Ik heb de controverse tussen lot en toeval, schijnbaar twee tegenstrijdige begrippen, altijd vreemd gevonden. Want wie kan weerleggen dat wat we als het lot beschouwen eigenlijk toeval is en dat wat we als toeval beschouwen eigenlijk het lot is? Is dan het lot toevallig of het toeval noodlottig? Het verschil tussen beide is dat het lot verwijst naar iets voorbestemd (specifiek voor mij bedoeld) en het toeval naar iets lukraak (niet specifiek voor mij bedoeld). Naar welk van beide gaat uw voorkeur uit?
Beseffende dat de gelijkenis tussen beide erin bestaat dat we geen van beide zélf in de hand hebben.
Centraal is ons leven staat het 'verlangen'. Verlangen, er is al veel over gezegd en geschreven. Om het wat plastisch uit te drukken: epicuristen interpreteren dat als de behoefte aan genot, stoicijnen als de nood aan een gezond verstand. Psychologen zien er dan weer de drang naar zelfontwikkeling in en sociologen beschouwen het als een drijfveer voor het vormen van een gemeenschap. Voor mij is het verlangen de bron om het spanningsveld tussen lichaam/geest en autonomie/verbinding voortdurend in evenwicht te brengen.
Om vanuit dat verlangen een evenwichtstoestand in die spanningsvelden te brengen is er echter één houding noodzakelijk, die dan juist tégen het verlangen indruist: matigheid. O, ironie!
Ons (particuliere) lichaam is mannelijk OF vrouwelijk waarmee we in de wereld afzonderlijk handelen. Onze (universele) geest is mannelijk EN vrouwelijk waarmee we tegelijk in de wereld zijn. Beide wordt geregeerd door twee basiskrachten: scheppen en vernietigen. Net als God! Als we iets nog niet kennen of hebben (en het ziet er aantrekkelijk uit), gaan we dat proberen te creëren. Als we iets kennen en hebben (en tevens de nadelige implicaties ervaren), gaan we dat proberen een nieuwe vorm te geven. En zo blijven we steeds doorgaan.
God heeft ons inderdaad naar zijn beeld geschapen....
Lhasa de Sela heeft amper vier CD's gemaakt. Ze werd ook amper 38 jaar. Haar eerste CD noemt 'La Llorona'. La Llorona verwijst naar een volksverhaal waarin een edelman de liefde wint van een arme vrouw die hem twee kinderen schenkt. Op een dag kondigt hij aan dat hij naar Spanje terugkeert om te trouwen met de vrouw die zijn familie heeft uitgekozen en dat hij hun twee zoontjes meeneemt. De vrouw wordt waanzinnig van verdriet en gooit de twee kinderen in de rivier. Nog altijd dregt Llorona de rivier af op zoek naar haar zonen.
Medea duikt in alle tijden en op alle plaatsen op. De rauwe passionele stem van Lhasa.
Ze is jammer genoeg vorig jaar overleden: de filosofe Patricia De Martelaere. Zij schreef geweldige essays over leven, kunst en dood in de bundel 'Een verlangen naar ontroostbaarheid'. Ik citeer haar haar laatste zinnen uit deze bundel (Meulenhoff, Amsterdam, 2003):
'Het is beter niet te krabben. Maar wie nooit heeft gekrabd, op een zwoele zomernacht, nat van het zweet, uitgeput en slapeloos, met het scherp van de nagels en tot bloedens toe, hopeloos en zonder verlichting- wie nooit heeft ondervonden hoe het genot uiteindelijk toch nog een gestalte kan worden van de kwelling- die heeft misschien ook wel een kleinigheid gemist.'
Eén van meest fatale vrouwen in de geschiedenis is Salomé. Omdat zij er de oorzaak van was dat het hoofd van Johannes de Doper op een schotel belandde. Dat is juist maar in feite was ze slechts een meisje dat, in opdracht van haar moeder, een verleidelijke dans uitvoerde voor haar stiefvader die haar vervolgens alles beloofde wat haar hartje begeerde en dat was, ingefluisterd door haar moeder, het hoofd van Johannes. Heel mooi geschilderd door een vrouwelijke kunstenares: Véra Willoughby.
Misschien zijn alle fatale vrouwen slechts meisjes.
Er zijn niet zoveel vrouwelijke schilders maar er is één die u echt niet mag missen: Frieda Kahlo. Haar leven is indrukwekkend: kinderverlamming op haar zesde, vreselijk zwaar ongeluk met een tram wanneer ze zeventien is, een permanent ontrouwe echtgenoot, de onmogelijkheid om kinderen te krijgen, lid van de Mexicaanse Communistische Partij en minnares van Trotski.
Ik geef u graag nog een vrouwelijke favoriet weer: Martha Nussbaum, een Amerikaanse filosofe die de stelling verdedigt dat ethische reflectie en morele oordeelsvorming gebaseerd moeten zijn op zowel ratio als emotie. U begrijpt dat het discussiepunt rond de emotie draait. Eén van haar begrippen is 'cataleptische indrukken' (cataleptisch = verstard, stijf). De stelling is dat 'cataleptische indrukken eenvoudigweg door de manier waarop we ze beleven onze instemming afdwingen en ons ervan overtuigen dat het zo en niets anders moet zijn. Het zijn merktekens of afdrukken in de ziel die als een zegel ingedrukt en gestempeld worden door de werkelijkheid zelf en in overeenstemming met de werkelijkheid en die onmogelijk afkomstig zouden kunnen zijn van iets wat niet die werkelijkheid is.' (N. Martha, Wat liefde weet. Boom/Parrèsia, Amsterdam, 1998, p. 103). Vergis u echter niet. De titel van het hoofdstuk is:
Conny Palmen schrijft boeken. Zelf heb ik het nogal voor haar essay 'Het weerzinwekkende lot van de oude filosoof Socrates'. Alleen de titel al doet het hem voor mij. Weerzinwekkende lot is intrigerend, zeker in combinatie met Socrates. Socrates dronk wel de gifbeker maar je voelt al aan dat het essay over een ander weerzinwekkend lot zal zal gaan. Ik geef u dat andere graag mee:
Niemand zijn is onverdraaglijk, iemand zijn is gevaarlijk.
Er verschijnen een heel aantal interessante vrouwen in het oude testament. Te beginnen met Eva maar gevolgd door o.a. Sara (de vrouw van Abraham), Batseba (geliefde van Koning David), Izebel (beruchte vrouw van Koning Achab). Ik heb echter sympathie opgevat voor Ruth. Ruth is weduwe die tevens haar twee zonen heeft verloren. Op een nacht, nadat de oogst is binnengehaald en iedereen dronken is, gaat ze naar Boaz, een rijk familid, en legt zich aan zijn voeteinde (sommige vertalingen spreken van het ontbloten van zijn voeten, een eufemisme voor genitaliën). Ze trouwen nadien.
Clarissa Pinkola Estés is de auteur van het boek 'De Ontembare vrouw'. Een boek waarin het ontembare, als archetype in elke vrouw, wordt verteld aan de hand van mythen en verhalen. Deze blog wenst die auteur eer aan te doen.
