we 150 euro. Laat ons nu eventjes cijferen. Voor dit optreden hadden we een goede begeleider nodig, die kost al gauw tussen de 80 en 100 euro. Korile geeft aan zijn dirigent een onkostenvergoeding van 25 euro (inclusief verplaatsingskosten e.d.m.). Het zorgt voor zijn eigen instrument, laat ons zeggen dat de kost voor afschrijving hier 10 euro is. Heb je meegeteld? We zijn sowieso al aan 135 euro. Waarachtig een vorstelijke gage van 15 euro voor het koor. Cultuur heeft zijn prijs: zolang een culturele vereniging zijn hoofd boven water kan houden is het al lang goed. Enkele jaren geleden hadden we een jaarthema "De verborgen schatkamer". Dat ging over muziek en niet over onze eigen financiële toestand. Maar laat ons niet lachen hé: 15 euro is omgerekend 0,75 euro per koorlid als ereloon. Ik ben dus helemaal niet beschaamd om onze vraagprijs publiek te noemen.
Gisteren zeker toch wel vergeten de sterfdatum van Ottorino Respighi (18 april 1936) te vermelden. Ik had nochtans beter moeten weten want Respighi behoorde tot de componisten wiens werk wij op internaat tijdens de zondagse "muziekstudie" (studie van 11 tot 12, waarbij een student mocht kiezen welke muziek er tijdens dat uur gedraaid werd) regelmatig te horen kregen. Hoewel Respighi ook enkele opera's heeft gecomponeerd is hij toch vooral bekend omwille van zijn instrumentale muziek: de trilogie Fonteinen van Rome, Pijnbomen van Rome en Feesten van Rome is wel het meest bekend. De invloed van Rimsky-Korsakov, die hij tijdens zijn verblijf in het orkest van de Keizerlijke Opera in Sint Petersburg leerde kennen, is onmiskenbaar. Ikzelf hou het meest van zijn "Antieke dansen"
Of het een goede zaak is dat zoveel ouders tegenwoordig moeten beroep doen op kinderopvang, blijft natuurlijk de vraag. Feit is dat werkende ouders niet anders kunnen dan tijdens de schoolvakanties iets te zoeken voor hun kinderen. Voor de heel rappen (want er zijn altijd meer kandidaten dan beschikbare plaatsen) zijn er overal te lande heel leuke activiteiten die bovendien de interessegebieden van de kinderen uitbreiden en hun creativiteit of sportiviteit prikkelen. Zo hebben mijn kleinkinderen de laatste tijd ateliers gevolgd voor pottenbakken, beelden maken, animatiefilms leren maken, drummen, en meer sportief: omnisport en zeilen. Tel daar dan nog de zwemclub en de scouts bij op en de agenda staat weeral helemaal vol, ook voor ouders en grootouders die taxi mogen spelen. Toch beter dan hangjongeren creëren, mijn gedacht.
Met het begin van de Goede Week zijn we binnengetreden in het hoogtepunt van het christelijk jaar. Meer nog dan op andere momenten kan de liturgie van een onnoemelijke rijkdom en intensiteit getuigen. De eucharistie wordt gevierd. Het is dus eigenlijk een feest. Jezus wordt niet alleen herdacht, maar ook feestelijk geroemd. Een feest kan niet zonder rituelen. Die zorgen ervoor dat de viering zich onderscheidt van gewone bijeenkomsten.
Als je naar de inventaris kijkt van de religieuze muziek dan vind je een schat om de komende dagen op te luisteren. Elk koor dat enige affiniteit heeft met de kerk, en zelfs andere groepen, zetten hun "paasbeste" beentje voor. Over het algemeen ben ik geen voorstander van de mis te laten verworden tot een concert, maar op hoogdagen als Pasen (en Kerstmis) moet het koor uitdrukking geven aan het feestelijk karakter van die dag. Dat doe je natuurlijk niet door de (stilaan afgezaagde) liederen nog maar eens door het brave volk al dan niet te laten meezingen. Dat doe je door te laten horen dat het echt speciaal feest is, metr al de luister die daar omheen hangt. Een koor dat zich respecteert mag hier serieus naar voor komen. En als de pastor dan toch aandringt op participatie van het volk (wat het volk eigenlijk niet verwacht op die dagen) doe het dan tenminste zo dat de gezangen ook een speciaal kleedje krijgen (meerstemmigheid, extra verzorgde begeleiding ...).
En als je mij niet gelooft: muziek van de "huiscomponist" van Benedictus XVI:
Moeten we met jet Vlaamse koorleven nu toch niet een beetje trots zijn dat een Aarschots meisjeskoor de headlines van het nieuws haalt op radio en tv in België? Na hun aantreden in de blockbuster van de film "The social network" kan het niet meer op bij het Scala van de gebroeders Kolacny. Hun rondreis in Amerika is een overweldigend succes en op prime time werden de meisjes en hun (bege)leider door ruim 20 millioen Amerikanen bekeken. Ondertussen is Scala zo rijk aan meisjesstemmen dat zij met toerbeurten kunnen werken zodat de zangers niet te zwaar belast worden in hun privéleven. Een luxe waar je alleen maar kan van dromen. En ... genieten.
Een complete pechdag gisterenavond: op weg naar de repetitie kapotte band, het loswrikken van de band lukt niet (vastgeroest), VAB gebeld (heel vriendelijke mensen), uiteraard meer dan een uur te laat op de repetitie (sorry, MaN), in het terugrijden grote verrassing, werken aan de Kennedytunnel en dus maar omgereden door de stad, geflitst, van pure alteratie de verkeerde afslag op linkeroever en dus nog maar een ommetje. Het kon erger, want dit zijn maar de kleine ongemakken des levens. Gelukkig dat het koor zich nog geconcentreerd toonde, zodat ik met vertrouwen de Goede Week kan ingaan. En gelukkig dat we Mia hebben die de repetitie toch nog in goede banen kon leiden. Dus misschien geen pechdag maar een bewijs van het kunnen van veel mensen.
Dan maar een muziekje om de vrijdag goed in te zetten.
De stem van vrouwen die na hun menopauze geen hormonen innemen, is lager dan voor de menopauze. Dit is echter minder het geval bij dikkere vrouwen. Tot die conclusies komt Evelien Dhaeseleer van de UGent-stemkliniek in haar doctoraatsonderzoek, dat dateert van maart 2011
Stem vermannelijkt
Uit de eerste onderzoeksresultaten blijkt dat de stem van vrouwen die geen hormoonsupplementen innemen, lager is na de menopauze. De toonhoogte van de stem daalt gemiddeld met 13 Hz. Voor de menopauze is de gemiddelde toonhoogte bij vrouwen op middelbare leeftijd 190Hz. De daling wordt veroorzaakt doordat het lichaam tijdens en na de menopauze minder vrouwelijke hormonen oestrogeen en progesteron aanmaakt. De stem vermannelijkt dus. Vrouwen die wel hormonen innemen tijdens de overgang vertonen deze typische daling in toonhoogte niet.
Invloed van BMI
Opmerkelijk bij deze menopauzale stemveranderingen is dat de Body Mass Index (BMI, verhouding gewicht/lengte2) van de vrouw een belangrijke rol speelt in de toonhoogte van de stem. Uit het onderzoek blijkt dat de toonhoogte hoger is naarmate de vrouw in kwestie dikker is. Na de menopauze gebeurt de productie van oestrogenen immers voornamelijk nog in de vetcellen. In deze cellen worden de mannelijke hormonen (androgenen) omgezet in vrouwelijke hormonen (oestrogenen). Vrouwen met een hoger BMI produceren dus meer lichaamseigen oestrogenen dan slankere vrouwen. Daardoor daalt de toonhoogte van de stem niet of minder bij menopauzale vrouwen met een hoger BMI. De volkswijsheid een stem moet in het vet liggen lijkt dus niet zo vergezocht.
Multidisciplinair onderzoek
In een steeds ouder wordende populatie groeit naast het belang van een lang leven vooral de interesse voor de levenskwaliteit. Het behouden van een kwaliteitsvolle zuivere stem is voor vele vrouwen dan ook belangrijk. Bij menopauzale vrouwen spelen hierbij naast het natuurlijke verouderingsproces van de stem hormonale factoren een belangrijke rol. In de Universitaire stemkliniek van Universiteit Gent doen Evelien Dhaeseleer en haar promotoren prof. Kristiane Van Lierde (logopedie) en prof. Herman Depypere (gynaecologie) momenteel onderzoek naar de impact van de menopauze op de stemkwaliteit.
In de (weinig bekende) Russische geschiedenis komen er heel wat kleurrijke figuren voor, die vaak er niet voor terugschrikken om door intriges, vergiftiging of moord aan de macht te komen. Iwan de Verschrikkelijke is één van de bekendste voorbeelden. Nadat deze zijn oudste zoon had doodgeslagen, werd Fjodor de troonopvolger: deze was echter mentaal gehandicapt en de echte macht kwam in handen van de bojaar (Russische edele) Boris Godoenov, die overigens later zelf tot tsaar gekroond werd. Godoenov stierf op 13 april 1605 aan een hartaanval of ?? op zijn beurt vergiftigd. Op tekst van één van de grootste Russische dichters, Alexander Poesjkin, heeft Modest Moessorgski een opera geschreven die fragmenten van Godoenov's leven en de strijd tussen Rusland en Polen verklankt.
Luister maar eerst eens naar het Benedictus van Karl Jenkins, opdat je zou begrijpen dat er ook een klein beetje kritiek mag zijn op de uitvoering die we in Bornem kregen vorige zondag.
Er zijn drie soorten luisteraars die op zo een uitvoering afkomen: de muziekliefhebber, de meerwaardezoeker die via de muziek op weg is naar vrede, en de sympathisant voor de uitvoerders. In Bornem kreeg ik de indruk dat deze laatste groep veruit in de meerderheid was. Beter ware het geweest als men in de inleiding gevraagd had om aandacht te hebben voor de sfeer van het geheel en het optreden niet te onderbreken door (storend) applaus. De samenhang en de intensiteit van de gevoelens zouden er door gediend zijn.
Het blijft overigens een heikel punt waar bijna alle amateurgezelschappen zich aan bezondigen: na een mooie avond moet één of andere spreker nog eens aan het woord komen om te zeggen hoe goed het wel was en hoe belangrijk de sponsors wel zijn. Mochten we dit nu eindelijk eens achterwege laten, dan konden we ook na een mooi concert mijmerend en vol van de muziek de nacht ingaan. Gelukkig sluit de muziekliefhebber zijn oren hiervoor en blijft hij nagenieten van de vibraties in zijn hart.
In ons collectief geheugen zijn de oorlogsgruwelen van de laatste eeuw onuitwisbaar gegrift, in die mate dat wij stilaan afgestompt geraken als er weer bericht wordt over bomaanslagen, verkrachtingen, stervende soldaten, kinderen op de dool. Wereldoorlog I, Vietnam, Afghanistan zijn exponenten van van de latijnse spreuk "homo homini lupus" (de mens is voor zijn medemens als een wolf). Toch blijft in ons dat onheimelijke verlangen naar vrede, naar een wereld waar de wapens zwijgen.
Karl Jenkins heeft in "The armed Man - A Mass for peace" proberen uitdrukking te geven aan die dualiteit. In 2000 werd zijn compositie voor het eerst uitgevoerd in Londen. En nu was het de beurt aan Klein-Brabant om hier mee kennis te maken. Animato van Oppuurs, koor en musici van de muziekacademie van Bornem, Entente Cordiale uit Mortsel en een geselecteerde groep blazers hebben onder leiding van Anja Holbrechts twee maal een uitverkocht auditorium geconfronteerd met een moderne (toegankelijke) roep om vrede. Om hun gave prestatie moeten wij hen dankbaar zijn: dergelijke initiatieven zouden we nog veel meer moeten kennen in ons land.
Muzikaal werd het geheel met vaste hand door de dirigente in goede banen geleid. De strijkers kwamen -welsiswaar aarzelend zoekend naar een zuivere klank - gaandeweg tot een gave uitvoering. De blazers ( kan het anders met een dirigente die een eerste prijs trombone heeft) deden een goede job, De slagwerkers waren uitstekend en de koren brachten echt mooie momenten.
Ik wil het één van de komende dagen nog wel eens hebben over verbeterpunten, maar vandaag kan het alleen maar een hartelijk proficiat zijn voor een mooie avond waarvan we ons sommige ontroerende momenten zeker zullen herinneren.
Origineel is het niet, maar ik zat vanmorgen te bedenken dat ik nog wel eens een concertje zou willen geven waarin het uitsluitend gaat over de seizoenen en de maanden van het jaar. Op dit ogenblik zouden we dan moeten beginnen met Thomas Morley's "April is my mistress'face", en dan al volop studeren aan een volgend madrigaal van Morley: "Now is the month of Maying". En voor juni houden we het bij "my love is like a red red rose that early sprung in june". Zo zie je maar dat elk woord een hoop muzikale associaties kan oproepen.
Om niet altijd met koormuziek te komen aandraven zet ik nu maar een linkje naar Eva Cassidy.
Zittend in de stilte van je bureau, of een partituur doorspelend achter je piano, blijft het voor mij soms hinken op twee gedachten. Van de ene kant - en dat heb ik ook eventjes gezegd op de repetitie gisterenavond - ben ik fier op het koor dat sinds januari in drie en een halve maand tijd een heel nieuw programma voor Pasen heeft ingestudeerd, inclusief een complete mis en moeilijke polyfonie. Objectief bekeken bereiken amateurs (en dat is een eretitel, geen scheldwoord) hiermee uitstekende resultaten. Van de andere kant ben ik soms bang dat de koorleden het niet meer leuk zullen vinden dat er nu toch al een stuk of veertien repetities aan het zelfde gewerkt wordt. Ik vraag mij wel eens af of ze dit geen saaie bedoening vinden. Aan de opkomst kan ik het niet merken, en mijn buikgevoel komt misschien meer van het feit dat ikzelf natuurlijk na een paar keer muziek tot in zijn details op het zicht lees. Ik moet dat gewetensonderzoek eens doen op een bestuursvergadering, waar dan toch de vertegenwoordigers van het koor zitten. Ondertussen kijk ik vol vertrouwen naar de nakende paasviering.
Ik ben Carlo (Carlo Claes), geboren op 20 september 1944. Als je goed telt weet je hoe oud / jong ik ben. Enkele jaren geleden gaf ik mijn job als resoc-coördinator van Waas en Dender op om met brugpensioen te gaan. Sindsdien kan ik mij aan mijn echte passie wijden: de koormuziek. Ik dirigeer twee koren: Fiori Musicali uit Sint-Niklaas en het Hanswijkkoor in Mechelen. Zo ontmoet ik iedere week een hoop fijne, lieve mensen. Maar hier is de wereld nog veel groter. Dus kom ik nu ook jou tegen.
