HET BEGRIP “MEERWAARDE”

Nationalisten houden pertinent vol dat België geen meerwaarde meer inhoudt voor Vlaanderen. Degene die met de nationalist in debat treedt, zal meestal het tegendeel beweren. Hij zal bijvoorbeeld wijzen op het feit dat België een ondeelbare economische eenheid is. Een nogal zwak argument, aangezien voor de grote bedrijven, voor de multinationals een grens meer of minder niet uitmaakt. We zouden bijna zeggen: integendeel, want hoe meer soevereine regio’s, hoe meer multinationals naar de meest gunstige afzetmarkten kunnen zoeken en als dusdanig regiostaten tegen elkaar kunnen uitspelen, voor gunstigere vestigingsvoorwaarden, voor lagere kosten op arbeid, voor meer soepele milieuregels. Anderen wijzen op de merknaam België. Wellicht houdt die vanuit economisch oogpunt een toegevoerde waarde in. Maar moet men een staat bij elkaar houden om die reden? Vaak hoort men ook dat Vlaanderen Brussel niet mag verliezen, dat België ervoor zorgt dat er een oververtegenwoordiging is per vierkante kilometer in het Europees Parlement. Ze wijzen op de macht, op het aanzien van België, op de glorie van het Koningshuis. Sommige denkers zullen zeggen dat België moet samenblijven omwille van de solidariteit (interpersoonlijke of tussendeelstatelijke?) of omdat België multicultureel is (is Vlaanderen of Wallonië dat dan niet?). Anderen die het nationalistische denken willen tegenspreken zullen wijzen op de culturele en historische banden, dezelfde leefgewoonten die tussen de Belgen bestaan. Ze bedoelen het wellicht allemaal goed. Maar ze vergissen zich in die zin dat ze onbewust in het nationalistische discours zijn meegestapt, dat ze zich op dezelfde golflengte van de nationalistische tegenstrever bevinden.xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

Ze vergissen zich, want ze vragen niet naar de concrete definitie van meerwaarde, ze geven geen wetenschappelijke inhoud aan het begrip. Meerwaarde in wat? Over wat gaat deze discussie? Over meer- en minwaardes in geld, in macht, in aanzien, in natuurlijke of geestelijke rijkdommen? Al deze dingen zijn onmeetbaar, zijn wetenschappelijk niet vaststelbaar en daarom moet die theorie gewoonweg verworpen worden. Wanneer men zich begeeft in de denkruimte van het nationalisme en dat nationalisme met dezelfde wapens poogt te bestrijden is er zelfs een nog meer evidente reden waarom men bij voorbaat verloren is. De nationalistische spreker zal de antinationalist vragen waarom zijn nationalisme beter is dan het Vlaamse, het Waalse of het Brusselse. Bovendien zal hij niet nalaten te wijzen op de economische verschillen, liefst tussen noord en zuid, in de “ondeelbare” economische ruimte, op de economische kracht van het rijke en welvarende Vlaanderen, op de mogelijkheid van nieuwe lidstaten om toe te treden in de Europese Unie, op het ‘ondemocratische’ karakter van de Monarchie, op de culturele verschillen tussen de Belgen, op de noodzaak om niet in het verleden, maar in de toekomst te leven.

Het is dus duidelijk dat de nadruk moet liggen op het onlogische karakter van de nationalistische redenering. Maar daar stopt het niet. Stel immers dat de nationalist meerwaarde toch kan definiëren – wat op zich al onmogelijk is. Wat dan? Hier dient men het logische domein te combineren met het ethische. De te stellen vraag is de volgende: Welke meerwaarde houdt Limburg in voor Antwerpen? Het zal bijzonder moeilijk zijn, zelfs onmogelijk om hier een antwoord op te geven. Op dit moment dient de discussie een etische dimensie te verkrijgen: Wat is het politieke doel van het redeneren in meerwaarde theorieën? Houdt het armere Polen een meerwaarde in voor de EU? Mogen, zoals ten tijde van het Derde Rijk of ten tijde van Stalin, mensengroepen die ‘objectief’ geen “meerwaarde” meer inhouden voor de maatschappij uitgerangeerd, veracht en vernietigd worden? Ziet de nationalist de gevaarlijke uitspattingen van zijn theoriëen?