Over stemmen gesproken: kennen jullie Sissel? Sissel Kyrkjebø, Noorse 41-jarige zangeres. Al heel vroeg gestart als musicalzangeres (sopraan) was haar leven een aaneenschakeling van topevents, waarbij optredens met Carreras en Placido Domingo haar even gemakkelijk afgingen als duetten met Charles Aznavour of Peter Joback. Ze zong voor de opening van Olympische Winterspelen, voor prins Charles van Engeland en koningin Margaretha van Denemarken. In de "Lord of the Rings" nam ze de sopraansolo voor haar rekening. Zelfs een Poulsenroos werd naar haar genoemd om dat zij "spreads joy among us with her wonderfull voice". Een roos om naar te kijken, een engel om te horen.
Iets voor halftien druppelden de "troepen" van MaN binnen in het Provinciaal Vormingscentrum in Malle, achteraf gezien een ideale plek om te verzamelen. Koffie en thee stonden klaar om ons wakker te maken en de dag goedgezind in te zetten. Na de nodige opwarming konden we er tegenaan gaan met een heel gevarieerd programma dat vooral de bedoeling had veel nieuwe muziek te lezen en gereed te maken voor de komende repetities. Het ging dan zowel om de ontdekking van het klankidioom van de Messe Brève n° 7 van Gounod als om de bundel van Zingen tot Morgenvroeg. Er werd ook ijverig gestudeerd aan "Verleih uns Frieden" van Felix Mendelssohn. Veel rust werd de koorleden niet gegund. Zo een koordag is de ideale gelegenheid om hard te werken. Het resultaat mocht er dan ook zijn: ik ben er zeker van dat deze zondag bijna het equivalent was van 4 doordeweekse repetities. En meer: eindelijk hadden we toch eventjes de tijd om wat met mekaar te kletsen en zo de banden binnen onze groep nog wat meer aan te halen. Ik heb niet veel bedrukte gezichten gezien, eerder tenoren ontdekt die creative invulling gaven aan de teksten, sopranen die goedlachs de mannen van repliek dienden, alten die gesterkt door de lekkere cake van hun dames met sneltreinvaart nieuwe dingen zongen, en bassen die au grand complet spontaan opdeelden in diepe en nog diepere stemmen. Dank u wel voor de fijne dag en ... tot donderdag.
Muziek roept bij mij vaak heel natuurlijke beelden op, heel persoonlijke, vaak romantische: diep doorvoeld en mij ontroerend tot in de diepste vezels van mijn persoon. Blijkbaar ben ik niet de enigste. Het Adagio for Strings van Barber waar ik het gisteren over had heeft heel wat dramatische (fictie of werkelijkheid) beelden begeleid. Wie herinnert zich niet de film Platoon waar soldaten kinderen uit de brandende hel van de oorlog wegdragen. En de muziek werd ook als achtergrond gebruikt voor de documentaire over 9/11. En de ondertussen wat vergeten Tsunami kreeg dit Adagio mee. Niet verwonderlijk dat Barber er later een koorversie van maakte op de tekst van het Agnus Dei: Gij die alle leed van de wereld draagt, ontferm u over ons.
29 jaar geleden stierf Samuel Barber op 71-jarige leeftijd in New York. Hij wist al heel vroeg dat hij zijn leven aan de muziek zou wijden. Op 9-jarige leeftijd schreef hij aan zijn moeder : "Mijn bestemming is het componist te worden, en ik ben zeker dat ik het word ... Verlang niet van mij deze zaak te vergeten en te gaan voetballen - alstublieft." Zijn muziek is postromantisch, ook al is hij jonger dan bvb. Arnold Schönberg. Zijn Adagio voor Strijkers is wereldberoemd, voor de eerste keer werd het gedirigeerd door Arturo Toscanini in 1938. Als je nu het verdriet van de wereld wil horen dan moet je daar maar naar luisteren. Op dit ogenblik had het evengoed kunnen heten: Song for Haiti.
Gisteren ben ik toevallig op de website van het koor Cantagilli op bezoek geweest. Laat me eerst al mar zeggen dat ik het een bijzonder goede site vind voor een koor: volledig, praktisch, en - voor de liefhebbers - uitnodigend. Een complimentje voor de (onbekende) webmaster is wel op zijn plaats. Het is ondertussen al tien jaar geleden dat ik het toenmalige Sint Gregoriuskoor voor het laatst mocht dirigeren. Wat worden we oud! Ik herinner me nog altijd hoe ik in de living van de koster in Sint Gillis Waas (Marcel Van de Vyvere - vader van Godfried) afspraken maakte over het dirigeren van het toen zeer bescheiden parochiekoor. Zeventien jaar ben ik er blijven dirigeren en ik ben nog altijd dankbaar voor de vele mooie momenten die ik daar kon meemaken. In de historiek op hun website vermelden ze wel en en ander. Ik ben echter nog meer verheugd dat Cantagilli ondertussen zo een mooi parcours aflegt. Als je niet weet wat doen, luister dan maar eens naar de echt mooie voorbeelden van hun zang: voor mij heimwee, voor jou genieten.
Musica ad Nives begint zondag te studeren aan de "Messe brève n° 7" van Gounod. De term Missa brevis (letterlijk: korte mis) kan verschillende betekenissen hebben. Bij Haydn en Mozart kan het willen zeggen dat de verschillende stemmen in langere stukken (denk aan het Gloria en het Credo) de tekstgedeelten over mekaar schuiven zodat het geheel wat rapper vooruit gaat. Vaak bedoelt men ook dat niet alle gedeelten van de plechtige mis (missa solemnis) gecomponeerd zijn. In het geval van onze Gounod is er geen Credo. Bij Bach gaat het in zijn 4 "korte missen" om de Lutherse interpretatie: alleen een Kyrie en een Gloria zijn er dan.
Daar word ik nu echt goed gezind van se. Zo een leuke repetitie gisterenavond bij KORILE. Om te beginnen: een nieuw sopraantje (hartelijk welkom Kathleen). En het goede nieuws is nog niet gedaan: volgende week zou er nog een nieuwelingske komen opduiken. De gestage groei van het koor laat het allerbeste verhopen voor de toekomst. Ik moet dringend eens de gemiddelde leeftijd van KORILE berekenen, maar ik heb zo het gevoel dat die echt goed begint te liggen. Zoals overal is het mannensegment een beetje dunner (maar niet minder goed), alhoewel ... vijf bassen en vijf teneoen, daar kan je al heel wat mee aanvangen. En ook de bundel 'Zingen tot Morgenvroeg' is plezierig om mee te werken. Een mooie mix van oud en nieuw, met regelmatig een 'Aha-erlebnis'. Ook de tenoren waren gelukkig, want de inschrijvingen voor het komende koorfeest lopen als een trein. KORILE bloeit!
Eén van de vaak voorkomende zorgen van koorbesturen is het vinden en houden van een betaalbaar repetitielokaal. Als je aan een kerk verbonden bent, heb je misschien geluk. In de zestiger jaren werden vzw's opgericht die de originele naam 'Parochiale Werken' e.d.m. droegen en die het beheer van allerlei lokalen voor hun rekening namen. Het geluk bestond er dan in dat verenigingen die direct gerelateerd waren aan de kerk voor een gunstprijsje een lokaal konden gebruiken. Andere koren moeten dikwijls op zoek naar een plaats die een beetje akoestisch verantwoord is en die ook de nodige plaats biedt om het materiaal van het koor bij te houden. Maar betaalbaarheid blijkt een ander paar mouwen. Koren zijn nu eenmaal niet rijk, en hebben nogal wat kosten: een onkostenvergoeding voor hun dirigent, materiaal, kleine attenties voor hun leden... Het is dus rijden en omzien. Verhuurders wezen gewaarschuwd: het koor dat gewoonlijk maar één avond per week gebruik maakt van een lokaal is geen melkkoe. Tenzij gemeentebesturen een inspanning doen om gepast onderkomen te verschaffen (of te subsidiëren), zullen de besturen echt wel kritisch gaan shoppen. Tradities zijn er om te bewaren waar mogelijk, maar over boord te gooien waar wenselijk.
Tomasso Albinoni (1671-17 januari 1751) was de zoon van een rijke Venetiaanse koopman. Hij was een begenadigd zanger en violist. In het totaal componeerde hij waarschijnlijk zo een 81 opera's, 99 sonates, 59 concerti en 9 symfonieën. Een groot deel van zijn werk is verloren gegaan tijdens het bombardement van Dresden in 1944. Zijn meest bekende werk: het Adagio voor Strijkers is een zogenaamde reconstructie die in 1958 gepubliceerd werd door ene Remo Giazotto. Achteraf gezien bleek dit helemaal geen werk van Albinoni te zijn, maar een stuk in zijn stijl door die Giazotto zelf geschreven. Bach was een groot bewonderaar van Albinoni en componeerde twee fuga's op themas van Albinoni.
Gisteren heb ik het manuscript van "Kijken naar muziek" beëindigd: 232 blz over muziek in de beeldende kunsten. Nu kan ik rustig verder werken aan een ander onderwerp dat mij bezighoudt: opvattingen over sterven in de verschillende culturen. Dat is geen kwestie van morbiditeit, maar het proberen ontdekken van de diepste drijfveren en verwachtingen van mensen over hun voortbestaan. Gestorven graan wordt brood.
Als je je een beetje verdiept in de petite histoire van de muziek kom je de meest smeuïge verhalen tegen. Dag Allemaal zou er duimen en vingers van afgelikt hebben. En Sex in the City heeft er niks aan. Neem nu ENRICO TOSELLI gestorven op 15 januari 1926 in Firenze (waar hij 43 jaar eerder geboren was). Hij was een Italiaans componist en virtuoos pianist. Van zijn composities werd Serenata, dat hij oorspronkelijk voor viool en piano schreef, een ware wereldhit. Zijn grootste faam heeft hij echter te danken aan de liefdesaffaire die hij had met de Saksische kroonprinses Louise. Zij verliet hem zelfs voor haar man, de laaatste Saksische koning Frederik August en hun zes kinderen. In 1907 trouwde Toselli met de dertien jaar oudere prinses bij wie hij ook nog een kind kreeg. Hun huwelijk strandde na vijf jaar. En prinses Louise eindigde haar leven in Brussel als bloemenverkoopster.
Als we het toch over moord en doodslag hebben: één van de opvallende buitenbeentjes uit de 16e eeuwse muziek is Carlo Gesualdo. Een onschuldige luisteraar zou het heel moeilijk hebben om hem op het juiste tijdstip te plaatsen op de tijdlijn van de muziekgeschiedenis.
De naam Gesualdo is niet alleen verbonden met zijn werk als componist maar ook met een misdaad die hij op 16 oktober 1590 heeft begaan. Carlo Gesualdo vermoordde zijn vrouw Maria d'Avaloz en haar minnaar Fabrizio Carafa nadat hij ze op heterdaad betrapte. Aangezien het een edelman niet paste zijn vrouw eigenhandig te vermoorden liet Carlo Gesualdo, prins van Verosa, zich bijstaan door enkele bedienden. Ze drongen de slaapkamer van prinses Maria Gesualdo d'Avaloz binnen, betrapten haar en haar minnaar volgens een oud verslag in flagrante delicto en losten enkele schoten, waarna Gesualdo de buik van zijn echtgenote met 53 messteken openreet. De dood van Maria en haar geliefde Fabrizio Carafa, hertog van Andria, schokte niet alleen heel Napels maar drong door tot in alle uithoeken van Italië en was onderwerp van menige versregel. Gesualdo werd niet vervolgd omdat het om eerwraak ging. Maar hij werd wel heel zijn leven geplaagd door wroeging. Volgens de overlevering liet hij zich dagelijks door een dienaar geselen.
Als we hier regelmatig al eens geboorte- of sterfdagen onder de aandacht brengen, dan gaat het meestal over personen die de mensheid iets bijgebracht hebben. We hebben dan een goed aanleiding om ons geheugen op te frissen en eventueel een paar leuke anecdotes te voorschijn te brengen. Ik denk niet dat de verjaardag van vandaag ons ook maar een stukje beter maakt, tenzij dat het erkennen van slechte eigenschappen in sommige mensen ons iets leert over onszelf. Op 13 januari 2004 pleegde Harold Shipman in zijn cel zelfmoord. Zegt de naam u niets? Het gaat om één van de meest performante (hehe) seriemoordenaars die wij kennen. Het was een Engels huisarts die veroordeeld was wegens (bewezen) moord op 15 personen, alhoewel hij serieus verdacht werd vanhet ombrengen van 215 mensen (sommigen spreken van 400). Hij ging - in tegenstelling met wat we nu in ons landje beleven - nooit over tot bekentenissen. De media besteden deze dagen al genoeg aandacht aan wat er in Halen gebeurd is (Halen, het dorp van mijn grootmoeder en mijn moeder). Horror voor de goegemeente, diepmenselijk drama voor de families die er mee te maken krijgen.
Als we vanavond met KORILE repeteren voor het evenement Zingen tot Morgenvroeg, dan komen we ongetwijfeld één van de onvergetelijke toppers van Wannes Van de Velde tegen: "Ik wil deze nacht in de straten gaan dwalen". Mooi toch hoe Koor en Stem gevestigd is in de Zirkstraat in Antwerpen op enige huizen afstand van het geboortehuis van Van de Velde. Zijn vader was metaalbewerker en heel goede zanger, zijn moeder een zingende naaister. De Zirkstraat hoort bij het Schipperskwartier, het huis (zij woonden boven een winkel) bestaat nog steeds: nu is er El Valenciano gevestigd. Is het toevallig dat een groot stuk van het repertoire in het onvervalst Antwaarps is, en het andere deel juist Spaanse muziek bevat?
Voor de lezers onder ons die een thriller weten te waarderen en wier geheugen nog niet afgestompt is: er is meer dan Pieter Aspe en Larsson, meer dan Jef Geeraerts en Ngaio Marsh. 44 jaar geleden stierf de "Queen of the crime" Agatha Christie. Van haar 66 detectiveromans en 20 toneelstukken werden meer dan 4 miljard exemplaren gedrukt, in 56 talen. Zij was de geestelijke moeder van Hercule Poirot, een Belgische detective en van de oude Britse speurneus Miss Marple. Er is nog werk aan de winkel voor de huidige generatie.
In 1725 wordt voor het eerst een klarinet gebruikt in een zesstemmige mis van de componist Faber, kapelmeester van de Antwerpse kathedraal.
In 1745 worden de eerste vier gekende concerti voor klarinet en orkest gecomponeerd door Johann Melchior Molter. Hij schreef voor een instrument in D, voorzien van drie kleppen. Dit instrument heeft een heel hoge toon en sommigen beschouwen dan ook eerder het concerto van Johann Stamitz (1749) als eerste concerto voor een volwaardige klarinet.
In 1758 is het beroemde orkest van keurvorst Karl Theodor van Mannheim een van de eersten om zijn houtblazerssectie (fluiten, hobo's en fagotten) met een klarinet uit te breiden. Het is op deze klarinetten dat Mozart verliefd wordt en waarvoor hij dus (meer bepaald voor zijn logebroeder Anton Stadler) zijn beroemd concerto zal schrijven. Dat dit legendarische concerto eigenlijk een zaak was van logebroeders onder elkaar is niet helemaal toevallig, want de klarinet wordt ook wel hét vrijmetselaarsinstrument bij uitstek genoemd, omdat het de "warmte onder de logebroeders" zo goed kan weergeven!
Er bestaat een grote club van verzamelaars die zich bezighouden met muziekuitgaven uit de 19e en de 20e eeuw. Het worden dan ook stilaan rariteiten die fel gegeerd zijn. Gisteren kreeg je al twee voorbeeldjes, ik wil er vandaag nog een paar bovenop doen. Het zijn soms echte pareltjes.
Ik ben in mijn boek nu bezig met een hoofdstuk dat gaat over muziekuitgaven. En heus niet alleen over de prachtige manusvripten waariedere initiaal een schilderijtje op zich zelf is. Tijdens de beginjaren van de radio werd er heel wat muziek gedrukt die - om te verkopen - een leuke voorzijde heeft: voorwaar een spiegel van de maatschappij. Soms is het ordinair, maar soms zijn het pareltjes of hebben ze een bijzondere historische waarde.
Ik ben Carlo (Carlo Claes), geboren op 20 september 1944. Als je goed telt weet je hoe oud / jong ik ben. Enkele jaren geleden gaf ik mijn job als resoc-coördinator van Waas en Dender op om met brugpensioen te gaan. Sindsdien kan ik mij aan mijn echte passie wijden: de koormuziek. Ik dirigeer twee koren: Fiori Musicali uit Sint-Niklaas en het Hanswijkkoor in Mechelen. Zo ontmoet ik iedere week een hoop fijne, lieve mensen. Maar hier is de wereld nog veel groter. Dus kom ik nu ook jou tegen.
