De formatie is dood (destandaard.be)
BELGIE AL 391 DAGEN ZONDER REGERING
Wat wordt het, nu de N-VA neen heeft gezegd op de
formatienota van Elio Di Rupo? Een regering zonder N-VA, verkiezingen of
een noodregering. CD&V heeft de sleutels in handen, stelt CARL
DEVOS vast.
Donderdag 7 juli is een historische dag. Het is
de dag waarop onmiskenbaar bleek dat een regering met de N-VA niet
mogelijk is. De Wever heeft een zeer duidelijke en onderbouwde neen'
uitgesproken tegen de nota-Di Rupo, waarmee de formateur al aan zijn
bovengrens zat. Een regering zonder de PS is geen optie, omdat dan
minstens ook CDH en Ecolo afhaken. Een regering met de PS en N-VA lukt
dus niet meer.
De duidelijkheid van de N-VA is te verkiezen boven een onder de maar'
kreunende ja' van een partij die het eigenlijk niet ziet zitten, maar
onder druk en tactische berekening toch maar aan tafel schuift. Om
daarna in een gruwelformatie terecht te komen die nooit tot een
compromis leidt.
De N-VA heeft haar weigering omstandig gemotiveerd om haar
centrumkiezers uit te leggen waarom het simpelweg onmogelijk is via
onderhandelingen nog tot een aanvaardbaar geheel te komen. Het is net
die rechtlijnigheid en beginselvastheid die de N-VA zoveel electorale
steun oplevert. Er is een groot publiek voor een dergelijke aanpak. En
er zijn nog meer mensen die dat veroordelen. Aldus sprak het volk.
Ik schreef het hier al eerder: de N-VA is geen traditionele partij, ze
is compromisbereid, maar haar marge voor zo'n compromis is kleiner dan
bij de andere onderhandelende partijen. Die willen uiteindelijk een deel
van hun idealen en programma inleveren om een akkoord te bereiken dat
een ander deel van hun programma kan realiseren. Zo'n akkoord is grijs
en vaak ingewikkeld.
De N-VA daarentegen wil alleen akkoorden met een fors profiel. Roepen op
de N-VA kan het verwerkingsproces misschien bevorderen, maar het helpt
ons niet langer vooruit. Daarom ook heeft het totaal geen zin om aan
Bart De Wever te vragen om een nota te schrijven. Hoeveel moeite de man
ook doet, nooit komt hij tot een tekst die voor de anderen verteerbaar
is.
Regimecrisis
Er liggen nu drie mogelijkheden open om deze regimecrisis te doorbreken.
Aan elk van de mogelijkheden hangen evidente nadelen, op elk ervan is
terechte kritiek mogelijk. Ongenoegen en verontwaardiging moet je kunnen
luchten, maar daarna moet men zoeken naar oplossingen: ofwel komt er
een formatie voor een nieuwe regering zonder de N-VA (optie 1), ofwel komen er verkiezingen (optie 2).
Als geen van beide lukt, vallen we terug op het noodsysteem dat sinds
ruim een jaar in werking is, de regering van lopende zaken (optie 3).
1. Van de negen partijen die formeel en voorlopig virtueel rond
de tafel zitten, willen er acht op basis van de nota-Di Rupo de
onderhandelingen starten. Zeven van die acht willen meteen starten.
CD&V wil niet rond de tafel zonder de N-VA. Daar heeft de partij
goede redenen voor. Beke heeft geen vertrouwen in de MR-FDF en zelfs
niet meer in de PS en N-VA.
Zonder de N-VA is de MR onmisbaar voor een staatshervorming. CD&V
wou gisteren geen afstand nemen van de N-VA, Charles Michel heeft de
voorbije weken geen afstand willen nemen van het FDF. We kennen de
inhoudelijke bezwaren van CD&V op de nota-Di Rupo niet precies, maar
die zullen wellicht niet min zijn.
Andere partijen willen CD&V onder druk zetten om toch te formeren
zonder de N-VA. CD&V zou dan een bocht moeten nemen. Dat kan nu
niet, maar wie weet kan dat na de zomer wel, wordt elders gehoopt. Stel
dat er dan sociaaleconomische miserie in de lucht hangt, de nood hoog is
en het land roept, dan kan CD&V misschien toch
Om die druk op te voeren zou men de formatie al willen starten, zodat
CD&V zich daar later bij kan vervoegen. Dat is onverstandig, want
dan moet al het geleverde werk overgedaan worden en bovendien is het
riskant te hopen op een koerscorrectie van CD&V. Maar CD&V is de
CVP niet meer.
Bovendien zit het trauma van 2007, met de afrekening in 2010, nog in hun
collectieve geheugen. Het valt niet te voorspellen of CD&V die in
deze optie de sleutels in handen heeft nog op haar beslissing
terugkeert, maar ofwel doet ze dat heel snel ofwel zijn er maanden voor
nodig. Kostbare maanden. Want een formatie opstarten aan de start van
het politieke jaar met gemeenteraadsverkiezingen, is niet meteen een
goede timing. Het momentum voor de formatie is al voorbij, maar als het
even kan, dan wel nu. Helaas lijkt de formatie dood.
Overzomeren
2. Als dat niet lukt, zijn verkiezingen voor velen de enige
uitweg. Die kunnen, gelet op de zomermaanden, niet meteen uitgeschreven
worden. De beslissing daarover valt ten vroegste na de zomer. Tegen dan
zijn de emoties wat bekoeld. Bovendien moet je ook nog een meerderheid
vinden om ze te organiseren.
Verkiezingen zijn sinds donderdag onmiskenbaar veel waarschijnlijker
geworden, maar ze zijn niet onvermijdelijk. Als er verkiezingen komen,
kunnen ze misschien een uitweg bieden, maar ze kunnen de situatie ook
nog meer bevriezen. Het is een risico, maar wie weet straks de enig
overgebleven mogelijkheid: als formeren zonder de N-VA niet kan, en ook
het terugvallen op het noodscenario geen voldoende steun meer heeft.
3. Ook in dit noodscenario (optie 3) heeft CD&V de
sleutels in handen. Het gaat dan om de voortzetting van lopende zaken,
dus een regering zonder staatshervorming en zonder de N-VA.
Dat kan met of zonder uitbreiding van de opdracht van Leterme II. In het
eerste geval komt er een soort beperkt noodkabinet, met een beperkte
regeerverklaring en opdracht. Dat hoeft niet eens. Het parlement, dat
zich van de regering emancipeert, kan op zoek gaan naar meerderheden om
het land te besturen. Een boeiend democratisch experiment, dat evenwel
ook na verloop van tijd frictie kan opleveren.
Als er veel door Vlaamse partijen gedomineerde meerderheden ontstaan,
bijvoorbeeld met steun van de MR, zal dat de relaties verzuren en
fricties doen ontstaan omdat er geen arbitrage, of liever patronage
vanuit de regering komt. Maar tot het einde van 2012 moet dat misschien
vol te houden zijn. Dan zijn de gemeenteraadsverkiezingen met bijkomende
stress voorbij, en kan opnieuw aan een formatie gedacht worden.
Zoals gezegd: geen van deze drie opties is zonder nadelen en kritiek. Ze
steken de kop op, omdat betere oplossingen niet mogelijk zijn. Het
voordeel van deze duidelijkheid is dat niemand zich nog kan verstoppen.
Niemand moet nog zeggen dat de winnaars het maar moeten oplossen, samen
kunnen die dat niet meer. Vandaag zijn er enkel verliezers. De opties
slinken, de keuzes worden scherper. Ze moeten nu alleen nog gemaakt
worden. Wie niet kiest, kiest ook: voor optie drie.
|
