Atoxoplasmose (dikke leverziekte, lankesterella) is de meest verspreide ziekte van kanaries en andere vinkachtigen.

De verwekker is familie van coccidiose, maar de vermenigvuldiging van de parasiet gebeurt gedeeltelijk buiten de darm in verschillende organen (lever, milt, hersenen, bloedbaan,...)

De symptomen van de ziekte zijn niet echt typisch : lusteloosheid, dik zitten, af en toe ademnood met een ademgeluid dat merkbaar wordt bij het in de hand nemen. Bij enkele vogels treden soms zenuwsymptomen op : de diertjes kunnen niet goed meer op hun stok vliegen, tuimelen soms half naar beneden of lijken blind te zijn. Alleen deze laatste ziekteverschijnselen zijn een waardevolle aanduiding, indien ze aanwezig zijn.

Deze verschijnselen worden veroorzaakt door een slechte bloedcirculatie in de hersenen, doordat de kleine bloedvaatjes volgepropt zitten met parasieten.

De vogels zijn meetal redelijk vermagerd. Dikwijls ziet men een donkere zoom doorheen de buikwand schemeren. Deze donkere zoom is de lever die vergroot is, vandaar de naam dikke leverziekte. Diarree kan aanwezig zijn en de cloacastreek kan bevuild zijn. Atoxoplasmose kan ook ademhalingsstoornissen geven en kan verward worden met luchtpijpmijt.

Op lijkschouwing vindt men meestal een vergrote lever en milt, de darm kan ontstoken zijn.

De diagnose wordt bevestigd onder de microscoop, waarbij we de talrijke parasieten terug vinden in de witte bloedcellen in lever, milt en longen.

De vogels kunnen heel lang drager en uitscheider blijven (wellicht levenslang).

De eerste rui is een kritieke periode voor kanarievogels en andere vinkachtigen. De meeste gevallen treden op bij jongen tussen de twee en zes maand oud, maar ook volwassen vogels kunnen hieraan sterven.

Geen enkel medicament kan de ziekte 'genezen'. Wel kan men de ziekte onder controle houden : vogels worden niet meer ziek, maar kunnen drager blijven. Hiervoor moet men wel regelmatig medicatie blijven geven.

 Vroeger gaf men ESB3 0.5gr/l, 5 dagen in de week, tijdens het kweekseizoen tot de vogels door de eerste rui zijn.

Dit medicament is echter niet meer verkrijgbaar, maar er is ondertussen gebleken dat verwante medicatie ook goed preventief werkt.

Bij acute hevige uitbraken houdt de sterfte niet meteen op : vogels waarvan de lever zwaar is aangetast, halen het niet meer. Zieke vogels zijn meestal niet meer te redden. Het is dus belangrijk om zo snel mogelijk een diagnose te stellen (bijvoorbeeld via lijkschouwing) om andere vogels te vrijwaren van ziekte.

FOTO 1 : hier zie je duidelijk de donkere zoom schemeren door de buikwand (vergrote lever : pijlen). Normaal komt de lever nauwelijks voorbij het borstbeen (sterretje).

FOTO 2 : lever werd verwijderd. Een vergrote milt is te zien (pijl)

Deze amazonepapegaai werd reed een week behandeld met antibiotica voor een zwelling ter hoogte van het oog en ontsteking van de weefsels rond het oog (conjunctivitis).

Doordat er een zwelling onder het oog verscheen, werd vermoed dat de infraorbitaalsinus gevuld was met etter.

Sinussen zijn holtes in de schedel die in verbinding staan met de neusgangen. Ook bij de mens kunnen die holtes zich vullen met etter en dan spreken we van sinusitis. Bij vogels zijn die holtes of sinussen niet overal begrensd met bot, maar komen die holtes hier en daar onderhuids. Vandaar dat de kop plaatselijk kan opzwellen wanneer deze sinussen of holtes zich opvullen met etter. Nadeel is dat etter bij vogels niet vloeibaar is, maar het uitzicht heeft van oude brokkelige kaas. Zolang die etter niet verwiijderd wordt, zal antibioticum weinig zin hebben.

Bij deze amazone werd de infraorbitaalsinus (iedere sinus of holte heeft zijn eigen naam, 'infraorbitaal' betekend : onder de oogkas) geopend onder algemene anesthesie (verdoving). Aangezien de operatie ter hoogte van de kop was, werd en een  tube rechtstreeks in de luchtpijp aangebracht, aangezien een masker in de weg zou zitten. Op deze manier werd het verdovend gas toegediend (dit is in feite een combinatie van isofluraan en zuurstof).

De vaste etter werd verwijderd uit het abces en de wonde werd met één hechting gesloten. Nadien werd een ontstekingsremmer en antibioticum toegediend.

Op de foto's :

- foto 1 : de vogel onder algemene verdoving, met in tube in de trachea (luchtpijp).

- foto 2 en 3 : de infraorbitaalsinus is geopend en de brokkelige etter werd gedeeltelijk 'uitgepeld'.

- foto 4 : het plaatsen van een hechting

- foto 5 : het aangetaste oog 24 uur na de operatie.

Deze grijze roodstaartpapegaai at al twee dagen niet wanneer hij op consultatie werd gepresenteerd. Er werd een röntgenfoto gemaakt in een schoendoos (zonder verdoving) om te kijken of metaalvergiftiging een mogelijke oorzaak was. In plaats daarvan werd een onvolledig doorkalkt ei gevonden in de buik van deze vogel. Doordat dit ei reeds ingedeukt en relatief zacht was (door een te dunne schaal, zie foto) was dit niet als zodanig te voelen. Onder verdoving werd geprobeerd door massage het ei te verwijderen, wat onmogelijk bleek. Tijdens de operatie was duidelijk dat het om een rot ei ging, waarbij de eileider door de ontsteking reeds was geperforeerd en etter reeds in de buikholte was gelopen. In de buik waren reeds de tekenen aanwezig van een 'buikvliesontsteking'. De gevolgen voor deze vogel kan je vergelijken met de gevolgen bij een 'gesprongen appendicitis' bij de mens. Ondanks intensieve zorgen stierf de vogel enkele dagen later. Nogmaals is hier duidelijk dat vroeg ingrijpen bij ziekte bij vogels uiterst belangrijk is. Gouden standaard : een vogel die 24 niet of nauwelijks eet is een noodgeval ! Vogels zijn in de natuur immers prooidieren die zo lang mogelijk proberen te verbergen dat ze ziek zijn.

Op de foto's :

- De röntgenfoto : aan de contouren van het ei is de indeuking te zien. Het ei ziet er ook niet mooi rond uit.

- De vogel tijdens anesthesie na de operatie. De hechtingen zijn duidelijk zichtbaar.

- foto's van het rot ei na verwijderen uit de lekkende eileider. Bij openen van de buik tijdens operatie was aan de geur al duidelijk dat er een heel serieuze infectie aan de gang was. De pijl wijst hier in de richting van etter.

 

Dit najaar was (of is want muggen zijn er nog steeds) er een pokkenepidemie bij zowel kippen als passeriformen (kanaries en vinken).

Vooral goudvinken zijn het slachtoffer.

Pokken worden veroorzaakt door een virus. Het virus dat pokken veroorzaakt is diersoortspecifiek. Dat betekent dat pokken bij kippen door een ander virus wordt veroorzaakt dan pokken bij goudvinken. Vooral muggen of andere bijtende insekten (bijvoorbeeld bloedmijten) zetten het virus over van de ene vogel naar de andere.

Tegen kippenpokken en kanariepokken bestaat een vaccin. Het kippenpokkenvaccin is niet verkrijgbaar op de Belgische markt, maar kan wel ingevoerd worden vanuit bijvoorbeeld Frankrijk. Dit vaccin is in mijn praktijk op voorraad.

Tegen kanariepokken bestaat wel een vaccin op de Belgische markt maar ook hier laat de bevoorrading vanuit de groothandel te wensen over. Daarenboven bescherrmt het kanariepokkenvaccin waarschijnlijk niet tegen pokken bij goudvinken.

Pokken vinden we meestal terug ter hoogte van de oogleden en de tenen. Dus vooral op onbevederde plaatsen. Dat zijn de uitwendige pokken. Er bestaan ook 'inwendige' pokken, die we vooral zien bij kippen. Die komen voor in de bek en noemen we difterie. Bij kanarievogels veroorzaken inwendige pokken acute sterfte en een groot percentage van de vogels kan dan sneuvelen. Bij goudvinken zag ik tot nu toe vooral uitwendige pokken.

Soms nemen die 'pokken' abnormale vormen aan. We noemen dit bloedpokken. Hier vind je enkele foto's van dergelijke bloedpokken.

Op de foto's vind je achtereenvolgens:

- een goudvink met een pok op het bovenste ooglid

- een goudvink met pokken op de tenen

- een goudvink met een pokken en 'bloedpok' op de tenen

- een goudvink met een extreme bloedpok op de tenen

- diezelfde goudvink na operatie van de bloedpok op de tenen : deze werd verwijderd door middel van een combinatie van wegsnijden en

  branden. Deze ingreep is niet zonder gevaar aangezien een kleine vogel zoals een goudvink niet veel bloedverlies kan verdragen, maar

  deze vogel heeft de ingreep doorstaan.

Klik op de foto om dit krantenbericht te vergroten !

Bij baby-ara's (ook soms wel bij baby-kaketoes) gebeurt het wel eens dat er een insnoering ter hoogte van de teentoppen te zien is. Het uiteinde van de tenen zelf is opgezwollen. Je hebt de indruk dat er een draad of touwtje rond de top van de teen de bloedcirculatie afsnoert.

In dit geval is het een aangeboren cirkelvormig peesbandje onder de huid die de bloedcirculatie afsnoert.

De oorzaak is niet echt gekend. Men denkt aan te droge lucht tijdens het uitbroeden of tijdens de incubatie in de broedmachine. Ook een erfelijke achtergrond kan niet uitgesloten worden.

Belangrijk is zo vlug mogelijk te reageren ! Indien vlug genoeg chirurgisch wordt ingegrepen, kunnen de tenen of teentoppen gered worden. In het andere geval zullen ze afsterven.

Vederpikken bij krombekken kan op verschillende plaatsen op het lichaam van de vogel gebeuren. Sommige papegaaien pikken zich ter hoogte van rug en buik en zullen dan vooral de dons-en dekveren beschadigen. Ze krijgen dan een wollig of pluizig uitzicht. Als ze de donsveren effectief uittrekken, dan krijgen ze kale plekken. Door het continu uittrekken van donsveren met 'wortel' en al, kan het 'leven' waaruit de veer groeit, zodanig beschadigd zijn, dat er geen nieuwe donsveren terugkomen !

Een andere vorm van vederplukken of vederpikken is het doorbijten van de slagpennen. Slagpennen kunnen halverwege doorgebeten zijn of net boven de 'wortel', zodanig dat er nog een heel klein stukje van de schacht van de slagpen boven de huid zichtbaar is.

Als de volgende rui inzet, zullen alle slagpennen (of wat er van overblijft) uitvallen en één voor één vervangen worden door nieuwe. Maar...aangezien niet alle slagpennen in één keer vervangen worden, zullen er altijd stompjes prikken in het lichaam als de vogel zijn vleugel naast zijn lichaam plaatst. Het is daarom dat de vogel telkens weer begint te bijten in zijn slagpennen in de hoop het probleem op te lossen. De vogel zit dus in een vicieuze cirkel. Aangezien er naast een nieuw uitgekomen slagpen meestal nog een oude beschadigde zit, zal hij de nieuw uitgekomen slagpen terug beschadigen door zijn bijtgedrag, in de hoop dat het prikken van de beschadigde slagpen zal stoppen.

De oplossing bestaat er in alle beschadigde slagpennen in één keer met 'wortel en al' uit te trekken onder verdoving (want dat is heel pijnlijk). Dat moet op een speciale gecontroleerde manier gebeuren, anders beschadig je het 'leven' waaruit een nieuw veer groeit. Na de verdoving krijgt de vogel nog een spuitje met een pijnstiller en er wordt aangeraden extra eivoer ter beschikking te stellen (Want veren bestaan uit hoogwaardige dierlijke eiwitten !)

Als alle beschadigde slagpennen in één keer zijn uitgetrokken, komen die  na een drietal weken in één keer terug. Na een 8-tal weken heeft zich een 'nieuwe' onbeschadigde vleugel ontwikkeld zonder beschadigde veren. Aangezien er nu geen veren meer prikken in het lichaam van de vogel, zal hij die gerust laten.

Bij vogels die al heel lang met het probleem zitten, kan de 'macht der gewoonte' er echter nog voor zorgen dat ze de nieuw uitgekomen veren toch niet met rust laten.

Op de foto's : de vleugel met enkele afgebeten slagpennen (zwarte pijl) waarvan de schacht 'uitgerafeld' is door het bijtgedrag. Met een speciale tangetje (peantang) wordt de slagpen met 'wortel en al' onder verdoving uitgetrokken. De manier waarop de slagpen wordt uitgetrokken is heel belangrijk om het 'leven' waaruit de slagpen groeit niet te beschadigen.

Kalkpoten bij kippen worden veroorzaakt door mijten. Onder de microscoop zien ze er ongeveer uit als de huisstofmijt. Deze mijt echter graaft zich in de huid van de poten van kippen. Ze legt haar eitjes in de graafgangen en laat daar ook haar ontlasting achter. Dat veroorzaakt een ontstekingsreactie waarbij de poten opzwellen en verdikken. De poten krijgen een ruw uitzicht, de schubben gaan recht staan. Dieren worden mank en kunnen hun eetlust verliezen en verzwakken. Tenen kunnen afsterven. Uiteindelijk kan de kip zelfs sterven.

Besmetting gebeurt via andere kippen en ook door een omgeving die besmet is met mijten.

Het spreekt vanzelf dat je best behandelt vanaf de eerste symptomen.

Door de vele muggen en bloedmijten die het virus overbrengen, is er dit jaar een epidemie van kippenpokken. Sedert enige jaren is er geen kippenpokkenvaccin meer beschikbaar in België. Via een cascadesysteem kan er vanuit het buitenland vaccin ingevoerd worden. Dit vaccin is in mijn praktijk beschikbaar. Het wordt aangeraden dieren preventief te vaccineren. Bij een uitbraak kan men nog niet aangetaste dieren vaccineren in de hoop de ziekte te snel af te zijn. De vaccinatie gebeurt via de vleugelprikmethode. Een naald wordt in een vloeistof gedoopt waarin het verzwakte virus zich bevindt, en er wordt in het vleugelvlies geprikt. Op die plaats ontstaat een 'pok'. Dat is het bewijs van een goede vaccinatie. Het dier is dan beschermd en heeft antistoffen tegen de ziekte opgebouwd.

Door de vele muggen en bloedmijten die het virus overbrengen, is er dit jaar een epidemie van kippenpokken. Sedert enige jaren is er geen kippenpokkenvaccin meer beschikbaar in België. Via een cascadesysteem kan er vanuit het buitenland vaccin ingevoerd worden. Dit vaccin is in mijn praktijk beschikbaar. Het wordt aangeraden dieren preventief te vaccineren. Bij een uitbraak kan men nog niet aangetaste dieren vaccineren in de hoop de ziekte te snel af te zijn. De vaccinatie gebeurt via de vleugelprikmethode. Een naald wordt in een vloeistof gedoopt waarin het verzwakte virus zich bevindt, en er wordt in het vleugelvlies geprikt. Op die plaats ontstaat een 'pok'. Dat is het bewijs van een goede vaccinatie. Het dier is dan beschermd en heeft antistoffen tegen de ziekte opgebouwd.