Een aangename verrassing was het om vorige zaterdag Eliane Rodrigues nog eens te horen vanuit de luwte van haar huis in Schilde. De eerste keer dat zij mij echt vastgreep was op de Koningin Elisabethwedstrijd voor piano, met haar sublieme, hartverscheurende vertolking van het 4e pianoconcerto van Beethoven. Dit voormalig Braziliaans wonderkind leeft nu al verschillende decades in België. Ze doceert piano aan het conservatorium van Antwerpen en is ook hoe langer hoe meer zelf gaan componeren. Ik leerde haar beter kennen toen ik een recital organiseerde met haar in Mortsel, waar zij op ontroerende wijze Chopin (nog steeds haar handelsmerk) vertolkte. Later zou ik haar ook privé ontmoeten om heel persoonlijke redenen.
Toen zij wilde optreden in Mortsel herinner ik mij dat zij heel precieze eisen had voor het instrument waarop zij wilde spelen: het moest een Steinwayvleugel nr 5 zijn. En nu kwam zij dus op de radio in een uitzending over de evolutie van muziekinstrumenten en zij prees daar een piano aan waarvan ik - achtergebleven leek - nog nooit gehoord had. Bij haar thuis heeft zij een Faziolipiano staan, gekregen van haar echtgenoot. En zij vergeleek dit instrument met de Steinway. Steinway is de champagne - zo zei zij - maar Fazioli is een warme rode bourgogne. Effen rondsurfen leert mij ondertussen dat de Italiaanse pianobouwer ondertussen een ijzersterke reputatie heeft opgebouwd met zijn handgemaakte vleugels, waarvan er zo een 150 per jaar gebouwd worden (ter vergelijking Steinway levert er ongeveer 1000 per jaar). Het instrument wordt geroemd om zijn onnavolgbare mogelijkeden van nuancering en om zijn warme baritonklank. Voor de amateurs: prijs varieert tussen 75.000 en 400.000 euro.
In 1651 barstte in Rusland een quasi burgeroorlog uit omdat de pas verkozen patriarch van Moskou, Nikon, wijzigingen wilde aanbrengen in de liturgie en in het uiterlijk omgaan met de religie. Het kwam tot een schisma waarbij brandstapels voor aartsbisschoppen niet geschuwd werden. Monniken van het beroemde Solovetskyklooster hielden het zeven jaar uit tegen de legers die de tsaar er op af stuurde, om hen in het gelid te dwingen. Na het Tweede Vaticaans Concilie zijn er ook in de katholieke kerk heel wat hervormingen doorgevoerd. Voordien moesten we teruggaan tot het Concilie van Trente om nog eens dergelijke ingrijpende richtlijnen voor de liturgie mee te krijgen. Ik ben geen kerkvader, zelfs geen Rik Torfs, maar erger me hoe langer hoe meer aan de excessen die bij de liturgie voorkomen. Pastoors schijnen niet meer te weten waar het om gaat: op een eerbiedige wijze omgaan met het Allerheiligste, volgens riten die aanvaard zijn en dit in schoonheid tot uiting brengen. Valse populariteit nastreven, angst voor rechtlijnigheid, of ... gebrek aan eigen cultuur, zoveel redenen om de schoonheid over boord te gooien. En dan maar jammeren dat er hoe langer hoe minder aandacht is voor het sacrale. Je kan niet verwachten dat je een Godservaring krijgt als je (en dat is nog een braveke!!) Hemelhuis door de kerk hoort schallen, of het liedje van de visser. Ik hoorde nu al op de radio zeggen dat aartsbisschop Leonard hier werk zou mogen van maken, maar dat hij helaas geen middelen heeft om zijn personeel tot rede te brengen. En dan maar zwijmelen als we eens in een klooster de onaardse schoonheid van vespers meemaken, of als we in de basiliek van Koekelberg voor duizenden Damiaan zien vieren. Shame on you, pastoors, die hier met zich laten sollen.
Tijdens een plechtige eucharistieviering wordt André-Joseph Léonard vandaag aangesteld tot twintigste aartsbisschop van Mechelen en vijfde metropoliet van de Belgische kerkprovincie. Bisschop Léonard werd geboren op 6 mei 1940 en zijn vader sneuvelde tijdens de schermutselingen van de achttiendaagse veldtocht tien dagen na zijn geboorte. Hij was de jongste van vier zonen in een gezin : alle vier werden zij priester. Reeds tijdens zijn studies aan het college Notre Dame de la Paix in Namen, bleek zijn begaafdheid. Wanneer hij dan seminarist werd, liet Mgr. Charue, toenmalig bisschop van Namen, de jonge aspirant-priester studeren: een licentie filosofie en een licentie theologie (behaald in Rome) waren de voorlopige uitkomst. Uiteindelijk zou hij doctor in de filosofie worden, met een proefschrift over de duitse filosoof Hegel. Hij werd professor aan de Université Catholique van Louvain-la-Neuve en president van het Sint-Paulusseminarie. In 1991 werd hij tot bisschop van Namen gewijd. Bisschop Leonard is heel goed bevriend met paus Benedictus: samen zaten zij in de internationale theologencommissie. De reputatie van Leonard groeide in Romeinse kringen, wanneer hij de uitzonderlijke eer kreeg om in 1999 voor de Romeinse curie de vastenretraite te preken. In 2001 nam hij samen met de toenmalige kardinaal Ratzinger deel aan het liturgisch congres in de abdij Notre-Dame-de-Fontgombault. Hij gaf enthousiast uitvoering aan de richtlijn van paus Benedictus, waarbij de Latijnse mis weer aangemoedigd werd.
Bisschop Léonard is een harde werker. Zijn bekommernis om asielzoekers en daklozen is bekend. Zijn (kleine) successen om de priesteropleiding te stimuleren zijn het evenzeer. Maar het is ook een man die controversen niet uit de weg gaat: een blad voor de mond nemen is er niet bij. Dat hij daarbij in aanvaring komt met de holebi-beweging, ziet hij gewoon als een uitdrukking van de officiële kerkelijke leer. En ook de universiteit mag op zijn minst een kritische grootkanselier verwachten: de gefronste wenkbrauwen van Rome over allerlei medische technieken, zullen ook wel in zijn gelaat weerspiegeld worden.
Is bisschop Leonard conservatief? Wellicht past dat etiket wel bij hem. De vraag is alleen of conservatief gelijk is aan slecht. Als je ziet hoe de wereld in een impasse dreigt te geraken en hoe de mens zozeer klungelt aan zijn lichaam dat er nu weer een bericht verscheen dat jongens die proefbuisbabys waren, minder vruchtbaar zouden zijn, ... dan is het nog maar de vraag of de christelijke boodschap, behalve die van naastenliefde en edelmoedigheid, er ook niet één moet zijn van respect voor de natuur. Maar mildheid en diplomatie zijn ook deugden die de ware christen kenmerken.
En morgen wil ik het zeker nog hebben over een zeker heilzaam conservatisme in de liturgie.
Stilaan komen de aankondigingen binnen voor een muzikaal heel rijke tijd: de Goede Week en Pasen. Twee meesterwerken springen daarbij steeds in het oog: de Mattheuspassie van J.S. Bach, eventueel de wat minder ambitieuze Johannespassie van dezelfde meester, en de Messiah van Georg Friedrich Händel. Het lijkt wel of met name voor Pasen er geen andere mogelijkheden zijn om het grootste feest van de christenheid muzikaal te onderlijnen. Kerstmis heeft ook zo zijn topper: het Weihnachtsoratorium van J.S. Bach. Misschien zou het toch leuk zijn om te ontdekken dat Bach drie geestelijke oratoria heeft ge"maakt". Uiteraard dat voor Kerstmis, maar daarnaast ook een Himmelsfahrtoratorium en dan BWV 249: "Kommt eilet und laufet, ihr flüchtigen Füsse", zijn Paasoratorium. Zoals vaak gebeurde, zeker als Bach in tijdsnood geraakte, heeft hij de muziek genomen die hij al vroeger gebruikt had en er nu een aangepaste tekst op gezet. Dat neemt echter niet weg dat dit Paasoratorium programmeren een verademing zou zijn in het stilaan afgezaagde paaslandschap. En waarom eens niet kijken naar het (dichter bij ons) paasoratorium van Jan Zwart. Populair bij protestantse gemeenten.
Om succes te hebben in de muziek moet je niet alleen een goed musicus zijn, maar ook een fijne neus hebben voor zaken te doen en gevoelig zijn voor de tijdsgeest. Bovendien kan een invloedrijke sponsor zeker geen kwaad. Al die kenmerken waren verenigd in Georg Friedrich Händel, op die ene kleine misrekening na toen hij het hof van Hannover verliet om naar Engeland te gaan. Hij had zich dan ook niet kunnen voorstellen dat een Hannover later koning van Engeland zou worden. Maar daar kwam dan zijn muzikaal talent uiteindelijk toch weer bovendrijven, en hij werd een succesvol directeur van King's Opera. Anders verging het Nicola Porpora (Napels 1686 - Napels 3 maart 1768). Muzikaal talent in overvloed, maar niet altijd even gelukkig in zijn carrière. Al tijdens zijn muziekstudie kon hij nauwelijks de eindjes aan mekaar knopen, bijlessen in muziek aan zijn medestudenten hielden hem toch in leven. Later, als hij verschillende succesvolle opera's geschreven had, werd hij naar Engeland gehaald door de "tegenstanders" van King's Opera, wanneer de adel een eigen operahuis wilde oprichten. Al had zijn Adrianna in Naxos een geweldig succes, en al gebruikte hij de sterrencast van Händel, met onder meer Farinelli, de concurrentieslag met Händel verloor hij definitief. Hij stierf in armoede, zozeer zelfs dat zijn muzikanten gratis voor zijn begrafenis moesten optreden. Maar zijn muziek .... een beetje vergeten maar ontroerend mooi.
Het zal dit jaar 50 jaar geleden zijn dat de "indépendance" in Congo tot stand kwam. Ik was nog een jongentje toen ik voor de eerste keer de Missa Luba hoorde en dacht dat ik meteen de Congolse ziel gevangen hoorde in muziek. Die mis werd echter geschreven door een blanke pater, zij het dat hij toch goed geluisterd had naar wat er onder de zwarten leefde. Ten onrechte zou je - met al die onheilsberichten uit Congo- denken dat er ook voor de muziekale cultuur maar weinig plaats is in dit door oorlogen geteisterd land, maar dat is dan buiten de natuur van deze mensen gerekend. Typ je bvb. op Google iets in van "musique congolaise religieuze" dan verdrink je in de ritmes en gezangen, in het Frans, in het Lingala, weet ik veel. De moeite waard om deze schatkamer open te maken.
Koor&Stem roept alle koren op om in 2011 een werk van Vic Nees, groot of klein, te programmeren. Zo wordt 2011 een echt Nees-jaar. Want in 2011 mag de belangrijkste koorcomponist van België, Vic Nees, 75 kaarsjes uitblazen en dat moet gevierd worden!
Na zijn studies compositie bij Flor Peeters aan het Koninklijk Vlaams Conservatorium in Antwerpen studeerde hij koordirectie in Hamburg bij Kurt Thomas. Hij was van 1961 tot 1970 producer bij de BRT en vervolgens tot 1996 dirigent van het omroepkoor. Vic Nees speelde een belangrijke rol in het Belgische koorleven en was jurylid in talrijke internationale koorfestivals.
Omwille van zijn directie-ervaring met niet-professionele koren en zijn regelmatig engagement in activiteiten in het amateurcircuit, voelt hij de grenzen van het amateurzingen feilloos aan en kan hij zo nieuwe technieken aanpassen aan de doelgroep. Sinds 1994 is hij lid van de Koninklijke Vlaamse Academie van België. Als componist legt hij zich voornamelijk toe op het vocale repertoire. In België en Nederland worden zijn werken gerangschikt bij de belangrijkste van de eeuw. Zijn composities staan op het repertoire van vele koren in en buiten Europa. Zo wordt zijn Magnificat wereldwijd gezongen.
Ik knijp er eventjes tussenuit om met de ganse familie, 8 groten en 5 kleintjes, een weekendje naar de Ardennen te gaan. Dit is een jaarlijks terugkerend iets, en het aantal blijft maar groeien. Ik hoop dat jullie allemaal een reuzefijn weekend hebben. Maandag zien we mekaar terug. Daaaaagggg
Het is heel leuk om te zien dat in de koorwereld heel wat beweegt op het gebied van samenwerking, van het ontwikkelen van gemeenschappelijke projecten, waarbij koren vanonder de kerktoren komen om met respect voor hun eigenheid naar buiten te treden en op die manier het zingen promoten en te laten zien hoe het koorleven in Vlaanderen meer dan ooit de moeite waard is. De tijd van grote oratoriumkoren lijkt voorbij maar dat neemt niet weg dat er zeker toekomst is voor grote producties en/of manifestaties.
In Mechelen wordt er momenteel driftig gedacht en gewerkt aan de opening van het Festival van Vlaanderen/Mechelen waarbij de koren zowel in 2010 als 2011 een grote rol zullen spelen. Over Zingen tot Morgenvroeg van Koor & Stem hebben we het al meer dan genoeg gehad: de organisatoren laten iedere keer weten dat de inschrijvingsperiode echt afgesloten is en melden dan telkens het aantal deelnemers (ze begonnen met 1000, lieten dan weten dat ze 1500 zangers verwachtten, gingen dan op zoek naar een tribune voor 1700 deelnemers en nu zijn we met zn 1800 inschrijving echt afgesloten !?). Antwerpen blijft niet achter. Op 16 mei, één dag en één jaar voor de opening van het MAS(Museum aan de stroom) lanceert Antwerpen Boekenstad het derde stadsgedicht van Peter Holvoet-Hanssen. Het Torenlied is een gedicht in liedvorm. Het kondigt de komst van een nieuwe toren aan (De Toren van het Volk doet verdacht veel denken aan de Tempel van de Rede uit de Franse revolutie, maar allé). Antwerpse koren gaan die dag het Torenlied massaal uitvoeren.
De koorwedstrijden voor Oost-Vlaanderen zijn weer achter de rug. Als Sint-Niklazenaar ben ik nogal fier op de prestatie van Gynaika, al heb ik daar geen enkele verdienste aan, maar een beetje chauvinisme mag toch wel eens. Als enige werd dit jaar Gynaika in eredivisie bevestigd. Gynaika is het meisjeskoor van Onze Lieve Vrouw Presentatie en staat sinds 1998 onder leiding van Godfried Van de Vyvere. Voordien was zuster Rita (was ze wel 1m50 groot?) de drijvende kracht. Godfried bracht echter een nieuwe dimensie en een nooit gekende artistieke kwaliteit. Van harte proficiat!
Is er een mooiere dag om je verjaardag te vieren dan Valentijn? 60 jaar geleden kwam er een klein Valentijntje ter wereld en vorige zondag mocht die in de Roma in Borgerhout zijn zestigste verjaardag beleven samen met een rits Vlaamse zangers die hun bewondering voor één van Vlaanderens iconen niet onder stoelen of banken steken. Hij leeft hard, hij is zanger, dichter, clown. In oktober 2009 hebben de luisteraars van Radio 1 "Twee meisjes" tot het beste liedje ooit verkozen. Hulde dus aan Raymond Van het Groenewoud, die nu in zoveel koren in Vlaanderen geëerd wordt tijdens de repetities voor "Zingen tot morgenvroeg".
Oostende, cultuurstad is van start geaan en het kan niet anders of James Ensor speelt daarin een belangrijke rol
James Sidney Edouard Ensor is op 13 april 1860 te Oostende geboren als oudste - één jaar later komt zus Mietche ter wereld - uit een Engelse vader James Frederic Ensor (1835-1887) en een Vlaamse moeder Marie Louise Catharine Haegheman (1835-1915), die een souvenirwinkel met o.a. schelpen en maskers drijven in de Langestraat en vanaf 1876 in de Vlaanderenstraat.
In de souvernirwinkel van zijn grootouders maakt een papegaai kabaal; het ruikt er naar schimmel en katten, maar vooral naar de zure urine van omas aapje, dat in de schelpen plast. Het beest ligt aan de ketting [ ] wanneer hij op een grote opgezette vis kruipt, is het effect bepaald duivels. Met dit soort fantastische beschrijvingen is Mins versie van het levensverhaal van James Sidney Edouard Ensor helemaal doorspekt.
Over zijn schilderkunst gaan we het niet hebben, een monografie volstaat niet om zijn genie te tonen. We wandelen wel verder in zijn huis in de Vlaanderenstraat.
De piano en het harmonium herinneren aan Ensors muzikale bedrijvigheid. Hij componeerde de balletmuziek La gamme damour en de Marche des Rotariens Ostendais. Het harmonium was een geschenk van Albin en Emma Lambotte-Protin. Emma was Ensors trouwste mecenas.
Minder bekend wellicht, zijn de muzikale ambities van de veelbesproken kunstenaar. "La Gamme d'Amour, een flirt voor marjonetten" (1911) werd zijn meest omvangrijke creatie. Hij schreef het scenario, improviseerde de hele muziekcompositie en tekende voor de decors en de kostuums.
Als deze blog dienst doet als een stuk persoonlijk dagboek, dan weet ik niet goed wat ik vandaag moet noteren omwille van ... teveel dingen die moeten vermeld worden.
Eerst nog eventjes over vorige zaterdag: de kennismakingsrepetitie van Koor en Stem met de bundel "Zingen tot morgenvroeg". Een leuke namiddag met een stevige vertegenwoordiging van KORILE en MUSICA AD NIVES. In drie uren zijn wij er in geslaagd een aanzienlijk deel van het repertorium van 2 mei door te zingen en onszelf er nog maar eens van te overtuigen dat zingen in groep keileuk kan zijn. Voor mijzelf was het al een kleine voorafbeelding van wat op grote schaal gebeurt tijdens een zangweek: ik heb er al zin in om naar Pecs te gaan. Als er nog kandidaten zijn, dan is het nu dringend het moment om mij te contacteren. Je zal niet weten wat je overkomt.
Ik noteer ook alvast dat ik de komende dagen nog iets moet zeggen over Raymond Van het Groenewoud (60!) en over Oostende cultuurstad, waar onze grote schilder Ensor - die ook een niet onverdienstelijk amateurmusicus was - in de picture staat.
Twee dagen geleden stuurde onze onvergelijkelijke schatbewaarder van KORILE, Lieve Van Obbergen, een filmpje van You Tube door dat gemaakt werd op de centrale markt in Valencia (Spanje). Operazangersn vermomd als marktkramers zijn hun ding aan het doen, tot plotseling uit de luidsprekers Verdi weerklinkt en dan ... We moeten natuurlijk niet zo ver gaan, ook het Centraal Station in Antwerpen beleefde zijn eigen Sound of Music. En kijk eens hoe leuk zingen kan zijn met André Rieu De wereld wordt er vast beter van!.
Grootvorst Vladimir van Kiev kwam aan het bewind in 980.
Aan hem wordt de kerstening van Rusland toegeschreven.
In de Primary Chronicle wordt beschreven hoe Vladimir, na consultatie van zijn Bojaren, gezanten stuurde om de verschillende godsdiensten van de naburige landen te bestuderen. Hun verslagen waren opmerkelijk. De Islam viel af (er heerst alleen maar duisternis en droefheid) omwille van het alcoholverbod en het verbod op varkensvlees. Bij die gelegenheid zei Vladimir: Drinken is de vreugde van de Rus. Het Jodendom dat hij liet onderzoeken bij de Chazaren ,vond geen genade in zijn ogen omdat de val van Jeruzalem duidelijk aantoonde dat God de Joden hadverlaten.Bleef het Christendom. In de Duitse kerken zagen zijn gezanten geen schoonheid. Maar in Byzantium maakten zij een Goddelijke Liturgie mee in de Hagia Sophia en zij rapporteerden:wij wisten niet langer of wij in de hemel of op aarde waren.
In 988 laat Vladimir zich dopen in Chersonesos. Volgens de overlevering krijgt hij daarbij het gezicht terug, dat hij door een oogziekte tijdelijk verloren had. Vanaf de Krim komt hij met zijn nieuwe bruid naar Kiev terug. Deze vorm van bekering sprak veel meer tot de verbeelding van de Kievse bevolking.
Nadat hij de leden van zijn familie bekeerd heeft, en zijn vele vrouwen verstoten heeft, laat Vladimir het houten afgodsbeeld van Perun neerhalen, door paarden meeslepen en geselen voor het in de Dnejpr geworpen wordt. Hij beveelt ook alle inwoners van Kiev zich te laten dopen tijdens een massale doopplechtigheid. Iedereen werd opgeroepen naar de Dnjepr te komen, waarna de priesters vanaf de oever de doopgebeden voorlazen, waarbij hele groepen inwoners onder dezelfde naam aangeroepen werden.
Dit winterweer is bij uitstek het moment dat ik terugdenk aan de onvergetelijke momenten die ik in Sint Petersburg doorbracht. Hoe Elena, ingeduffeld in haar bontmantel, mij kwam wekken om in het ochtenddonker door de knisperende sneeuw te stappen naar de kerk van het "Vergoten bloed" en daar te luisteren naar de orthodoxe gezangen. Oude mensen die zich bekruisten, jonge moeders die hun kind de borst gaven tijdens de urenlange dienst, de statige bewegingen van de metropoliet en de popes, de berookte iconen in het halfduister. Misschien hadden mijn russische vrienden gelijk, toen ze zegden dat ik een russische ziel heb.
De idee kwam misschien oorspronkelijk van Jan Hoet, maar nu komt de rage terug overgewaaid vanuit Nederland: kunst in de huiskamer. Alhoewel heel origineel is het natuurlijk ook niet: bij de aristocratie en later ook bij de bourgeoisie bestond al lang de gewoonte om concerten te geven in het eigen "huisje". De obligate virtuoos was dan een gelegenheid om te pronken, of om mekaar gewoon te ontmoeten (vaak een leuke rendezvous plaats voor jonge mensen, die dan met smachtende blik én naar de kunstenaar én naar een verre geliefde keken). Nu is het een verregaande vorm van cocooning of customizing in de eigen omgeving. Wel leuk om in direct contact met je toehoorders een kleine performance te geven, als ... je het niet nodig hebt om de foutjes in een grote ruimte te verdoezelen.
We kunnen er natuurlijk niet langs: vandaag is het de zeventigste verjaardag van één van Vlaanderens meest gekende liedzangers, zeker bij de net iets oudere generaties: WILLEM VERMANDERE. Het is niet zo zeker dat hij zichzelf ook in de eerste plaats als liedzanger beschouwt. Deze filosoof uit Veurne vindt dat hij eigenlijk beeldend kunstenaar is. Van zijn liedjes zitten er sommige in het collectief geheugen van Vlaanderen, van zijn beelden vindt hij dat ze eeuwigheidswaarde hebben. Of hij indertijd een goede godsdienstleraar was, weet ik niet. Maar dat hij de snaren van je ziel kan raken daar ben ik zeker van. ls je naar Wikipedia kijkt dan worden daar enkele van zijn voornaamste liederen opgesomd, en wellicht is dat lijstje nog juist ook. Maar voor mij blijft onvergetelijk het lied dat hij schreef bij de dood van zijn kleinkind Runeke.
Ik ben Carlo (Carlo Claes), geboren op 20 september 1944. Als je goed telt weet je hoe oud / jong ik ben. Enkele jaren geleden gaf ik mijn job als resoc-coördinator van Waas en Dender op om met brugpensioen te gaan. Sindsdien kan ik mij aan mijn echte passie wijden: de koormuziek. Ik dirigeer twee koren: Fiori Musicali uit Sint-Niklaas en het Hanswijkkoor in Mechelen. Zo ontmoet ik iedere week een hoop fijne, lieve mensen. Maar hier is de wereld nog veel groter. Dus kom ik nu ook jou tegen.
