Het Klarafestival staat dit jaar in het teken van Gustav Mahler. xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

Sinds ongeveer twintig jaar wordt de componist GUSTAV MAHLER (1860 - 1911) steeds geliefder bij het publiek. In zijn eigen tijd was zijn werk omstreden. Na zijn dood raakte zijn werk vrijwel overal in de vergetelheid -niet in de laatste plaats door het toenemend anti- semitisme

"Dunkel ist das Leben, ist der Tod". Een zeer treffende zin uit de symfonische liederencyclus DAS LIED VON DER ERDE. Hij is typisch voor Mahler. Bij veel mensen wekt de naam Gustav Mahler associaties op met somberheid. Dat is zeker een kant van Mahler, maar niet de enige. Zijn muziek kenmerkt zich juist door de grote stemmingswisselingen, die de gevoels- en natuurmens Mahler eigen waren. Sombere passages worden afgewisseld met carnavaleske vrolijke passages, hoewel in een aantal werken wel het tragische domineert. Zeker is dat Mahler in zijn jeugd al niet vrij was van zwaarmoedigheid. Dat deze jeugd bepaald niet zorgeloos was, heeft hier veel mee te maken. Gustav Mahler werd op 7 juli 1860 geboren in Kalischt in het deel van Bohemen dat nu Tsjecho-Slowakije is, maar toen deel uitmaakte van de Oostenrijks-Hongaarse dubbelmonarchie. Zijn ouders hadden geen gelukkig huwelijk. Bernhard Mahler had een moeilijk karakter, de verschillende biografieën spreken van hartstochtelijk, driftig, autoritair en zelfs gewelddadig. Gustav's moeder, Marie Hermann, was ongeveer de tegenpool: een zachtaardige, kwetsbare vrouw die te kampen had met een zwakke gezondheid. Zes van haar kinderen stierven voortijdig.

Op 19 maart 1902 trouwde Gustav Mahler met de mooie en op veel gebieden zeer begaafde Alma Schindler met wie hij twee kinderen kreeg. Het huwelijk zou tot aan zijn dood stand houden ondanks veelvuldige crises. Maar die had Mahler eigenlijk van tevoren al over zich afgeroepen door de eisen die hij vooraf aan de jonge Alma stelde. De woorden die Mahler schreef in zijn brief waarin hij Alma (die zelf al liederen gecomponeerd had) ten huwelijk vroeg, zijn historisch geworden: "....Voortaan heb je slechts één taak: mij gelukkig te maken. Begrijp je me, Alma? Ik weet wel dat je gelukkig moet zijn (dank zij mij) om mij gelukkig te kunnen maken. Maar de rolverdeling in deze voorstelling, die evengoed een komedie als een tragedie kan worden (wat allebei niet goed zou zijn), moet juist zijn. En de rol van 'componist', van degene die 'werkt', komt mij toe. Jouw rol is die van een liefhebbende metgezel, een begripsvolle kameraad. Ben je daar tevreden mee? Ik eis veel, heel veel. Ik kan en moet zoveel eisen, want ik weet wat ik te geven heb en ook geven zal..." Een unicum in de geschiedenis van de liefdesbrief. Alma was dermate in de ban van Mahler dat ze toestemde en zich opofferde. Pas veel later zou Mahler inzien wat hij Alma als mens had aangedaan.

In 1907 gebeurde waarvan de ZESDE SYMFONIE al een verklanking lijkt. Deze symfonie staat ook bekend als de 'TRAGISCHE' en is beroemd door de drie hamerslagen, 'de slagen van het noodlot'. Alsof hij al in 1903-1904 het naderend onheil voorvoelde! Mahlers oudste en meest geliefde dochtertje 'Gucki' stierf, bij hemzelf werd een hartafwijking geconstateerd en dat alles net nadat hij de functie bij het Metropolitan in New York had geaccepteerd. New York kreeg een andere Mahler te zien. Hij was milder geworden door de existentiële problemen die het fundament onder zijn bestaan zo hadden aangetast. Hij kon grapjes maken in het theater, was minder veeleisend geworden. Hij "dorst meer naar het leven dan ooit en heeft meer oog voor de alledaagse dingen van het bestaan". Deze veranderde houding weerspiegelde zich ook in zijn late werk: de NEGENDE SYMFONIE, DAS LIED VON DER ERDE en de onvoltooide TIENDE SYMFONIE. Berusting, acceptatie van de dood, maar ook oog voor de schoonheid van het leven.

Ondanks zijn hartkwaal deed Mahler het niet rustiger aan. Integendeel, nog steeds leefde (en leed) hij in en voor de muziek. Hij overleefde nog een grote crisis in zijn persoonlijke leven. In 1910, toen hij de schetsen ontwierp voor de tiende, kwam het tot de grootste crisis met Alma, die hem ertoe brengt Freud te consulteren. Hij vreesde dat Alma hem zou verlaten en betuigde haar zijn spijt over het 'componeerverbod'. Eindelijk zag hij in dat hij een grote vergissing had begaan. Zij verliet hem niet, maar ze zou evengoed nooit meer componeren, zelfs toen Mahler haar bijna smeekte de draad weer op te pakken. In dankbaarheid droeg Mahler de ACHTSTE symfonie bij de première op 12 september 1910 in München op aan Alma. Deze 'Liefdessymfonie' met het intensieve gebruik van enorme koren werd zijn grootste succes bij zijn leven. Meer dan duizend uitvoerenden werkten eraan mee. Nog geen jaar later, op 18 mei 1911 stierf hij in Wenen aan zijn hartkwaal, minder dan drie maanden na zijn laatste concert. Naar verluidt heeft hij in zijn doodstrijd nog glimlachend twee maal de naam van Mozart geroepen......