Koren zijn organisaties die zich, midden een enorme waaier van vrijetijdsaanbod, moetenzien staande te houden en zich - bij voorkeur met succes - dienen te profileren. Als je een groep van zeg maar 60 mensen wil samenhouden, enthousiasmeren en een bezigheid wil geven die op een aangepast cultureel niveau staat, dan is het niet meer voldoende dat er een paar goedwillende lieve mensen af en toe samen komen om gezellig te "besturen". Goede planning van het onthaal en de communicatie met de leden, financieel beheer en subsidiologie, representatie in koepels of in adviesraden, efficiënte public relations, archivering en partituurbeheer ... het zijn even zo veel randvoorwaarden die een koor maken tot wat het is. Koor & Stem kunnen wellicht ook daar bij adviseren.
Het is wel niet de gewoonte op deze blog, maar voor een keertje mag het wel.
Bij Roularta Books is vorig jaar verschenen het Lexicon van de Vlaamse componistengeboren na 1800. Een turf van 950 bladzijden. Op de achterflap van dit geweldige werk lezen wij: "het belangrijkste van dit boek is dat het er is. Nooit eerder konden biografische gegevens van méér dan 2000 Vlaamse componisten worden geconsluteerd in één handig lexicon.
Minister Bert Anciaux schrijft in het voorwoord: Informatie vinden over 19e- en 20e-eeuwse Vlaamse componisten was tot hiertoe bijna een onmogelijke opdracht, zeker wanneer het minder bekende figuren betrof. Het kwam meestal neer op het bijeensprokkelen van schaarse en verspreide gegevens in bibliotheken en archieven of op het internet. Veel van die componisten die nu vergeten zijn, verdienen nochtans onze aandacht; vaak hebben zij waardevol werk nagelaten en sommigen waren in hun tijd tot ver buiten de grenzen bekend.
Een absolute (maar prijzige) aanrader voor musicologen en andere dirigenten!
Walvissen, met name de bultrug en de blauwe vinvis, staan bekend om hun gezangen. Voor deze waterdieren zijn geluiden zeer belangrijk: geuren verspreiden zich in het water veel langzamer en het zicht is in water zeer beperkt. Het gehoor is voor walvissen dan ook van ongekend belang. Net als veel andere dieren gebruiken ook walvissen geluiden om paringsdrang te tonen. Of het een vorm van flirten is, of dat de muziek wordt gemaakt als competitie tussen mannetjeswalvissen is niet bekend, maar de bultrug en de blauwe vinvis, de enige walvissen die walvisgezangen produceren, laten hun muziek alleen in het paringsseizoen klinken.
Walvismuziek bestaat uit noten van tussen de 20 Hz en 10 kHz en kan van geluidssterkte wisselen. Deze muziek is onder te verdelen in frasen, die op zichzelf ook weer onderverdeeld worden in twee subfrasen, van beiden ongeveer 10 seconden. Frasen bestaan uit vier tot zes tonen, en worden meestal 2 tot 4 minuten lang herhaald. In totaal varieert de lengte van walvisgezangen van 30 minuten tot soms enkele dagen lang.
Opvallend kenmerk is dat walvissen hun gezangen jarenlang kunnen onthouden. Soms verandert er in al die jaren slechts één noot aan een gezang. Ook interessant is het feit dat walvissen in een bepaalde regio soortgelijke gezangen zingen, terwijl er in andere regio's hele andere liederen klinken.
1 september is weer voorbij. Gisteren had de krant De Standaard zijn layout aangepast en over telkens over twee bladzijden stonden bovenaan de opinies en verwachtingen van een aantal bekende Vlamingen over de school. Opmerkelijk was het aantal pleidooien voor het herwaarderen van vakken als geschiedenis, Latijn, en ... muziek. Natuurlijk zal de minister weer eens wijzen op ons uitgebreid netwerk van muziekscholen, natuurlijk zullen we het weer eens gaan hebben over het toegenomen aantal taken dat de scholen moeten opnemen. Wonder toch dat onze cultuur gestoeld is op onderwijs in de zeven "artes liberales" waar de muziek één van de zeven is. Waarom zijn we dat vergeten?
Als een operazanger een wat duurder woord wil gebruiken om te zeggen dat hij niet in zijn beste doen was, dan zegt hij: "ik was niet goed gedisponeerd". Om een goede zangprestatie te verzekeren, zijn er heel wat elementen nodig die optimaal moeten samenspelen: je algemene gezondheidstoestand, de juiste tonus van je spieren, vrije ademhaling, een goede conditie van je stembanden, onbelemmerde resonantieruimten (neus, sinussen), oren die toelaten dat je jezelf kan corrigeren. Ook mentale fitheid en psychisch welbevinden spelen een belangrijke rol. Het inzingen voor een repetitie of een uitvoering zijn van heel groot belang om je helemaal klaar te zetten om een mooie prestatie te leveren.
Maar natuurlijk is er ook hier een wisselwerking. Wie van ons heeft al niet eens ondervonden dat je vol zorgen of een beetje vermoeid aan een koorrepetitie begint, en na de afloop ervan vaststelt dat je weer helemaal opgekikkerd bent. Gezond zingen maakt je nog gezonder!
Volgend jaar (2009) zal het tweehonderd jaar geleden zijn dat Darwin werd geboren. Je weet wel: de man die de evolutietheorie op poten zette. Hoe mijn armen en benen geëvolueerd zijn vanuit iets visachtig, kan ik me nog voorstellen, maar vanwaar is onze schoonheidsbeleving ontstaan? Moet mij eens dringend gaan bezighouden met het zingen van walvissen, en de melodie van een vogel.
Wie schrijft, die blijft. Alhoewel ... de meeste schrijvers kunnen zich nauwelijks verheugen op het feit dat hun boeken nog een tijd onder het stof van muffe bibliotheekreserves zullen liggen om daarna ... Het is niet aan iedereen gegeven om de eeuwigheid te troseren zoals Shakespeare, Vergilius, Tolstoi, en andere Baudelaires.
Maar wat met een zanger? Muziek maken en zingen is a fortiori een vluchtig iets, nauwelijks heeft de lucht getrild of de klank is reeds verdwenen. In het slechtste geval krijg je een weergalm van 12 seconden (de kathedraal van Canterbury). En voor topuitvoeringen zijn er de dragers als CD, DVD, of van vroeger de LP. Hoe die de tand des tijds doorstaan is nog maar de vraag.
En toch! Wie zingt doet meer dan een steen verleggen in de rivier. In zijn beste momenten heeft de zang het hart van de luisteraar beroerd, hem mooier, menselijker, beter, vollediger gemaakt. Muziek is de stem der engelen die de snaren van de ziel laat trillen. Vreugde, verdriet, ontroering, melancholie zijn emoties die door de muziek verdiept en verhevigd worden. Als zo iemand kan aanspreken, zal de wereld er nooit meer hetzelfde uit zien.
Op zaterdag 13 september ( 9.00 in de school Tourmalijn) is er de koordag van het Ruysscheveldekoor: een absoluut noodzakelijke dag om onze aanloop te nemen naar het kerstconcert. Probeer in je hart te kijken om te zien of je echt wel een heel belangrijk excuus hebt om er niet te zijn. Al te dikwijls kiest men voor een gemakkelijkheidsoplossing en laat men het koor niet primeren op andere zaken. Dze keer mag je dat niet doen. In een koor zijn betekent een engagement!
Een paar dagen geleden hadden we het over SEMU, die zgn kopieerrechten beheert van partituren. Het wordt toch wel hoe langer hoe waziger. Annie Bank (muziekuitgevers uit Nederland - één van de groten van Europa) schrijft in zijn laatste nieuwsbrief: "... wordt ook gesteld dat je voor eigen gebruik van elk origineel één kopie mag hebben. Helaas! We willen nogmaals stellen: een auteursrechtelijk beschermd werk mag nooit in zijn geheel worden gefotokopieerd, ook niet voor eigen gebruik, ook niet één enkel exemplaar, ook niet voor een repetitie of studiedoeleinden ... Ook aan de overeenkomst met Musicopy wordt een merkwaardige draai gegeven, maar een overeenkomst met Musicopy behelst het aanvullend kopiëren: is vlak voor een uitvoering een kop koffie over de bladmuziek gegaan of is er een enkel exemplaar te weinig, dan mag u eventjes een kopie maken. Die kopie moet bij gelegenheid natuurlijk wel vervangen worden. Een overeenkomst met Musicopy is echt geen licentie voor het ongelimiteerd fotokopiëren. " Daarvoor betalen we toch niet aan SEMU? Hou in elk geval je partituren (en je computer) weg van de koffie.
Natuurlijk moet ik jullie in Leest en omstreken er niet aan herinneren dat we morgen opnieuw starten met de repetities. Na zo een lange tijd van onthouding zullen jullie wel gretig zijn (hoop ik). Morgen zijn we er dus weer allemaal in ons vertrouwd lokaal (St. Cecilia). Allemaal? nou ja, Nancy neemt een tijdje verlof wegens te druk met haar pianostudie. Ze heeft in elk geval beloofd dat ze een pintje komt drinken als het heimwee toeslaat.
Weer eens iets anders dan muziek. Ik heb gisteren nog wat zitten werken aan de stamboom van onze familie. Mijn eigen afkomst geraakt al heel gauw in de nevelen van de geschiedenis gehuld, daar is nog heel wat werk aan. Maar die van mijn vrouw ziet er spectaculair uit: als ik naar de oudste van haar rechtstreekse voorouders kijk dan kom ik uit bij ene Wago die in 1190 geboren is. Er zijn nog hopen werk te verzetten om alles wat helderder te maken, maar dit belooft een boeiende zaak te worden.
Bij het begin van het nieuwe werkjaar ben ik nog maar eens naar de website van SEMU gesurft. Niet dat ik veel hoop had dat deze obscure licentieorganisatie, met zetel in Kieldrecht (God betere het!), duidelijker zou worden. Maar je weet maar nooit of ze niet door het evangeliewoord zouden getroffen zijn: er is meer vreugde in de hemel over de bekering van één zondaar dan over negen en negentig rechtvaardigen.
Laat mij echter eerst heel duidelijk zijn: de twee koren die ik dirigeer betalen plichtsgetrouw hun bijdrage aan SEMU. Maar door het gebrek aan openheid van deze organisatie, weten we eigenlijk niet waarvoor we juist betalen, en nog veel minder welke uitgeverijen in het fonds van SEMU zitten. Het is wel heel gemakkelijk voor hen om te zeggen dat de lijst op hun zetel ter beschikking ligt, misschien kan je ze wel inkijken als je er al (binnen) geraakt.
Als de ministers nu eens openheid zouden eisen van dhr Hofkens en co., en hen bijvoorbeeld verplichten een cursus "hoe schrijf ik een duidelijke website" te volgen, en als de verantwoordelijken van SEMU ook nog eens zouden onderworpen worden aan een proef over hun kennis van de recente (Europese en andere) richtlijnen terzake ... dan, ja dan zou het allemaal wat eenvoudiger zijn voor goedmenende koorbesturen, die alleen maar tot doel hebben aan cultuur te doen. Koren zijn voor 95 % geen geldmachines. Kan dit ook gezegd worden over SEMU?
En nog dit: misschien laten we gewoon onze moderne, veelbelovende componisten terzijde en wachten we 70 jaar. Dan staan zij ook op de website http://imslp.org en gaan we vanaf dan hun partituren gratis kunnen uitvoeren.
Ter gelegenheid van zijn 30-jarig bestaan organiseert het bestuur van het Ruysscheveldekoor een reis naar Rome (i.s.m. Fratelzon).
Datum: 8-12 augustus 2009. Prijs voor de koorleden : 650 euro, all-in: vliegtuigreis, transfers naar de luchthavens, 3 maaltijden per dag, metrotickets, toegangen tot de musea, kleine reisgids van Rome, begeleider van Fratelzon. Prijs voor niet-koorleden: 750 euro. Er worden desgevallend 3 programma's voorzien: eentje voor nieuwelingen in Rome, eentje voor doorwinterde Romegangers en eentje voor mensen die wat moeilijk te been zijn.
Indien de bezetting evenwichtig is, kunnen we één of 2 kooroptredens organiseren in Rome.
Gisteren deed ik al een warme oproep om mee te gaan naar het 17e Europa Cantat in Utrecht van 17 tot 26 juli 2009. Ik heb al wat vorige edities meegemaakt, en iedere keer kom ik enthousiast en helemaal opgeladen terug van zo een bijeenkomst waar 3à 4000 zangers van alle hoeken van de wereld bij mekaar komen om de hoogmis van de koormuziek te celebreren. Je moet het meegemaakt hebben om te weten wat het betekent voor jezelf als koorzanger of als dirigent. Je krijgt er nu eenmaal de kans om met gerenommeerde dirigenten uit alle werelddelen werken in te studeren en uit te voeren waar je anders niet aan toe komt. Het is een echt feest dat je nooit meer vergeet.
Ik suggereerde gisteren het atelier waar Psalm 98 van Mendelssohn en de Ambrosian Hymn van Alphonse Diepenbrock voor dubbel koor en orkest zullen aangepakt worden. Er zijn echter misschien nog andere ateliers die je kunnen boeien: Karl Jenkins' Music: hedendaags Fins componist, waarvan het Stabat Mater voor koor en orkest gebracht wordt; Händel's Utrecht Te Deum, o.l.v. onze eigen Florian Heyerick Icons from Central-Eastern Europe met orthodoxe muziek uit Rusland, Oekraïne Servië en Roemenië.
Je zal wel zeggen dat het nog vroeg is om al te beginnen overwegen of je meedoet met Europa Cantat 2009 in Utrecht: 17 tot26 juli 2009 is nog veraf. De brochures zijn al een tijdje in de brievenbus gerold en dan weet je dat ze allemaal wakker worden in Europa. Wil je één van de atliers van je voorkeur, dan moet je er vlug bij zijn.
Ik zou het geweldig vinden, mocht ik volgend jaar met een groepje bekenden naar Utrecht kunnen. Mijn voorkeur gaat uit naar een atelier waarin er Mendelsohn en Diepenbrock gezongen wordt: om duimen en vingers van af te likken. Koor met orkest en solisten.
Neem maar gauw contact met mij dan kunnen we samen inschrijven. Voor de nieuwsgierigen: www.ecu2009.nl
Nu we mekaar zo lang hebben moeten missen, is het ogenblik gekomen om terug van start te gaan met onze koorrepetities. Ik verwacht dan ook iedereen met frisse moed en veel enthousiasme op
woensdag20 augustus 08
19.30 uur stipt
Op het programma staan uiteraard de voorbereiding van onze twee grote concerten.
In een koor zingen is leuk, maar het is ook een engagement. Ik durf hopen dat jullie er even veel zin in hebben als ik, en verwacht dat je zo weinig mogelijk repetities gaat missen (en zeker de koordag van 13 september niet).
Woensdag krijg je ook een uitgebreide nieuwsbrief over het komend jaar, inclusief alles wat je wil weten over onze Romereis en ons jubileumjaar.
De vakantie heeft al lang genoeg geduurd, nu heb ik er echt zin in om terug aan de slag te gaan. Ik heb gisteren een zalig kerst/slaapliedje ontdekt. Italiaans van Perosi: Dormi, non piangere. Dat wordt misschien een cadeautje voor de koordag van het Ruysscheveldekoor, die we op 13 september houden.
En straks bestuursvergadering in Stekene. Het werkjaar gaat beginnen en het is wat speciaal: een lustrumjaar met een paar grote concerten en de Romereis. Of het vergaderen wordt is niet zeker, maar het wordt zeker al een blij weerzien.
Nog maar net terug van Tarragona en Barcelona en nu maken we ons klaar voor een korte trip naar Parijs. Ik verheug mij bijzonder op de Hoogmis op 15 augustus in de Saint Eustachekerk. Het koor stelt niet zo bijzonder veel voor (maar is dit niet typerend voor het hele Franse koorlandschap?). Maar het Vandenheuvel orgel en zijn titualris-organist Jean Guillou zijn schitterend. Een must voor iedere bezoeker van Parijs.
En ondertussen kan je wegdromen bij de rijke geschiedenis van de Saint Eustache. Van de 17e euw tot aan de Franse revolutie was het de "koninklijke parochie", vlakbij het Louvre. Richelieu, Madame de Pompadour en Molière werden hier gedoopt. Lodewijk XIV deed er zijn plechtige communie, en o.m. Lafontaine, maar ook de moeder van Mozart kregen er een begrafenisdienst.
En als we toch aan de kerken bezig zijn: Saint Sulpice staat zeker ook op het programma en dat zeker niet (alleen) om zijn rol in de Da Vinci code. Het Cavaillé-Collorgel is één van de grootste van de wereld en werd bespeeld door groten als Charles-Marie Widor en Marcel Dupré.
Ook gekeken naar de weergaloze opening van de Olympische Spelen in Peking? Prachtig thema ook: "One world, one dream". Ooit wordt het misschien eens waar, en hoe dan ook mogen we er blijven van dromen.
Maar achter dit alles zit competitie die de komende weken hoogtepunten van geluk, en diepe dalen van verslagenheid zal zien. Competities kennen we ook in de muziek: wie van ons kent niet een van de meest prestigieuze wedstrijden van de wereld: de Koningin Elisabethwedstrijd?
Maat vandaag wil ik iets overnemen van Fred Brouwers, uit zijn eerste verzameling "Brouwerijen" uit 1993, waar in hij als volgt vertelt over Louis Marchand. Op 2 februari 1696 werd in Lyon de Franse componist-organist Louis Marchand geboren. De man geniet waarschijnlijk meer bekendheid om zijn muzikale 'confrontatie' met Johann Sebastian Bach dan om zijn artistieke waarde. Nochtans was hij destijds over heel Europa bekend als toetsenimprovisator en als rijkelijk betaalde hoforganist van Lodewijk XIV. Hij trok in zes kerken tegelijk een salaris op, hoewel hij zich daar overal maar even liet horen. Hij vroeg één louis d'or per lesuuur waar vooral vrouwelijke kandidaten zich voor verdrongen. En al gauw werd hij "Jean-Louis pour les intimes" want ze wilden nog wel wat meer dan muziekles. Omdat hij er nogal op losleefde en zijn vrouw had verlaten, hield de koning de helft van zijn salaris in om het direct aan Marchands vrouw te betalen. Tijdens een mis hield hij -pal in het midden van de eredienst - op met spelen. Iedereen dacht dat de maestro onwel was geworden, maar hij gaf later zelf tekst en uitleg aan de koning. Omdat de helft van zijn salaris naar zijn echtgenote ging, vond hij het billijk dat zij dan ook de andere helft van de mis speelde.
Hij werd uit Frankrijk verdreven en kwam aan het hof van Dresden terecht, waar hij zich opnieuw een Parijse status wist te verwerven en waar die memorabele wedstrijd met Bach plaats vond. Er werd een 'match' op het getouw gezet tussen een musicus strijdend voor Frankrijk, en eentje die opkwam voor de Duitse muziek. De proeven : het op zicht spelen van een onbekend muziekstuk, het spelen van een fuga op een opgegeven thema en het vrij improviseren. Net als nu was er publiek, een jury, maar ... slechts één deelnemer. Terwijl de volle zaal naar de wachtende Bach zat te kijken, kwam een bode meedelen dat Marchand uit pure schrik met de ijlpostkoets Dresden had verlaten.
Ik ben Carlo (Carlo Claes), geboren op 20 september 1944. Als je goed telt weet je hoe oud / jong ik ben. Enkele jaren geleden gaf ik mijn job als resoc-coördinator van Waas en Dender op om met brugpensioen te gaan. Sindsdien kan ik mij aan mijn echte passie wijden: de koormuziek. Ik dirigeer twee koren: Fiori Musicali uit Sint-Niklaas en het Hanswijkkoor in Mechelen. Zo ontmoet ik iedere week een hoop fijne, lieve mensen. Maar hier is de wereld nog veel groter. Dus kom ik nu ook jou tegen.
