De Amsterdamse dirigent Frans Brüggen is thuis op 79-jarige leeftijd overleden. Hij was al geruime tijd ziek. Brüggens muzikale nalatenschap is immens. Frans Brüggen, in 1934 geboren in Amsterdam, was in de jaren zestig en zeventig de beroemdste blokfluitist ter wereld. Een charismatische podiumverschijning, die in zijn recitals een sfeer van onvoorwaardelijke concentratie wist op te roepen.

Hij speelde voornamelijk oude muziek, van Bach en Telemann, en als lid van het trio met Gustav Leonhardt en Anner Bijlsma ook van Rameau en Couperin, maar ook eigentijdse componisten liepen met hem weg. Berio componeerde voor hem Gesti. Al op zijn 21ste werd hij docent aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag. Later werd hij onder meer gastdocent aan de universiteit van Harvard.

Onder invloed van Leonhardt ontwikkelde Brüggen zich als een van de voormannen van de oudemuziekbeweging, die er een principieel punt van maakten oude muziek op oude instrumenten te spelen, om dichter bij de klankwereld te komen die de componisten zich destijds hadden voorgesteld. Mede door zijn toedoen veroorzaakte die beweging een revolutie die het muzieklandschap blijvend heeft veranderd en internationaal een stempel heeft gedrukt op het conventionele symfonische muziekleven.

Hij deed dat met zijn eigen Orkest van de Achttiende Eeuw, opgericht in 1981 als middel tot verbreiding van het Brüggense evangelie. Hij was toen inmiddels 'uitgeblokfluit', zoals hij het noemde.
Brüggens grote kracht was dat hij muziek maakte vanuit ontdekking en verbazing. Door Beethoven vanuit Haydn te benaderen kon hij invoelbaar maken wat er zo waanzinnig revolutionair aan Beethoven was. De musici speelden op violen met darmsnaren, niet met stalen snaren. Het gepiep en de onzuiverheid die dat aanvankelijk met zich meebracht, namen ze voor lief. 'In het begin was het behoorlijk klungelig,' zei Brüggen, 'maar we zijn zoveel beter gaan spelen.'

Zijn grote kracht was zeker niet zijn dirigeertechniek. Zelfs zijn orkestleden, die hem in overgrote meerderheid dertig jaar trouw bleven en met wie hij meer dan honderd tournees maakte en duizend concerten op vier continenten gaf, keken met kritische blik naar zijn gestiek. Met kenmerkende stijve vingers (pink rechtop; net als in zijn blokfluitjaren) was hij geen wonder van helderheid.

'Je kan het geen dirigeren noemen,' zeiden zelfs musici van zijn eigen orkest. 'Soms moet je écht niet kijken.' Maar of ze nou scherp op de dirigent letten of niet, onder Brüggen had het Orkest van de Achttiende Eeuw een moeilijk onder woorden te brengen eerlijke, warme, liefdevolle en avontuurlijke klank.

Brüggens muzikale nalatenschap is immens. De muziekwereld erft een ethiek en de liefhebbers erven de vele prachtopnamen. De symfonieën van Beethoven, in 2011 nog opnieuw vastgelegd op cd. De symfonieën van Haydn. Mozart, Schubert, Mendelssohn, Bachs Passionen. De lijst is zeer lang en indrukwekkend.

Frans Brüggen was een gigant.

https://www.youtube.com/watch?v=vQatlvFvGdM

https://www.youtube.com/watch?v=BxJ13RYkac4