Hoofdstuk 3

Chronologie vanaf de roeping van Abraham tot aan Izaak en Jakob…

Zoals in het vorige hoofdstuk vermeld trok volgens de Seder Olam Abram nog hetzelfde jaar van de Belofte naar Kanaän en vervolgens naar Egypte waar hij drie maanden verbleef. Volgens de Joodse oudheidhistoricus Flavius Josephus was het Abram die aan de Egyptenaren de kennis van de astronomie en andere wetenschappen doorgaf, wat weer een ander licht op de ontstaansgeschiedenis van het oude Egypte werpt.

Joodse Oudheden, Boek 1, hoofdstuk VIII.

2. For whereas the Egyptians were formerly addicted to different customs, and despised one another's sacred and accustomed rites, and were very angry one with another on that account, Abram conferred with each of them, and, confuting the reasonings they made use of, every one for their own practices, demonstrated that such reasonings were vain and void of truth: whereupon he was admired by them in those conferences as a very wise man, and one of great sagacity, when he discoursed on any subject he undertook; and this not only in understanding it, but in persuading other men also to assent to him. He communicated to them arithmetic, and delivered to them the science of astronomy; for before Abram came into Egypt they were unacquainted with those parts of learning; for that science came from the Chaldeans into Egypt, and from thence to the Greeks also.

Abram was dan ook geen in lompen geklede nomade (zoals Hollywood e.a. bronnen hem al eens afbeelden) maar een prins in zijn tijd, die aan de hoven van de nieuw ontstane koninkrijken ontvangen werd.

De belofte van de HEERE God aan de dan vijfenzeventig jaar oude Abram (Genesis 12:1-8) betreffende zijn nageslacht, zou nog vierentwintig jaar op zich laten wachten. In de tussentijd had Abram op aanraden van zijn tien jaar jongere (maar onvruchtbare) vrouw Saraï, een kind bij de dienstmaagd van Saraï verwekt: Ismaël.

Genesis 16:1 Doch Sarai, Abrams huisvrouw, baarde hem niet; en zij had een Egyptische dienstmaagd, welker naam was Hagar. 2 Zo zeide Sarai tot Abram: Zie toch, de HEERE heeft mij toegesloten, dat ik niet bare; ga toch in tot mijn dienstmaagd, misschien zal ik uit haar gebouwd worden. En Abram hoorde naar de stem van Sarai. 3 Zo nam Sarai, Abrams huisvrouw, de Egyptische Hagar, haar dienstmaagd, ten einde van tien jaren, welke Abram in het land Kanaän gewoond had, en zij gaf haar aan Abram, haar man, hem tot een vrouw. 4 En hij ging in tot Hagar, en zij ontving. Als zij nu zag, dat zij ontvangen had, zo werd haar vrouw veracht in haar ogen. 5 Toen zeide Sarai tot Abram: Mijn ongelijk is op u; ik heb mijn dienstmaagd in uw schoot gegeven; nu zij ziet, dat zij ontvangen heeft, zo ben ik veracht in haar ogen; de HEERE rechte tussen mij en tussen u! 6 En Abram zeide tot Sarai: Zie uw dienstmaagd is in uw hand; doe haar, wat goed is in uw ogen. En Sarai vernederde haar, en zij vluchtte van haar aangezicht. 7 En de Engel des HEEREN vond haar aan een waterfontein in de woestijn, aan de fontein op den weg van Sur. 8 En hij zeide: Hagar, gij, dienstmaagd van Sarai! van waar komt gij, en waar zult gij heengaan? En zij zeide: Ik ben vluchtende van het aangezicht mijner vrouw Sarai! 9 Toen zeide de Engel des HEEREN tot haar: Keer weder tot uw vrouw, en verneder u onder haar handen. 10 Voorts zeide de Engel des HEEREN tot haar: Ik zal uw zaad grotelijks vermenigvuldigen, zodat het vanwege de menigte niet zal geteld worden. 11 Ook zeide des HEEREN Engel tot haar: Zie, gij zijt zwanger, en zult een zoon baren, en gij zult zijn naam Ismaël noemen, omdat de HEERE uw verdrukking aangehoord heeft. 12 En hij zal een woudezel van een mens zijn; zijn hand zal tegen allen zijn, en de hand van allen tegen hem; en hij zal wonen voor het aangezicht van al zijn broederen. 13 En zij noemde den Naam des HEEREN, Die tot haar sprak: Gij, God des aanziens! want zij zeide: Heb ik ook hier gezien naar Dien, Die mij aanziet? 14 Daarom noemde men dien put, den put Lachai-roi; ziet, hij is tussen Kades en tussen Bered. 15 En Hagar baarde Abram een zoon; en Abram noemde den naam zijns zoons, die Hagar gebaard had, Ismaël. 16 En Abram was zes en tachtig jaren oud, toen Hagar Ismaël aan Abram baarde.

Tijdschema: 1922/1909

Tijdschema 1908/1895

Op de tijdsbalk zitten we voor het zesentachtigste levensjaar van Abram en de geboorte van Ismaël in het jaar 1902 v. Chr. of Anno Mundi 2095. Wat chronologisch aan de geboorte van Ismaël vooraf ging was de beschreven oorlog in Genesis 14:1-24 tussen Amrafel, de koning van Sinear en de koningen van Sodom en Gomorra. Een strijd waar Abram in betrokken wordt nadat zijn neef Lot, de zoon van Abrams broeder, door Amrafel gevangen genomen werd en weggevoerd. Bij de terugkeer uit Egypte in 1913 v. Chr. had Abram zich afgescheiden van de groep van Lot die zich in de streek van Sodom gevestigd had. Na diens gevangenneming door Kedor-laomer achtervolgde Abram het leger van Kedor-laomer en slaagde erin met driehonderdachttien wapendragers uit zijn clan, Lot en de buitgemaakte goederen terug te halen.

Genesis 14:1 En het geschiedde in de dagen van Amrafel, den koning van Sinear, van Arioch, den koning van Ellasar, van Kedor-laomer, den koning van Elam, en van Tideal, den koning der volken; 2 Dat zij krijg voerden met Bera, koning van Sodom, en met Birsa, koning van Gomorra, Sinab, koning van Adama, en Semeber, koning van Zeboim, en den koning van Bela, dat is Zoar. 3 Deze allen voegden zich samen in het dal Siddim, dat is de Zoutzee. 4 Twaalf jaren hadden zij Kedor-laomer gediend; maar in het dertiende jaar vielen zij af. 5 Zo kwam Kedor-laomer in het veertiende jaar, en de koningen, die met hem waren, en sloegen de Refaieten in Asteroth-karnaim, en de Zuzieten in Ham, en de Emieten in Schave-kiriathaim; 6 En de Horieten op hun gebergte Seir, tot aan het effen veld van Paran, hetwelk aan de woestijn is. 7 Daarna keerden zij wederom, en kwamen tot En-mispat, dat is Kades, en sloegen al het land der Amalekieten, en ook den Amoriet, die te Hazezon-thamar woonde. 8 Toen toog de koning van Sodom uit, en de koning van Gomorra, en de koning van Adama, en de koning van Zeboim, en de koning van Bela, dat is Zoar; en zij stelden tegen hen slagorden in het dal Siddim, 9 Tegen Kedor-laomer, den koning van Elam, en Tideal, den koning der volken, en Amrafel, den koning van Sinear, en Arioch, den koning van Ellasar; vier koningen tegen vijf. 10 Het dal nu van Siddim was vol lijmputten; en de koningen van Sodom en Gomorra vluchtten, en vielen aldaar; en de overgeblevenen vluchtten naar het gebergte. 11 En zij namen al de have van Sodom en Gomorra, en al hun spijze, en trokken weg. 12 Ook namen zij Lot, den zoon van Abrams broeder, en zijn have, en trokken weg; want hij woonde in Sodom. 13 Toen kwam er een, die ontkomen was, en boodschapte het aan Abram, den Hebreër, die woonachtig was aan de eikenbossen van Mamre, den Amoriet, broeder van Eskol, en broeder van Aner, welke Abrams bondgenoten waren. 14 Als Abram hoorde, dat zijn broeder gevangen was, zo wapende hij zijn onderwezenen, de ingeborenen van zijn huis, driehonderd en achttien, en hij jaagde hen na tot Dan toe. 15 En hij verdeelde zich tegen hen des nachts, hij en zijn knechten, en sloeg ze; en hij jaagde hen na tot Hoba toe, hetwelk is ter linkerhand van Damaskus. 16 En hij bracht alle have weder, en ook Lot zijn broeder en deszelfs have bracht hij weder, als ook de vrouwen, en het volk. 17 En de koning van Sodom toog uit, hem tegemoet (nadat hij wedergekeerd was van het slaan van Kedor-laomer, en van de koningen, die met hem waren), tot het dal Schave, dat is, het dal des konings. 18 En Melchizedek, koning van Salem, bracht voort brood en wijn; en hij was een priester des allerhoogsten Gods. 19 En hij zegende hem, en zeide: Gezegend zij Abram Gode, de Allerhoogste, Die hemel en aarde bezit! 20 En gezegend zij de allerhoogste God, Die uw vijanden in uw hand geleverd heeft! En hij gaf hem de tiende van alles. 21 En de koning van Sodom zeide tot Abram: Geef mij de zielen; maar neem de have voor u. 22 Doch Abram zeide tot den koning van Sodom: Ik heb mijn hand opgeheven tot den HEERE, den allerhoogsten God, Die hemel en aarde bezit; 23 Zo ik van een draad aan tot een schoenriem toe, ja, zo ik van alles, dat het uwe is, iets neme! opdat gij niet zegt: Ik heb Abram rijk gemaakt! 24 Het zij buiten mij; alleen wat de jongelingen verteerd hebben, en het deel dezer mannen, die met mij getogen zijn, Aner, Eskol en Mamre, laat die hun deel nemen!

De Bijbel geeft voor de beschreven oorlog geen exact jaartal op. De tijdspanne waarbinnen de oorlog gedateerd moet worden valt met zekerheid voor de geboorte van Ismaël in 1902 v. Chr., en na de roeping van Abram in 1913 v. Chr. De Seder Olam leert dat de invasie van de koningen van Sinear plaatsvond in hetzelfde jaar van Abram’ s terugkeer uit Egypte. Op onze tijdsbalk is dat het najaar van 1913 v. Chr. Volgens een commentaar op de Seder Olam (Seder Olam, The Rabbinic View of Biblical Chronology, translated and with commentary by Heinrich W. Guggenheimer, 1998, page 11) zouden Nimrod en Amrafel één en dezelfde persoon zijn.

Genesis 17:1 Als nu Abram negen en negentig jaren oud was, zo verscheen de HEERE aan Abram, en zeide tot hem: Ik ben God, de Almachtige! Wandel voor Mijn aangezicht, en zijt oprecht! 2 En Ik zal Mijn verbond stellen tussen Mij en tussen u, en Ik zal u gans zeer vermenigvuldigen. 3 Toen viel Abram op zijn aangezicht, en God sprak met hem, zeggende: 4 Mij aangaande, zie, Mijn verbond is met u; en gij zult tot een vader van menigte der volken worden! 5 En uw naam zal niet meer genoemd worden Abram; maar uw naam zal wezen Abraham; want Ik heb u gesteld tot een vader van menigte der volken. 6 En Ik zal u gans zeer vruchtbaar maken, en Ik zal u tot volken stellen, en koningen zullen uit u voortkomen. 7 En Ik zal Mijn verbond oprichten tussen Mij en tussen u, en tussen uw zaad na u in hun geslachten, tot een eeuwig verbond, om u te zijn tot een God, en uw zaad na u. 8 En Ik zal u, en uw zaad na u, het land uwer vreemdelingschappen geven, het gehele land Kanaän, tot eeuwige bezitting; en Ik zal hun tot een God zijn. 9 Voorts zeide God tot Abraham: Gij nu zult Mijn verbond houden, gij, en uw zaad na u, in hun geslachten. 10 Dit is Mijn verbond, dat gijlieden houden zult tussen Mij, en tussen u, en tussen uw zaad na u: dat al wat mannelijk is, u besneden worde. 11 En gij zult het vlees uwer voorhuid besnijden; en dat zal tot een teken zijn van het verbond tussen Mij en tussen u. 12 Een zoontje dan van acht dagen zal u besneden worden, al wat mannelijk is in uw geslachten: de ingeborene van het huis, en de gekochte met geld van allen vreemde, welke niet is van uw zaad; 13 De ingeborene van uw huis, en de gekochte met uw geld zal zekerlijk besneden worden; en Mijn verbond zal zijn in ulieder vlees, tot een eeuwig verbond. 14 En wat mannelijk is, de voorhuid hebbende, wiens voorhuids vlees niet zal besneden worden, dezelve ziel zal uit haar volken uitgeroeid worden; hij heeft Mijn verbond gebroken. 15 Nog zeide God tot Abraham: Gij zult den naam van uw huisvrouw Sarai, niet Sarai noemen; maar haar naam zal zijn Sara. 16 Want Ik zal haar zegenen, en u ook uit haar een zoon geven; ja, Ik zal haar zegenen, zodat zij tot volken worden zal: koningen der volken zullen uit haar worden! 17 Toen viel Abraham op zijn aangezicht, en hij lachte; en hij zeide in zijn hart: Zal een, die honderd jaren oud is, een kind geboren worden; en zal Sara, die negentig jaren oud is, baren? 18 En Abraham zeide tot God: Och, dat Ismaël mocht leven voor Uw aangezicht! 19 En God zeide: Voorwaar, Sara, uw huisvrouw, zal u een zoon baren, en gij zult zijn naam noemen Izak; en Ik zal Mijn verbond met hem oprichten, tot een eeuwig verbond zijn zade na hem. 20 En aangaande Ismaël heb Ik u verhoord; zie, Ik heb hem gezegend, en zal hem vruchtbaar maken, en hem gans zeer vermenigvuldigen; twaalf vorsten zal hij gewinnen, en Ik zal hem tot een groot volk stellen; 21 Maar Mijn verbond zal Ik met Izak oprichten, die u Sara op dezen gezetten tijd in het andere jaar baren zal. 22 En Hij eindigde met hem te spreken, en God voer op van Abraham. 23 Toen nam Abraham zijn zoon Ismaël, en al de ingeborenen van zijn huis, en alle gekochten met zijn geld, al wat mannelijk was onder de lieden van het huis van Abraham, en hij besneed het vlees hunner voorhuid, even ten zelfden dage, gelijk als God met hem gesproken had. 24 En Abraham was oud negen en negentig jaren, als hem het vlees zijner voorhuid besneden werd. 25 En Ismaël, zijn zoon, was dertien jaren oud, als hem het vlees zijner voorhuid besneden werd. 26 Even op dezen zelfden dag werd Abraham besneden, en Ismaël, zijn zoon. 27 En alle mannen van zijn huis, de ingeborenen des huizes, en de gekochten met geld, van den vreemde af, werden met hem besneden.

Een jaar later in 1888 v. Chr. baarde Sara haar zoon der belofte: Izaak. Wat menselijk gezien onmogelijk was werd werkelijkheid. Sara staat dan ook bij de geloofshelden in de brief van Paulus aan de Hebreeën vermeld:

Hebreeën 11:11 Door het geloof heeft ook Sara zelve kracht ontvangen, om zaad te geven, en boven den tijd haars ouderdoms heeft zij gebaard; overmits zij Hem getrouw heeft geacht, Die het beloofd had. 12 Daarom zijn ook van een, en dat een verstorvene, zovelen in menigte geboren, als de sterren des hemels, en als het zand, dat aan den oever der zee is, hetwelk ontallijk is.

De verticale lijn op ons schema blz. 56 toont de vernietiging van Sodom en Gomorra door vuur vanuit de (kosmische) hemel.

Genesis 19:24 Toen deed de HEERE zwavel en vuur over Sodom en Gomorra regenen, van den HEERE uit den hemel. 25 En Hij keerde deze steden om, en die ganse vlakte, en alle inwoners dezer steden, ook het gewas des lands. (Statenvertaling)

Voor wijlen Dr. I. Velikovsky behoorde de vernietiging van Sodom en Gomorra door zwavel en vuur vanuit de hemel, tot een cyclus van rampen van kosmische oorsprong. Een cyclus die sinds de Zondvloed periodiek planeet aarde trof. De Sodom-catastrofe geschiedde na de verbond-sluiting met Abram/Abraham in het najaar van 1889 v. Chr. De spening van Izaak staat op ons schema 1894/1881, in het voorjaar van 1883 v. Chr. vermeld. Izaak was dan vierplus, in zijn vijfde levensjaar. Dit jaartal is het resultaat van het terugrekenen van vierhonderd jaar vanaf de Exodusdatum in 1483 v. Chr. Een tijdsperiode van vierhonderd jaar verdrukking was eerder aan Abram/Abraham voorzegt:

Tijdschema 1894/1881

Tijdschema 1880/1867

Genesis 15:13 Toen zeide Hij tot Abram: Weet voorzeker, dat uw zaad vreemd zal zijn in een land, dat het hunne niet is, en zij zullen hen dienen, en zij zullen hen verdrukken vierhonderd jaren. 14 Doch Ik zal het volk ook rechten, hetwelk zij zullen dienen; en daarna zullen zij uittrekken met grote have. 15 En gij zult tot uw vaderen gaan met vrede; gij zult in goeden ouderdom begraven worden. 16 En het vierde geslacht zal herwaarts wederkeren; want de ongerechtigheid der Amorieten is tot nog toe niet volkomen. (Statenvertaling)

Genesis 21:8 En het kind werd groot, en werd gespeend; toen maakte Abraham een groten maaltijd op den dag, als Izak gespeend werd. 9 En Sara zag den zoon van Hagar, de Egyptische, dien zij Abraham gebaard had, spottende.

De beschreven verdrukking van Genesis 15:13 rekenen we vanaf de spening van Izaak. De verdrukkingsperiode van vierhonderd jaar alleen op het verblijf in Egypte betrekken, kan Bijbel-chronologisch gezien niet. De verdrukking in Egypte begon een tijd na de dood van Jozef, toen een farao aan de macht kwam die Jozef en zijn weldaden voor Egypte niet gekend had. De aanvang van de verdrukking kunnen we op de tijdsbalk verankeren bij de geboorte van Mirjam, een naam die de betekenis van bitter heeft, in 1568 v. Chr. Mozes, haar broer, zou vijf jaar later in 1563 v. Chr. geboren worden. De Egyptische verdrukking duurde tot aan de Exodus aldus vijfentachtig jaar. Vanaf Mozes zijn het ook vier geslachten tot de aartsvader Levi. Het volgende aandachtspunt op onze reis door de Heilsgeschiedenis is het stervensjaar van Sara in 1851 v. Chr. of Anno Mundi 2146.

Tijdschema 1866/1853

Tijdschema 1852/1839

Volgens de Seder Olam was Izaak zevenendertig jaar oud wanneer Abraham hem volgens Genesis hoofdstuk 22 op het altaar vastbond. Dat brengt ons in het sterfjaar van Sara. Volgens Flavius Josephus (Joodse Oudheden, Boek 1, xiii. 2.) was Izaak in dat cruciale momentjaar echter vijfentwintig jaar oud. Andere Joodse bronnen hebben een leeftijd van zesentwintig jaar genoteerd. Met absolute zekerheid kunnen we de leeftijd van Izaak bij zijn opdragen aan God door Abraham niet duidden, aangezien de Bijbel hier geen specifiek jaartal opgeeft. Na deze gebeurtenis werd voor een geschikte bruid voor Izaak gezocht en gevonden. Izaak was dan veertig jaar oud wanneer hij Rebekka tot vrouw kreeg. Op ons tijdschema is dit het jaar 1848 v. Chr. Als Izaak zestig jaar oud was baarde Rebekka hem een tweeling: Ezau en Jakob. Rebekka was dan vijfendertig jaar jong.

Genesis 25:19 Dit nu zijn de geboorten van Izak, den zoon van Abraham: Abraham gewon Izak. 20 En Izak was veertig jaren oud, als hij Rebekka, de dochter van Bethuël, den Syriër, uit Paddan-aram, de zuster van Laban, den Syriër, zich ter vrouw nam. 21 En Izak bad den HEERE zeer in de tegenwoordigheid van zijn huisvrouw; want zij was onvruchtbaar; en de HEERE liet zich van hem verbidden, zodat Rebekka, zijn huisvrouw, zwanger werd. 22 En de kinderen stieten zich samen in haar lichaam. Toen zeide zij: Is het zo? waarom ben ik dus? en zij ging om den HEERE te vragen. 23 En de HEERE zeide tot haar: Twee volken zijn in uw buik, en twee natiën zullen zich uit uw ingewand van een scheiden; en het ene volk zal sterker zijn dan het andere volk; en de meerdere zal den mindere dienen. 24 Als nu haar dagen vervuld waren om te baren, ziet, zo waren tweelingen in haar buik. 25 En de eerste kwam uit, ros; hij was geheel als een haren kleed; daarom noemden zij zijn naam Ezau. 26 En daarna kwam zijn broeder uit, wiens hand Ezau's verzenen hield; daarom noemde men zijn naam Jakob. En Izak was zestig jaren oud, als hij hen gewon.

Tijdschema 1838/1825

Tijdschema 1824/1811

Op ons tijdschema is dit het jaar 1829 v. Chr. Het volgende hoofdstuk in Genesis na de geschiedenis van het huwelijk van Izaak met Rebekka, met twintig jaar later de geboorte van Ezau en Jakob lezen we in Genesis 26 over een hongersnood.

Genesis 26:1 En er was honger in dat land, behalve den eersten honger, die in de dagen van Abraham geweest was; daarom toog Izak tot Abimelech, de koning der Filistijnen, naar Gerar. 2 En de HEERE verscheen hem en zeide: Trek niet af naar Egypte; woon in het land, dat Ik u aanzeggen zal; 3 Woon als vreemdeling in dat land, en Ik zal met u zijn, en zal u zegenen; want aan u en uw zaad zal Ik al deze landen geven, en Ik zal den eed bevestigen, dien Ik Abraham uw vader gezworen heb. 4 En Ik zal uw zaad vermenigvuldigen, als de sterren des hemels, en zal aan uw zaad al deze landen geven; en in uw zaad zullen gezegend worden alle volken der aarde, 5 Daarom dat Abraham Mijn stem gehoorzaam geweest is, en heeft onderhouden Mijn bevel, Mijn geboden, Mijn inzettingen en Mijn wetten. 6 Alzo woonde Izak te Gerar.

Tijdschema 1810/1797

Tijdschema 1796/1783

De Bijbel geeft geen jaartal voor de hongersnood op. Het was een hongersnood die de hongersnood ten tijde van Abram overtrof, want ditmaal werd blijkbaar ook Egypte getroffen. Daarom ook de instructie van de HEERE God aan Izaak om in Kanaän te blijven en op Hem voor uitkomst te vertrouwen.

Het is boeiend om via het revisionisme van de geschiedenis van de oudheid een verwijzing naar een hongersnood in Egypte te vinden. Er staat namelijk een hongersnood genoteerd tijdens de regeerperiode van farao Uenephes van de eerste dynastie. Het is Africanus, één van de kopieerders van het werk van Manetho, die bij de (Griekse) naam Uenephes de vermelding toevoegde: een grote hongersnood trof Egypte en hij bouwde de piramiden nabij Kokome.

Hongersnoden kwamen in het anders zo vruchtbare Egypte zelden voor en de enkele verwijzingen er naar passen chronologisch binnen het Bijbelse tijdschema. Farao Uenephes heeft volgens mijn revisie van de Egyptologie nu de jaartallen 1868/1845 v. Chr. De hongersnood dateren we aldus na het huwelijk van Izaak met Rebekka naar het einde toe van de regeerperiode van farao Uenephes. In mijn studie TIJD en TIJDEN, 2015, hoofdstuk: het dateren van de eerste dynastie in Egypte, blz. 43, bied ik een variant aan ter plaatsing van de eerste Egyptische dynastie op de tijdsbalk.

Tijdschema 1782/1769

Tijdschema 1768/1755

Tijdschema 1754/1741

Tijdschema 1740/1727