Tijd voor EHBO

Na de rijlessen kan ik meestal wel wat EHBO gebruiken, en dat deed me eraan denken dat ik jullie weer wat nuttige eerste hulptips moest geven. Vandaag bespreken we wat je zoal kan doen bij verdrinkingen, ernstige bloedingen, hartaanvallen, shock en elektrocuties.

1) Ernstige bloedingen

Dit gaat niet over banale sneetjes in de vinger, maar over bloedingen waar serieus wat bloed naar buiten komt. Die moet je altijd ernstig nemen, want het slachtoffer kan al in levensgevaar komen als hij 1 – 1,5 liter bloed verliest!

Bij een ernstige uitwendige bloeding loopt het bloed snel & hevig uit de wonde, of spuit hete r zelfs uit (dan is er een slagader geraakt)!

Wat doe je eraan?

Veiligheid eerst! Vermijd indien mogelijk contact met het bloed van het slachtoffer – AIDS is géén irreële bedreiging. Probeer handschoenen aan te doen of pak een dikke, zuivere doek.

Stelp de bloeding door met de doek druk uit te oefenen op de wonde. Nog beter is als je dit door het slachtoffer zelf laat doen, maar dat gaat vaak niet. Als het een lidmaat betreft: breng dat in hoogstand. Dit betekent dat je het lidmaat in de hoogte brengt, op een niveau hoger dan het hart. Bij een arm: laat het slachtoffer stabiel neerzitten, houd zijn arm omhoog in die mate dat de elleboog een hoek van ongeveer 90 graden bevat, ondersteun de arm. Bij een been: laat het slachtoffer neerliggen en leg iets onder het been – of hou het desnoods zelf wat omhoog.

Bind het lidmaat niet af! Daarmee bereik je slechts twee dingen: a)als je het goed doet, zorg je ervoor dat het lidmaat gewoonweg afsterft, b) als je het slecht doet, zorg je ervoor dat het bloed er werkelijk uit zal spuiten.

Het afbinden van ledematen mag je in feite alleen maar doen als laatste redmiddel, bv. als het lidmaat in dermate toestand is dat je het toch als verloren kan beschouwen (deels afgerukt ofzo, of enorm vééél grote, gapende wondes waaruit bloed spuit), of als er nog slachtoffers zijn die echte reanimatie nodig hebben – je kan immers niet stelpen bij de ene en beademen bij de andere.

Leg zo mogelijk een steriel drukverband aan. Materiaal daarvoor moet in de EHBO-kit van je auto te vinden zijn. Anders moet je je uit de slag trekken met zakdoeken, keukenhandoeken, stropdassen, lakens…improviseren mag best. Je drukt een prop daarvan op de wonde en brengt daarrond een verband aan. Wat als de bloeding niet stopt? Leg met wat zwachtels, stuk stof etc enkele platte knopen rond het verband, steek een hard, langwerpig voorwerp door 1 van de knopen en draaien maar. Let wel dat de huid er niet tussen komt te zitten (het slachtoffer zal wel al genoeg afzien vrees ik).

Als er een vreemd voorwerp zit in de wonde, ruk die er dan niet uit.

Verwittig zo snel mogelijk de 112, en beschrijf altijd de toestand van het slachtoffer, vermeld de plaats waar je bent etc…

Bij een inwendige bloeding zie je meestal een blauwige verkleuring op de buik, die plaats kan ook hard aanvoelen. Het slachtoffer zal klagen over vreselijk pijn daar. Je kan zelf niet veel doen, behalve het slachtoffer op zijn rug op de grond leggen (al dan niet op een deken), zijn benen wat in de hoogte leggen en zo snel mogelijk de 112 te alarmeren.

Zowel bij inwendige als uitwendige bloedingen kan het slachtoffer in shock geraken door het ernstige bloedverlies. Dat is erg gevaarlijk! De huid voelt koud aan, koud zweet breekt uit, het slachtoffer kan misselijk zijn, de hartslag wordt zwak en snel en de ademhaling oppervlakkig. Het slachtoffer is vaak op een vreemde manier berustend. Geef hem geen eten of drinken! Zorg dat de temperatuur van het slachtoffer stabiel blijft. Vermijd dat hij nog meer pijn lijdt. Waarschuw altijd zo snel mogelijk de 112!

2) Elektrocutie

Veiligheid eerst: schakel direct de stroom uit. Raak een slachtoffer dat nog in contact is met de stroombron nooit aan! Begin dan met de reanimatie indien nodig. Koel eventuele brandwonden en dek ze steriel af. Zorg dat gebroken ledematen onbeweeglijk blijven. Verwittig uiteraard de 112 als de toestand ernstig is. Het is aan te raden om sowieso op controle te gaan in het ziekenhuis (natuurlijk niet als je een schokje hebt gehad bij het openen van je autoportier hé).

3) Verdrinking

Eerst en vooral: spring nooit een verdrinkend iemand achterna als je zelf niet zeer goed kan zwemmen. De sterkte van de stroming, de koelte van het water en de hinder van de kledij worden fors onderschat. Gooi hem liever iets drijvends toe, bv een stuk hout, boei, een lege jerrykan (goed, de olieprijzen zijn hoog maar nog steeds niet hoger dan een mensenleven). Of gooi anders een touw.

Waarschuw de redders of de 112, vermeld er altijd bij dat het om een verdrinking gaat. Als je hem er zelf uit hebt uit kunnen halen en je moet reanimeren, geef het dan niet te snel op. Onderkoeling is, hoe tegenstrijdig het ook klinkt, in het voordeel van een slachtoffer met ademhalingsstilstand.

De kans is groot dat het slachtoffer nogal gevuld is met water. Leg hem op zijn buik over je knie, zorg dat de poep het hoogste punt is. De zwaartekracht laat het water (en waarschijnlijk nog een hoop onsmakelijke dingen zoals de laatste maaltijd) er gemakkelijker uitlopen. Mond-op-mondbeademing is hierna weliswaar wat minder smakelijk, maar toch effectiever.

4) Hartaanval

De symptomen bij lichte hartaanval of Angor zijn: pijn onder borstbeen, zweten, misselijkheid, het slachtoffer voelt zich niet goed…

Wat doe je eraan?

Laat het slachtoffer (stabiel) neerzitten. Zorg dat er wat frisse lucht is. Zorg dat hij rustig blijft. Stel gerichte vragen als: “hebt u dit al eerder gehad?”, “was dat hetzelfde gevoel”, “bent u hartpatiënt en hebt u uw medicatie bij?”. Meestal is dat laatste wel het geval, en dan geef je hem een pilletje dat hij onder de tong moet leggen. Verwittig de hulpdiensten maar blijf liefst bij het slachtoffer, en zeg hem dit ook. Bij rust zal de toestand van het slachtoffer na een tijd verbeteren.

Als het slachtoffer antwoordt dat de pijn nu toch wel meer is dan de vorige keer, of dat “het gevoel anders is”, moet je je toch wel zorgen beginnen maken. Dit kan een hartinfarct zijn! Zeker als het slachtoffer ook klaagt over pijn die uitstraalt naar de arm, maag, schouders en als de klachten begonnen zijn in een toestand van rust! De toestand van het slachtoffer zal ook niet verbeteren in rust en/of na inname van zijn medicatie (dit kan geen kwaad, however…) Probeer de polslag te controleren, en doe verder hetzelfde als bij een Angor. Waarschuw onmiddellijk de 112 en vermeld zeker dat het om een hartinfarct gaat! Controleer dan steeds de vitale functies.

Breng mensen met een hartaanval nooit zelf naar het ziekenhuis! De kans dat de toestand onderweg verergert is niet gering, en probeer maar eens een bewusteloos iemand uit een auto te krijgen.

Voor de rest kan je zelf helaas niet veel doen. Het is een kwestie van de symptomen tijdig juist te interpreteren. Hetzelfde geldt voor een beroerte (herseninfarct). Als iemand klaagt over langdurige, hevige hoofdpijn, verward is, raar spreekt en nogal vreemde antwoorden geeft, eenzijdige spierverzwakkingen/-verlammingen heeft of heel erg ongewone dingen begint te doen (zoals met een koffielepeltje roeren in het gebak;-), dan wordt het tijd om de hulpdiensten te alarmeren. Denk nooit zomaar: die wordt een beetje seniel of een dagje ouder! Wat je dan verder nog kan doen, is hem in een stabiele zithouding te zetten en beginnen reanimeren indien nodig.