Gisteren zijn we begonnen met het bekijken van het gregoriaanse gezang Puer natus est, gregoriaans dat de oudste bekende muziek is uit onze Westerse wereld. Hoe oud blijkt wel uit het volgende:
Tussen de jaren 0 en 600 zijn vele verschillende plaatselijke christelijke liturgieën ontstaan, waarvan we niet veel concreet weten. Wel is zeker dat waar het christendom verspreid wordt, de plaatselijke muziek ook een rol speelt in de ontwikkeling van de liturgische muziek. Dat betekent dus grote verschillen tussen de muziek in gebieden als bijvoorbeeld het huidige Italië, Frankrijk en aan de andere kantLibanon en Syrië.
Volgens een legende uit de negende eeuw was paus Gregorius de Grote namelijk de schepper van het hele gregoriaanse repertoire. Een duif zou Gregorius de gezangen in het oor gefluisterd hebben, waarna de heilige ze zingend dicteerde aan een achter een scherm gezeten schrijver. Nieuwsgierig geworden door de vele onderbrekingen in de voordracht van de paus besloot de schrijver een kijkje aan de andere kant van het scherm te nemen. Daar zag hij op de schouder van Gregorius de duif zitten (symbool van de Heilige Geest)
De oorsprong van het Gregoriaans ligt in de muziek van de Joodse synagoge. Daarom zijn als kenmerken uit de Joodse muziek te herkennen:
het responsoriaal gezang (wisselzang tussen voorganger en koor)
de psalmodie ( het reciteren op één toon met een kleine aanhef en slotcadens)
het melismatisch zingen (meerdere tonen worden gezongen op één lettergreep).
Het Gregoriaanse repertoire bestaat uit 3000 overgeleverde melodieën. De belangrijkste functie van het Gregoriaans was de geloofsgemeenschap in een stemming van vroomheid te brengen. De muziek stond dus volledig in dienst van het geloof.
Over hoe het Gregoriaans ritmisch moet worden uitgevoerd zijn de meningen verdeeld. Het is voldoende te weten, dat het ritme vrij is, dus niet gebonden aan vaste maatschema's. Uitvoering van het ritme wordt bepaald door de voordracht van de tekst. Het notenschrift dat in de oudste handschriften voor het Gregoriaans wordt gebruikt,is het neumenschrift. Dit is het begin van muzieknotatie in de westerse muziek: de toonhoogte is bij benadering gegeven als een soort geheugensteun, de ritmische structuur is niet gegeven.
Het Sint Jacobshuys (Centrum voor Koor- en Kerkmuziek, Brugge) organiseert van 2 tot 4 november een compleet studieweekend rond de figuur van Adriaen Willaert, waarin de deelnemers aan de hand van afbeeldingen, partituren, muziekfrgmenten en extra uitleg 3 dagen ondergedompeld worden in de muziek van deze grote Vlaamse polyfonist. De motetten 'O magnum Mysterium', 'In illo tepore stabant', 'Pater Noster', 'Ave Regina coelorum' en het Kyrie uit de Missa Christus resurgens' worden o.l.v. Ignace Thevelein ingestudeerd. Zondag 4 november is er dan het toonmoment in de Sint Jacobskerk in Brugge (inkom gratis). Voor meer info: http://www.sint-jacobshuys.be/internationale-bachdagen/polyfonieweekend
Op zaterdag 20 en zondag 21 april 2013 organiseert het Jeugd-en Kinderkoor De Konsinjoorkes uit Kontich voor de negende maal het KORENFESTIVAL VLAANDEREN. Dit korenfestival voor alle Vlaamse koren gaat door in de St. Martinuskerk te Kontich, telkens van 10.00 tot 17.00 uur. Het Korenfestival Vlaanderen wordt georganiseerd in samenwerking met Koor&Stem vzw, het Gemeentebestuur van Kontich, de Cultuurraad van Kontich en het Sint-Jozefinstituut.
Gerenommeerde juryleden zullen instaan voor een objectieve beoordeling van de deelnemende koren. Meedoen aan dit koortreffen is een mooie gelegenheid om uw koor te laten beoordelen door een competente jury. Naast de hoofdprijs zijn er nog andere interessante prijzen te verdienen. Elk koor krijgt naast een geschreven beoordeling van de jury ook een getuigschrift van de deelname en een geluidsopname van het eigen optreden.
Ieder koor mag in zijn eigen categorie aantreden: van basiskoren tot gerenommeerde koren.
De koordag zit er op. Het was warm voor ons lichaam en verwarmend voor mijn hartje. Ik zal mij eens riskeren aan nominaieve dank-u-welletjes, al is dat levensgevaarlijk wanneer je iemand vergeet. Dank u zangers en zangeressen om te helpen de kerstconcerten op de rails te zetten, jullie waren uiteraard de sterren van de dag. Dank u wel Jenny om in de voormiddag - ondanks de monumentendag waar je man je nodig had - ons te helpen met de damesstemmen en aan de piano. Dank u wel voorzitters voor de versnaperingen die de koffie dubbel lekker lieten smaken. Dank u wel Mia voor het bakken en voor het programma. Dank u wel Simone voor het meeslepen van de partituren. Dank u wel Pascale om ons een voorsmaakje te geven van Pueri concinite. Dank u wel Jacques en Nita voor de steun bij het Engels. Dank u Lieve voor het sleuren met de piano (waar waren de sterke mannen?). Speciaal dank aan hen die voor de eerste keer een koordag durfden meemaken en het overleefd hebben. Dank u René om zo een dag uit te kiezen om te verjaren. Dank u Lina om opa en oma in de figuurlijke bloemetjes te zetten. Dank u wel Puyenbroek dat onze koorkassen spaarde door gans de dag gratis koffie te geven en de zalen voor niets te laten gebruiken. Dank u wel chauffeurs die onze mensen hielpen ter plaatse komen. En nu hé ... wie ben ik vergeten? Ik excuseer mij al op voorhand. Dank u wel zij die vergeten zijn. Tot maandag, dinsdag, donderdag, vrijdag.
Wie lid is van KORILE, Musica ad Nives of Ter Looveren en dit leest tussen halfnegen en halfzes vanavond is ofwel flink fout want hij/zij behoorde op de koordag te zitten in Puyenbroek, of moet oppassen dat hij niet teveel geld uitgeeft met surfen tijdens zijn vakantie. En wie dit niet leest maar toch niet op de koordag was, moet al een heel grondig excuus hebben. Als dat niet het geval is, wens ik je het gezelschap van de heksen van Shakespeare's MacBeth toe. In een koor zijn is geen vrijblijvende bezigheid die je af en toe eens invult als je niks beter denkt te doen te hebben.
Op de tijdlijn van het heelal is de mens nog maar pas verschenen. Maar ondanks deze nietigheid zijn er fracties van seconden waarin er onomkeerbare grootse momenten zijn geweest. Wie zich een beetje bewust is van onze (cultuur)geschiedenis weet bvb. dat 8 september weer één van die dagen is dat je nauwelijks kan kiezen wat het meest memorabel is vandaag. * 8 september 1504: Michelangelo onthult zijn -meer dan 4 meter hoge - David * 8 september 1841: Antonin Dvorak wordt geboren en zal uitgroeien tot één van de grootste componisten van Tsjechië * 8 september 1949: Richard Strauss (niet verwant aan de walsenkoning uit Wenen) sterft op 85-jarige leeftijd in Garmisch-Partenkichen * 8 september 2003: Leni Riefenstahl, fotografe en cineaste, controversieel door haar documentaires die ze voor de nazi's maakte, overlijdt.
De afbeeiding die we kiezen is die van een portret van Liebermann die Richard Strauss schilderde. De muziek zoeken we dan weer bij Dvorak
Isabella Leonarda (6 september 1620 - 25 februari 1704) was een Italiaanse componist uit Novara. Op 16-jarige leftijd trad zij binnen in het Collegio di Sant'Orsola, een ursulinnenklooster, waar zij de rest van haar leven doorbracht. Zij is best bekend voor haar talloze composities die zij gedurende haar kloostertijd schreef en was één van de meest productieve vrouwen van haar tijd. De meeste van haar werken (motetten, geestelijke concert, psalmzettingen, godsdienstige dialogen, Magnificats, missen ...) dragen een dubbele opdracht. Een altijd aan de maagd Maria, de andere aan levende personen zoals de aartsbisschop van Milaan, de bisschop van Novara of keizer Leopold I. Waarschijnlijk had dat alles te maken met de financiële ondersteuning die haar klooster nodig had.
We doen het helemaal niet slecht in Londen op de Paralympics: 4 medailles voor een klein landje als het onze. Heeft natuurlijk veel met training te maken. De stad Mechelen is vooruitziend en draagt zijn steentje bij: op 16 september is er Uit zonder Uitlaat. De stad wordt zgn. autovrij. Waar er vorig jaar nog een vrijgeleide was voor mensen met en handicap die het stadscentrum moesten bereiken, is dit in deze editie blijkbaar niet meer voorzien. Goeie training zullen ze gedacht hebben. Met al die brede voetpaden kan je rustig wat kilometers trainen met de rolstoel. En dan maar door Koor & Stem integratieprojecten laten opzetten!
Het was gisteren niet alleen de eerste schooldag voor meer dan 1 millioen kinderen en leerkrachten, het werd ook een heuglijke dag voor televisiekijkend Vlaanderen. En al heb ik ze dan gemist, ik heb wel gedacht aan Martine Tanghe die er zo te zien stralend uitzag. Hetzelfde geldt trouwens voor een paar dames die ik ken en die door hetzelfde dal zijn gegaan het laatste jaar. Vorige week zei nog iemand tegen mij dat je eigenlijk de eerste periode op heel wat sympathie en begrip kan rekenen, maar dat het tweede deel van het verhaal veel eenzamer verloopt. In elk geval gaat mijn hart uit naar al die vrouwen die eventjes het einde in de ogen hebben gekeken en dan toch met moed de draad terug opnemen. Welcome back, Martine, welcome back aan allen die hetzelfde meemaakten.
Op zaterdag 29 sêptember organiseert Koor & Stem een workshop Gregoriaans in de abdij O.L.Vr. van Nazareth in Brecht. In het thema Advent en Kerst kan je je verdiepen (of kennismaken) met de gregoriaanse gezangen, praktijk en notatie. De dag loopt van 9 tot 17 uur. Je lunchpakket moet je zelf meebrengen, koffie en soep zijn inbegrepen in de prijs). Aanmeldingper mail bij anita.croon@skynet.be. (vermelden "Gregoriaans")
Vandaag herdenkt de orthodoxe kerk Simeon Stylites, één van de meest bizarre heiligen uit de geschiedenis van het christendom. Zijn drang naar zelfkastijding en onthechting van de wereld was zo groot dat hij de laatste 37 jaar van zijn leven doorbracht op een klein platform van 1 m² boven op een zuil. Om toch maar aan de wereld te ontsnappen was "zijn" laatste zuil 15 meter hoog. Zijn eten kreeg hij van kleine jongetjes die er op klommen en hem af en toe wat brood en geitenmelk brachten. Ondanks - of juist dankzij - zijn isolatie was zijn faam over heel het Oostromeinse Rijk verspreid en werden zijn woorden vol eerbied beluisterd door keizer Theodosius II en zijn brief aan keizer Leo I was van doorslaggevende betekenis voor de samenroeping van het concilie van Chalcedon. Simeon kreeg na zijn dood talloze navolgers en het uitzicht van het Oosten werd mee bepaald door de talrijke monniken die bovenop een pilaar gingen leven en 'Styliten' werden genoemd.
Op 1 september 1887 vraagt de Duits / Amerikaanse uitvinder Emile Berliner octrooi aan op de grammofoonplaat. Het patent van de grammofoonspeler zelf berust al bij Edison die eerder het afspelen van geluid met een naald die bewerkte groeven volgt vaslegde: de phonograaf. Gebruikte Edson een rol met was bekleed, Emile Berliner presenteert een platte schijf van 7 inch gemaakt van gevulkaniseerd rubber met een gesneden groef. De plaat heeft een capaciteit van 2 minuten en heeft een snelheid van 30 RPM. Dit is de eerste maal dat er door middel van een zinken "matrijs" platen in massaproductie gemaakt worden. Van 1889 tot eind 1925 maakt de grammofoonplaat een grote ontwikkeling door. De volgende mijlpaal is de in 1925 bij AT&T's Bell Lab ontwikkelde manier om elektronische geluidsopnamen te maken met gebruik van een microfoon.
Vrienden en collega's kennen haar als archeologe en publiciste. Maar Vlaanderen en Europa kennen ook de dame die jarenlang samen met haar voorzitter het gezicht was van het Vlaamse koorleven, de bezielster van de Vlaamse Federatie van Jonge Koren. Was het in Male om de koorweekends in goede banen te leiden, of als lid van de raad van bestuur van de Europese koorfederatie, of gewoon als kritische maar enthousiasmerende bezoekster van haar leden die een concert gaven, naast Monique kan je niet kijken (of horen). Zij deelde gul uit wat zij aan ervaring had. Op 6 oktober vergadert de Executive Board van de Europse koorfederatie in Gent: schitterende gelegenheid om Monique in de bloemetjes te zetten n.a.v. haar 75e verjaardag. Dat gebeurt met een concert om 20 uur in Parnassus, Oude Houtlei 122. Tijdens dit concert optreden van diverse Vlaamse koren, een open singing, een wereldcreatie ... Europa Cantat in Gent.
Michelangelo en Donatello wisten er alles van: de esthetiek van het menselijk lichaam,prachtig verbeeld in hun respectieve Davidbeelden. Daarmee gingen zij terug op schitterende voorbeelden uit de oudheid zoals de discuswerper of de Venus van Milo. Levend werd het als Diane de Poitiers, de maîtresse van koning Hendrik II van Frankrijk, haar borsten ongegeneerd toonde en daarmee alle oude hovelingen likkebaardend liet rondlopen. De esthetiek is echter ver zoek als je naar beelden van de voetbalmatchen kijkt, waar uitzinnige "supporters" staan te dansen met ontbloot bovenlijf, ook al is het putje winter. Bierbuiken en bierblikjes completeren het geheel. En blijkbaar heeft de Oostendse schepen Martine Lesaffre ook geen esthetische ervaring wanneer mannen met ontblote torso door de stad lopen, winkels bezoeken (niet zo proper als er daar van alles gepast wordt) of zich neerploffen op mooie stoelen in een restaurant (mijn goesting is al over). "Welkom in Oostende maar ... doe verdorie een t-shirt aan". De dijk en het strand laten al genoeg onsmakelijke specimen van de mens zien. Ik hoop niet dat buitenards leven hiervan ooit beelden te zien krijgt en deze dan neemt als de menselijke maatstaf.
Weer leesvoer op onze tafel. Carlos Ruiz Zafon is terug met het derde deel van een vierluik over het kerkhof van de vergeten boeken. Na de twee intrigerende boeken "De schaduw van de wind" en "Het spel van de engel" zitten we terug in het Barcelona van de jaren veertig-vijftig. Intrige en emotie, waarin de betovering van boeken, liefde en vriendschap weer net zo een belangrijke rol spelen.
Uitgeverij Signatuur 1 september 2012. 19,95 EUR. Zet je neer en stop niet meer met lezen.
Men kan discussiëren over de rangorde van de koren over heel de wereld, maar voor mij blijft King's College Choir Cambridge de top of the bill. Dit koor dankt zijn ontstaan aan koning Hendrik VI die bij de stichting van het beroemde college in Cambridge in 1441 wilde dat de kerkdiensten in de kapel van het college dagelijks zouden verzorgd worden door een koor. Nog steeds is dit de voornaamste opdracht van het koor, zij het dat zij tegenwoordig zelf instaan voor de evensongs in 3 seizoenen (de rest wordt overgenomen door bezoekende koren). Dit jaar zijn ze elke dag te beluisteren van 29 september tot 1 december, van 15 januari tot 15 maart en van 23 april tot 16 juni, telkens om 17.30 u. Behalve de deze vesperdiensten geeft het koor concerten en maakt tournees over heel de wereld. Muzikaal directeur is sinds een kwart eeuw Stephen Cleobury.
Het King's College Choir is momenteel op tournee in Europa, een unieke gelegenheid om ze life te horen. Saint Malo en Mulhouse zijn al achter de rug maar op 14 september is Rotterdam aan de beurt en op 15 december om 19.30 u geven ze twee korte concerten in de Sint-Bavokathedraal in Gent. Ik beloof je dat je duimen en vingers zal aflikken en heel stil worden bij zoveel schoonheid.
Tijd dat we muziek van Elgar programmeren in ons koor. Edgar Elgar was de zoon van een pianostemmer die zichzelf verschillende instrumenten leerde spelen en op zijn 16e jaar besloot "in de muziek te gaan", al vonden zijn ouders dat hij beter een echte baan zou zoeken. Op zijn 21e jaar werd hij leider van het personeelsorkest van een plaatselijke psychiatrische inrichting (Worcester County Lunatic Asylum). Volgens de directie was muziek heilzaam voor de patienten. Het personeel moest daarom regelmatig concerten geven. Op zijn 32e trouwde Elgar met zijn 8 jaar oudere leerlinge Carolne Alice Roberts, dochter van een hoge officier. Zij verhuisden naar Londen in de hoop dat hier meer werk en succes zou weggelegd zijn. Dit werd een grote tegenvaller: het werk van Elgar sloeg niet aan. Slechts beetje bij beetje groeide het succes en het was pas toen hij de Imperial March componeerde voor het diamanten jubileum van koningin Victoria, dat hij definitief doorbrak. Uiteindelijk werd hij zelfs in de adelstand verheven. Wij kennen Elgar allemaal als de componist van Engelands tweede volkslied "Land of Hope and Glory". Voor ons wordt het een uittreksel uit zijn cantate King Olaf en met name het slotkoor: "As torrents in summer", een climax die Elgar nog nauwelijks bereikte in zijn ander werk.
Nostalgie ... vandaag de laatste IJzerbedevaart "oude stijl". Eén van mijn vroege jeugdherinneringen is de jaarlijkse tocht naar Diksmuide samen met mijn nonkel. In zijn Opel tuften wij de zaterdag naar Diksmuide, zochten - altijd in hetzelfde hotelletje op de markt van het IJzerstadje- onze slaapkamer op (de enige keer ieder jaar dat ik in een tweepersoonsbed bij iemand sliep) om dan een wandelingetje te maken, ergens zeetong met frietjes te gaan eten, en dan via zingende en dansende groepjes jeugd terug naar dé plaats van het gebeuren op zaterdag te gaan: de grote markt waar het spelletje rijkswacht uitdagen plaats vond. En een spelletje was het: kolonel Bastijns, die uit het dorp van mijn nonkel kwam en nog verre familie bleek te zijn, zorgde er voor dat( de betogers aan hun trekken kwamen via een paar charges, desnoods het waterkanon. Iedereen tevreden en op naar de zondag. Mooie momenten met de mis aan de Paxpoort, de toespraken en de zingende massa (toen nog wel), de bloemenhulde, de volksliederen van Vlaanderen, Nederland en Zuid-Afrika, de verhalen over de gebroeders Van Raemdonck, Joe English ... De diepere zin van dit alles zal mij wel ontgaan zijn maar de herinnering blijft. En nu dus het einde van deze traditie. Allicht terecht, want d emancipatiestrijd van Vlaanderen is voor een groot deel gestreden. Blijft de eeuwig actuele boodschap: "nooit meer oorlog". En de hoop dat ons volk blijft zingen.
Ik ben Carlo (Carlo Claes), geboren op 20 september 1944. Als je goed telt weet je hoe oud / jong ik ben. Enkele jaren geleden gaf ik mijn job als resoc-coördinator van Waas en Dender op om met brugpensioen te gaan. Sindsdien kan ik mij aan mijn echte passie wijden: de koormuziek. Ik dirigeer twee koren: Fiori Musicali uit Sint-Niklaas en het Hanswijkkoor in Mechelen. Zo ontmoet ik iedere week een hoop fijne, lieve mensen. Maar hier is de wereld nog veel groter. Dus kom ik nu ook jou tegen.
