Aan wat een dirigent denkt, als het koor vals zingt
Iedereen die in een koor zingt, kent het wel: je begint aan een stuk en gaandeweg voel je dat je eigenlijk niet meer op toon zit. Meestal zijn we bezig met zakken (soms gebeurt het tegenovergestelde, maar dat is veel gemakkelijker te verhelpen). Als dat tijdens een repetitie gebeurt dan kan de dirigent of de begeleider met het nodige sarcasme na het slotakkoord het zijn koorleden nog eens goed inpeperen door het eigenlijk juiste akkoord eens flink op de piano te laten horen.
Globaal kan men zeggen dat bij detoneren (= het van de juiste toonhoogte geraken) in neerwaartse zin de zanger(es) te weinig 'doet of kan en dat bij detoneren in opwaartse richting men te veel 'doet of denkt te 'kunnen. Hetzelfde geldt voor de dirigent: dirigeert hij te slap, te klein, te laag, te futloos, te weinig enthousiast, of 'doet-hij-of-zij-zo maar-wat, dan moet het koor wel zakken, of het wil of niet. Wordt er evenwel te gespannen, te groot, te hoog, te druk, te nerveus of met veel te veel onnodige gebaren gedirigeerd, dan moet het koor wel stijgen, of het wil of niet.
Zingen is voor het overgrote deel luisteractiviteit, voor een kleiner gedeelte zangactiviteit. Als te luid gezongen wordt en er meer naar de eigen stem dan naar die van de buren geluisterd wordt is men op de verkeerde weg. Kortom: luisteren (bij meerstemmige muziek naar andere dan de eigen koorstem, is wezenlijk.
Laat vooraf het orgel of de piano kort preluderen op het gezang, het oor went aan de tonaliteit. Een vluchtig orgelakkoord is vaak onvoldoende voor eengoed begin.
Voorwaarde voor zuiver zingen is dat men in het koor elkaar (én de andere stemmen in geval van meerstemmigheid) kan horen. Ook in de kerk: wees niet tevreden met zo maar een opstelling, of met één die door de traditie vanzelfsprekend is geworden. Experimenteer met het creëren van een andere opstelling, een andere plaats, etc. Een groot koor, opgesteld in vier rechte rijen achter elkaar: waarschijnlijk zullen de mannenstemmen nauwelijks iets van de vrouwenstemmen horen, bijgevolg niet zuiver kunnen intoneren. Hetzelfde koor, twee rijen dik opgesteld in een grote halve cirkel zal wél in staat zijn te horen wat en hoe de andere stemmen zingen!
Inzingen voor de repetitie is nodig om de stem 'op te warmen, om geactiveerd te worden, om tot rust en ontspanning gebracht te worden.
En natuurlijk denkt de dirigent: verdorie: ik heb het weer niet goed(genoeg) gedaan.
Misschien de moment om nog eens aan mijn passie toe te geven. En dus komt er hier een oproep. Zoals je weet zou ik bij de rondhaling van oud papier zelfs de stad afdoen, moest ik dat durven; om te kijken of er toch niemand een boek weggooit. Boeken moet je wegggooien, maar koesteren ... en als je uitgekoesterd bent ... misschien aan mij een seintje geven. Dan maak je mijn dag weeral helemaal goed.
Boeken die je kwijt wil? Speciaal ook : kerkboeken die liggen te zuchten op je zolder? Kwijl, kwijl, kwijl ... als die nu eens tot bij mij geraakten.
Ik ben ondertussen al ruim 240 pagina's ver met mijn vulgariserende geschiedenis van Rusland, ik vrees dat het een manuscript wordt dat wel eens een turf van 400 bladzijden zou kunnen gaan worden, want iedere keer opnieuw ontdek je nieuwe facetten die je toch ook eventjes wil belichten. En ondertussen draaien de radertjes maar verder: er zijn al een paar thema's die ik wat uitgebreider wil onderzoeken. En wat dacht je: in eerste instantie zouden ze wel eens allemaal met muziek kunnen te maken hebben: klokken in de muziek (zowel naar thema als naar gebruik), of de opvattingen over de dood in de muziek, of zullen we eens kijken wat de engelen allemaal komen doen in de kunst? Als ik het allemaal zo bekijk, heb ik nog veel tijd in dit leven en nog negen andere levens nodig om mijn nieuwsgierigheid te bevredigen. Ik had liever in de renaissance geleefd: toen was het nog mogelijk om een homo universalis te zijn met een encyclopedische kennis.
We hadden het twee dagen geleden over Morini. Met zijn spitsbroeder Marco Beasley maakt hij regelmatig eigenzinnige concerten van barokmuziek. Niet netjes afgeborsteld, maar performances die misschien nog het best de Italiaanse ziel bloot leggen. Beasley is een Napolitaanse tenor die zijn Britse naam dankt aan zijn vader. Beasley ontwikkelde een techniek die de stem volledig natuurlijk laat klinken. Dat zorgt voor heel wat opschudding in het wereldje van de oude muziek.Oude Napolitaanse liederen op deze wijze vertolken, dat kan nog net. Maar hetzelfde doen met Monteverdi of Caccini is al heel wat minder vanzelfsprekend. Toch is het met de muziek van Claudio Monteverdi (1567-1643) en zijn tijdgenoten dat Marco Beasley en het ensemble Acordone beroemd zijn geworden.
Vandaag nemen een dagje vrijaf bij Musica ad Nives. De boog kan niet altijd gespannen staan, en zeker na een uitvoering zoals die van vorige zondag moet je eventjes ontladen. Ik heb nog niks gezegd over de uitvoering zelf. Het blijft opmerkelijk dat het koor zijn betere niveaus behaalt als het in zijn eigen thuisbasis mag zingen, ook al zijn de akoestische omstandigheden moeilijk. Het werd een mooie aangepaste viering voor het feest van Pasen, met onze eigen creatie van de Messe Brève n° 7 van Gounod. Wij hebben ze zeer snel kunnen aanleren en uitvoeren op een niveau dat de aanwezigen zeker heeft kunnen bekoren. De mooiste momenten vond ik persoonlijk het Agnus Dei en het Sanctus. We hernemen ze nog een keertje met Allerheiligen. Met onze organist had ik een klein meningsverschilletje, maar wel een leuk. Hij voorspelde dat er geen kat zou zingen bij het intredelied, maar het publiek gaf hem ongelijk (of het zou moeten zijn dat het allemaal ervaren play-backers waren). Misschien moeten we ons één van de volgende keren net iets verder wagen in zo een samenwerking. Dat verhoogt het liturgisch belang van een koor en kan bovendien tot heel interessante uitvoeringen leiden.
Nu haal ik al wel eens meer nieuwigheden uit Klara, maar deze keer hebben zij mij toch echt aangenaam verrast tijdens een gesprek met Willem Vermandere. Toen deze vermeldde dat hij regelmatig lange brieven schrijft naar het oecumenisch klooster van Chevetogne, kwam daarop de reactie met muziek van Guido Morini. Morini werd geboren in Milaan in 1959. Hij studeerde af als organist en claveximbelspeler en legde zich toe op de praktijk van de basso continuo en de improvisatie. Maar juist zoals een kapelmeester uit de vroegere tijd heeft hij ook zijn eigen composities gemaakt: concertprogramma's, performances, oratorios en liturgische muziek. Om hem te kennen moet je maar eventjes naar zijn muziek luisteren: fascinerend en betoverend.
Op 8 mei a.s zet het ensemble Polyfoon onder leiding van Lieven De Roo twee Engelse componisten op de affiche met quasi dezelfde naam. Allebei heten ze John; zij het dat de ene een R meer heeft (Taverner) en al geboren werd in 1490. De andere Tavener zag het levenslicht in 1944. Beiden hebben zij een groot religieus oeuvre gecomponeerd. De hedendaagse John is sinds zijn bekering tot de Grieks-Orthodoxe kerk één van de belangrijkste nieuwe componisten die geïnspireerd is door de aloude orthodoxe liturgie. Werk van hem werd bijvoorbeeld uitgevoerd op de begrafenis van prinses Di, en zijn kerstlied "The Lamb" is over heel de wereld bekend. Sint Norbertuskerk - Antwerpen (Dageraadsplaats) - 8 mei 2010 - 20.30 u
Ik heb een ontdekking gedaan, al zal ik daarmee wel in een hele schare terecht komen die al veel langer dan ik Iain Pearshebben leren kennen. Een jaartje of zo geleden werd bij een van mijn talrijke bezoeken aan de Standaardboekhandel mijn aandacht getrokken door een vuistdik zwart boek met Het goud van de waarheid in zwierige gouden letters boven een sinistere schedel. Het boek nam me mee naar het Oxford van de 17e eeuw waar doctor Robert Grove vermoord werd. Als schuldige werd Blundy aangewezen, een mooie maar arme vrouw. Vier compleet van elkaar verschillende ooggetuigen vertellen elk hun vaak contradictorische versie van de moord. Slechts één van hen spreekt de waarheid.
Wat mij toen zo fascineerde was de verschillende kijk van mensen op éénzelfde gebeurtenis. En nu ben ik dus volop bezig aan een al even dik boek van diezelfde Pears, journalist en kunstcriticus die aan de universiteit van Oxford studeerde. Alhoewel het over een heel andere tijd gaat, het Groot-Brittanië van het begin van de twintigste eeuw, is de techniek hetzelfde: een gebeurtenis wordt vanuit verschillende gezichtspunten verteld en laat zien hoe beperkt ons zicht is op gebeurtenissen en daden van de mens. Dat de schrijver dit zo indringend weet te vertellen, maakt hem voor mij tot één van de beste (misdaad)auteurs van de laatste decennia. Zijn nieuwste boek heet De val van Stone. Een echte aanrader.
Ziezo, de paasklokken zijn al bijna terug gearriveerd met een vracht paaseieren zowel voor de kinderen (die grote sloebers willen er ook nog!) als de kleinkinderen. Hier gaat het natuurlijk om chocolade. In Rusland was het ooit wel eens anders.Pasen is er - zoals overigens hier - een belangrijke feestdag, waarbij het de gewoonte is/was om elkaar cadeautjes te geven. Vaak waren dit mooi versierde eieren omdat zij een symbool van vruchtbaarheid zijn. In 1885 gaf tsaar Alexander III zijn juwelier Fabergé de opdracht een paasei te maken voor zijn echtgenote tsarina Marina Fjodorovna. En daar mee was het Fabergé-ei geboren. De tsarina was zo opgetogen met het geschenk dat zij Fabergé tot hofjuwelier benoemde met de opdracht ieder jaar een nieuw paasei te maken, telkens uniek, en met een speciaal thema. Dit ging door tot aan de Russische revolutie. In het totaal zijn er 50 Fabergé-eieren gemaakt, die elk miljoenen waard zijn. 10 zijn er verloren gegaan, de rest is over heel de wereld verspreid: o.a. koningin Elisabeth heeft er vijf in haar bezit gekregen.
Na het middagnieuws van 13 uur, heb je op Klara een heel mooi muzikaal programma onder de naam "Café Zimmermann". Deze week worden we er ondergedompeld in de pracht van de passiemuziek. Zo is er morgen een integrale uitvoering van de Mattheuspassie met het Collegium Vocale. Maar weten jullie ook waarom dit programma nu juist de naam van een café meekreeg? Oorspronkelijk was het een etablissement van Gottfried Zimmermann in de Sankt Katharinastrasse in Leipzig. In de 18e eeuw was er wekelijks een concert door het Collegium Musicum, een ensemble gesticht door Georg Friedrich Telemann, wat tussen 1729 en 1739 geleid werd door Johann Sebastian Bach. Op het programma stonden dan profane cantates en instrumentale muziek. In die tijd was er een bloeiend muzikaal leven in Leipzig, niet in het minst omdat er talrijke bezoekers kwamen voor Bach of om gewoonweg deel te nemen aan de muziekscene. Het repertorium was dan ook zeer omvangrijk, met werk van Telemann, Bach, maar ook van talrijke Europese componisten. Die muziek werd meegebracht hetzij in partituurvorm, hetzij in het hoofd van de vreemde bezoekers.
Als wij het in KORILE over Jef hebben, dan zitten we niet dadelijk te rekenen hoe oud hij ondertussen geworden is, het moet ergens iets zijn met een 8 ervoor. Maar dat zal wel fout zijn, als we hem zien binnenduikelen na een stevige fietstocht. We denken aan Jef als de man die een monument is in het Mechels muziekleven: als dirigent, als zanger (wat een tenor), als vader. Hij werd onderwijzer, medewerker van de toenmalige ASLK, en is blijkbaar nu met pensioen: de tijd waarin je geen tijd genoeg hebt om alles te doen wat je wil. Hij is de entertainer van ons koor, de steunpilaar van de tenoren. En ... hij staat op de shortlist van verdienstelijke Mechelaars. Ik zou het wel weten als ik in de jury zat. Maar wat ook de uitslag mag wezen, bij ons heeft hij sowieso al gewonnen.
Gisteren kreeg ik dé verrassing van dit jaar: in mijn correspondentie met een Jordaanse vrouw kwam toevallig aan de orde dat zij, als moslima niet mag zingen in het openbaar. Ik sta een beetje perplex want ik heb natuurlijk zowel in Turkije als in Marokko anders gezien. Dit wil ik nu eens echt gaan uitzoeken: ik heb er nooit bij stilgestaan dat dit wel eens de reden zou kunnen zijn waarom we zo weinig horen over een koorleven bij de allochtonen in ons land. Mocht iemand van jullie mij op het goede spoor kunnen zetten .... In elk geval is het zo dat in de Islam muziek in de moskee niet voorkomt blijkbaar. En juist de religieuze gezangen waren één van de pijlers in de ontwikkeling van de Westerse muziek. Gek hé hoe weinig zekerheden we hebben in onze interculturele samenleving.
Bloggen is leuk omdat je van de hak op de tak kan springen. En er is altijd wel een excuus om iets of iemand onder de spotlichten te plaatsen. De verjaardagskalender is er eentje van. Dus vandaag ff aandacht voor C.V. Stanford die op 29 maart 1924 in Londen stierf.Zijn werk leeft vooral voort in zijn kerkmuziek. Hij is ellicht de meest gespeelde componist in de Anglicaanse kerk. Al jaren droom ik ervan om zijn "Iustorum anime" uit te voeren, maar het geschikte koor heb ik er nog niet voor gehad. Ik zal dus nog maar wat blijven dromen en hopen.
In het veelbekeken programma van Annemie Struyf "In Godsnaam" werd een (heel onvolkomen) beeld geschetst van enkele wereldreligies. Bleven de tv-uitzendingen aan de heel oppervlakkige kant - kijcijfers! - dan waren de nabesprekingen respectievelijk op de radio en op TV met de notoire agnost Siegfried Bracke wel de moeite van het bekijken en beluisteren waard. Eén van de details die aan de orde kwamen was de vraag in hoeverre de jeugd van tegenwoordig zich nog afzet tegen de kerk. Annemie gaf daarover een doordacht antwoord: na de rebellerende 68-ers zijn we nu toe aan een generatie die de ballast van het verleden niet meer meedraagt, maar bovendien ook geen notie meer heeft van fundamentele begrippen over onze godsdienst. Ongehinderd door enige feitenkennis, stappen de mensen van vandaag fluitend en onwetend door het leven. In TV-programma's als Blokken of De Slimste Mens wordt een ontstellend gebrek aan kennis van de basisfeiten van het geloof tentoon gespreid. Ik was vanmorgen in de viering van Palmzondag die door de parochie aangegrepen was om de toekomstige eerste communicantjes uit te nodigen. Ineens was er een heel andere sfeer in de kerk, met al die jonge ouders die toch moesten meekomen met hun kindjes. Na de mis werden er traditiegetrouw palmtakken uitgedeeld. Hoorde ik een vader zeggen: "nu hebben we de palm, en nu nog eens een kruis gaan zoeken thuis". O tempora, o mores.
Het is gisteren een genoeglijke avond geworden in de volle collegekerk in Sint-Niklaas waar Bo Holten o.m. het radiokoor vande VRT doorheen 3 verschillende versies van het Stabat Mater loodste. De eerste twee waren van respectievelijk vader Alessandro en zoon Domenico Scarllatti. Tussen beiden - zij het uiteraard maar één generatie verschillend - ligt een wereld van onderscheid. Het werk van Domenico is een barokke weelde van 10-stemmig koor, in een uiterst complexe structuur waarin je als toehoorder ofwel Himalaya's van genot beklimt, of verdrinkt in de diepe donkere zee van zoveel muzikaal geweld. Gelukkig dat er een pauze kwam voor men Pergolesi aanpaakte, die veel verstilder en emotioneler het leed van de treurende moeder weet te verklanken. Ook als Holten een musicus met een grote renommé, en ook al presteerde het koor op een echt hoog niveau (complimentje speciaal voor onze stadsgenoot tenor Paul Foubert), toch zullen we maar heel fier blijven op onze goden die de naam Van Nevel dragen. Het was een mooie avond, heel mooi zelfs. Maar we zijn dan ook zo uitermate verwend in Vlaanderen.
Vanavond is er in de Collegekerk van Sint-Niklaas een concert met het Vlaams Radiokoor waar, zeer gepast voor deze tijd van het jaar, aandacht wordt besteed aan het Stabat Mater.
Er zijn veel melodieën, vooral van volksliederen waar meerdere teksten op gemaakt zijn. Toch ken ik maar één tekst die telkens weer door andere componisten gebruikt werd om er muziek op te zetten, met name dit Stabat Mater. De tekst van dit gedicht beschrijft het aangrijpendste moment uit de geschiedenis van Jesus Christus, namelijk als zijn moeder moet toezien hoe haar Zoon gekruisigd is. Sinds de Middeleeuwen hebben naar het schijnt meer dan vierhonderd componisten het Stabat Mater op muziek gezet. Wie het gedicht oorspronkelijk schreef is giswerk, maar meestal wordt Jacopone da Todi (ca. 1128-1306) als schrijver genoemd.
Vandaag gaan we dus kunnen luisteren naar versies van Pergolesi/Scarlatti.
Ik ben Carlo (Carlo Claes), geboren op 20 september 1944. Als je goed telt weet je hoe oud / jong ik ben. Enkele jaren geleden gaf ik mijn job als resoc-coördinator van Waas en Dender op om met brugpensioen te gaan. Sindsdien kan ik mij aan mijn echte passie wijden: de koormuziek. Ik dirigeer twee koren: Fiori Musicali uit Sint-Niklaas en het Hanswijkkoor in Mechelen. Zo ontmoet ik iedere week een hoop fijne, lieve mensen. Maar hier is de wereld nog veel groter. Dus kom ik nu ook jou tegen.
