De Filippijnen; Het cursief verslag van mijn laatste verblijf (Juni 09-April 10)
De vele belevenissen van een "halve" Filippijn. De talrijke geillustreerde ervaringen, belevenissen, anecdotes, kursiefjes en colums van een Vlaamse senior, gehuwd met een Filippijnse die de Filippijnen al 30 jaar kent en bereisd. Steeds vaker van foto's voorzien.
29-10-2009
Filippijnenreis juni 09. DEEL 31
Filippijnenreis juni 09. DEEL 31
EEN FILIPPIJNSE KERSTSFEER. Al verschillende weken zijn de handelszaken, van de grootste supermarkt tot het schamelste winkeltje met anderhalve meter verkoopsoppervlakte, versierd met kerstattributen. Weinig kerststallen weliswaar, dat is hier merkwaardig genoeg in dit nochtans extreemdiepgelovige land, veel minder gebruikelijk dan bij ons. Wel ten overvloede aanwezig zijn blinkende guirlandes in rood, groen en goudkleur van aluminiumfolie en flitsende lichtkransen van tientallen, honderden kleurrijke minilichtjes. Ook al sinds enkele weken schalt en bralt kerstmuziek allerhande door allerlei luidsprekers groot en klein, maar vooral groot, en door elkaar heen. Een kerstkakofonie dus. Nu op minder dan twee maanden van kerst wordt het grote offensief ingezet, want wie binnen enkele weken nog zijn versieringen moet aanschaffen is een armoedige sukkel! De grote vrije wandelgangen en vrije oppervlaktes van de koopcentra worden grotendeels ingenomen door een gelegenheidsverkoop voor kerst. Een soort kerstmarkt dus. Ook daar de obligate glitterslingers, muziekdoosjes en bollen, voornamelijk van Chinese makelij. Om de Amerikaanse invloed te exposeren zijn er ook spandoeken en posters verkrijgbaar met daarop Santa Claus, de kerstman dus, en Merry Christmas. Af en toe vind je een poster van de jonge Heilige Familie. De beter gegoeden, met meer geld en woonruimte, schaffen zich natuurlijk een imitatiekerstboom aan. Deze kunstbomen meten van 75 cm tot 2m50 en kosten, voor de simpele boompjes 120 Php. tot 6 a 7500 Php. voor de grote luxe exemplaren versierd met echte sparappels. En dat is meer dan 100! Tussen al dat kerstbomengedoe, leden van het Filippijnse leger in camouflagepak gestoken compleet met gevechtsbottines en tot de tanden bewapend. Niet alleen met de gebruikelijke AP 15 of AP 16 geweer, het Vietnamwapen bij uitstek, maar ook nog voorzien van een handzaam pistool. Hopelijk wordt het een vredige Kerst (Dipolog, maandag 26 oktober 2009) DRUGACTIEVE BURGEMEESTERS. Er zijn 120 stadsburgemeesters en 1514 gemeenteburgemeesters in dit land. Daarvan staan er 14 op de veel grotere verdachtenlijst van de DDB, de Dangerous Drugs Board. Dit is een comité die de drugshandelingen, hun daders, en de daarvan verdachten, in het oog houdt en de tips registreert van waakzame burgers. De DDB weigert namen te noemen maar onder de eerder reeds betrapten was de voormalige burgemeester van Panukulan, in Quezon. Deze zit nu een levenslange gevangenisstraf uit voor het in 2001 vervoeren van zon 503 Kg. shabu, verpakt in 10 zakken met elk 500 pakken. Hij deed dit in de gemeentelijke ambulance. Kwestie van niet op te vallen De DDB schatte eerder dat er zon 6,7 miljoen druggebruikers zijn in de Filippijnen, maar dat was gebaseerd op een gebrekkige schattingsmethode en het echte cijfer is veel hoger. Zij zullen eerlang een meer wetenschappelijk gefundeerde ramingmethode gebruiken. Meestal wordt het relatief goedkope shabu (methamfetamine waterstofchloride) gebruikt, voornamelijk in de armste regionen zoals Mindanao. Een rapport van de Verenigde Naties van 2008 meldt dat in de Filippijnen de hoogste verspreiding van shabu is met zomaar eventjes 6% van de populatie als gebruiker! Voor de allerarmsten, ondermeer in de sloppen van Manila en voor de straatkinderen, is dat ook nog onbetaalbaar, zij snuiven door middel van een plastic zak Rugby, een lijmmerk met vluchtige solventen. De Filippijnen is een erg gegeerd land en toevluchtsoord voor het vervaardigen en doorvoeren van drugs, dankzij zijn grillige, ongecontroleerde en schaarsbewoonde kustlijn op de meer dan 7000 eilanden en eilandjes. De chemicaliën voor de shabuvervaardiging komen uit illegaal binnen uit China, India en Thailand. Nadien wordt de shabu uitgevoerd naar Australië, Canada, China, Japan, Maleisië en Zuid-Korea. Relatief kleine hoeveelheden bereiken de US. waaronder Guam en Saipan. Benevens de alomtegenwoordige shabu, produceert men ook nog marihuana. (Dipolog, maandag 26 oktober 2009)
I LAB YOU. Voor een goed begrip; dit is niet het brabbeltaaltje van onze Daryl Dave. DD heeft wel een tijdje geaarzeld om te beginnen spreken. Maar wat wil je? Er wordt zowel Engels, als Visayan, als Nederlands tegen hem gesproken. Begrijpelijk dat je dan in eerste instantie wat aarzelt. Maar hij haalt zienderogen zijn taalachterstand in. Neeneen, het taaltje in de aanhef van dit artikeltje is een soort Taglish. Tagalog Engels dus, of beter Engels op zijn Tagalogs geschreven. Ik las het op de achterzijde van een oude, aftandse bus. Probeer het nog eens. Ik weet zeker dat je dan zult begrijpen wat er op die bus in koeien van letters geschreven stond (Dipolog, maandag 26 oktober 2009)
BROMFIETS TE KOOP. Met zoveel rondrijdende tricycles en single motors is het eigenlijk verbazend dat er slechts sporadisch occasies worden aangeboden. De uitleg ligt voor de hand. Vrijwel niemand neemt het risico om zon ding tweedehands van een onbekende aan te kopen. De meeste brommers hebben immers een lange staat van dienst achter de rug, gebruikt als single motor of, nog vaak erger, verbonden aan een zijspan als tricycle. Deze motoren worden, bij financiële nood, eerst verschillende keren verkocht aan familieleden en bekenden en zijn, als ze dan na zoveel eigenaars aan vreemde particulier worden aangeboden tot op de draad versleten. De argeloze koper wordt 8 à 12 000 Php. lichter. Als je ziet hoe motoren hier worden afgebeuld, dan begrijp je ten volle de uitdrukking tot op de draad. Op een bromfiets geschikt voor 2 personen, kruipen hier algauw 4 tot 6-7 Filippijnen, kinderen inclusief! Op een trike wordt het nog leuker; daar passen soms wel 10-12 personen in, op en aan. Nu zijn die Honda en Kawasakimotoren wel sterk, maar ook een Japanner heeft zijn limieten. Je ziet dus regelmatig van die dingen langs de weg staan met een panne. De transmissieketting, de vering, de remmen, het moet er allemaal aan geloven. De remmen zijn trouwens een apart hoofdstuk. Natuurlijk zijn die remmen niet gemaakt om benevens een verdubbeld maximum passagiersgewicht ook nog eens het zowat 50 kg. zware ongeremde zijspan te weerstaan. Het resultaat is dus dat de reële remafstand zowat het dubbele wordt van de normale. In acht genomen dat de remmen een beetje goed werken natuurlijk. En de realiteit is soms wel eens anders. Op de grote baan rijden tricycles zon 40 Km/u, in de stad zon 20 Km/u. Maar zelfs daar aan 20 hebben ze zon 40 meter nodig om tot volledige stilstand te komen. Bij het remmen hoor je wel geschuur en geknars, doch het vaart minderen is een ander paar mouwen. Laat staan stilstaan. Pas na ettelijke meters zie je het remeffect. Gelukkig remt de voorganger insgelijks (Dipolog, dinsdag 27 oktober 2009)
ERAP OPNIEUW PRESIDENTSKANDIDAAT. Met de presidentsverkiezingen van medio 2010 in het vooruitzicht heeft Joseph Estrada, alias Erap, zich opnieuw kandidaat gesteld. Erap is een voormalige filmacteur, die zich profileerde als een harde jongen. Hij was een drank- gok- en vrouwverslaafde zowel met zijn acteren in tweederangs klop- en schietfilms als in het echte leven. Hij was daardoor bij de eenvoudige Filippijn zeer geliefd. Zij vereenzelvigden zich met hem en hij werd destijds door die grote massa uit de lagere klassen van de bevolking tot hun president gekozen. In 1987 werd hij tot senator verkozen en in 1992 tot vicepresident ondanks zijn liederlijk leven, tot groot ongenoegen van de machtige Katholieke kerk en van de zakenwereld. Erap, die nauwelijks Engels spreekt, geeft grif toe dat hij de vader is van verschillende kinderen bij verschillende vrouwen. Hij hield jarenlang de geruchtenmolen draaiende en grappenmakers maakten talloze jokes over hem. Er verschenen zelfs tekenstrips en cartoons over zijn vermeende stommiteiten! Tijdens zijn aanstelling in 1998 wilde hij het grootste optreden van zijn leven geven, maar nog voor de ambtstermijn voor de helft was verstreken werd hij beschuldigd van corruptie en plundering. Hij werd veroordeeld tot zes jaar gevangenisstraf en afgezet. Vicepresident Gloria Macapagal Arroyo, volgde hem op en is tot op heden de huidige presidente. Erap wil een tweede en laatste kans. Het laatste optreden van zijn leven, zoals hijzelf zegt. De stem van het volk is de stem van God, zei hij nog, en de kiezers zijn de uiteindelijke rechter. (Dipolog, woensdag 28 oktober 2009)
EN ONDERTUSSEN Ondertussen gaat het leven hier zijn gewone gang. Maandag werd in Manila een 50 jarige manager van een SM winkelcentrum in Bacoor in volle dag op straat doodgeschoten door een duo vanop een motorfiets. Blijkbaar een afrekening. Ook op maandagmorgen schoot een 10-jarige jongen zijn 4 jaar oude zus dood nabij Iloilo. De ouders waren uit werken en zij waren alleen thuis. De jongen zocht een balpen in een tas. In plaats daarvan vond hij een zelfgemaakt wapen. Denkend dat het speelgoed was richtte hij het op zijn zusje en haalde de trekker over. Het wapen was ook nog geladen. Zus werd geraakt en overleed bij de overbrenging naar het hospitaal. Dinsdagmorgen beefde de kathedraal van Onze Lieve Vrouw van de Berg Carmel in Jolo, op het eilandje Jolo in Sulu, Sulu-archipel, West Mindanao. Er werd een M72 granaat op afgevuurd door motorrijders. Er waren geen gewonden maar er vlogen wel vier glasramen aan diggelen en het zaaide onrust in de buurt. Men vermoedt dat Abu Sayaf achter de aanslagen zit ook al omdat net achter de kathedraal ook een marinedetachement is gelegerd. Het is overigens reeds de vierde maal in de afgelopen jaren dat de kathedraal het doelwit is. Nog meer beving op dezelfde dinsdagmorgen, in Coronadal City, Zuid Cotabato, Zuid Mindanao. Daar was er een aardbeving van tektonische origine, met 5.3 op de schaal van Richter. Er zijn geen doden of gewonden, noch is er stoffelijke schade gemeld. Phivolcs, het Filippijnse Instituut voor Vulkanologie en Seismologie, verwacht wel nog naschokken en binnenlopende schaderapporten. Met de ontvoerders van de 79-jarige Ierse priester Michael Sinott uit Pagadian zijn onderhandelingen begonnen. De medische toestand van de religieuze is zorgwekkend. (Zie DL29) We zijn nog maar halfweg in de week en er staat ons dus klaarblijkelijk nog wel een en ander te wachten. Waar we al vrijwel zeker van zijn is dat er zo rond vrijdag, zaterdag een nieuwe cycloon, Mirinae (hier; Santi), op de Filippijnen landval zal maken. Men vermoedt op de Oostelijke Visayas, Samar en Leyte, maar het kan volgens mij evengoed weer op Luzon zijn. En we verwachten er nog een viertal voor het jaareinde (Dipolog, woensdag 28 oktober 2009)
DE WEEK VAN , DE MAAND VAN . Veel meer dan bij ons worden bepaalde zaken met een week van of maand van in de kijker geplaatst. Dat betekent dus dat veel van die gedenkperiodes elkaar overlappen en/of in elkaar overgaan. Momenteel staat de maand oktober in het teken van Kinderen, gelukkig en gezond. Dat is wel nodig in een land met een zon overpopulatie. Maar het is tevens de Maand van het Welzijn van de Comsument, en de Week van de Bewustheid voor Veilig Vlees. Het was ook op 15 oktober de Internationale Dag van de Landelijke Vrouwen. Vorige maand nog was het de Maand van de Senioren, de Maand van de Nationale Statistieken, en zelfs de Maand van het Bewustzijn voor Elektriciteit. Dit laatste waarschijnlijk om elektrocutie of toch minstens elektraschokken te vermijden Je ziet, er is hier altijd wel wat te vieren, te gedenken of te beleven (Dipolog, donderdag 29 oktober 2009)
EEN NIEUW AFVOERKANAAL. Eergisteren gaf president Arroyo groen licht voor de bouw van een nieuw afvoerkanaal die Laguna de Bay met de baai van Manila zal verbinden. Dit is slechts één van de diverse raadgevingen die de notoire architect en stadsurbanist Felino Palafox gaf. Men zal op zijn raad ook meteen zandzakken en vlottende voetgangersbruggetjes aanbrengen om de acute nood van de bevolking aan het water te lenigen. Na het plaatsen van de zandzakken kan men op heelwat locaties het water wegpompen. Palafox zei dat de huidige regering niets te verwijten valt voor het onheil. De vorige regeringen hebben de plannen van de jaren 70, die werden gefinancierd door de Wereldbank, slecht deels verwezenlijkt. Enkel het Mangahang afvoerkanaal in Marikina bleef op de tekentafel en ondermeer het Parañaque afvoerkanaal verdween in de schuif, met alle gevolgen zoals overstroming en congestie vandien. Het is zoals een toilet zonder waterspoeling, zei hij. Palafox was destijds door de Wereldbank aangesteld als expert en beweert, mocht het Parañaque afvoerkanaal zijn gebouwd, in het slechts denkbare scenario, Manila slechts 20 dagen zou zijn overstroomd. Nu zal dat minstens 65 dagen zijn. Origineel was het Parañaque afvoerkanaal zon 8 kilometer lang. Om zoveel mogelijk bebouwde percelen en onteigeningen daarvan te vermijden wil men ondermeer langs de afsluiting van de runway van de luchthaven gaan. Palafox is daar niet gelukkig mee, want dat verlengt de waterweg onnodig. De beroemde urbanist zei ook dat de verzilting en het bouwen door middel van palen op de uiterwaarden van de Pasigrivier moest worden tegengegaan. Niet alleen de stedelijke armen maar ook de stadsrijken bouwen gretig op de Pasigoevers, deze laatsten middels palen, en beletten alzo een natuurlijke doorstroom van het water van de lagune naar de zee. Mw. Arroyo gaf reeds opdracht om die hinderende overbouwende constructies te verwijderen. Zij gaf het goede voorbeeld; deze van haar eigen Malacañang zijn reeds verwijderd. Met die zandzakjes hadden ze beter hun licht opgestoken bij ons, want wij zijn toch bij uitstek het land met een lange ervaring, en alom geroemd, wat betreft vaderlanderkes? (Dipolog, donderdag, 29 oktober 2009) JUETENG. Filippijnen gokken graag. Daarom ook de bloei van talloze casinos in vele steden. Maar dat casinogedoe is geen spek voor de bek van Juan de la Cruz. De gewone Filippijn speelt veelal op de lotto maar is er ook nog een ander gokspel waaraan hij verslaafd is. Daar waar de lotto, zoals bij ons, door de overheid wordt geregeld en gecontroleerd, is het met jueteng een ander paar mouwen; het is zelfs illegaal. Jueteng komt oorspronkelijk uit China en is hier wijdverbreid, voornamelijk in Luzon. In de Visayas en Mindanao is het veel minder populair. Het wordt dagelijks gespeeld met 37, soms 38 houten nummers, zoals bij bingo, en is het gokspel van de kleine man. Voor een inzet gaande van 100 Php tot slechts 0,25 Php worden twee nummers gekozen, en dan maar hopen wat men trekt De dagelijkse inzetten worden op 50 miljoen Php. geraamd. Bij het inzetten op een spel met 37 is er theoretisch één kans op 1369 dat je wint. Normaal wordt dan 800 Php. uitbetaald maar soms betaalt men slechts 700 of zelfs maar 400 Php. uit. Jueteng kwam in enkele jaren geleden in de algemene openbaarheid omdat de afgezette president Estrada werd beschuldigd van het ontvangen van vele miljoenen steekpenningen waaronder ook heelwat van de gokbonzen. Ook familieleden van de huidige presidente Gloria Macapagal Arroyo werden in juni 2005 van dezelfde feiten beschuldigd. (Dipolog, vrijdag 30 oktober 2009)
EN DAAR IS MIRINAE!
Taifoen in de buurt
De taifoen Mirinae, (hier Santi) waarvan ik sprak in de vorige aflevering, heeft landval gemaakt. Niet in de Visayas, zoals Pagasa suggereerde maar zoals ik al vermoedde op het grootste eiland Luzon. Zoals gewoonlijk kreeg ik de erg precieze waarschuwingen, met om de zes uur de updates, van de Britse TSR Tropical Storm Alert waarop ik mij destijds gratis registreerde. Even na middernacht kwam hij aan land in Infanta, provincie Quezon met windsnelheden tot 150 Km/u. en zelfs rukken tot 185! Een hogedrukgebied in China doet Santi licht afbuigen richting Manila waar de bevolking nog steeds lijdt onder gevolgen van de vorige taifoen.
Naweeen van een taifoen
In Bicol en de provincie Quezon zijn er al stroompannes wegens afgeknapte hoogspanningslijnen. Ook de reizigers die bij duizenden naar de diverse begraafplaatsen wilden trekken om hun doden te eren op Allerheiligen vinden hinder. Zowat 7000 onder hen die de boot wilden nemen strandden in diverse ferryhavens op een uitvaarverbod van de Filippijnse kustwacht. De Filippijnse autoriteiten zijn, anders dan voordien, nu wel goed voorbereid op de calamiteiten; zij stuurden reeds 70 vrachtwagens met hulpgoederen en materialen naar diverse posities. Ook deden zij reeds preventieve volksevacuaties op de vermoedelijke plaatsen van onheil. Toch merkwaardig. Dit land kent al jarenlang dergelijke calamiteiten en nu pas begint men voorzorgsmaatregelen te treffen. Zouden de verkiezingen van 2010 er iets mee te maken hebben? (Dipolog, zaterdag 31 oktober 2009) WANDELEN IN DE MORGEN. Ik bracht Eden deze morgen al om halfzes naar City Light, zo heet hier de busterminal. Zij vertrok even later naar Tampilisan om wat fotos te nemen op de verjaardag van haar nichtje Yuki, want zij hebben geen camera. Deze late namiddag komt ze al terug en ondertussen zou Richard en ik op DD passen. Ik besloot de kleine 5 km naar huis te wandelen want het was nog lekker fris omdat het pas kwart voor zes was. Ik stapte eerst langs de lange zeeboulevard, dan via restaurant Mothers Best en Seafoods Restaurant richting vissershaven.
Op de boulevard
In het visserskwartier zat een vrouw op de stoep haar baby borstvoeding te geven. Er liepen enkele mannen met een stukje zeep op straat enkel gekleed in natte onderbroek. Verderop stond er een aan de gemeenschappelijke waterpomp zich te wassen en een ander tegen een muurtje te plassen. De meeste woninkjes daar, barakjes eigenlijk, hebben geen lopend water, laat staan, eigen sanitair. Men moet dus letterlijk naar de pomp lopen om zich te wassen, de was te slaan of om drinkwater te pompen in de zwarte plastieken jerrycans. Ik sloeg linksaf, richting luchthaven via de nieuwe weg met zijn twee Baileybruggen. Aan de zijkant van de brugberm was een man doende met een breekijzer om de grond open te breken en de grootste keien eruit te halen. Hij plantte gabi, een groentesoort. Het was niet meteen het meest vruchtbare lapje grond van Dipolog maar het was wel het dichtst bij zijn schamel hutje gelegen, en dat was ook al heelwat waard. Op de eerste Baileybrug zat, tussen de metalen constructie bengelend, een knaap te vissen. Hij liet een nylon draadje met aas in het vier meter lagere rivier bengelen, en maar hopen... Op weg naar de tweede brug, tussen de visvijvers en de nipaplanten, begroette ik een man, op zijn schouder een dikke bamboe met daaraan bengelend acht bamboe krabbenfuiken. Het viel het mij op dat zowel op de eerste als op de tweede brug iedere rijder bijzonder traag de brug opreed. De ochtenddauw had het metalen wegdek vochtig gemaakt en voordien waren er al heelwat onvoorzichtige rijders daardoor ten val gekomen, zodoende. Ik zag onze luchthaven even voor halfzeven. Nog een dikke vijf minuten doorstappen op de nieuw geasfalteerde Airport Road en ons koel appartementje was bereikt. Tricycledrivers zijn toch een ras apart. Ik deed het traject busterminal appartement via de nieuwe weg te voet in zowat 45 minuten. Want slechts 5 km lang. Zij nemen liever de andere, oude weg, meer dan het dubbele in afstand en doen er, mede door het verkeer, een dikke 20 minuten over (Dipolog, zondag 1 november 2009) ONTSNAPT AAN HET ERGSTE. De taifoen Mirinae heeft het land verlaten en liet, benevens heelwat overstroomde gebieden, waaronder 20 gemeenten in Laguna, en diverse stormschades door winden tot 185 Km/u, slechts een tiental dodelijke slachtoffers achter. Dit laatste komt ongetwijfeld ook door de preventieve ontruiming van 115 000 mensen die zich op de route van de storm bevonden. Onder de slachtoffers, een vader die met zijn twee kinderen met hutje en al werd weggespoeld door het wassende water van de beek waaraan hij woonde in Muntinlupa City. De kinderen zijn gered. De vader verdronk. Benevens talrijke afgeknapte bomen en elektriciteitspalen zijn er vier bruggen ingestort ten zuiden van Manila. Voor de komst van Mirinae verwachtte men al dat de door de vorige taifoen onder water gezette gebieden met meer dan 1 miljoen mensen, dit tot zeker na Nieuwjaar zouden blijven. Nu heeft Santi er minstens nog een paar weken verlenging aan toegevoegd en 87 000 mensen blijven opeengepakt in diverse opvangcentra. Met verminderde windkracht is Santi nu boven de Zuid-Chinese zee. Manila en omstreken kan dus weer opgelucht ademhalen en zich concentreren op de dodenherdenking van Allerheiligen en Allerzielen. Toch heeft de natuur gezorgd voor nog wat bijkomend onheil, alsof het hier nog niet erg genoeg was. Zaterdagmorgen om 8u07 beefde, volgens de Amerikaanse geologische dienst, de aarde in Centraal Luzon met een kracht van 4.9 op de richterschaal. Het epicentrum lag op 40 Km noordwest van Olongapo City, Zambales en op 60 Km. westzuidwest van Angeles City in Pampanga. Dat is op 115 Km westnoordwest van Manila. Er zijn tot op heden geen slachtoffers of schadegevallen bekend. (Dipolog, zondag 1 november 2009) BISSCHOP KEURT HALLOWEEN AF. Joel Babylon, een oudere Rooms-katholieke bisschop uit Masbate, keurt de gewoonte om zich te met Halloween te verkleden af. Dat ouderen dit doen, tot daar aan toe, zei hij, maar dat Amerikaanse commerciële gedoe met maskers en toestanden van trick or treat doet geen goed aan de kinderen met al dat bange gedoe. Het schept een klimaat van angst en trivialiseert de dingen van het kwade in de wereld en laat occulte praktijken binnensluipen. We leren onze kinderen de verkeerde waarden aan. We zouden ons moeten focussen op de echte, positieve betekenis van Allerheiligen en Allerzielen, zei hij nog. Allerheiligen wordt door de Rooms-katholieken normaal gevierd op 1 november om alle heiligen, gekende en ongekende, te eren. In de Filippijnen wordt dit nogal eens verward met de herdenking van Allerzielen 2 november. Het feest van alle zielen, de herdenking van alle heengegane gelovigen, is gebaseerd op de doctrine dat de zielen van deze gelovigen nog niet volledig gezuiverd zijn van de gepleegde doodzonden en kunnen naar de hemel worden geholpen door gebed en het opdragen van missen. (Dipolog, zondag 1 november 2009)
