Op een paar Franse courantes na schreef de Engelse componist Matthew Locke halverwege de 17e eeuw, heb ik nog nooit een buitenlandse instrumentale compositie onder ogen gehad die het waard is om door een Engelsman te worden overgeschreven. Zijn vakgenoot Christopher Simpson was in 1667 al even stellig; Naar buitenlandse componisten hoef je niet op zoek te gaan, zeker niet voor instrumentale muziek. Volgens mij is in dit opzicht geen enkele natie de gelijke van Engeland.xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />
Simpson vervolgde met de tevreden conclusie dat zijn landgenoten vooral uitblonken in het schrijven van meerstemmige consorts, en dat de fantasia de kroon was op de Britse instrumentale compositiekunst. Met deze chauvinistische uitlatingen kunnen we het nu ongeveer 350 jaar later zelfs als niet-Britten eigenlijk alleen maar eens zijn. Er is niet alleen ontzettend véél consortmuziek voorhanden, het is ook ontzettend prachtige muziek.
Geografisch geïsoleerd van het vasteland, was Engeland in politiek en religieus opzicht wezenlijk anders dan de rest van het continent. Mede hierdoor kon zich een geheel eigen muziekcultuur ontwikkelen. Terwijl in Italië de opera werd uitgevonden en heel Europa met de nieuwe mode meedeed, ging men in Engeland onverdroten verder met het componeren van consorts.
De term consort slaat niet alleen op het ensemble waarmee kamermuziek gespeeld kon worden in 2 tot ongeveer 7 stemmen, maar was ook van toepassing op het instrumentarium.
Zo staat in een inventaris van koning Henry VIII een consort blokfluiten en een consort oftewel chest of viols beschreven. Een set van instrumenten die bij elkaar hoorden, verschillende maten van een familie, ideaal om de polyfone (meerstemmige) fantasieën op uit te voeren. Naast de luit waren de blokfluit en de viola da gamba zeer geliefde instrumenten in het 16e en 17e eeuwse Engeland.
Bestond een consort louter uit leden van één instrumentenfamilie, met de naam broken consort werd in de 17e eeuw een combinatie van verschillende instrumentenfamilies bedoeld, zoals de combinatie van blokfluiten en gamba die in dit concert te beluisteren is. Er waren diverse combinaties van instrumenten gangbaar. Blokfluit, viool, dwarsfluit, gamba, harp en luit zijn vandaag de dag weer volop in gebruik, maar wie kent nu nog de cither en de bandora?
In veel composities werd niet precies voorgeschreven welke bezetting het broken consort moest hebben. Zeker in uitgaven van dansmuziek, die zich voornamelijk op de amateurmarkt richtten, was het vanuit commercieel oogpunt belangrijk om de doelgroep zo groot mogelijk te houden.William Brade vermeldt dan ook op zijn titelpagina dat het om nieuwe uitgelezen Pavanes, Gaillardes, Canzones, Allemandes en Courantes gaat, tot nog toe niet in druk verschenen en voor allerlei muziekinstrumenten te gebruiken.
|