Geraadpleegde bron: Bert Meynen

Als je in het bos een duidelijke, stevige roffel hoort weerklinken met snelle (beitel)slagen, dan mag je besluiten dat er een grote bonte specht in de buurt is. Na elke drumprestatie kijkt hij rond om na te gaan of de kust nog veilig is.

Zowel de vrouwtjes als de mannetjes hebben zwart, rood en wit in hun verenpak, wat vrijwel ongewoon is in het vogelrijk. Doorgaans zijn de vrouwtjes een pak minder fel gekleurd, omdat zij niet zo mogen opvallen wanneer ze bij hun eieren of jongen aanwezig zijn.

Grote bonte spechten maken echter hun nesten in boomstammen waardoor ze toch opvallende kleuren mogen dragen.

Tijdens het baltsgedrag schudden beiden eerst met hun koppen naar elkaar om hun sekse kenbaar te maken en dan achtervolgt het mannetje het wijfje met een spiraalvormige vlucht rond de takken.

Beide vliegen ook met een speciale ‘beverige’ vleugelslag van boom naar boom, waar de achtervolging rond de takken opnieuw begint.

Tijdens het broedseizoen heeft de grote bonte specht een territorium nodig dat ongeveer 40 ha beslaat; dit is behoorlijk minder dan zijn soortgenoot, de groene specht, die aanspraak maakt op een domein van 100 ha.

Niettegenstaande zijn grondgebied kleiner is, is het mannetje binnen de spechtensoorten een hoogwaardigheidsbekleder, want hij heeft een rood kardinaalspetje op zijn achterhoofd staan. Het wijfje is verstoken van dit ornament, alhoewel ze het in haar jeugd wel heeft gehad.

Alle jongen hebben een mooi satijnrood petje, maar enkel bij de mannetjes blijft er later iets van over.

Om zijn aanwezigheid kenbaar te maken, heeft hij binnen zijn residentie, zorgvuldig enkele goed resonerende takken of stammen uitgekozen. Die vormen zijn vaste drumstellen en daarmee maakt hij indruk op zijn buren en soortgenoten.

Met zijn geroffel lokt hij ook een wijfje. Het gebeurt dat meerdere wijfjes slaags geraken om het begerenswaardige mannetje.

De dames zitten elkaar dan meestal laag bij de grond – rond de voet van de stam – achterna.

Het populaire seksidool laat gewoon begaan en bemoeit zich niet met dit bekvechten.

Als het wijfje tot paren wordt verleid, wordt het nest gekozen.

Het voorbereidend werk is reeds door het mannetje verzorgd en doorgaans neemt hij ook de verdere afwerking voor zijn rekening.

Slechts af en toe steekt het wijfje een ‘beitelslagje’ toe, maar meestal beperkt zij zich tot het inspecteren van het resultaat en tot het verwijderen van de spaanders. Het hakkenwerk duurt een 3-tal weken tot een maand. Als het hol klaar is, heeft het een diepte van 25 tot 30 cm en is het ongeveer 15 cm breed.

Het broednest wordt bekleed met spaanders en het vrouwtje legt ergens tussen april en juni 4 tot 7 glanzend witte eieren, die zij overwegend alleen uitbroedt in 12 tot 16 dagen.

Binnen de 24 uur zijn alle jongen uitgekomen en zij leggen allen hun kopjes over elkaar zodat zij een soort ‘warmtepiramide’ vormen. Daarna voeden beide de hongerige magen en na 20 tot 24 dagen verlaten de jongen het nest.

Een spechtenhol met jongen hoor je, voor je het ziet. Dat kleine grut maakt ongelooflijk van zijn oren om voedsel te krijgen. Ze moeten ook niet bang zijn om zich te laten horen, want geen enkele predator kan de woning binnendringen. Eigenaardig daarbij is dat de jonge spechten vóór het uitvliegen zachtjes tegen de binnenwand van het hol kloppen, al weet men tot op heden nog niet waarom ze dit doen.

Zelfs nadat ze de ouderlijke woning hebben verlaten, blijven de kleintjes nog om voedsel bedelen en dat lukt nog ook gedurende 8 tot 14 dagen. Daarna moeten zij definitief op eigen vleugels vertrouwen.

De jongen worden hoofdzakelijk gevoed met rupsen en larven. Deze laatste worden met de lange tong die eindigt op een verhoornde harpoenpunt met weerhaken, diep uit hun gangen gehaald. Maar ook kannibalisme komt voor. Als er wat te weinig rupsen en larven zijn, hakt de specht nestkasten open waarin mezenjongeren piepen en voeren de pasgeboren meesjes in stukjes aan hun eigen jongen.

Later, als de jongen zijn uitgevlogen en er minder insecten zijn, schakelen ze over op zaden, die ze overwegend uit dennenappels halen. Ze plukken de ‘mastentoppen’ uit de bomen en vliegen ermee naar een vaste plaats. Doorgaans is dit een gevorkte tak, een spleet of een zelfgemaakte nis in een eikenboom. De dennenappel wordt vastgeklemd en de specht peutert de zaden eruit. Eens leeg gehaald, laat hij de mastentop vallen en zo zie je soms tientallen dennenappels onder een eikenboom liggen. Dan weet je dat hier een ‘spechtensmidse’ aan het werk was.

Men heeft ook vastgesteld dat de bonte specht er een eigenaardige manier van slapen op nahoudt. Het slapengaan en ontwaken verloopt volgens een vast ritueel. De bonte specht gaat op een vast tijdstip slapen dat afhankelijk is van de lengte van de dag. De tijd tussen zijn verdwijnen in zijn slaaphol en het invallen van de duisternis, is telkens even lang.

Hij zet zich niet neer, maar hangt zicht tegen de kant, juist onder het vlieggat. Dan zet hij zijn veren op, steekt zijn kop onder zijn vleugels en slaapt tot het eerste ochtendgloren.

Bij het eerste daglicht steekt hij voorzichtig zijn kop uit het vlieggat en verkent hij eerst geruime tijd de omgeving.

Wanneer alles veilig is, klimt hij het hol, maakt dan zeer uitgebreid ochtendtoilet en vliegt dan luid roepend zijn gebied in.

Wie een eerder verschenen artikel in het archief wenst op te diepen kan terecht op:

16/10/2010  De grote bonte specht

Een kort filmpje van  Pieter Cox  in zijn eigen tuin:

https://www.youtube.com/watch?v=v8DFaV2aXKo

14-12-2014 om 17:13 geschreven door birdy

Geraadpleegde bron: ©JO

De putter komt oorspronkelijk voor in tamelijk open gebieden met bomen en struiken, langs zonnige randen van vochtige loofbossen, in parklandschappen, heggen, boomgaarden en tuinen, zéker als men er een rijke vegetatie aan composieten aantreft (distels, paarden- & zonnebloemen, kaardenbollen). Deze planten produceren immers de zaden waarvan de putter vrijwel geheel afhankelijk is. Alleen de jongen krijgen tijdens hun groei ook veel eiwitrijke insecten en spinnen.

Putters zijn sociale en praatgrage vogeltjes die vrijwel altijd in groepen of kleine familieverbanden leven en gezellig met elkaar kwetteren terwijl ze voedsel zoeken in een onkruidrijke berm.

Distelvinken houden van verwilderde plekjes, afgelegen hoekjes en verlaten boerderijen, leegstaande fabrieken en verwaarloosde tuinen. Wellicht heeft dit te maken met hun behendigheid om in hoog onkruid aan dunne, zwiepende stengels te hangen om er de zaden uit te pikken. 

Een volwassen putter is meteen herkenbaar aan zijn rood/wit/zwart koppatroon; de snavel is lang en spits en eveneens wit. Zijn inktzwarte vleugels vertonen een felgele brede baan, duidelijk waarneembaar tijdens de snelle, wendbare en golvende vlucht.

Alle vinken zijn zaadeters, maar het bemachtigen van diverse zaden vraagt telkens een andere aanpak. Zo zijn sommige vinken notenkrakers. De snavel van de putter is een scherp precisiewerktuig, ideaal om in de stijf verpakte zaadhoofden van distels en klissen te prikken en er het fijne, pluizige zaad uit te halen.

Je kan de putter naar de voedertafel lokken door onkruidzaden, gemengd strooizaad, etensresten en zonnebloempitten te strooien.

In het voorjaar neemt de mannetjesputter een nestelplaats in een bos of boomgaard in beslag en verdedigt deze tegen ongewenste belagers. Hij zingt luidkeels, vanaf hoge uitlijkposten en imponeert in trage zangvluchten.

De zang is een riedelende, kwetterende versie van de roep, die kenmerkend vloeiend en slepend weerklinkt. Een door zijn zang aangelokt vrouwtje mengt zich in de hofmakerij, waarbij beide vogels hun vleugels spreiden en zich draaien om de gouden streep te laten ‘flitsen’.

Vervolgens bouwt het vrouwtje een buitengewoon keurig, komvormig nest van geweven gras, haren en spinrag, bekleed met wol en disteldons. Het bevindt zich meestal op een dunne takkenvork, verscholen tussen de bladeren.

Ze broedt de 4 tot 6 eitjes in haar eentje uit en blijft 2 weken op het nest zitten terwijl het mannetje haar van voedsel voorziet.

De kale jongen zijn vliegvlug als ze zo’n 2 weken rijp zijn en verlaten rond die tijd het ouderlijk nest. De ouders blijven hen echter nog ongeveer een week voeren alvorens ze voor een 2^de legsel vertrekken.

Wie een eerder verschenen bijdrage in het archief wenst te raadplegen, kan via de zoekrobot het artikel vinden

18/04/10          De putter of de distelvink

Leuk en leerrijk filmpje: ‘De distelvink dichtbij de camera”  Gerrie van der Meulen

https://www.youtube.com/watch?v=AQliKG9z2aI

11-12-2014 om 18:21 geschreven door birdy

De roerdomp is een middelgrote maar forse reigerachtige vogel die door zijn perfecte lichtbruine schutkleur in het dichte rietland niet opvalt.

Hij verblijft in uitgestrekte rietmoerassen met zuiver water en stabiele waterstand.

In de winter komt hij ook in grote zeggenvegetaties en natte ruigtes voor.

Overdag houdt hij zich goed verscholen in de moerasvegetatie, waar volledig op zijn verenkleed vertrouwt om onopgemerkt te blijven. Het verenkleed is bruin van kleur met een ingewikkeld patroon aan zwarte V-vormige vlekken en strepen. De kruin is zwart; hij heeft ook een zwartige snorstreep.

Op de onderdelen is hij lichter met duidelijke lengtestrepen.

De mysterieuze vogel heeft grote groene voeten met lange tenen die hem een houvast bieden wanneer het lichaam ver naar voren wordt gebogen en helpen om houvast te vinden aan rietstengels boven het wateroppervlak.

Leunt bij het vissen voorover en beweegt het lichaam zijdelings heen en weer. Dan staat hij stil of stapt langzaam vooruit op zoek naar vis, die hij op gekende reigerwijze vangt met een stoot van de dolkvormige snavel. ’s Morgens vroeg en ’s avonds zoekt hij ook amfibieën en ongewervelden langs meer open water.

De vogel haalt een lichaamslengte die varieert tussen 70 en 80 cm; de spanwijdte wisselt tussen 120 en 140 cm en het lichaamsgewicht schommelt tussen 900 en 1 100 g.

Het nest is een grote stapel rietstengels. De 5-6 eieren komen na 25-26 dagen uit.

Tijdens de vlucht ziet hij er plomp uit met brede vleugels en korte en vooral niet gebogen nek.

Bij gevaar neemt de roerdomp de zogenaamde ‘paalhouding’ aan, waarbij de vogel de kop en de hals omhoog richt en daardoor vanwege de zwarte lengtestrepen, nauwelijks van het riet te onderscheiden is. Dit effect wordt nog versterkt doordat de vogel de kop met de bewegingen van het riet mee beweegt.

Hoewel de roerdomp zich maar zelden laat zien, is de roep van het mannetje in de broedtijd geregeld te horen. De roep is een laag en diep keelgeluid (‘whoemp’), dat klinkt alsof er over de hals van een grote fles wordt geblazen en vaak tot op kilometers afstand te horen is.

Wie een eerder verschenen bijdrage wenst te raadplegen kan onderstaand artikel in het archief opsnorren.

05/12/09          De roerdomp

Volgens bioloog Geert is er nog een vogel luider dan de meeuw, namelijk de roerdomp, een reiger die zich amper laat zien omdat hij continu in het riet vertoeft. Daarna krijgen ze in het natuurpuntcentrum in Opglabbeek de kans om een roerdomp in het echt te zien.

http://vtm.be/wild-van-dieren/ooit-al-een-roerdomp-gezien

03-12-2014 om 21:00 geschreven door birdy

Ondanks zijn naam is de grasmus, evenmin als de heggenmus, helemaal niet nauw verwant aan de huismus.

Deze zomergast is vooral bewoner van ruige gebiedjes (bos- & akkerranden, heidevelden) met hoog opschietende onkruiden, afgewisseld met braam- en doornstruiken, meidoornhagen, kreupelhout, heggen, … .

Dergelijke terreinen hebben vaak een tijdelijk karakter en men kan de grasmus als een pionierssoort van jonge vegetaties beschouwen. Door ruilverkavelingen en anderen methodes om de grond optimaal te benutten, verdwijnen er in onze streken steeds meer voor de grasmus geschikte broedterreinen.

De grasmus zit dikwijls half verborgen tussen de begroeiing en hoewel de vogel schuw is, verraadt hij zichzelf door zijn roep en komt uiteindelijk tevoorschijn om toe te geven aan zijn onbedwingbare nieuwsgierigheid.

Daarnaast is met name in Engeland in 1969 een enorme achteruitgang in de populatie geconstateerd, die vermoedelijk is terug te voeren op de verwoestende droogte in de overwinteringsgebieden van de grasmus, o.a. in de Sahel-zone.

Opvallend aan het verenkleedje van het mannetje is de vaalblauw grijze kop, de witte oogkring, de vaak opstaande kruinveren, de witte keel en roestkleurige vleugels met zwartige strepen. De bleke onderzijde is roze-achtig op de borst. De witte buitenste staartveren van de grasmus zijn bij het vliegen duidelijk zichtbaar.

De grasmus haalt een lichaamslengte van 14 cm; heeft een spanwijdte die varieert tussen 19 en 23 cm en bereikt een lichaamsgewicht dat schommelt tussen 12 en 18 g.

De grasmus vangt insecten (vooral kevers), spinnen en rupsen tussen de bladeren van lage doornstruiken met dichte kruidenvegetatie; eet in de herfst veel bessen en wat zaden. Doortrekkende grasmussen duiken in de herfst op tal van plaatsen op, waaronder in tuinen waar ze graag de bessen van de kamperfoelie eten.

Zodra de grasmussen in de 2^de helft van april, weer in onze streken zijn aangekomen, bakenen de mannetjes hun territorium af.

Tijdens de korte baltsperiode brengt het mannetje zijn kort, aangenaam klinkend liedje op opvallende plaatsen of tijdens de onstuimige, dansende baltsvlucht ten gehore.

De grasmus geeft de voorkeur aan ruig terrein en zingt gewoonlijk op een in het oog lopende plaats.

Het nest, een klein holletje van twijgjes en gras, dat doorgaans goed verborgen zit tussen dichte begroeiing, bevindt zich vaak in overgroeide sloten en greppels met brandnetelbosjes of te midden van doornig struikgewas.

Gewoonlijk worden tijdens de periode april – juli 2 legsels van 4-5 eieren geproduceerd. De jongen worden ca. een dozijn dagen in het nest verzorgd.

23-11-2014 om 00:00 geschreven door birdy

Voornaamste oorzaken waarom de roodkopklauwier zich steeds verder naar het zuiden terugtrekt, zijn de slechte weersomstandigheden en de verdwijning van hun favoriete biotoop: oude boomgaarden en boomsingels in open landschap.

De roodkopklauwier is doorgaans moeilijk te vinden, als hij zich in het dicht struikgewas verbergt. Hij geeft de voorkeur aan agrarische gebieden met verspreide bomen, hoge heggen, struikachtige hellingen of aromatische heidevelden, met doornige bosjes en bomen in het Middellandse Zeegebied.

De roodkopklauwier, een zomergast en zeer schaarse broedvogel in onze streken, wordt gemakkelijk geïdentificeerd door de roestrode kruin en nek en de witte schouderveren, zwart-witte rug en witte buik. De lichaamslengte varieert tussen 17 en 19 cm; de spanwijdte reikt tussen 25 en 30 cm; het lichaamsgewicht schommelt tussen 25 en 35 g.

De geslachten zijn vrijwel gelijk, maar het wijfje is iets matter van kleur.

Net als de meeste klauwieren zit de roodkopklauwier graag op een hoge uitkijkpost, zoals in boomtoppen, op palen, draden, … van waar hij de omgeving afspeurt en plots met een duikvlucht zijn prooi verrast.

De roodkopklauwier vliegt meestal rechtlijnig. Het vliegbeeld wordt bepaald door de zwart-witte vleugeltekening, de witte stuit en de witte staartranden.

Vanaf deze zitpost jaagt hij op zich op de grond of in de lucht bevindende prooidieren; hoofdzakelijk insecten (voornamelijk kevers), maar ook kleinere vogels of andere gewervelde dieren, zoals kikkers en hagedissen.

De zang is een onderdrukt gekras met korte kwetterende harde tonen, verweven met imitaties van andere vogels. Bij de balts staan paren tegenover elkaar, hun kop op en neer bewegend en roepend. De zang is een mengeling van riedels en rauw gekwetter.

Het stevige nest bevindt zich doorgaans op enkele meters hoogte in een boom en is met fijn materiaal (haar en wol) gevoerd.

Het wijfje broedt de 4-7 eieren in circa 15 dagen alleen uit, maar wordt door het mannetje gevoerd. De jongen, die zeer gevoelig zijn voor kou en regen, verlaten na ruim 2 weken het nest. Roodkopklauwieren overwinteren in de Afrikaanse savanne, onder meer in de Sahel.

18-11-2014 om 19:51 geschreven door birdy

Geraadpleegde bron: persbericht: Houten reus inspireert Vlaamse politici voor meer natuur

In de aanloop naar de verkiezingen verzamelde Natuurpunt meer dan 10 000 opdrachten voor het natuurbeleid van de nieuwe regering.

Hieruit blijkt dat de Vlaming erg bezorgd is over de toestand van de natuur en dat bereikbare, dichtbijgelegen natuur een prioriteit is.

Voor heel wat mensen brengt wandelen en fietsen in de natuur rust in het hectische leven van alledag en is het een blijvende bron van creativiteit.

Toch vinden 3 miljoen Vlamingen geen natuur op wandelafstand van hun woning, zo bleek uit gegevens van het Vlaams Instituut voor Technologisch Onderzoeken (VITO). De nood aan natuur dichtbij is hoog, terwijl het aanbod laag is.

De CosmoGolem, een gigantische, houten antropoïde sculptuur, is het geesteskind van kunstenaar Koen Vanmechelen. De houten helper en boodschapper van hoop, die de opdrachten voor meer natuur in z’n hart zal sluit, zal ze vervolgens via een indrukwekkend beeld- en klankspektakel aan de wereld overbrengen.

Met een 30-tal beelden verdeeld over de hele wereld (o.m. in Nederland, India, Zimbabwe, Tanzania, Polen Chili en België), groeit de GosmoGolem uit tot een baken van hoop en evolutie, die beoogt als een universeel symbool voor mensen- en kinderrechten te worden aanzien.

De Cosmogolem is leeg en in het luikje van zijn hart kunnen mensen hun dromen en wensen achterlaten. Door daarmee over de planeet te bewegen, stimuleert hij culturele diversiteit en slaat hij bruggen tussen verschillende culturen.

Door over de planeet te bewegen, op zoek naar plaatsen waar hij hoop kan brengen aan mensen in nood, zet de CosmoGolem mensen aan tot beweging.

Op deze manier krijgen minderheidsgroepen en kinderen een gezicht en een eigen sterk symbool en worden gemeenschappen in hun identiteit versterkt.

De reus werd vervaardigd uit duurzaam kastanjehout door de sociale werkplaats van Natuurpunt in Ekeren. Om de 4 m hoge constructie te bouwen werd reeds ruim 4 000 euro ingezameld via crowdfunding.

09-11-2014 om 18:40 geschreven door birdy

Waterpiepers, behoren tot de familie van de kwikstaarten en zijn echte bergvogels, die evenwel alleen ’s zomers op hoge bergweiden voorkomen en dan boven de boomgrens leven in de Pyreneeën, de Alpen en de Balkan.

In de winter, van oktober tot eind maart, zakken ze af naar de Europese valleien en laaglanden.

Hoewel water- en oeverpiepers ogenschijnlijk nauw verwant lijken, hebben beide soorten een totaal verschillende verspreiding qua broedgebied en biotoopkeuze, het hele jaar door.

Ze zijn het makkelijkst te onderscheiden aan de hand van hun habitat: waterpiepers komen voor in de buurt van drassige weilanden, akkers, langs rivieroevers en sloten.

Oeverpiepers kom je uitsluitend tegen langs de kust.

De slank gebouwde waterpieper heeft op de grijzige kop een heldere witte wenkbrauwstreep, weinig tekening op kin en keel, witte buitenste staartpennen, donkere loodgrijze poten, met een vrijwel of geheel ongetekende roos getinte borst. De donkerbruine rug is zwak gestreept; de donkere staart vertoont witte randen. Tijdens de vlucht met krachtige, snelle vleugelslagen, vallen de twee scherp afgelijnde witte banden op de donkere vleugels op.

De lichaamslengte wisselt tussen 15 en 17 cm; de spanwijdte varieert tussen 23 en 28 cm; het lichaamsgewicht schommelt tussen 20 en 36 g.

Deze erg schuwe wintervogels bezoeken modderige oevers van reservoirs, rietkragen en moerasgebieden, die heel anders zijn dan hun zomerse verblijfgebieden – alpenweiden en met keien bezaaide hellingen rond de sneeuwgrens.

Waterpiepers vangen insecten op de grond, waden ook in ondiep water, draaien steentjes en wier om; soms vangen zij insecten in de vlucht met een sprongetje of korte jachtvluchten, zoals kwikstaarten dat wel vaker doen.

Tijdens de balts zingen mannetjes in de vlucht, stijgen hoog op en zweven als aan een parachute naar beneden.

Het nest is een met gras gevoerde kom op de grond op een beschutte plaats onder stenen of planten. De broedperiode spreidt zich over de maanden april – juli en het aantal legsels beperkt zich tot één, maximum twee. De 4 tot 6 eieren komen in 14 tot 15 dagen uit. De jongen vliegen na nog eens 14 tot 15 dagen uit.

01-11-2014 om 19:45 geschreven door birdy

Geraadpleegde bron: Natuurpunt: technische fiche

Kenmerkend voor de boerenzwaluw is zijn lange, diepgevorkte staart en zijn rode keel.

De rug is glanzend blauwzwart en de buik roomkleurig.

De boerenzwaluw heeft het duidelijk ook erg moeilijk om stand te houden.

Nu bedraagt de populatie in Vlaanderen nog 20 tot 30 000 broedparen. In de jaren ’70 waren er dit nog 100 tot 200 000.

Qua biotoop gaat de voorkeur van de boerenzwaluw uit naar een landelijke omgeving met boerderijen en stallingen, waarbij de aanwezigheid van vee, vooral grote grazers als runderen en paarden, belangrijk is. Boerenzwaluwen broeden vrijwel uitsluitend in stallen en gebouwen op de boerenerf.

Het voortbestaan van de soort ligt volledig in de handen van de landbouwers. Meer en meer sluiten deze hun stallen hermetisch af, doorgaans om hygiënische redenen. De open stallen van vroeger, waar zwaluwen vrije toegang hadden, worden alsmaar zeldzamer.

Ook de schaalvergroting in de landbouw speelt de boerenzwaluw parten. Kleine bedrijven met veel kleine stallen verdwijnen en maken plaats voor enorme gebouwen, vaak in metalen constructies, waarbinnen het moeilijk is om nesten te bouwen.

Kleine stallen van hobbyboeren – onder meer voor paarden en schapen – bieden hier en daar een alternatief.

Het gebruik van pesticiden is een bijkomende nadelige factor voor een insecteneter als een zwaluw.

Vanaf medio maart komen de vogels aan in onze streken en het duurt niet lang voor ze aan hun nest beginnen, dat een schotelvormig, open kommetje van aarde is, vermengd met speeksel en strohalmen. De binnenkant wordt bekleed met strootjes en veren.

De boerenzwaluw heeft 2, maximaal 3 broedsels per jaar.

De najaarstrek kan al beginnen in de eerste helft van augustus, maar de meeste vogels vertrekken in september of begin oktober.

Een deel van de boerenzwaluwen trekt tot in Zuid-Afrika, 6 000 km van de broedplaats.

Een boerenzwaluwnest heeft de vorm van een vlakke lemen schaal, die ze bouwen vanaf een steun: een uitspringend muurtje, een balk, een richeltje, een lamp, een spijker, ….

Als dergelijke nestgelegenheden niet voorhanden zijn, kan je in geschikte donkere hoekjes –  beschut tegen tocht en vocht – kunstnesten aanbrengen of latjes van circa 10 cm lang, tenminste 2 cm breed of houten L-vormige profielen aan de muur bevestigen, buiten het bereik van katten, ratten en muizen.

Verder moet de stalling overdag permanent toegankelijk zijn, bv. via een open raam, deur of verluchtingskoker. Deze opening moet minstens 30 cm breed zijn en 10 tot 15 cm hoog, omdat de boerenzwaluw altijd vliegend de stal binnenkomt.

Boerenzwaluwen houden niet van geverfde muren; het kalken van muren is echter wel geschikt, want dit geeft een uitstekende absorberende achtergrond om het nest tegen te bouwen.

Kunstnesten voor boerenzwaluwen zijn nestkommetjes gemaakt van houtbeton of een ander hard mengsel van pleistermateriaal en zaagsel.

Boerenzwaluwen zijn echter nogal eigenwijs en laten zich niet zo snel tot broeden verleiden met een kunstnest.

De bezettingsgraad is doorgaans laag en ze durven naast een kunstnest zelf een eigen nest bouwen.

Aangezien boerenzwaluwen frequent naar hun eigen nest van het vorige jaar terugkeren, moeten die altijd gespaard blijven.

Tegenwoordig zijn alle erven en wegboorden verhard of geëgaliseerd en de meeste aarden veldwegen zijn verdwenen. Hierdoor zijn er nog weinig modderplaatsen te vinden waar zwaluwen nestmateriaal kunnen halen. Ook bij droog weer tijdens de nestbouwperiode kan het moeilijk zijn om binnen een redelijke afstand van de nestplaats modder te vinden.

Je kan de boerenzwaluwen helpen door in de buurt van hun nestgelegenheid een ondiepe plas met modder te maken, door een paar emmers leem en zandleem op een stuk landbouwplastic te gooien, die je in april en mei nat houdt.

Leg er wat stro, hooi of pluimpjes bij. Zorg dat deze open plek ruime aanvliegmogelijkheden toelaat, zonder dichte vegetatie in de nabijheid, zodat katten de vogels niet kunnen verrassen.

Zwaluwen hebben massa’s vliegende insecten nodig om zich te voeden. Het aanbrengen van een laag stro in de stal en een goede ouderwetse mesthoop buiten kan een gunstige invloed hebben. Buiten de stallen kan het voorzien van wilde hoekjes met overvloedige vegetatie wilde planten en bloemen voor een extra bron aan insecten zorgen.

Wie eerder verschenen artikels wenst te raadplegen, kan in het archief de volgende bijdragen opsnorren.

• 17/03/13             De lente komt eraan

• 08/04/12           Boerenzwaluwkolonie bedreigd (Vogelbescherming Vlaanderen)

• 19/12/08            Vogel van het jaar: boerenzwaluw

26-10-2014 om 18:09 geschreven door birdy

Geraadpleegde bron: De Standaard – rubriek wetenschap – Pieter Van Dooren

Ouder zijn heeft niet enkel nadelen. Je bent ook bedachtzamer en wereldwijzer, waardoor je evengoed komt waar je wil zijn. Dat geldt voor mensen, maar evenzeer voor vogels.

De zwarte wouw – een roofvogel uit de familie van de havikachtigen – trekt jaarlijks naar Afrika. Omdat hij in Europa broedt, zijn we geneigd om hem als Europese vogels te beschouwen.

De oudere vogels zijn efficiëntere vliegers dan de jonge, omdat ze beter de voordelen van gunstige winden en thermiek hebben leren benutten.

Waarom zijn oudere vogels betere trekkers?

Intussen hebben wetenschappelijke onderzoekers, waaronder vaste-stof-fysici en nano-technologen, niet stilgezeten. Fabrizio Sergio en collega’s van het Donana-natuurreservaat in Andalusië gebruikten zendertjes om 92 zwarte wouwen, tussen 1 en 27 jaar oud, jarenlang gedurende 364 trektochten te volgen,.

Uit een eerste conclusie bleek dat individuele vogels bijleren, maar de domste minder overlevingskansen – en ook minder nakomelingen – hebben omdat ze vaak al de dood vinden voor ze aan broeden toekomen. Zwarte wouwen beginnen met broeden tussen hun 3^de en 6^de levensjaar.

Vliegen is een kunst

De onderzoekers ontdekten dat vliegen moeilijker is dan gedacht. Ook na jaren leerden de vogels nog steeds bij en werden hun vluchten nog steeds efficiënter. De kunst bestaat erin de bellen van stijgende lucht te vinden, zo lang mogelijk in spiraalvlucht hoogte te winnen om dan in glijvlucht naar de volgende thermiekbel te zweven, liefst met zoveel mogelijk rugwind onderweg. Elke uitgespaarde vleugelslag is immers bezuinigde energie.

Wanneer de vorsers de gps-gegevens van de ‘proefvogels’ in kaart brachten, bleken de oudere vogels veel beter een succesvolle vluchtroute te kunnen uittekenen.

De vogels vertrokken uit Afrika tussen eind januari en eind juni. Hoe ouder, hoe vroeger ze vertrokken. Tot hun 7^de jaar vervroegde hun vertrekdatum elk jaar; nadien bleef hij stabiel.

Onderzoeksresultaten laten toe gevolgen klimaatopwarming voor vogels in te schatten

Door  vroeger te vertrekken, kunnen de vogels het onderweg rustiger aandoen, zonder zich nodeloos uit te putten. Gemiddeld vliegen ze 18 dagen, 8 ½ uur lang en 200 km/dag met een tussenstop van een 3-tal dagen. Naarmate ze ouder worden, vliegen ze minder km/dag.

Ze kiezen vaak minder de kortste route en opteren voor een weg die minder energie kost.

Het moeilijkst voor de vogels is omgaan met dwarswinden. Jonge vogels drijven onderweg veel meer oostwaarts af, het Afrikaanse binnenland in. Vanaf 3 jaar leren ze gebruik te maken van rugwinden, waardoor hun route een stuk rechter wordt

Vanaf 7 jaar gebruiken ze de rugwind meer minder. Dat lijkt bizar, maar nu snappen ze dat de kortste route niet altijd de beste is en dat je een nuttige thermiek maar beter niet links laat liggen.

Wanneer ze in de herfst terugvliegen naar Afrika, hebben ze het gemakkelijker, omdat er dan meer thermiek beschikbaar is en betere rugwind. Ze halen dan een snelheid van  260 km/dag, stoppen niet meer dan een ½ dag en zijn in 11 dagen ter plaatse. Tijdens deze trek is er minder verschil tussen de leeftijden, omdat het ook met weinig ervaring prima te doen is. Dat de ouderen toch eerder vertrekken, is veeleer omdat de jonge wouwen wat langer in Europa blijven om al een goede broedplaats voor volgend jaar te zoeken.

Volgens de onderzoekers zijn hun resultaten niet enkel interessant voor vogelliefhebbers, maar helpen ze ons beter te voorspellen wat het effect van de komende klimaatopwarming op diverse vogelsoorten zal zijn, zodat we onze bescherming kunnen toespitsen op wie die het meest nodig heeft.

Wie de zwarte wouwen een prooi willen zien oppeuzelen, kunnen onderstaand filmpje bekijken

https://www.youtube.com/watch?v=QxdX3eTHNoQ

19-10-2014 om 00:00 geschreven door birdy

Beste natuurfan, beste vogelliefhebber,

Als vogelfans zijn wij bijzonder begaan met het voortbestaan van de huismussen. Daarom gaan wij als ‘tellers’ 3 x per jaar na hoe het met het huismussenbestand is gesteld, via een vast uitgestippeld telpuntentraject. We nemen ook deel aan het jaarlijks huismussentelweekend en verlenen sinds kort ook onze medewerking aan het Project huismussennestkasten van Vogelbescherming Vlaanderen in samenwerking met Vivara. Inmiddels hebben we met de Kille Meutel Vogelvrienden een eigen concept bedacht om huismussenpopulaties in kaart te brengen. Red de Zaventemse straatket! Help mee huismussenpopulaties in stand houden!

Waar zijn er nog huismussen?

Komen er huismussen bij en groeit de kolonie of verdwijnen ze omdat bv. daken hermetisch worden geïsoleerd, ramen of regenpijpen worden vernieuwd of hersteld?

Komen er meer omdat er struiken en lage bomen worden aangeplant of blijven ze net weg omdat ‘groene corridors’ met veilige dichte begroeiingen verdwijnen?

Wat trekt huismussen aan om te nestelen of waarom verlaten ze een bepaald – ooit huismussenrijk – woongebied?

Al berust ons engagement integraal op vrijwilligerswerk, toch wensen we het netwerkmoment van 18/10/14 aan te grijpen als een volgende sensibiliseringsactie om voor ons lokaal ambitieus project nog meer actief meewerkende enthousiastelingen te rekruteren. Jouw hulp en interesse om ons bij deze taak te helpen is welkom.

Mocht je interesse hebben om aan onze verdere acties mee te werken, neem dan gerust contact op met de leden van het kernteam:

• Arlette Verbraecken – arlette.verbraecken@telenet.be / 02 721 05 00
• Oswald Vanhaelen – oswald.vanhaelen@telenet.be / 02 721 05 00
• Robert Podevijn – bobp14z@gmail.com / 02 721 40 87
• Christiane Rillaerts – christiane.rillaerts@gmail.com / 0475 58 75 62  
• Franz Pieters – franz.pieters@telenet.be / 0478 55 34 59

Hoe we in 10 jaar tijd evolueerden van een vriendenclubje tot een huismussenwerkgroep is concreet verhelderd in een publicatie, die we je van harte wensen te overhandigen tijdens onze bescheiden jubileumviering.

Graag blijven wij nauw in contact met jou en met dit inschrijvingsstrookje bevestig je dat je ook een exemplaar ‘10 jaar Kille Meutel Vogelvrienden’ wenst (omwille van budgettaire redenen is de oplage beperkt)

12-10-2014 om 17:38 geschreven door birdy

Geraadpleegde bron: Persberichten Natuurpunt

In meer dan 30 Europese en enkele Centraal Aziatische landen bezetten dit weekend vogelkijkers heuvelruggen, rivierdalen en andere open ruimte om de vogeltrek in kaart te brengen. Het is al de 14^de keer in 21 jaar tijd dat BirdLife de Europese simultaantelling organiseert.

Ook in ons land wordt op tientallen telposten meegeteld. Natuurpunt en Natagora coördineren de telactie in België. Met de gunstige weersvoorspelling worden dit jaar extra veel roofvogels in het luchtruim verwacht.

Vogelexpert, Koen Leysen, die de telling in Vlaanderen coördineert, meldt dat deze grootschalige telactie Eurobirdwatch een schat aan informatie oplevert over de jaarlijkse vogeltrek.

Vorig jaar werden in ons land alleen 65 524 vogels van 132 verschillende soorten geteld. Opvallend was het grote aantal kruisbekken. Dit jaar zouden er wel eens behoorlijk wat roofvogels zoals buizerds en rode wouwen kunnen worden waargenomen. Immers de weersvoorspellingen beloven de nodige thermiek en de zuidoostenwind is ideaal om ze over ons land te loodsen.

Dit evenement is tevens een uitgelezen gelegenheid om het grote publiek in contact te brengen met de fascinerende tocht die ‘onze’ vogelsoorten twee keer per jaar ondernemen.

De vlucht van de trekvogels is echter niet zonder gevaar. Zo zorgt verbreding van de woestijngebieden in Afrika voor meer zandstormen en veroorzaakt de klimaatverandering verschuivingen van de leefgebieden, terwijl niet elk leefgebied de vogels de nodige rustplekken kan bieden.

Tot slot heffen jacht en vogelvangst in de zuiderse landen een onaanvaardbaar hoge tol. Zo werd vorig jaar vastgesteld dat voor de Egyptische kust met 10-tallen km mistnetten een ware slachting aanrichtten, al worden dergelijke wanpraktijken door BirdLife streng veroordeeld.

Per land en per telpost krijg je op http://trektellen.org/ een overzicht te zien van de vogeltrektellingen uit Vlaanderen en Nederland, maar ook uit Duitsland, Frankrijk, Spanje, Engeland, Denemarken tot zelfs Polen en Georgië. Nieuw dit jaar is dat de tellers in Vlaanderen via een Whatsapp-groep mekaar te velde op de hoogte kunnen houden en live de resultaten aan mekaar kunnen doorgeven.

De Belgische en Europese resultaten van de Eurobirdwatch-telling worden begin volgende week verwacht.

Volgens vogelkenner Pieter Cox vormt de Maatheide in Lommel een ideaal plekje om trekvogels te spotten. Op de vliegroute treedt ter hoogte van deze telpost een trechtereffect op, omdat de vogels, noch over het stadscentrum, noch over de grote plassen wensen te vliegen. Elke dag staan er een vijftal tellers op post. Naast de blikvanger, de rode wouw, hoopt Pieter Cox de redelijk zeldzame blauwe kiekendief te zien.   

Recordaantal trekvogels in Belgisch luchtruim

Zaterdag werd in ons land een recordaantal van 280 221 overtrekkende vogels geteld, verdeeld over 143 verschillende soorten. Opvallend was het grote aantal overtrekkende lijsters.

Overal in Europa stonden groepjes vogelkijkers op uitgekiende observatiepunten klaar om de overtrekkende vogels te tellen. In het totaal deden 40 landen mee, samen goed voor 2.5 miljoen vogels, ruim 23.000 tellers en bijna 900 evenementen.

De meest getelde vogels doorheen Europa waren de spreeuw, de meerkoet en de wilde eend.

Onderstaande 3 foto’s zijn van Pieter Cox, de foto van de rode wouw van Wim Dirckx

06-10-2014 om 21:08 geschreven door birdy

Planten zijn voor de voortplanting en evolutie afhankelijk van de bestuiving van de bij. Groenten en fruit zijn voor de bestuiving eveneens afhankelijk van de bij en bijenvolken worden dan ook door imkers  te huur aangeboden aan groenten- en fruittelers.

Denk aan onze aardbeien, kersen en bessen, maar ook paprika en courgette.

Ze bestuiven tevens appelboomgaarden, bosbessenvelden, bonenplanten. Dit zijn allemaal producten die alleen kunnen groeien met de hulp van de honingbij. Op sommige plaatsen in de wereld is 85% van de bijenpopulatie inmiddels afgenomen.

Bijensterfte neemt wereldwijd alarmerend toe. In delen van China moeten fruittelers al noodgedwongen met de hand bestuiven. Terecht wordt gesproken van een dreigende wereldwijde bestuivingscrisis. Wetenschappers komen met uiteenlopende verklaringen. Sommige schrijven de bijensterfte vooral toe aan ziekteverwekkers, met als belangrijkste dader de varraomijt. Anderen zien de opmars van een eencellige parasiet: Nosema ceranae.

Maar zijn deze ziekten oorzaak of gevolg?

Franse bijenhouders rapporteren consistent dat ziektes toenamen in gebieden waar het systemische insecticide (een neonicotinoïde) werd gebruikt. Deze nieuwe generatie gewasbeschermingsmiddelen pas je niet toe door bespuiting in het open veld, maar door het dompelen van zaden in en fabriek.

Neonicotinoïden zijn in al minieme concentraties giftig voor insecten al zijn ze niet giftig voor andere soortgroepen, zoals vogels en zoogdieren.

Na het zaaien wordt de werkzame stof in de gehele plant (systemisch) opgenomen en biedt langdurig bescherming tegen etende en zuigende insecten.

Uit milieuoogpunt lijkt het een ideaal gewasbeschermingsmiddel. Je hebt er veel minder van nodig en het komt alleen daar terecht waar het werkzaam moet zijn.

De adder onder het gras is dat het ook giftig is voor nuttige insecten. De werkzame stof komt onverhoopt ook in stuifmeel en nectar terecht, die bijen nuttigen. Zonder er acuut aan te lijden, verliezen blootgestelde werkster-bijen hun oriëntatievermogen. Hierdoor vinden ze de korf steeds moeilijker terug en kunnen daardoor minder goed hun taak volbrengen om het bijenvolk van voedsel te voorzien. Het bijenvolkje raakt ondervoed en wordt vatbaarder voor ziekten en plagen.

Italiaanse onderzoekers denken te weten hoe neonicotinoïden precies de immuunrespons van bijen aantasten. De resulterende overgevoeligheid voor virussen zou het tikje kunnen zijn dat een toch al verzwakt bijenvolkje de das omdoet. Volgens hen heeft het allemaal te maken met een tot nu toe onbekend eiwitcomplex dat op zijn beurt de immuunrespons aanstuurt.

Britse onderzoekers verduidelijken dat een combinatie van computermodellen en empirische gegevens aantonen dat er bij bijenvolken sprake is van een kritisch stressniveau.

Zolang je daar ruim onder blijft, compenseert de aanwas van nieuwe bijen de uitval als gevolg van virusinfecties en andere  ziektes. Zit je er boven dan klapt uiteindelijk de hele kolonie in elkaar. Die stress is dan een optelsom van een hele reeks factoren, wat meteen bevestigt wat vele experts al veel langer vermoeden: producenten van insecten werende gifstoffen gaan niet vrij uit.

Wie eerder verschenen bijdragen wenst te raadplegen, kan terecht in het archief:

18/08/10          De mysterieuze verdwijnziekte (bijenexpert Frans Jacob)

23/10/10           Aanpassen of opkrassen (klimaatbiologen over biodiversiteit)

04/11/12           Bang van de natuur

01/09/13          Wespen, Muggen en vliegen in beweging

12/06/13           Levensnoodzakelijke bestuivers

21/04/14          Red de bestuivers! (honingbij – hommel)

03/08/14          Bijenkasten

Er valt geen tijd meer te verliezen – teken nu deze dringende petitie: laten wij een luid mondiaal gezoem weerklinken dat de VS oproept tot het verbannen van deze dodelijke chemicaliën!

https://secure.avaaz.org/nl/save_the_bees_us_pet_loc/?bVgWneb&v=47077

28-09-2014 om 20:17 geschreven door birdy

Geraadpleegde bron: Gezinsleven in het dierenrijk – Desmond Morris

Het voeren van jonge vogels is een hele karwei.

Arenden en haviken moeten het nest elke dag van enkele grote prooidieren voorzien en kleine insectenetende vogels verzorgen soms wel 30 tot 60 maaltijden / u, wat in totaal kan oplopen tot duizenden voedselvluchten per verzorgingsperiode.

Maar dit wil nog niet zeggen dat alle vogels hun jongen voeren.

Eenden, plevieren, kippen en grootpoothoenders zijn bij het uitkomen al voldoende mobiel om meteen zelf voedsel op te scharrelen.

Wat wel of niet eetbaar is, leren ze met schade en schande, geholpen  door het voorbeeld van hun moeder. Sommige fazanten wijzen eetbare zake met hun snavel aan om de jongen op weg te helpen.

Zangvogels, roofvogels, uilen, spechten en pelikanen komen blind, naakt en hulpeloos uit het ei tevoorschijn. Het enige wat ze in het begin goed kunnen, is de snavel opensperren om te bedelen. Tijdens hun hele nestperiode zijn ze voor hun eten afhankelijk van de ouders. En zelfs na het uitvliegen moeten ze soms nog weken lang worden gevoerd, voordat ze echt zelfstandig zijn.

Zodra het volwassen roodborstje op de rand van het nest neerstrijkt, spert het jong reikhalzend de snavel open. De ouder hoeft het voedsel er alleen nog in te proppen.

Een kip geeft haar kuikens niet veel hulp. Hooguit wijst ze met haar snavel geschikt voedsel aan om het kuiken tot proeven aan te zetten.

Jonge pelikanen steken hun kop diep in de grote slokdarm van de ouders om wat halfverteerde visjes op te duiken.

Roofvogels, zoals haviken en valken, brengen een grote prooi mee naar het nest. Hier scheuren ze het voor de jongen in kleine stukjes.

Meeuwen vangen hu prooi vaak op kilometers afstand van de broedkolonie. Bij terugkeer braken ze de visjes voor de jonge vogels op.

In veel gevallen wordt de ouder door de aanblik van felle signaalkleuren in of om de snaveltjes tot voeren geprikkeld. Soms is alleen de lichtgekleurde snavelrand iets verbreed, maar het kan ook ingrijpender. Zo draagt de roodkoppapegaaiaminde in zijn mondhoeken paarlen reflectortjes, die in het donker nest enorm opvallen. Coua’s bezitten tong- of gehemeltemerken.

Duiven voeden hun jongen met zelfgemaakte melk.

De binnenwand van de krop, die normaliter als voedselopslag dient, levert een dikke stof die qua samenstelling sterk met zoogdiermelk overeenkomt. Hiervan leven de nestvogels de eerste 4 dagen. Daarna eten ze er graan of ander vast voedsel bij. Dank zij het hoge vet- en eiwitgehalte verzekert de kropmelk een graaneter als een duif in zijn kwetsbare eerste levensstadia van een voedzaam dieet.

De krop is een uitstulping van de slokdarm. Bij duiven is hij in 2 kamers verdeeld.

De kropmelkproductie staat onder controle van prolactine.

Dit is hetzelfde hormoon als zoogdieren voor hun melkstroomregulatie gebruiken.

21-09-2014 om 21:49 geschreven door birdy

Kolibries – in het Engels bekend als ‘hummingbird’ – zijn de allerkleinste vogels ter wereld.

Ze zijn een familie van vogels uit de orde gierzwaluwachtigen, verblijvend in Noord-,  Midden of Zuid-Amerika. Dat zij verwant zijn met gierzwaluwen blijkt uit de bouw van de vleugels; de ellenboog zit erg dicht tegen het lichaam, wat een krachtige vleugelslag mogelijk maakt.  

Ze leven in diverse leefgebieden; van tropische regenwouden tot hete en koude woestijnen.

De kolibrie is één van de snelste vogels ter wereld. Het vogeltje slaat gemiddeld 50 x / sec met zijn vleugels, waardoor de kolibrie als enige vogel achteruit kan vliegen.

Studenten van de Stanford universiteit filmden divers kolibries op extreem hoge snelheid. De beelden kunnen worden gebruikt om perfecte robotvogels te ontwikkelen. De robotvogel is interessanter om in te zetten dan een drone.

Om de kolibrie in detail te observeren, gebruikten de studenten een Phantom-hogesnelheidscamera, die 3 300 frames / sec schieten op een hoge resolutie. De onderstaande video laat een nieuwe kant van de kolibrie zien. Wanneer dit vogeltje van een tak duikt, draait het zijn lichaam langs zijn ruggengraat. Dit gedrag zien we ook bij natte honden, die zichzelf droog proberen te schudden. Het schudden duurt een fractie van een sec en zou nooit kunnen worden gezien zonder behulp van dit soort technologische snufjes.

http://www.scientias.nl/kolibrie-op-extreem-hoge-snelheid-gefilmd/89431

De mannetjeskolibrie is bont, meestal metaalachtig groen gekleurd, met een glanzend rode, blauwe of smaragdgroene keelkleur.

De kolibrie gebruikt zijn snavel voor het  opzuigen van nectar en stuifmeel uit bloemen. Verschillende soorten kolibries hebben diverse snavels. Zo is de snavel van de zwaardkolibrie bijna net zo lang als zijn gehele lijf: 10 cm lang. Daartegenover heeft de purperrugdoornsnavel maar een snaveltje van 5 mm. De haaksnavelkolibries hebben een sterk naar onderen gebogen snavel en de sabelsnavelkolibrie heeft een snavel die aan de top naar boven is gebogen. Iedere snavel is op een bepaalde bloemsoort gespecialiseerd, waardoor er geen concurrentie tussen de kolibrie-soorten optreedt.

Tussen de soorten komen grote verschillen in gewicht voor. De kleinste bijenkolibrie weegt amper 1.8 g. In Noord-Amerika weegt de meest voorkomende robijnkolibrie 3 g en is 7.5 cm groot.

Kolibries kunnen tot 15 jaar oud worden en keren ieder jaar naar dezelfde plaats terug.

Interessante kolibrie-weetjes:

·         de kolibrie slaapt alleen ’s nachts, waarbij de lichaamstemperatuur enkele graden daalt om energie te besparen;

·         ze hebben een sterke voorkeur voor oranje en rode bloemen;

·         de hersenen nemen 4.2 % van het totale lichaamsgewicht in beslag; dit is de grootste proportie in het vogelrijk;

·         kolibries zijn enorm intelligent en kunnen zich elke bloem herinneren waar ze ooit zijn geweest en hoe lang het duurt alvorens deze bloem zich weer vult met nectar;

·         kolibries kunnen beter horen en verder zien dan mensen; ze kunnen echter niet ruiken

·         de tong van een kolibrie heeft de vorm van een ‘W’ en op het puntje zitten kleine haartjes, die helpen de nectar op te likken;

·         het hart van de kolibrie slaat tot 1 260 x / min; in ruststand heeft het vogeltje een hartslag van 250 slagen / min;

·         de kolibrie ademt in rust zo’n 250 x / min;

·         de stofwisseling van een kolibrie verloopt 100 x sneller dan die van een olifant;

·         kolibries hebben erg zwakke pootjes en kunne nauwelijks lopen;

·         de lichaamstemperatuur van een kolibrie schommelt rond de 40 C°;

·         30% van het lichaamsgewicht bestaat uit vliegspieren;

·         een kolibrie van gemiddelde grootte heeft zo’n 940 veren;

·         een kolibrie bezoekt zo’n 1 000 bloemen per dag om nectar te drinken;

·         veel planten zijn voor hun bestuiving afhankelijk van de kolibrie; immers door zijn lange snavel en tong kan de kolibrie plekken in de bloem bereiken, waar insecten nooit kunnen komen.

Eerder verschenen bijdragen kan je in het archief terugvinden:

07/07/07           Pientere kolibries

14-09-2014 om 20:55 geschreven door birdy

De TEDxWWF-conferenties strijken op 13 oktober 2014 neer in Brussel met als thema: “Een leven de planeet”

Met enthousiaste en inspirerende speeches, geheel in de geest van TEDx, zullen gastsprekers de toeschouwers uitnodigen mee te denken over een meer ecologische toekomst. Een toekomst waarin mens in harmonie leeft met de natuur en de limieten van de beschikbare natuurlijke grondstoffen respecteert.

Net zoals de jonge en probleemoplossende denker, Boyan Slat, ons een geweten schopt om ook voor onze nakomelingen een leefbare wereld te handhaven, trachten nog meer visionairs ons te sensibiliseren milieuvriendelijke acties te ondernemen.

Wij hebben geen andere keuze dan onze levenswijze aan te passen als we een gezonde planeet willen behouden.

TEDxWWF biedt een uitdagend platform om over dit onderwerp te discussiëren.

Op het programma staan essentiële thema’s zoals klimaatverandering, hernieuwbare energie en een vernieuwd contact met de natuur.

TEDx en WWF zijn in 2011 een partnerschap aangegaan om ‘nieuwe en inspirerende ideeën te verspreiden ten voordele van onze planeet’.

De conferenties werden al georganiseerd in Genève, Singapore en Abu Dhabi.

Voor de 4^de TEDxWWF-conferentie hebben de organisatoren de hoofdstad van Europa uitgekozen.

Het evenement zal worden uitgezonden via webstreaming. Voor meer informatie en om de conferentie online te volgen, kan je terecht op het volgende adres: http://tedxwwf.com/brussels/

07-09-2014 om 19:33 geschreven door birdy

Geraadpleegde bron: EOS – maandblad over wetenschap

Het lijkt dan toch mogelijk om het plastic in onze oceanen grotendeels op te ruimen.

Elk jaar belanden gigantische hoeveelheden plastic in zee. Minstens een miljoen ton drijft er intussen rond. Ongeveer 80% komt van het land, de rest wordt overboord gegooid van schepen.

Op 5 plaatsen in onze wereldzeeën bevinden zich reusachtige spiraalstromen, ‘gyres’ geheten die het plastic, net als het afvoerputje van een badkuip naar elkaar doen drijven.

De hoeveelheid plastic verschilt sterk naar gelang van de plaats. De hoogste concentraties zijn gemeten in de North Pacific Gyre, waar men van 13 000 tot 335 000 deeltjes per km² aantreft.

Al sinds 1971 maken zee-wetenschappers zich zorgen over het plastic zwerfafval in het water, maar het was kapitein Charles Moore, die met zijn onderzoeksschip Alguita onafgebroken verkennende analyses van zeestalen verrichte, het hardst aan de alarmbel trok.

Daarna raakte het onderzoek in een stroomversnelling.

Wie een beetje respect betoont voor de natuur ervaart de plasticsoep niet alleen als een smet op onze samenleving; ze vormt ook een gevaar voor het zeeleven én voor de mens (zie ecologische schade).

In 2011 riepen de Verenigde Naties mariene plastiekvervuiling uit tot één van de hoogste milieuprioriteiten voor de komende jaren.

Mensen als Charles Moore ijveren voor strandschoonmaakcampagnes en andere brongerichte bewustwordingscampagnes, maar overal liggen plasticproducenten dwars en de consumenten blijven verslingerd aan plastic tasjes en flacons.

Boyan Slat, een Nederlandse scholier, inmiddels student in lucht- en ruimtevaarttechniek aan de Technische Universiteit van Delft, verdiepte zich sindsdien in de kwestie.

Samen met een studiegenoot ontwierp hij een spectaculair maar tegelijk vernuft technisch systeem dat bekroond werd voor de spitsvondigheid. Het concept berustte op een ‘eenvoudig’ inzicht: als het niet helpt om netten door zee te slepen, laat dan de zeestromingen zelf het werk opknappen.

Boyan Slats eerste ontwerpmodellen leken op een langgerekt – enkele km breed – vang- en drijfnet in een V-vorm dat alle plastic rommel zou opvangen in de punt van de V-fuik. Daar zou je dan de boel opscheppen en per schip afvoeren.

Aanvankelijk reikte Boyan Slats plan niet verder dan lezingzaaltjes, maar één Engelstalige voordracht werd op YouTube gezet. Maandenlang gebeurde er niets tot het filmpje in 2013 plots viraal ging en zijn ‘visioen’ een internet hit werd.

Ingenieurs en computerspecialisten, maar ook gerenommeerde zeevaartbedrijven namen contact op met de Nederlandse student, die tijdelijk de collegezalen vaarwel zei om ‘The Ocean Cleanup’ te stichten. Inmiddels verheldert een haalbaarheidsrapport gebaseerd op gedubbelcheckte simulaties door topexperts en effectief uitgevoerde praktijktests dat het concept een reëel succesverhaal kan worden.

In de North Pacific Gyre kan je in 10 jaar tijd met één installatie van 100 km ca 40% van het ronddrijvende plastic opvangen en verwerken, voor een kostprijs van 360 miljoen euro.

De wereldwijde schade van mariene plastiekvervuiling wordt door de Verenigde Naties op 13 miljard euro geraamd; dat is ruim 36 keer zoveel!

Bovendien, als je het ingezamelde plastic vervolgens op het vasteland door pyrolyse (zuurstofvrije afbraak onder hoge temperatuur) weer omzet in nuttige grondstoffen, druk je niet alleen de netto kosten, de totale CO²-voetafdruk wordt dan zelfs positief.

Robot met armen

Het enorm gevaarte, dat je als een centraal drijvend verzamelstation kan beschouwen, werkt met scheppen en zeefachtige lopende banden om het plastic in de collector te krijgen. Daar wordt de zoute drab ontwaterd en versnipperd. Zonnepanelen zorgen voor de nodige energie. De robot heeft 2 reusachtige armen van 50 km lang. Die zijn samengesteld uit een kralensnoer van opblaasbare kunststof drijfelementen, vergelijkbaar met de baanmarkeringen in een wedstrijdzwembad. Rond de arm zit een ‘mouw’ gedrapeerd: een langgerekte lap, waarvan de beide flappen onder de arm aan elkaar zijn genaaid. De rest van de stof hangt 3 m diep als een sluier in het water.

Het huidig ontwerp van het zuiveringssysteem, momenteel de meest optimale constructie, is krachtig genoeg verankerd, verticaal gepositioneerd om zoveel mogelijk plastic op te vangen en aan de bovenkant juist zo flexibel te zijn dat de armen voldoende kunnen meedraaien met de plaatselijk golfslag, zelfs als het stormt.

Verankering op zo’n grote diepte is een primeur. Zelfs in de offshore olie- en gaswinning is het nooit eerder vertoond. Gespecialiseerd bedrijven geven aan dat de keuze op een mix van kunststof en staal voor de verankeringskabels technisch haalbaar is.

Misschien nog uitdagender, zowel op waterbouwkundig als op ecologisch vlak, is de zoektocht naar de juiste vorm en diepte voor de ‘mouw’. Immers, als het zeewater – en dus ook de meegevoerde plasticresten én organismen – tegen die hindernis aan botst, zal het zich een weg naar beneden banen, op zoek naar het pad van de minste weerstand.

Hoe zorg je dat de plasticresten wél, maar de zeediertjes niet vast komen te zitten in de constructie?

Het grootste deel van de kunststof bestaat uit drijfkrachtige ‘snippers’ van 3 mm doorsnede en uit lichtere soorten zoals polyetheen. Die vang je dus wel. De dieper drijvende ‘microplastics’ en zwaardere plasticsoorten zoals nylon krijgt deze installatie niet te pakken.

De levende organismen op hun beurt bevinden zich overdag iets dieper in zee dan ’s nachts, waardoor ze onder het gevaarte doorzwemmen. Het is de bedoeling het station ’s nachts stil te leggen.

Er verscheen al eerder een bijdrage op dit blog, omdat ikzelf toen al overtuigd was dat dit een knap bedacht concept was dat men niet kon negeren omwille van de milieubewuste boodschap.

16/08/11           Vissen naar plastic

28/04/13          Oceanen van kunststof

Je kan nog heel wat meer informatie op Boyan Slats website raadplegen

http://www.theoceancleanup.com/

https://fund.theoceancleanup.com/

31-08-2014 om 00:00 geschreven door birdy

Al van kleins af aan was Pieter Cox – sedert 1991 geboren en getogen in Lommel – geïnteresseerd in de natuurpracht met wondermooie landschappen en fascinerende dieren. Toen dacht hij nog niet aan het vereeuwigen van boeiende momentopnames.

Als keerpunt in zijn levensloopbaan is 10 oktober 2006 een belangrijke mijlpaal.

Toen mocht Pieter tijdens zijn opleiding in een praktijkles biologie met als opdracht ‘vogels observeren in hun biotoop’ voor het eerst gebruik maken van een telescoop. Deze onvergetelijke opdracht stimuleerde hem met zijn leraar biologie vaker op verkenningstocht te trekken om vogels te spotten.

Hij kreeg toen ook de smaak te pakken om als natuurfotograaf fauna en flora in beeld te brengen, niet met de ambitie een topfotograaf te worden, wel met de drijfveer dierenpopulaties te determineren en deze in kaart te brengen.

Toch was de aankoop van een telescoop weer een nieuwe stap in Pieters engagement om zich als vrijwilliger in te zetten voor vogelteltrekposten, die hij voor het eerst op de site in Kristallijn/Maatheide Lommel in 2008 ontdekte. Sindsdien vervoegt Pieter geregeld waarnemingsteams, die trekvogels tellen.

http://www.trektellen.nl/trektelling.asp?telpost=253&land=2&site=0&taal=1

De passie voor tellingen beperkt zich niet tot het kwantificeren van het gevederd volkje; ook nacht- en dagvlinders, libellen, … die in de richtkijker verschijnen, zijn gegeerde wezentjes waarvan je met ‘pakkende foto’s’ natuurbehoudsprojecten helpt activeren.

Pieter heeft inmiddels in Diepenbeek een 3-jarige professionele bachelor biologie, met specialisatie natuur- en bosbeheer behaald. Nu moet hij nog een eindwerk verdedigen om een master in de biowetenschappen met specialisatie natuur en milieu, binnen te rijven.

Ondertussen heeft de leergierige Pieter ook een cursus ‘Natuurgids van Toerisme Vlaanderen’ gevolgd, waarvoor jij eveneens binnenkort een proefschrift dient voor te leggen.

Hierna wenst hij ook nog het diploma milieucoördinator (niveau B) te behalen, dat naast ecotoxicologie ook milieuproblematiek, -recht, -beleid, -zorgsystemen en -technologie omvat. Ook hiervoor dient een werkstuk aangeleverd. Aan scripties schrijven is er momenteel geen gebrek.

Naast dit druk school- en opleidingsleven is Pieter ook nog actief bij het bestuur van de vlinder- en vogelwerkgroep Natuurpunt Noord Limburg, waar hij tevens de rol van webmaster vervult.

Tevens zetelt Pieter in de Lommelse milieuraad.

Al slorpen de diverse activiteiten van deze gedreven natuurliefhebber een stevig aandeel van zijn vrije tijd op, toch tracht Pieter geregeld de natuur in te trekken om beelden te schieten van biotopen en hun bewoners in ongeschonden natuurgebieden.

Hij trok al op verkenningstocht in adembenemend mooie natuurgebieden in Letland, Litouwen, Georgië en Kroatië en over enkele weken staat Bulgarije op zijn ecotoerismeprogramma.

Wie Pieters waarnemingen wenst te raadplegen kan terecht op diverse websites (waarnemingen.be / waarneming.nl of observado.org) en met bijpassend beeldmateriaal deze weblink http://waarnemingen.be/user/photos/42844 consulteren.

Al vergt het updaten van de website ook heel wat tijd http://pietercox.be toch heeft Pieter de ambitie weldra een verbeterde versie te brengen, waarbij hij nog strenger zal toekijken op de foto’s, die hij selecteert en publiceert.

De Kille Meutel Vogelvrienden zijn alvast bijzonder verheugd met de frisse ‘beeldige’ inbreng van onze jonge sympathieke en zo enthousiaste natuurfan.

Wij wensen hem van harte alle geluk en succes toe in zijn verdere groengekleurde carrière.

25-08-2014 om 00:00 geschreven door birdy

Geraadpleegde bron: Natuurpunt Antwerpen Noord

Daar we stilaan in feeststemming geraken naar aanleiding van de tinnen jubileumviering van de Kille Meutel Vogelvrienden, die half oktober in de heimat ’t Hof Van Hamme plaatsvindt, is het moment aangebroken om onze natuurfotografen even voor het voetlicht te plaatsen.

De pluim van de maand voor … uit de Nieuwsbrief 66 – maart 2014

Het natuurgebied “De Kuifeend en de Grote Kreek”, voorzien van kijkhutten en –wanden, wordt niet alleen bezocht door vogelspotters.

Ook natuurfotografen weten de uitkijkposten, beschut tegen weer en wind met een venster naar unieke locaties erg te waarderen. Het biedt hen de kans heel wat vogels te fotograferen  die in hun natuurlijke habitat geregeld dichtbij zitten.

Eén van de natuurfotografen van het eerste uur is Wim Dekelver, een heel vriendelijke en charmante man, vlot in de omgang en altijd bereid een babbeltje te slaan.

Heel frequent levert Wim prachtige foto’s die vaak ook een plaatsje in de nieuwsbrieven krijgen.

Wim zag voor het eerst het levenslicht op 1 december 1953 en vertoefde meer dan 50 jaar lang als geboren en getogen Diegemnaar vlakbij het einde van de 25R-startbaan van de naburige luchthavengemeente.

Zijn humaniora voltooide hij op de schoolbanken van Sint-Joris Brussel en in 1978 behaalde hij het diploma van architect aan de Sint-Lukas Hogeschool, eveneens in de hoofdstad.

Tot eind 1983 oefende hij samen met een studiegenoot, dit beroep met veel enthousiasme uit.

Toch liep het met de bouwcrisis in het land niet van een leien dakje om woningbouwers te vinden. Kooplustige klanten waren dun gezaaid.

Het toeval wilde dat in die periode Wims vader de riem wou afleggen om van een welverdiend pensioen te genieten. Wim besloot toen om het bloeiend familiebedrijf, een zaak in hobbyvoeders, gespecialiseerd in mengsels voor sportduiven, later ook voor andere vogels, over te nemen. Het was geen gemakkelijke beslissing, maar Wim koos voor werkzekerheid.

Hij verzeilde in een Antwerpse firma, gespecialiseerd in vogelvoer, waar hij een nieuwe beroepsuitdaging aannam. Immers hij kreeg in Schoten de leiding over een productie-eenheid waar zaadmengsels met kwaliteitsvoeding voor diverse vogelsoorten machinaal worden gevuld.

Hier ontmoette hij ook zijn huidige levenspartner, Marina met wie hij intussen bijna 7 jaar samenwoont. Beiden hebben ze elk twee kinderen, allen twintigers.

Door een bijna noodlottige val – in december 3 jaar geleden – deed Wim na een half jaartje revalidatie zijn wederoptreden en kreeg een veiligere administratieve functie in hetzelfde bedrijf toegewezen. Al ondervindt hij frequent een hinderlijke pijn, klagen doet hij niet.

Sinds kort verhuisden Marina en Wim naar Berendrecht, niet ver van de Opstalvallei en op een boogscheut afstand van ‘De Kuifeend en de Grote Kreek’.

Fotografie zat Wim blijkbaar in de genen. Vader Dekelver fotografeerde al van in zijn jeugdjaren. Een microbe die ook Wim te pakken kreeg en hem aanspoorde zich reeds tijdens zijn studententijd aan fotografie te wijden.

Toen de kinderen Jo en Geert, alle aandacht opeisten, liet Wim een tijdje het fototoestel links liggen.

Toch wist zoon Jo nu al 7 jaar geleden met digitale fotografie opnieuw het spreekwoordelijk ‘beestje’ bij zijn pa weer aan te wakkeren.

Een foto-shoot van reigers in het ‘Maria-ter-Heide’- park in Brasschaat zorgde ervoor dat Wim weer echt de smaak te pakken had. Hij wierp zich vanaf dan volop op natuurfotografie, een heel tijdrovende hobby toch wel, maar zo uitdagend spannend.

Alle natuurfotografen verblijven soms urenlang in kijkhutten – het fototoestel in de aanslag – om eensklaps wanneer een vogel voorbij zwemt of vliegt met een salvo van tientallen beelden de momentopname te vereeuwigen.

Naast het fotograferen kan Wim – recent een trotse opa geworden – vooral genieten van de rust in de natuur en van het aangename gezelschap van de vele vrienden, die dezelfde passie delen.

Inmiddels – zoals jullie in eerder verschenen bijdragen op dit blog al konden merken – heeft Wim het vogelparadijs Lesbos bezocht en komen er nog meer fraaie fotoreeksen!

Hij dweept met de idee een eigen website op te starten, die allicht concreet vorm zal krijgen in de aanloop van de periode wanneer hij ook beslist een punt achter zijn beroepsloopbaan te zetten.

De Birdyfans zijn onze huisfotograaf bijzonder dankbaar voor zijn altijd verzorgde knappe fotoreportages die de educatieve blog sedert hij voornamelijk instond voor het illustratieve luik een stevige boost heeft gegeven!

16-08-2014 om 11:33 geschreven door birdy

Prachtig initiatief om via momentopnames de ontwikkeling van ei tot kuiken in beeld te brengen.

Geraadpleegde bron: http://koolmees.zonor.nl/

23/03/14

Vandaag snel nog even de nestkast een beetje schoongemaakt. De eerste bezoekers zijn ook alweer langs geweest en vonden het er waarschijnlijk een bende … en tijdens de avond wordt de nestkast nog steeds gebruikt als slaapplaats.

06/04/14

Na een week van bouw en aan het wel zeer professionele nest is het eerste ei gelegd … en vandaag staat de teller reeds op 8 stuks.

13/04/14

De mezen vonden 8 eieren wel voldoende en zo is Ma Mees begonnen met de broed. Dit duurt gemiddeld zo’n 12 dagen; dus als naar wens verloopt, kunnen we op 25/04/14 de eerste jongen verwachten. Op de foto heeft Pa Mees net iets te eten gebracht.

24/04/14

De eerste 5 eieren zijn uitgekomen. Pa en Ma Mees krijgen het nu super druk met het zoeken naar voedsel. Dit is goed te zien aan het aantal vliegbewegingen vandaag:

http://koolmees.zonor.nl/doorvlieggrafiekperuur.aspx?id=2&date=2014-04-25

27/04/14

Vandaag is te zien dat alle 8 eieren zijn uitgekomen. Het voedsel wordt nu met man en macht aangesleept om de hongerige jongen te voeren.

06/05/14

Het gaat heel erg goed met onze mezen. Zo te zien zijn er nog 7 in leven en gezien deze positieve voortgang moeten ze wél nog de eindstreep zien te halen. Als we uitgaan van 20 dagen dan zullen de eerste jongen zo ongeveer rond 13/05/14 gaan uitvliegen.

15/05/14

Alle 7 kuikens zijn succesvol uitgevlogen en krijgen verder les van Pa en Ma Mees buiten de nestkast. Mees nummer 8 is helaas dood aangetroffen in het nest.

2014 was dus een zeer vruchtbaar jaar. Iedereen weer ontzettend bedankt voor het bekijken van de beelden en het sturen van leuke berichtjes via Twitter, FaceBook, het gastenboek en @-berichten

09-08-2014 om 11:03 geschreven door birdy

Geraadpleegde bronnen:

De Standaard: Bijen kweken niet zo gemakkelijk als het lijkt – Sarah Vankerschaever

Het Nieuwsblad: Bijenkolonies welkom op Brussels Airport: Over heel Europa steeds minder bijen – Joris Herpol

Imkercursussen en bijenkasten verkopen als zoete broodjes. Maar bijen lijden stilaan onder hun populariteit omdat steeds meer onervaren imkers een bijenvolk houden.

Ondanks dit lovenswaardig en goed bedoeld engagement, levert dat meer dode bijen dan honing op.

In de slipstream van de alarmerende berichten over bijensterfte willen mensen imker worden en een bijenvolkje houden met de nobele bedoeling de bloemetjes en de bijtjes een handje te helpen.

Veel wereldverbeterende intenties dus, maar imker zijn, vergt een pak kennis en ervaring.

Veel startende bijenhouders keren na amper een jaar ontgoocheld terug naar de winkel: ‘plantje groot, bijenvolk dood’.

Ook de Brusselse imkervereniging Société Royale d’Apiculture de Bruxelles et ses Environs ziet de populariteit van bijen houden jaarlijks toenemen.

Heel recentelijk was de nieuwe 2-jarige bijenhoudercursus – goed voor 70 deelnemers – in minder dan 5’ volzet. Eenzelfde verhaal over een spectaculaire toename van de cursussen weerklinkt in Vlaanderen en Wallonië.

De SRABE is blij met de aandacht voor onze bezige bijen, maar wil toch een aantal belangrijke kanttekeningen maken, vooral gericht dan aan de stadsimkers, omdat daar de grootste groei zit.

Vier gevleugelde woorden voor een gezond bijenvolk en gelukkige buurt

Spreiding: ook bijen moeten eten. Een bijenvolk heeft daarom tot 50 kg stuifmeel per jaar nodig. Voor wie niet thuis is in deze materie: dat is zéér veel! Vooral in de stad is het daarom belangrijk om je bijenkasten te spreiden, zodat er in de buurt voldoende groen per bijenvolk is. Besef dat je je schuldig maakt aan genocide, als je 10 bijenkasten op je dak wil.

Zwermen: zijn bijen met te veel, dan delen ze zich op en start de ene helft een nieuw koninkrijk op een andere plek. In de stad ligt zoiets moeilijk, tenzij je een snelle manier zoekt om een buurtoorlog te starten.

‘Splits je volk daarom zelf op tijd’. Met agressieve bijen krijg je geen honing, alleen maar vijanden.

De buren: wie beslist om bijen te houden, beslist dat indirect ook voor alle buren, want de beestjes vliegen tot 2 km ver. Spreek erover met je buren om te voorkomen dat de bijenkast vleugels krijgt.

Kennis: volg een imkercursus voor je er zelf aan begint. Bijen houden is behalve romantisch, vooral moeilijk en tijdsintensief. ‘Elk bijenvolkje heeft een eigen karakter’, klinkt het bij de ‘Honingraat’, uitgegroeid tot een gevestigde waarde in de imkerwereld. De directie is in handen van een jonge maar ervaren imker die het bijenhouden met de paplepel heeft meegekregen. Wie meer info wenst kan terecht op hun website: http://www.honingraat.eu/nl/

‘Bijen houden kan je niet leren; daar kan je enkel mee leren omgaan. Je hebt soms jaren ervaring nodig voor je weet hoe je een bijenvolkje moet verzorgen.

Slaag je daar niet in, dan blijven je nobele intenties dode letter!

Airport bees

Op de luchthaven van Zaventem zijn twee bijenkorven geplaatst met elk 50.000 werksters, 5.000 darren en één koningin.

Brussels Airport is daarmee de eerste luchthaven in ons land die bijenkasten op zijn vliegterrein plaatst.

De diertjes moeten de biodiversiteit in de luchthavenregio bevorderen, maar verlenen ook omwonenden met een moestuin een dienst, daar zij de bestuiving van vele soorten gewassen bevorderen.

Met de uitstoot van kerosine en het lawaai van vliegtuigen, zou je denken dat een luchthaven geen ideale omgeving is voor bijen. Maar dat klopt niet. Volgens kenners hebben bijen vooral last van pesticiden en die worden op de luchthaven niet gebruikt. Daardoor zijn de grote groene zones met heel wat wilde bloemen op de luchthaven een paradijs voor bijenkolonies.

Succes in Keulen

De nationale luchthaven is niet de eerste die dit soort project onderneemt.

In Keulen werd eerder al een bijenproject op de luchthaven met succes gelanceerd.

In ons land zijn we wel de eerste luchthaven die bijenkasten installeert’, verzekert Nathalie Van Impe.

Meteen helpt de woordvoerster ook een zorg uit de wereld.

‘De insecten zullen geen vogels aantrekken. Vogelsoorten die zich voeden met bijen, leven immers elders in de wereld. Er zijn ook maar een drietal vogelsoorten die bijen op het menu hebben staan. Die vogels zullen de luchthaven dus geen parten spelen.’

De twee bijenkasten worden voorlopig door een imker onderhouden, maar Brussels Airport heeft onder zijn personeelsleden al enkele vrijwilligers gevonden die graag voor de bijen willen zorgen. Het verzorgen van de bijen is zeer rustgevend, want in de buurt van een bijenkast kan je best altijd rustig blijven.

Als men met dit initiatief succes boekt, zal het wellicht niet lang bij twee bijenkasten blijven. Daar de bijenkasten pas dit seizoen hier zijn geïnstalleerd, is er nog geen honing geoogst.

Het is overigens nog een beetje afwachten wat de kwaliteit van de honing zal zijn, maar het zou op termijn natuurlijk wel leuk zijn mocht men aan het publiek honing van de luchthaven kunnen aanbieden, knipoogt Nathalie Van Impe.

Vincent Dugarry, een professionele imker die in Brussel woont, is de hoofdverantwoordelijke die de bijenkasten in Zaventem zal onderhouden. De honingopbrengst van 2 bijenkasten zou 15 tot 60 kg bedragen per jaar, maar dat hangt ook af van de gezondheid van de bijen.

Hij draagt het initiatief een warm hart toe.

Immers, het aantal bijenkolonies neemt overal in Europa in sneltempo af.

Dat komt door het gebruik van pesticiden, het toenemend aantal parasieten bij bijen en het dalende aantal bloemen en nestgelegenheid. Landbouwgronden bevatten geen voedsel meer voor bijen.

Daarom noemt Vincent Dugarry het ‘een opsteker dat Brussels Airport bijenkorven installeert.’

Onderstaande foto’s zijn van projectmedewerker (wilde) bijen bij Natuurpunt, Jens D’Haeseleer

03-08-2014 om 00:00 geschreven door birdy

Geraadpleegde bronnen: Persbericht: ‘Het Grote Vlinderweekend’

Foto’s (boomblauwtje / distelvlinder / atalanta / kleine vuurvlinder / Icarusblauwtje) bezorgd via persverantwoordelijke, Hendrik Moeremans zijn van Diane Appels, Leo Janssen en Marc Herremans.

De natuurvereniging roept iedereen op om gedurende een zonnig halfuur vlinders in zijn tuin te tellen en het resultaat door te geven via www.vlinderweekend.be

Op basis van deze telgegevens wil Natuurpunt de toestand van onze inheemse vlinders jaar na jaar opvolgen.

“Als gevolg van het uitzonderlijk warme weer van dit voorjaar wordt het resultaat extra interessant. Mogelijk krijgen we zelfs verschuivingen in de top 10 ten opzichte van de voorbije jaren”, hoopt vlinderexpert, Wouter Vanreusel.

Het uitzonderlijk warme voorjaar heeft ervoor gezorgd dat bijna alle soorten 2 tot 3 weken vroeger rondvlogen dan normaal. Vlinders die als volwassen vlinder overwinteren zoals de citroenvlinder, dagpauwoog, gehakkelde aurelia en kleine vos kwamen veel vroeger dan anders uit hun schuilplaatsen. Maar ook vlinders die als pop of rups overwinteren daagden eerder op.

Dat betekent dat de resultaten van het telweekend er een stuk anders kunnen uitzien dan de jaren voorheen. Mogelijk kunnen vlindersoorten worden gespot die zich onder normale omstandigheden niet vertonen begin augustus en blijven andere soorten uitzonderlijk weg doordat ze al voorbij hun activiteitenpiek zijn.

Met ‘Het Grote Vlinderweekend’ wil Natuurpunt het groot publiek inschakelen, daar het met enkele professionele biologen onmogelijk zou zijn om de honderdduizenden gegevens te verzamelen. Deze telgegevens zijn belangrijk omdat de populatie van een soortgroep een belangrijke indicator vormt voor de kwaliteit van het landschap.

Ook in Wallonië en Nederland wordt dit weekend meegeteld, waardoor in één klap vele duizenden gegevens van Virton tot Groningen worden verzameld.

Vorig jaar namen in Vlaanderen 12 000 tellers deel in 7 749 verschillende tuinen. Zij telden in het totaal 202 872 vlinders.

Vorig jaar verscheen de gamma-uil, een overdag actieve nachtvlinder, in grootste aantallen.

De dagpauwoog kwam weliswaar in kleinere aantallen voor, maar liet zich in het grootst aantal tuinen waarnemen.

“Iedereen kan deelnemen aan Het Grote Vlinderweekend”

Spendeer morgen en/of overmorgen minimaal een half uurtje in je tuin of terras, liefst op een zonnig moment.

Zoek via de te raadplegen lijst vlinderfoto’s op www.vlinderweekend.be welke soorten rondvliegen en tel van elke soort het aantal verschillende exemplaren in je tuin.

Noteer van elke soort het grootste aantal dat je er op één moment kon waarnemen.

De cijfers kan je aan het eind van je telling invoeren op de zoekkaart beschikbaar op de website.

01-08-2014 om 11:23 geschreven door birdy

Geraadpleegde bron: EOS Magazine – Infographic

Vogels krijgen geregeld een nieuw verenpak, een verschijnsel dat ruien heet. Oude versleten veren ruimen plaats voor goednieuwe pluimen. Voor vogels is de rui even belangrijk als hun trekgedrag of de zorg voor hun jongen. De rui wordt in gang gezet door omgevingsfactoren die de hormonen prikkelen. De vogels beginnen meer te eten, bewegen minder en kweken dus vet. Dat levert de nodige energie om een nieuw verenkleed te maken.

De rui moet in de eerste plaats versleten veren vervangen. Daarnaast zorgt het fenomeen dat de vogels hun uiterlijk aanpassen aan de seizoenen en aan hun diverse levensstadia. Vaak wordt het volledige verenpak vervangen, soms maar een deel ervan? Sommige veren worden al voor het begin van de lente vervangen, als de vogels een partner zoeken om zich voort te planten. De rui loopt vervolgens de hele zomer door en is compleet als de herfst begint. Bij bepaalde vogelsoorten, zoals de pinguïn, duurt de rui echter maar 2 tot 6 weken.

Seizoenverandering

In het hooggebergte zorgt de sneeuw er ’s winters voor dat het landschap drastisch verandert. Niet-migrerende vogels ruilen hun zomerveren dan in voor een winterpak, wat hen bescherming biedt tegen roofdieren.

Zomerveren: deze veren bevatten veel pigmenten, zodat de vogels makkelijk opgaan in hun omgeving.

Winterveren: dank zij deze ongepigmenteerde veren zijn bv sneeuwhoenders moeilijk zichtbaar in het witte sneeuwlandschap.

Op het toppunt van de rui is nog 61% van het vogellichaam bedekt met veren. Gemiddeld duurt het een 20-tal dagen eer een nieuwe veer is volgroeid.

De rui verloopt gradueel en in een specifieke volgorde, waardoor de lichaamstemperatuur stabiel blijft.

De rui vangt aan bij de handpennen, vanwaar het proces zich in twee richtingen verspreidt. De oude veren worden pas vervangen als de nieuwe voor ¾ ontwikkeld zijn. Dan worden de dekveren vervangen. De staartpennen ruien van het midden naar de buitenkant toe.

Ook de rui van de borst-, rug- en kopveren start in het midden en verplaatst zich naar buiten toe.

Wie eerder verschenen bijdragen west te raadplegen, kan in het archief terecht bij:

02/10/11: De merkwaardige evolutie van de veer

17/12/12: Pluimen als versiering (dinosaurusfossielen)

27-07-2014 om 18:49 geschreven door birdy

De steltkluut is een slanke, elegante vogel met een ruim verspreidingsgebied. Steltkluten zijn sociale vogels die in vochtige leefgebieden het liefst in kleine kolonies optrekken. Deze steltloper is haast een kosmopoliet; op elk continent, uitgezonderd op Antarctica komen ondersoorten van de steltloperfamilie voor.

Veruit de grootste aantallen worden op het Iberisch Schiereiland aangetroffen. Frankrijk en Oekraïne tellen ook veel steltkluutpopulaties. Het verspreidingsgebied wordt begrensd door de 35-40° Noorderbreedte meridiaan. Het leefgebied strekt zich uit tot in Mongolië. In Europa leven ongeveer 18 000 paren steltkluten.

De steltlopers zoeken beken en meren, schorren en slikken, lagunes, moerassen en poelen met ondiepe wateren zonder getij op.

De steltkluut is zo mogelijk nog opvallender dan de kluut. Het is een zwart-witte vogel met opvallend lange, rood-roze poten (17-24cm) en een priemvormige, zwarte snavel.

De lichaamslengte varieert tussen 35 en 40cm; de spanwijdte haalt 70cm en het lichaamsgewicht schommelt tussen 250 en 300g.

Tijdens de vlucht, gekenmerkt door krachtige, directe en snelle vleugelslagen, steken de poten ver – vaak met gekruiste voeten – achter het lichaam uit. Enkel de rug en de puntige vleugels zijn altijd zwart met een donkergroene gloed. Kenmerkend is tevens de witte ‘V’ aan het einde van de witte staart.

Sommige vogels hebben ook een zwart petje op de kop en een witte hals die achteraan zwart kleurt. Bij andere vogels is dit geheel wit. 

Al kunnen de steltlopers in diep water waden, toch zoeken ze hun voedsel aan het wateroppervlak. Ze voeden zich met allerlei kleine ongewervelde waterdieren: insecten, kreeftachtige, garnalen, schaaldieren en kleine vissen.

De balts omvat onder andere rumoerige achtervolgingen in de lucht, ‘vlindervluchten’ met geheven vleugels en gracieuze paarrituelen, waarbij ze elkaars verenkleed verzorgen.

Ze roepen met een scherp meerkoetachtig ‘kek’ en langere schorre, sternachtige geluiden.

Als broedplaats gaat hun voorkeur naar ondiepe zoet-, brak en zoutwatermoerassen, overstromingsgebieden, rijstvelden, viskwekerijen en zoutextractiebekkens.

In kleine kolonies bouwt de steltkluut een groot nest van plantenresten (riet en gras), meestal op een verhoging of een ondiepe kuil in modder of zand, gevoerd met wat gras of bladeren.

Het enige legsel in de periode april – juni, telt doorgaans 4 eieren en nadat de jongen zijn uitgekomen, verlaten de nestvlieders meteen het nest en zoeken ze al direct zelfstandig voedsel.

De overwinteringsgebieden van noordelijk broedende steltkluten liggen in Noord-Afrika en Irak, vaker ook in Zuid-Europa.

19-07-2014 om 16:36 geschreven door birdy

De baai van de Somme is de Camargue van het noorden; een moerassige rivierdelta waar wilde paarden, vogels en zeehonden thuis zijn.

Op de droge schorren staan de schapen te grazen en in de slijkerige slikken zoeken vissers naar kokkels en garnalen. Aan weerszijden van het 70 km² grote estuarium liggen Le Crotoy en Saint-Valéry-sur-Somme als wachttorens over het ongerepte gebied uit te kijken.

Op een boogscheut van Saint-Valery-sur-Somme ligt het dorpje la Pointe du Hourdel. Bij laag tij liggen zeehonden er op de zandbanken te zonnen.

Op het uitgestrekte kiezelstrand, waar nog een bunker uit WO II ligt, is het heerlijk wandelen. Ondanks het aangename strand wordt Le Crotoy niet door dagjestoeristen overspoeld. Zwemmers vrezen immers de gevaarlijke getijdenstroming. In het verleden werden al velen door het wassende water verrast. De meeste mensen komen naar hier om romantisch te tafelen of de natuur te bewonderen.

In dat opzicht is le Parc du Marquenterre een voltreffer omdat het 250 ha grote natuurreservaat op een belangrijke trekroute ligt en heel wat vogels een veilig onderkomen biedt.

De begeleiding in het park is uniek, want een dozijn gidsen staan klaar om je met een telescoop in de kijkhutten te wijzen op de kenmerkende eigenschappen van het vedervolkje.

In het park lopen ook de unieke Hensonpaarden rond. In 1978 kruiste men hier voor het eerst een Frans rijpaard met een pony uit de Noordse fjörden. Het resultaat was een paard met een uitzonderlijk hoog uithoudingsvermogen.

Tochten te paard zijn aan de toegang van het park te boeken. Alvorens ze voor zulke wandeltochten worden afgericht, laat men de paarden 3 jaar in het wild rondlopen.

13-07-2014 om 22:19 geschreven door birdy

Deze zangvogel is van oorsprong afkomstig uit Servië, Turkije, Iran en Griekenland.

De natuurlijke habitat van rotsklevers wordt gekenmerkt door rotsachtige hellingen, bezaaid met kale rotsen en doorsneden door kliffen en ravijnen.

Je hebt de meeste kans de rotsklever te zien op archeologische vindplaatsen in Griekenland en Turkije, waar hij tussen de ruïnes heen en weer schiet en de aandacht trekt door zijn acrobatische toeren en lawaai.

Hij lijkt op een uit de kluiten gewassen boomklever, maar heeft een effen grijze staart en wittige flanken. Hij zit rechtop met zijn borst naar voren en wipt als een dunne waterspreeuw.

De rotsklever is een forse, in het oog springende vogel, die actief heen en weer springt tussen rotsen en ruïnes met een doordringende ver dragende roep.

De grote kop met een licht grijsblauwe kroon mondt uit in een donkergrijze tot zwart gekleurde snavel. De kaken, nek en borst zijn wit, contrasterend met het forse zwarte masker (lange oogstreep) en effen staart. De bovendelen zijn leiblauw, de buik en stuit zijn romig wit met kaneelkleurige uiteinden.

De lichaamslengte varieert van 14 tot 15 cm; de spanwijdte reikt tussen 23 en 25 cm; het lichaamsgewicht schommelt tussen 25 – 35 g.

Doorgaans verloopt de vlucht over korte afstanden met strakke vleugels, terwijl over langere afstanden golvende bewegingen de vliegwijze kenmerken.

De rotsklevers eten vooral insecten en spinnen tijdens de zomerperiode; zaden en slakken tijdens de winterperiode, wanneer de vogel lagere leefgebieden opzoekt.

Zij zoeken hun voedsel al huppelend en springend op de grond en tussen rotsspleten, waarin ze op schalkse wijze grotere prooien geklemd krijgen. Ook al hippend tussen struiken en bomen weten ze vaak op behendige wijze wat lekkers te bemachtigen. Frequent leggen ze een voorraad aan, waarbij ze de buit begraven. Beide partners bewaken hun territorium en verdedigen het met grote verbetenheid.

Het mannetje zingt in rechtopstaande houding vanaf een zitpost, een rotspiek of een smal takuiteinde. Hij brengt hierbij een luid trillende zang met erg gevarieerde fluittonen voort.

Het broedseizoen vindt plaats tussen eind maart en april/mei en op grotere hoogte zelfs tot eind mei.

Het paartje verdedigt hardnekkig de directe omgeving van de broedplaats.

Aan het begin van het broedseizoen verzamelt de rotsklever in natte gebieden modder, dierlijke mest en haren. Dit gemengd slib wordt gebruikt om de doormeter van de toegang tot de nestholte te verkleinen.

De bouw van de kolfvormige constructie, vaak aangebracht in een rotswand onder een richel, neemt 10 tot 18 dagen in beslag. De inkomhal – doorgaans 2 m boven de begane grond – is 10 cm lang en heeft een diameter die enkel de toegang van de volwassen vogels doorgang biedt. Het veilige en beschutte nest is jaarlijks herbruikbaar.

Het vrouwtje voegt fijnere materialen (haar, wol, veren en gras) toe om de nestruimte te bekleden.

Het legsel telt 4 tot 10 witte eitjes met schaars bruinachtige markeringen.

Na 13 tot 18 dagen worden de jongen geboren en door beide ouders gevoerd gedurende 23 tot 30 dagen.

12-07-2014 om 00:00 geschreven door birdy

Hij begon zijn loopbaan als troetelduif ergens in het groot Turkse Rijk van weleer.

Het verhaal gaat dat hij vanuit Iran werd geïmporteerd om de harems van de Ottomaanse vorsten op te luisteren. De tortelende vogels in hun kooitjes moesten het goede voorbeeld geven aan de haremdames. De Pasja’s droomden bij hun ‘gekoer’ weg in hun weelderige paleizen en vergaten het land te regeren.

Het rijk raakte in verval.

Wegen en handelsroutes werden niet langer beveiligd en werden het domein struikrovers.

De economie stortte ineen en ten slotte werden de vadsige vorsten het slachtoffer van hun eigen slapheid.

Ze werden verdreven en hun serails werden verwoest, inclusief de kooien van de tortels. Hoewel vrij om te vliegen, waar ze wilden, zochten die een goed heenkomen bij de mensen. Overal waar ze een  graantje van de akkers  konden meepikken, doken ze op.

Overal vertederden ze de harten. Hun Turkse koosnaam ‘Koemroe’ is nog steeds een toverwoord.

Maar het zachtaardige dier nam geen genoegen met de verovering van Klein-Azië.

Het stak de Bosporus over en zette poot aan land in Europa.

Vanaf 1930 begon hij van daaruit zijn gevederde opmars naar het westen.

Zo luidt althans het verhaal, maar of het in werkelijkheid ook echt zo gegaan is, blijft de vraag.

Wel is het een feit dat de Turkse tortel zich overal in Europa heeft gevestigd en er is nog geen einde gekomen aan zijn veroveringsdrift. Het geheim van hun succes zit hem in het gebrek aan trekdrang, hoe tegenstrijdig dat ook klinkt. Als aan de mens gehechte vogels hebben ze geen enkele behoefte ’s winters weg te trekken.

Ontwaken – Papillon

Terwijl de wereld stil … een gelaten rust vermag … verwelkomt de natuur … de nieuwe dag … in goudomrande structuren.

Vogels zweven … bij de opgaande zon … met kleuren zo glansrijk en teer … toen het eerste blauw begon … schilderden zonnestralen meer … dan een prachtig lijnenspel.

Met dauw als parels … die bloemen omkransen … toont het ontwaken in alle glorie … een dag vol nieuwe kansen … het milieu ademt en bruist … naakte schoonheid.

De dieren zoeken in alle rust hun weg … zij malen niet om geluk of pech … een nieuwe dag is geboren … alle groen en het dierenrijk … ze gelijken één geheel … niets gaat hierin verloren.

De mens in eigen tijdperk … completeert het andere deel … onze wereld als scheppingswerk … laat ons voelen wat het geeft … de bron voor het bestaan  ... de kracht die alles in zich heeft.

Een knap gedicht met een mooie boodschap: een ode aan de natuur en meteen een passende verjaardagattentie nu dit blog vandaag haar 7^de levensjaar mag vieren.

04-07-2014 om 21:24 geschreven door birdy

Mannetjeseenden zijn aangewezen op hun uiterlijk om zichzelf aan te prijzen. Bij de balts tonen zij hun mooiste kenmerken en met name hun spiegel.

De woerd wijst zijn spiegel tijdens het schijnpoetsen van zijn verenpak ook telkens heel nadrukkelijk aan om de er de aandacht op te vestigen. In november vormen zich koppeltjes, al wagen ze zich  in ongegeneerd ook nog aan bijslaapjes. De vrouwtjes zoeken hun partner uit op uiterlijk, maar ook op het excentriek vertoon. Vrouwtjeseenden zien ook graag in hun vaste partner dat hij zich als haar beschermheer opwerpt. Een vrouwtje laat duidelijk merken wie de uitverkoren partner is. Dan houdt ze haar kopje eigenaardig laag, in de richting wijzend van de woerd die de hare is. Ook aan het zwemgedrag kan je merken welk paartje een koppel vormt.

Als de eendenpaartjes zijn gevormd, wordt er dagelijks op het water gepaard. De woerden richten zich gedurende het paringsritueel op, waarbij ze als het ware schommelend met hun staart in het water hangen en dan naar voor kantelen met de borst in het water. Parallel daarbij voeren zij kop- en nekbewegingen waarbij beurtelings de snavel neer- en opwaarts wordt gericht.

Dan steekt de woerd zijn snavel loodrecht in het water en verheft zich dan zonder de positie van zijn kop te wijzigen. Hij kromt sterk zijn hals en lanceert in deze houding een scherp gefluit, gevolgd door een soort gegrom. Het voorspel van kop- en staartschudden krijgt een vervolg met gespetter van water naar het vrouwtje toe.

Als het vrouwtje na deze hofmakerij bereid is tot paren, legt zij haar kopje laag op het wateroppervlak, de uitnodiging voor de woerd om haar te bestijgen. De woerd bestijgt het vrouwtje en klemt zich met de snavel tijdens het paren vast aan haar nekveren. Na de paringsdaad zwemt het mannetje een rondje rond zijn levenspartner en vervolgens nemen beiden een bad.

Als de eendenparen eenmaal hun territorium hebben uitgekozen, gaan ze dit afbakenen door voortdurend de wacht te houden en indringers te verjagen. Doorgaans beperkt dit verworven leefgebied zich tot de broedplaats, waar eieren en nakomelingen worden beschermd.

Bij dreigend gevaar probeert moedereend de aandacht van het roofdier af te leiden naar zichzelf. Zij simuleert alsof zij een makkelijkere prooi is dan de juvenielen door bv. vleugel-lam-zijn te spelen. Als het roofdier zich laat misleiden, zijn de pullen gered.

De overlevingskansen van de jongen stijgen wel heel erg wanneer ze de leeftijd van 3 weken hebben gehaald.

29-06-2014 om 12:38 geschreven door birdy

De algemene wilde eend, één van de grootste eenden met een luik gekwaak, toont soms kenmerken en de gevarieerde kleurpatronen van tamme eenden, maar heeft altijd een blauwe spiegel.

De wilde eend komt vooral voor in de buurt van stilstaand of langzaam stromend water en bouwt het nest in de dichte begroeiing langs de waterkant.                                                                                    

Er zijn op alle park- en stadsvijvers wilde eenden te vinden, hoewel veel daarvan kleurpatronen vertonen, die in het wild niet voorkomen. Donkerbruine met een blauwe bef, kakikleurige vogels met een bruine kop en witte met gele snavel verraden allemaal de eeuwenlange domesticatie van de wilde eend.

Bij de wilde eend is het mannetje tijdens het voortplantingsseizoen in tegenstelling tot het vrouwtje erg opvallend gekleurd. De kop van de mannetjeseend is glanzend groen (veroorzaakt door lichtbreking via de bijzondere veerstructuur) en de witte halsring vormt als het ware de scheidingslijn met de grijsbruine rug en de donkerbruine borst.

Ook zijn bij de woerd de middelste staartpennen duidelijk naar omhoog gekruld.

Het verenkleed van de vrouwtjeseend is onopvallend bruin en bezet met donkere vlekken.

Aan het eind van de zomer verliest het mannetje echter het fraaie prachtkleed en lijkt dan op een donker gekleurd vrouwtje. Dit eclipskleed houdt het mannetje niet lang; in het najaar komt het prachtkleed al weer terug.

Tussen de donsveren wordt de lucht vastgehouden om het drijfvermogen te verhogen. De eend zwemt als het ware met opgevouwen vleugels in een donzen ‘roeiboot’. Het brede lichaam blijft bij windstoten en golfslag gemakkelijk in balans.

Al behoren de wilde eenden tot de familie van de grondeleenden duiken ze niet zo graag en doorgaans niet dieper dan 1 m. Daarna worden de vleugels zorgvuldig ingevet en druppelvrij gemaakt.

Dank zij hun lange en spitse vleugels kunnen wilde eenden vrijwel loodrecht uit het water opstijgen.

Het zijn ‘slagvliegers’, die niet kunnen zweven, maar toch wel tot de snelste vliegers van het vogelrijk behoren.

Door de ver naar achteren geplaatste poten moet bij iedere stap het zwaartepunt over het steunbeen worden gebracht. Dit verklaart de waggelende gang.

Net als de meeste andere eenden heeft de wilde eend een brede snavel die over het wateroppervlak heen en weer wordt bewogen, waardoor het voedsel zoals zaden en plantendelen uit het water worden gezeefd. De rand van de snavel is bezet met hoornlamellen; aan het eind zit een harde nagel.

Als eenden grondelen zuigen ze met hun vlezige, gevoelige tong water op door de snavelspits en persen dit met de gesloten snavel via de randen weer naar buiten; hierdoor ontstaat het bekende snaterend en slobberend geluid. Voedseldeeltjes worden door de snavelrand (via 25 zenuwknopen/mm²) herkend.

Het vrouwtje zoekt de legplaats, het liefst aan de waterkant bij brandnetels, varens of lang gras. Het nest is een ondiep kuiltje, doorgaans op de grond, bekleed met gras, bladeren en plantjes. Bij de eendjes ontstaan tussen de donsveren van de buik lange veren.

Voor het legsel compleet is, trekt de vrouwtjeseend deze uit en gebruikt ze om het nest mee te omzomen en af te dekken. Er zijn 10 tot een dozijn eieren die na 28 broeden uitkomen. Zodra hun dons droog is en de lucht tussen de donsveertjes kan kome, kunnen ze alles: zwemmen, rennen en voedsel zoeken.

Eens de pullen, die zeer schuw zijn, na 9 tot 11 maanden geslachtsrijp zijn.

Een grote bedreiging is de slootwaterpeilverlaging, waardoor oeverbegroeiing en waterplanten verdwijnen. Verder hebben de pullen te lijden onder de meeuwen, reigers, bosuilen, ratten, snoeken, katten, koud en nat weer, alsook aan een tekort aan eiwitrijk voedsel.  

Ook het autoverkeer (vooral in het voorjaar) en strenge winters maken veel slachtoffers onder de wilde eenden.

Wie een eerder verschenen artikel wenst te raadplegen, kan in het archief terecht bij:

28/02/10  De wilde eend

28-06-2014 om 17:45 geschreven door birdy

Begin mei is het eiland een waar paradijs voor vogelaars.

Het is een geliefde bestemming onder vogelliefhebbers, fotografen en natuurfans. Er komen ruim 300 vogelsoorten voor, waaronder maar liefst 33 soorten roofvogels en een keur aan bijzondere steltlopers, watervogels en zangvogels. Lesbos wordt door veel soorten trekvogels als rustplaats gebruikt op de voorjaarstrek vanuit de overwinteringsgebieden in Afrika naar de broedgebieden in het noorden.

Lesbos is met een oppervlakte van circa  1 750 km² (70 km lang en 45 km breed) het op twee na grootste Griekse eiland gelegen nabij Turkije op de vogeltrekroute naar het noorden.

Het telt amper 80 000 inwoners, waarvan de meeste in de hoofdstad Mytilene wonen.

Vanuit het zuiden uit dringen 2 baaien ver het bergachtige eiland binnen.

Olijfbomen zie je overal. Ze vormen naast de toeristische troeven met kleinschalige accommodaties een belangrijke bron van inkomsten.

Een ideale bestemming voor wie traditie en natuur naar waarde schat

Lesbos is meer dan een vogelparadijs. Het heeft een heerlijk klimaat en biedt eindeloze wandelmogelijkheden. Het landschap is zeer afwisselend; je vindt er verschillende landschapstypes, waaronder:

·         wetlands: rivieren, sloten, binnenmeren, moeras, zoutpannen en rietvelden;

·         rotskusten;

·         gecultiveerde velden en grasland: deze gebieden bevinden zich doorgaans langs rivieren en rivierdalen, waar water meestal overvloedig aanwezig is; het grasland wordt doorgaans niet gespoten, waardoor er veel insectenlokkende kruidgewassen voorkomen;

·         struikgewas en droge rivierbeddingen komen vooral in het binnenland veel voor;

·         olijfboomgaarden domineren het eiland; er staan ongeveer 11 miljoen bomen (25% van alle olijfbomen in Griekenland) die profiteren van het gematigd zeeklimaat;

·         naald- en eikenbossen beslaan een groot deel van het eiland;  verspreid liggen eikenbossen in het westen en noodwesten van het eiland;

·         kale hooglanden met diepe valleien.

Lesbos heeft de meeste zonuren van het Middellandse Zeegebied; de zomers zijn dus bijzonder heet en droog. Toch is het prima toeven op Lesbos, dank zij de aangename wind.

Voor strandliefhebbers biedt het rustige Griekse eiland zowel kilometerslange afgelegen zand- als kiezelstranden.

De bijeneter, de kleurrijkste vogel 

De meeste paren blijven elkaar heel hun leven trouw. Toch wordt elk voorjaar opnieuw bruiloft gevierd. De huwelijksdaad wordt ingeleid met een groot geschenk en omstandige rituelen.

De balts duurt dagenlang en heeft vaak weg van een (schijn)vechtpartij, maar zodra een paartje ’s nachts dicht tegen elkaar aan slaapt, is het huwelijk gesloten.

Het paartje talmt dan wat rond in de buurt van waar het vorig jaar heeft gebroed. Bijenenters zijn kolonievogels die allen van een wand van zand, leem of zelfs steen een gatenkaas maken. In elk gat broedt een stel, vlak bij elkaar en dat is toch wel merkwaardig voor insecteneters, die over het algemeen nogal gesteld zijn op een eigen jachtgebied.

Kennelijk weegt bij deze vrolijke zuiderlingen de gezelligheid en de veiligheid in de kolonie zwaarder dan in het eigen territorium.

Dagen na elkaar komen ze kijken hoe hun boeltje van vorig jaar erbij ligt.

De oude nestholten worden geïnspecteerd en onder veel geroep besproken. Niet dat dit er veel toe doet, want straks zal elk stel een brandschoon nieuw gat graven.

Belangrijker is de plek, die lekker warm moet zijn, tamelijk kaal, overzichtelijk en toegang biedt op een insectenrijk achterland, daar een kolonie gemakkelijk 20 tot 30 vogels telt.

Soms is die voedselrijke plek In keen moerasje, waar libellen, haften (eendagsvliegen) rondhangen. Een ruig land met grazend vee is ook goed. Koebeesten hebben altijd vliegen om zich heen en in het grasland komen vaak sprinkhanen voor. In kleine akkertjes met omgewoelde, maar onbespoten grond, bloeien altijd bossen akkerbloemen, die op hun beurt weer hommels en vlinders lokken.

Wat zitjes in de onmiddellijke nabijheid van de holen, in de vorm van dorre takken zijn onontbeerlijk.

Al zien bijeneters eruit als versiersels op een porseleinen vaas, zijn het noeste mijnwerkers die nestholen graven van een halve meter. Het lijkt ze geen moeite te kosten want ze beginnen vrolijk met wel 3 gangen tegelijk. Uiteindelijk maken ze er één af.

Aan het eind graven ze een kamer, waarin de 6 of 7 jongen worden geboren.

De 1^ste week worden ze er ook gevoerd, maar naderhand kruipen de kuikens naar de holopening om de hapjes aangereikt te krijgen, die keurig zijn schoongemaakt, ontdaan van angels, vleugels of schilden.

Als de zorg voor de jongen erop zit, gaat de hele familie er vandoor samen met de andere paartjes van de kolonie. Als het even kan, sluit men onderweg aan bij medereizigers, waardoor de vlucht (zwerm) in aantal indrukwekkend tot honderden vogels kan aangroeien.

Eens ter bestemming in Afrika, waar in de savanne rond de keutels van gnoes (wildebeesten), zebra’s, topi’s (antilopen) en olifanten, leuk wat beestjes omheen zwermen, kunnen ze weer op krachten komen.

In zulke gevallen willen bijeneters nog weleens op de grond jagen; ze kunnen er naar hartenlust smullen van uitvliegende termieten of van zwermende sprinkhanen.

Al zijn vette vliegen, torren, dikke spinnen, rupsen lekkere hapjes, toch gaat de voorkeur naar bijen, hommels en wespen.

De grote hoornaar, de superwesp met haar roodgele achterlijf is natuurlijk de delicatesse, maar tevens de buit waarvan de angel met het gifblaasje best wordt verwijderd door het achterlijf stevig tegen een tak aan te wrijven.

Door zijn voorkeur voor bijen is de bijeneter helemaal niet populair bij imkers.

Misschien weten de bijenhouders niet dat de bijeneter bij voorkeur mannetjesbijen pakt omdat die geen angel hebben. En darren zijn nu eenmaal de minst nuttige individuen van het bijenvolkje. Ze mogen de nieuwe koninginnen bevruchten en als dit gelukt is, worden ze door hun zussen afgeslacht.

Wie de bijeneter in actie wil zien, kan hier het filmpje van Marianne De Vogelkijker bekijken:

http://youtu.be/jmjj0twjHrA

Ook Wim Dekelver maakte een korte filmopname:

https://www.dropbox.com/s/wx6f9lxes8c43cc/20140507-DSC_3557.mp4?n=115100661

22-06-2014 om 09:45 geschreven door birdy

Geraadpleegde bron: Ontwaakt!

De kleurrijke verschijning, waarvan het verenpak haast elke kleur van de regenboog weerkaatst, is bij vogelaars een gegeerd fotomodel.

Buitengewone vliegprestaties

Tijdens hun vlucht zijn bijeneters enkele van de snelste insecten te slim af. Omdat ze houden van grote, snel vliegende insecten, zoals bijen, wespen, horzels, … moeten ze vlug en behendig zijn. Hun goede gezichtsvermogen laat toe een bij of wesp op te merken van 100 m afstand. Sommige bijeneters gebruiken bij het vangen van hun prooi een duikvluchtmethode, waarbij ze zich vanboven op het insect storten.

Vaker nog zullen ze op een tak neerstrijken en vandaar wegschieten om een voorbijkomend insect te verschalken.

Andere soorten gebruiken een zelfs nog lastiger techniek. Eerst vliegen ze achter en onder het insect – in zijn blinde hoek – waarbij ze vaak bijna de grond raken. Dan versnellen ze iets, heffen hun kop en plukken het insect met hun lange snavel uit de lucht.

Sommige Afrikaanse bijeneters schakelen hulp van anderen in bij hun zoektocht naar voedsel. Ze gaan dan soms naast grote dieren, andere vogels of zelf voertuigen vliegen om de opvliegende insecten te vangen.

De brutale karmijnrode bijeneter zal zelfs meeliften op de rug van een struisvogel, geit of zebra. Deze gastheren doen niet alleen dienst als een handige uitvalsbasis voor de bijeneter, maar brengen ook sprinkhanen en cicaden in beweging, waarmee deze zich kan voeden.

Ook bosbranden trekken grote zwermen karmijnrode bijeneters aan die zich te goed doen aan de sprinkhanen, die aan de vlammen proberen te ontkomen.

Zonnebaden, veren poetsen en wassen

Om snel te kunnen vliegen, moeten veren in een optimale conditie zijn en de bijeneter heeft dan ook een hele reeks remedies om parasieten te verwijderen en zijn veren schoon te houden. Een bijeneter zal zeker 10% van de dag besteden aan de persoonlijke verzorging.

Als de vogel zich ’s morgens zit op te warmen in de zon, poetst hij vaak meteen zijn veren.

De zonnewarmte maakt de parasieten kennelijk actiever en makkelijker te verwijderen. Sommige soorten bijeneters houden ervan om gezamenlijk te zonnebaden, waarbij verscheidene vogels dezelfde houding aannemen: met hun rug naar de zon gekeerd en met uitgestrekte vleugels.

Wassen doen ze minder vaak en dat blijf meestal beperkt tot een snelle duik in het water tijdens het vliegen. In droge streken moeten bijeneters het doen met een stofbad.

Gezelschapsdieren

De meeste bijeneters houden van gezelschap. Diverse soorten broeden in grote kolonies, waarvan sommige uit wel 25 000 vogels bestaan. Die broedplaatsen liggen vaak op grote zandbanken, waarin de vogels makkelijk hun hol kunnen uitgraven.

De broedkolonies bieden extra bescherming tegen roofvijanden en door hun nauwe samenwerking kunnen ze snel lokaliseren waar veel voedsel voorradig is. Zelfs tijdens het foerageren blijven de sociale bijeneters bij elkaar in de buurt en houden ze contact via hun hoogdringende roep.

Bij sommige soorten, zoals de witkapbijeneter, werken familieleden samen om de jongen groot te brengen. De helpers zijn doorgaans de nakomelingen van de oudervogels en dank zij hun samenwerking slagen ze erin 2 x zoveel jongen groot te brengen.

Helpers assisteren bij alle taken die met het nest te maken hebben: bij het graven van de nesttunnel, het uitbroeden van de eieren en het allerbelangrijkste; bij het voeden van de jongen.

Familiegroepen van bijeneters houden er vooral van om samen op een tak te zitten. De vogels gaan zo dicht bij elkaar zitten dat ze de indruk wekken alsof ze allemaal inschikken om op de foto te passen. De gewoonte om zo dicht tegen elkaar aan te schuiven, helpt ze ongetwijfeld om tijdens koude nachten warm te blijven.

Bijenverdelger

Meer en meer zijn bijeneters zich gaan specialiseren in het eten van sprinkhanen, vooral in West-Afrika, waar veel vernielzuchtige treksprinkhanen voorkomen.

De karmijnrode bijeneter heeft zelf veranderingen aangebracht in zijn nest- en trekgedrag om te kunnen profiteren van dit voedsel dat zo ruim voorhanden is. Hij volgt nu de treksprinkhanen als ze uitzwermen langs de rivier de Niger.

Niettemin hebben bijeneters, zoals hun naam al aangeeft, een zwak voor bijen hebben, hun favoriete lekkernij.

Daarom zijn ze bij de imkers allesbehalve geliefd. Het positieve is echter dat ze ook wespen en horzels eten (die zich met bijen voeden) en dat ze in de herfst oude bijen vangen, die de korf makkelijker met een ziekte kunnen besmetten.

14-06-2014 om 11:25 geschreven door birdy

De elegante, kleurrijke en tropische verschijning, die met veel geluk als uitzonderlijke zomerdwaalgast ook in onze streken wordt aangetroffen, behoort tot de orde van de neushoornvogels, scharrelaars en ijsvogels.

Oorspronkelijk kwam de Europese bijeneter hoofdzakelijk voor in warme gebieden rondom de Middellandse Zee en op de Oost-Europese steppen. Door de voortdurende opwarming van de aarde heeft hij zich steeds meer in noordelijke richting weten uit te breiden, waardoor men hem tijdens de broedperiode zeer incidenteel als zeldzame dwaalgast ook in onze contreien kan waarnemen. De vogels overwinteren ten zuiden van de Sahara en keren eind april terug uit tropisch Afrika.

De bijeneter komt in verschillende biotopen voor: open parkachtige bossen met struikgewas, weilanden en akkers met kruidenrijke randen, bosranden en andere territoria als zandafgravingen, vrijwel altijd in de directe nabijheid van waterrijke gebieden.

Bijeneters zijn insecteneters en behendige vliegers, die ook in vlucht insecten, zoals sprinkhanen, kevers, libellen, zweefvliegen, hommels en bijen te grazen weten te nemen. Ze jagen doorgaans vanaf een uitkijkpost.

De angel van bijen en wespen wordt vaak verwijderd door de prooi langs de tak te wrijven.

Bijeneters worden in de zuidelijke landen vaak vervolgd, omdat imkers menen dat ze met een ernstige concurrent hebben te maken. Alleen op Cyprus worden er jaarlijks zeker zo’n 10 000 stuks geschoten in de korte tijd dat ze daar broeden.

Bijeneters stijgen op met stijve, snelle vleugelslagen, hangen stil, cirkelen rond en glijden omlaag of jagen achter prooien aan met krachtige vleugelslagen en glijvluchten.

De vleugels zijn puntig waardoor ze bij het vliegen wat op zwaluwen lijken.

Het verenkleed is voornamelijk blauw; de rug is grotendeels geel; kenmerkend ook zijn de rode ogen en de opvallende zwarte oogstreep; de keel is geel; de kruin is roodbruin; de middelste staartveren zijn verlengd.

De kleur verloopt van donker kastanjebruin op de kruin naar goudbrons op de stuit; de staart is blauwgroen, de middelste staartpennen zijn verlengd.

De onderdelen zijn turquoise, naar staart toe groener wordend. De kleine en middelste handdekveren zijn grasgroen, de armdekveren zijn warm kastanjebruin. De schouders zijn helder goudkleurig, de ‘tertials’ (elleboogpennen) groenblauw en de grote handdekveren zijn donker blauwgroen, de handpennen zijn glanzend, donker hemelsblauw.

De vleugels vertonen een zwarte achterrand; op het witte voorhoofd onderscheidt zich een bleekblauwe wenkbrauwstreep. De lange gebogen snavel is puntig.

De lichaamslengte varieert van 25 tot 27 cm; de spanwijdte wisselt tussen de 36 en 40 cm en het lichaamsgewicht schommelt tussen de 50 en 70 g.

Vermits heel veel insecten in de buurt van water blijven, zijn bijeneters ook altijd in de buurt van waterpartijen te vinden. Omdat bijeneters ook vaak insecten vangen, die net bloemen hebben bezocht, krijgen ze ook de zeer voedzame nectar en stuifmeel binnen, waardoor ze zelf nauwelijks plantaardig voedsel hoeven op te nemen.

Deze kolonievogels leven het hele jaar door in zwermen en zitten vaak schouder aan schouder.

De bijeneters kiezen oevers van meren of rivieren uit met afgegraven steile wanden. In deze oeverkanten graven ze horizontale nestgangen van ruim 1 m lang met aan het eind een nestholte, die iets hoger ligt. Deze tunnels zijn zo krap dat er slechts één vogel tegelijk door kan; passeren is alleen in het nest mogelijk. Hierdoor is het nest ook behoorlijk beschermd tegen roofdieren.

De bijeneter is een zeer sociale soort die in kolonies broedt, in luidruchtige zwermen trekt en ook de winter in groep doorbrengt. Soms krijgen paren hulp van  soortgenoten bij het grootbrengen van de jongen. Als een vogel op het nest terugkeert, begroeten de partners elkaar door hun staart te spreiden en ermee te trillen, terwijl ze een opgewonden roep laten horen.

De pop legt per legsel doorgaans 4 eieren, die beide ouders om beurten bebroeden. Na ruim 3 weken komen de jongen uit. Ieder koppel zorgt alleen voor zijn eigen jongen, anders dan bij de karmijnrode bijeneter waar de hele groep vaak helpt.

De oudervogels houden contact met de broedende partner door speciale geluiden die ze alleen in die tijd maken. De jongen worden voorbereid op de komst van een ouder (die met een portie voedsel komt aanvliegen) met weer  een andere roep. Na 32 tot 33 dagen komen de jongen voor het eerst buiten, de ouders blijven de jongen na het uitvliegen nog een paar weken voeren en beschermen.

09-06-2014 om 17:50 geschreven door birdy

De vogel is hier in de Sommevallei een frequent voorkomende meeuwensoort, die niet enkel langs de kust wordt aangetroffen, maar tevens talrijk voorkomt in het binnenland.

De namen kokmeeuw of soms kapmeeuw zullen ongetwijfeld zijn afgeleid van de karakteristieke chocoladebruine kokmuts.

De kokmeeuw is allesbehalve schuw en is dan ook gemakkelijk te observeren.

De vogel broedt in kolonies in moerassen en meren, maar ook in duinen, kwelders of in veengebieden meestal omgeven door water.

De kolonies zijn erg luidruchtig en de meeuwen verdedigen eensgezind het territorium tegen de vijand. Sommige andere vogels maken nuttig gebruik van deze waakzaamheid door zelf het nest in de buurt of soms zelfs middenin de kokmeeuwenkolonie te bouwen.

Kokmeeuwen zijn qua voeding helemaal niet kieskeurig; ze lusten zowat alles: insectenlarven, slakken op wei- en bouwland; vogeleieren, muizen en jonge vogeltjes, zelfs etensresten van de mens. Ook durven de meesterdieven wormen van steltlopers (kieviten) en visjes van sterns ontfutselen en vaak scharrelen ze tussen menselijke afvalbronnen. Daarnaast proberen de kokmeeuwen ook om vliegend insecten te vangen.

Meeuwen broeden normaal gesproken in duinen en natuurgebieden. Wereldwijd is echter een trend zichtbaar dat kustvogels zoals kokmeeuw, zilvermeeuw en visdiefje het stedelijk gebied opzoeken. Er zijn diverse redenen denkbaar waarom ze dat doen. Ze leren dat het leven in de stad veilig is en dat wij mensen voorwaarden scheppen om er te kunnen leven:

• veilige platte daken, vaak bedekt met grind (roofdieren, zoals de vos komen daar niet);

• direct voedselaanbod op de straten rondom de nestlocatie (etensresten in huisvuilzakken);

• nestmateriaal (grind, vuile daken);

• licht van straatverlichting (plekken makkelijk te vinden);

• overmatig en makkelijk voedselaanbod door het voeren van mensen op straat;

• veel soortgenoten aanwezig.

   

In deze periode (mei) zijn de kokmeeuwen druk in de weer met hofmakerij, zoekend naar een geschikte nestplaats met heel wat gebekvecht rond het betwiste territorium tot gevolg.

De broedlocaties worden vanaf maart bezet en begin juli zijn de meest jongen uitgevlogen.

Wat hierbij opvalt is dat alle leden van de kolonie hun eieren binnen dezelfde tijdspanne van 3 tot 4 dagen leggen. Dat biedt nogal wat voordelen omdat hun kwetsbaarheid tegenover roofdieren wordt beperkt, omdat die maar een beperkte hoeveelheid voedsel per dag kunnen eten.

Tegelijk beginnen met broeden, voorkomt ook dat eieren en kuikens verloren gaan omdat sommige meeuwen nog een nestplaats moeten veroveren terwijl soortgenoten reeds het broeden hebben aangevat. Hun nesten liggen haast tegen elkaar aan.

Kokmeeuwen kunnen behoorlijk oud worden; ze hebben een levensverwachting van 10 tot 15 jaar. Gezien deze leeftijd zou je denken dat er steeds meer kokmeeuwen komen? Gedurende hun levensperiode hebben ze immers ruim de kans om zich voor te planten.

Biologisch broedonderzoek in onder andere Nederland en Vlaanderen wees een tijd geleden uit dat een slechte reproductie één van de belangrijke oorzaken is van de dalende aantallen in Europa.

Dit lage broedsucces zou vooral worden veroorzaakt door verliezen in de eierenfase.

Vandaar het belang om de kokmeeuwen te ringen om alzo zicht te krijgen over hun herkomst, verspreiding, plaatstrouw aan overwinteringsgebied en broedlocatie, leeftijd.

Wie een eerder verschenen artikel wenst te raadplegen, kan via de zoekrobot de volgende bijdrage opsnorren:

29/07/2012      De kokmeeuw

31-05-2014 om 16:54 geschreven door birdy

Na het ochtendlijk merelconcert hoorde ik 14 dagen lang – inmiddels net één week geleden –

in het vakantieverblijfje dat we huren in de Somme-vallei dagelijks het helder getjilp van het druk, bezig en rumoerig dorpsvogeltje.

Tijdens de dagelijkse trip naar de bakker weerklonk haast op elke hoek van de straatjes de enthousiaste roep van de dominant aanwezige kerel.

Verwonderlijk is het niet, daar het pittoreske vissersdorp met heel wat oude woonwijken – soms zelfs haast vervallen gebouwen – talrijke ideale nestgelegenheden en schuilplaatsen verschaft. Overal zijn er holtes, nissen, spleten, … uitnodigende plekjes, vaak onbereikbaar voor ongewenste belagers.

De kriskras door elkaar staande diverse woningen en kronkelende wegen en steegjes –

karakteristiek voor oude dorpskernen – zorgen voor een wat ruige en rommelige, maar tevens voor een gastvrije en joviale warme biotoop, waar mens en vogel zich thuis voelen.

Overal bieden bakstenen tuinomheiningen of omwallingen van parkdomeintjes, vaak begroeid met klim- en slingerplanten, veilige groene plekjes.

Daarenboven worden door vele inwoners broodkruimels en versnipperde etensrestjes op balkons in bloembakken of in kommetjes en schaaltjes op een voor katten onbereikbare plaats dagelijks te grabbel gestrooid.

Je treft huismussen even goed aan op de dijk, het strand, in de omgeving van en op de marktplaats, alsook op druk bezochte groene terraspleintjes.

Het valt trouwens in heel de Sommestreek op dat de attente en gulle schenkers echte natuurfans en vogelliefhebbers zijn.

Het jaarlijks ‘Festival de l’Oiseau’, ‘La Maison de la Baie de Somme et de l’Oiseau’, le Parc Ornithologique du Marquenterre beklemtonen dit met verve.

Een natuurpareltje

De baai van de Somme werd overigens recent opgenomen in de lijst van de zeer gesloten club van ‘Grands Sites de France’.

Dat is een label dat wordt toegekend aan uitzonderlijke sites en dat dank zij de 45 000 ha aan uitzonderlijke landschappen …

Wie deze uitgestrekt en ongerept natuurgebied eens wenst te verkennen, kan hier heel wat natuurlijke lokale producten proeven zoals mosselen (Bouchots), het lamsvlees van de schapen die op de weiden (‘l’ Estran’, te vergelijken met onze poldergebieden) staan, waar het zout water overloopt, zeekraal, … keuze genoeg!

Wat eveneens heel belangrijk is om het statuut van Grand Site te verdienen is dat de liefde voor natuur (in dit geval voor de fauna en flora van de baai) wordt doorgegeven aan kinderen. Vandaar dat het reeds eerder vermeld Maison de la Baie de Somme pedagogische ateliers organiseert om de liefde voor de baai door te geven aan de kinderen, want zij zijn de toekomstige natuurambassadeurs van onze planeet.

In Zaventem lijkt het getjilp her en der weer wat aan te zwellen en dat is verblijdend nieuws. Op de waarnemingsfiches, gekoppeld aan opgelegde observatieperiodes, ter beschikking gesteld door Vogelbescherming Vlaanderen naar aanleiding van het proefproject huismussennestkasten, verschijnen hoopvolle signalen van de Vogelvrienden van de Kille Meutel.

Ook in Lovendegem hebben inmiddels een aantal mussenkoppeltjes hun intrek genomen maar niet enkel in het meest gegeerde groene nestkastje; ook in de coniferen en struiken zijn nesten want er vliegen wel een 20-tal huismussenmannetjes, - vrouwtjes, - jongen uit in de tuin en de onmiddellijke omgeving bij Georges Van Damme.

Het illustrerend beeldmateriaal dat Georges en andere huismussenspotters ons geregeld bezorgen, nemen we op in een gegevensbank, die ons na het opvolgingsonderzoek moet toelaten de beste ‘huisvestingsnormen’ voor onze geliefde straatket in kaart te brengen.

Wie eerder verschenen artikels uit het archief wil raadplegen, kan via de zoekrobot de volgende bijdragen ontdekken:

21/06/08          De Sommebaai

26/08/08         Het natuurreservaat ‘Le Marquenterre’

29-05-2014 om 18:47 geschreven door birdy

Geraadpleegde bron: EOS-maandblad

Er was een tijd dat pinguïns en ijsberen elkaar wél konden ontmoeten. Tot de 19^de eeuw leefde op de Noordpool de reuzenalk – de ‘originele pinguïn’. De mens knalde het laatste exemplaar af. In het boek: ‘Het zesde uitsterven’, vertelt Elizabeth Kolbert zijn verhaal.

Vette vogel

In hun hoogtijdagen – dat wil zeggen: voordat mensen hun broedgronden bereikten – nestelden de reuzenalken van Noorwegen tot in Newfoundland en van Italië tot in Florida. Ze waren indertijd met vele miljoenen. Toen de eerste Scandinaviërs zich vestigden op IJsland, kwamen de reuzenalken er zo veelvuldig voor dat ze er vaak op de eettafel belandden. Hun resten werden gevonden in het huishoudelijk afval van de 10^de eeuw. De reuzenalk was ‘een gemakkelijke prooi’ voor de middeleeuwse IJslanders.

Voor zover we weten, leefden reuzenalken op dezelfde wijze als pinguïns. In feite waren de reuzenalken de originele ‘pinguïns’ Ze kregen hun naam – wel of niet afgeleid van het Latijnse pinguis, wat ‘vet’ betekent – van de Europese zeevaarders die hen zagen in de noordelijke Atlantische Oceaan. Toen later andere zeevaarders op het zuidelijk halfrond gelijkgekleurde en gelijkgebouwde vogels vonden, die evenmin konden vliegen, gaven ze hen dezelfde naam – wat aanleiding gaf tot veel verwarring omdat alken en pinguïns tot geheel andere families behoren. Pinguïns vormen hun eigen familie, terwijl alken leden zijn van een familie waartoe ook papegaaiduikers en steltlopers behoren. De Alca orda alias de gewone alk is volgens genetisch onderzoek de naaste nog levende verwant van de reuzenalk.

Net zoals pinguïns waren reuzenalken fantastische zwemmers – ooggetuigen meldden dat ze ‘verbazingwekkende snelheden’ haalden in het water – en ze brachten het grootste deel van hun leven door op zee. Maar tijdens het broedseizoen, in mei en juni, waggelden ze massaal aan land en dan waren ze uiterst kwetsbaar. Amerikaanse indianen joegen duidelijk op reuzenalken – in een oud graf in Canada werden meer dan honderd snavels van alken gevonden. En de neanderthalers uit het stenen tijdperk deden dat eveneens: resten van reuzenalken werden teruggevonden in archeologische sites in onder andere Denemarken, Zweden, Spanje, Italië en Gibraltar. Toen de eerste kolonisten landden op IJsland, waren al veel broedplaatsen leeggeroofd en was de soort waarschijnlijk al sterk uitgedund. Maar pas nadien volgde de massamoord.

Makkelijke prooi

Vanaf het begin van de 16^de eeuw pendelden Europese vissers veelvuldig naar Newfoundland, naar de rijke visgronden van de kabeljauw. Bijna ter bestemming gooiden ze het anker uit bij een grote platte klomp van roze graniet die net boven de zeespiegel uitstak. In de lente was de 20 hectare grote rotsplaat overdekt met vogels die er bij wijze van spreken schouder aan schouder stonden.

Er stonden of zaten veel genten en steltlopers en de rest waren reuzenalken. De kale rots, ongeveer 60 km buiten de N-O kust van Newfoundland, stond toen bekend als Vogel-eiland of Pinguïn-eiland en tegenwoordig als Funk-eiland. Aan het einde van een lange trans-Atlantische tocht, wanneer de voorraden bijna opgegeten waren, was vers vlees goud waard en dat dit vlees bovendien met groot gemak van deze rotsklomp kon worden geplukt, trok snel de aandacht. De Franse ontdekkingsreiziger Jacques Cartier rapporteerde in 1534 dat sommige van de tijdelijke bewoners van het eilandje ‘zo groot als ganzen’ waren:

“Ze leven bijna altijd op zee want ze kunnen met hun kleine vlerken niet vliegen (…) maar daarmee klieven ze even snel door het water als andere vogels vliegen door de lucht. En deze vogels zijn heerlijk vet. In minder dan een halfuur vulden we er twee boten mee, alsof het ballaststenen waren. De vogels die we niet vers konden opeten, pekelden we. Elk schip legde vijf of zes vaten vogels in met zout.”

Enkele jaren later landde een Britse expeditie op het eilandje, ‘overvol met groot gevogelte’.

De matrozen dreven ‘een groot aantal van deze vogels’ in hun boten en waren lovend over het smakelijke vlees: ‘zeer goed en voedzaam vlees’. In 1662 beschreef kapitein Richard Whitbourne hoe de reuzenalken over de gangplank aan boord werden gedreven ‘met honderden tegelijk.

Enkele decennia later werd de reuzenalk voor veel meer aangewend dan voor ‘levensonderhoud’. Een kroniekschrijver stelde vast dat ‘de reuzenalken van Funk-eiland werden uitgebaat op alle mogelijke manieren die de mens kon bedenken’. Alken werden in de visvangst gebruik als lokaas. Met hun veren en dons werden matrassen gevuld. Hun olie werd gebruikt als brandstof.

Er werden stenen kooien gebouwd op het eiland – de grondvesten zijn nog zichtbaar – en de vogels werden daarin gedreven in afwachting dat iemand de tijd vond om ze te slachten.

De Engelse zeeman Aaron Thomas schreef aan boord van hms Boston, onderweg naar Newfoundland:

“Als je ze vangt voor hun veren, doe dan geen moeite om ze te doden. Je pakt er gewoon een vast en plukt de beste pluimen. Waarna je de arme pinguïn te water laat, half kaalgeplukt, zodat de vogels vanzelf traag omkomt.”

Er groeiden toen en nu geen bomen op het kille Funk-eiland en dat gaf aanleiding tot nog een ander nuttig gebruik dat dezelfde Thomas beschreef: verwarming:

“Neem een kookketel mee, steek er een of twee pinguïns in en stook een vuurtje onder de ketel.

De vlam zal heel zeker worden onderhouden door de onfortuinlijke pinguïns, want hun olierijke lijf schiet snel in brand.”

Geveld door zijn eenzaamheid

Toen de Europeanen voor het eerst voet aan wal zetten op het eiland, vonden ze er naar schatting 100.000 koppels reuzenalken, die er evenveel eieren uitbroedden.

Reuzenalken legden doorgaans maar één ei per jaar.

Een dergelijk ei had een doorsnede van 12 cm en was bruinzwart gespikkeld. Alleszins moet de broedkolonie op het eilandje zeer uitgebreid zijn geweest, om meer dan 2 eeuwen van afslachten te kunnen doorstaan.

Maar eind de 18^de eeuw ging de kolonie steil achteruit. De handel in puimen en dons was zo winstgevend geworden dat verschillende ploegen jagers de hele zomer bezig waren op Funk met vogels te verbranden en te plukken.

Het is niet uitgemaakt of de jagers daadwerkelijk tot en met de laatste alk van Funk hebben gedood, dan wel of ze de kolonie zodanig uitdunden dat ze kwetsbaar werd voor nog andere bedreigingen. Hoe het ook zij, algemeen wordt 1 800 beschouwd als het jaar waarin de reuzenalk verdween uit Noord-Amerika.

Nadat de reuzenalken van Funkeiland in de vergeetput waren gepekeld, gepluimd en geroosterd, bleef er nog maar één enkele kolonie over van enige omvang, op het eiland –‘eiland van de reuzenalk’ – zowat 45 km ten Z-W van het schiereiland Reykjanes op IJsland.

Het allerlaatste koppel reuzenalken werd in 1844 op Eldey gedood. Eldey ligt op amper op 14 km van Reykjanes, net ten Z van Reykjavik.

De foto’s van de kleine alk zijn van  Birdfocus  

De afbeelding van het skelet van de reuzenalk mochten we ontlenen aan Tirion Natuur, waarvoor onze oprechte dank.

11-05-2014 om 00:00 geschreven door birdy

Geraadpleegde bron: De Standaard

Waarom een kippenknie achterstevoren staat

Is het je ook al opgevallen dat de knieën van kippen en andere vogels naar achteren zijn gericht?

Dat komt omdat ze dinosaurussen zonder staart zijn.

Wat een leek gemakshalve de ‘knieën’ van een kip noemt, zijn eigenlijk haar enkels. De knie zit bij kippen hoog tegen het lijf aan. Het dijbeen van een kip zit horizontaal en neemt niet deel aan het stappen. Een kip zwaait eigenlijk haar poten vanuit de knie naar voren.

Wetenschappelijk onderzoek impliceert eerst waarnemen om zich daar dan vragen bij stellen. De vraag die bij de observator spontaan opkomt: waarom wandelt een kip vanuit de knie en niet vanuit de heup, zoals wij?

Waarom heeft ze zulke korte dijen en houdt ze die horizontaal?

En nu we toch bezig zijn: kippen zijn de laatste der dinosauriërs, zouden T-Rex en zijn kompanen ook zo koddig hebben gelopen?

Dinosaurusspecialisten Bruno Grossi van de Universiteit van Chili en José Iriarte-Diaz van de Universiteit van Chicago besloten samen de volgende stap te zetten in het wetenschappelijk onderzoeksproces en stelden een experiment op.

Ze bonden een ‘wc-ontstopper’ aan de kont van 4 kuikens en lieten ze zo een 12 weken opgroeien tot ze volwassen waren; 4 andere kuikens kregen een gewicht opgebonden boven hun bekken en nog eens 4 anderen werden met rust gelaten en benoemd tot de controlegroep.

‘Ontstopper’ is een wat oneerbiedige beschrijving van de wetenschappelijk verantwoorde dinostaart die de kippetjes op maat aangemeten kregen: een 7 mm dikke houten stok, vastgezet in een klont Fimo-boetseerklei en met velcro vastgeklit op een broekje dat de kip droeg, zodanig dat de stok ‘in lijn was met de projectie van de caudale wervels (in het verlengde van de staartwervels) en de pygostyle’. De pygostyle zijn de vergroeide wervels die samen het vlezige aanhangseltje vullen dat bij een kip voor staart moet doorgaan.

De kippen mochten opgroeien in vrije uitloop of toch in een rond hok van 1,80 m doorsnede en 1 meter hoog. Om de 5 dagen kregen ze een nieuwe staart, telkens even lang als hun lijf, van 9 tot 28 cm. Het zwaartepunt van de kip-met-dinostaart lag daardoor 15% opgeschoven langs de lijn tussen het zwaartepunt van een kip zonder staart en dat van de staart zelf, wat bij een volwassen kip neerkwam op zowat 2 cm.

Aan doordacht wetenschappelijk onderzoek doen betekent ook alle mogelijke andere verklaringen uitsluiten.

Dus: als zo’n kip-met-staart anders ging lopen, kwam dat dan wel doordat haar zwaartepunt opgeschoven was of misschien gewoon omdat ze nu meer woog?

Daarom kreeg een 2^de groep evenveel extra gewicht aangemeten, maar nu boven op de rug, netjes boven hun steunpunt, zodat hun zwaartepunt zich niet verlegde.

En dan maar filmpjes maken van waggelende kippen. Uiteraard nadat de make-upartiest van de ploeg ze selectief had kaalgeplukt om gekleurde klevertjes aan te brengen op heup, knie, enkel en het gewricht tussen voetbeen en tenen.

Op die manier kon een computer de beweging van de gekleurde stippen omzetten in gegevens waar een bewegingsanalyse-programma mee uit de voeten kon.

Laatste stap in het onderzoeksprogramma en wel deze die je carrière bepaalt als je wat baanbrekends hebt ontdekt en bewezen: publiceren, in dit geval in Plos One.

En inderdaad. Bij een dinosaurus met staart ligt het zwaartepunt ergens in het bekken, zodat de dino zijn hele poot kan gebruiken om te stappen. Haal die staart weg en de dino valt op zijn bek, tenzij hij zijn steunpunt onder zijn nieuwe zwaartepunt brengt. Met andere woorden, als hij zijn knie naar voren onder zijn zwaartepunt brengt en enkel nog het deel onder de knie gebruikt om mee te stappen.

Precies wat een kip ook doet. De kippen-met-wc-ontstopper gedroegen zich zoals hun voorouders: ze strekten hun poten en zwaaiden ze veel meer vanuit de heup.

Op naar de volgende vraag dus maar: hoe neemt een 6-tonner zoals T-Rex een haakse bocht zonder in het decor te belanden of zijn poten te breken? Dat is al iets moeilijker te vertalen naar een kip. Maar als je een idee hebt, zal de wetenschap je dankbaar zijn.

04-05-2014 om 00:00 geschreven door birdy

Onder leiding van Oswald werden nieuwe ‘huismussenspotters’ van de wandelvereniging ‘De Parkvrienden’ langsheen een door hem uitgestippeld parcours gegidst.

Opzet van dit initiatief was tijdens het ‘Huismussentelweekend’ georganiseerd door Vogelbescherming Vlaanderen de  ‘loktroeven’, die huismussen kunnen overhalen te nestelen, te veraanschouwelijken.

Geregeld werd tijdens de verkenningstocht halt gehouden op strategische infopunten, al dan niet in de buurt van groene zones, waar telkens de aandacht werd toegespitst op de 4 bepalende basisbehoeften en succesfactoren van een mogelijke habitat: voedsel, beschutting, water en ruimte.

Een voedselrijke tuin is van cruciaal belang, want tijdens een winterdag brengt een pimpelmees 85% van de tijd door met voedsel zoeken en ’s zomers moet een paar volwassen pimpelmezen voor hun opgroeiend legsel dagelijks 1 000 rupsen inzamelen.

Ook water is essentieel voor vogels om te drinken en te baden. Vooral zaadeters moeten veel water drinken, omdat dit in hun voedsel ontbreekt. Waterpartijen (vijvertje, komvormige schalen of kuipjes, waar regenwater in blijft staan) aanleggen of vogelbadjes voorzien, is aangeraden.

Alle vogels hebben bescherming nodig en op natuurlijke wijze kan dat op diverse manieren; bomen met een gesloten takkenstructuur, doornige vogelveilige struiken, dichte hagen en heggen.

Met het project huismussennestkasten tracht Vogelbescherming Vlaanderen in samenwerking met Vivara de muren tot leven te brengen met ingemetselde neststenen. Deze van houtbeton vervaardigde neststenen bieden alle soorten holenbroeders, die gebouwen opzoeken, veilige en beschermde broedplaatsen.

Met de Kille Meutel Vogelvrienden trachten we ons pluimpje bij te dragen tot het welzijn van onze trouwste cultuurvogel. De wandeltocht werd in beeld gebracht door Arlette  en Robert

27-04-2014 om 00:00 geschreven door birdy

Geraadpleegde bron: de Standaard - De varroamijt slaat nergens zo hard toe als in ons land en moordt de bijenkolonies een voor een uit.

Het is de tijd van het jaar waarop de imkers hun bijenkasten voor het eerst openen en zien hoeveel bijenvolken de winters hebben overleefd.

Imker Filip Wouters had 20 bijenkasten, één volk per kast; 12 volken hebben deze winter overleefd. De andere 8 zijn uitgestorven, door de varroamijt en een windhoos eind vorig jaar.

Voorzitter van de Koninklijke Vlaamse Imkersbond, Chris Dauwe meent dat het nog te vroeg is om conclusies te trekken. De verschillen zijn immers groot; de ene imker heeft geen enkele kast verloren, de andere is alles kwijtgeraakt.

De jongste berichten wijzen er op dat het deze winter met de bijensterfte al bij al nog meevalt.

De parasiterende mijt vermenigvuldigt zich via het broed van de honingbij

Toch blijft de varroamijt, die de bijen verzwakt en de grootste boosdoener is van de grote bijensterfte, zorgen baren.

De mijt zet zich vast op de bij, zuigt bloedt en maakt een opening in het schild van de bij. Daardoor raakt ze verzwakt en minder weerbaar tegen allerlei virussen.

Een Europees onderzoek zette het probleem recent nog eens op scherp.

Van alle 32.000 door imkers gehouden kolonies, die in opdracht van de Europese Commissie over 17 EU-landen werden onderzocht, bleken in de winter van 2012-2013 nergens zoveel bijen gestorven als in ons land.

Zonder bijen is er geen bestuiving van de meeste gewassen en fruitbomen en komt de biodiversiteit en de voedselproductie in gevaar.

Al teistert de varroamijt bijenkolonies in heel Europa, toch valt best te verklaren waarom in België de bijensterfte zoveel hoger is.

Het voedselaanbod voor honingbijen wordt steeds schraler. Een bij zoekt voedsel in een actieradius van 3 km, maar als in die gebieden alleen tarwe, maïs en aardappelen worden geteeld, dan komt ze niet aan haar trekken.

Bloemen in bermen bestempelen wij eerder als onkruid die moet worden bestreden, maar voor bijen is het noodzakelijk voedsel.

In Frankrijk zijn er grote velden met zonnebloemen en koolzaad.

In Nederland heb je minder lintbebouwing en een beter groen beheer.

In Duitsland vind je in elk dorp linde- en kastanjebomen, een belangrijke bron van nectar voor honingbijen.

Doordachte en doeltreffende bestrijdingsstrategie

Een bijenvolk heeft per seizoen 40 tot 50 kg pollen nodig om te kunnen overleven en zijn larven te kunnen voeden. Dan kom je er niet met één boom.

Het gebrek aan voedsel voor bijen is een groter probleem dan de pesticiden. Als een bij geen voedsel vindt, gaat ze verzwakt de winter in. Als daarbovenop de varroamijt toeslaat, is de kans dat ze de winter overleeft, klein.

De varroamijt valt te behandelen, maar dat moet via een gecoördineerde systeemaanpak gebeuren, zowel in de zomer (om de larven te beschermen) als in de winter (wanneer de mijt op de volwassen bijen zit), wat al te zelden het geval is. Liefst worden de juiste bestrijdingsmiddelen aangewend ook, maar daar ontbreekt het vaak aan.

Leveranciers doen niet eens de moeite om hun product in ons land bij het federaal voedselagentschap te registreren, omdat ze vinden dat de markt te klein is.

De zomerbehandeling tegen de varroamijt is cruciaal, omdat dan de winterbijen worden geboren. Bijen leven normaal 6 weken. Winterbijen leven echter 6 maanden, omdat ze geen larven hoeven te voeden, maar dan moeten ze wel gewapend zijn om de winter door te komen.

Om de varroamijt geen kans te geven, moet de behandeling in de zomer daarom 6 weken duren, met het product ‘timol’ of oxaalzuur.

Het probleem is dat imkers vaak te laat met de behandeling beginnen, omdat ze willen dat de bijen zolang mogelijk honing produceren om te verkopen.

Gelukkig staat er een jonge generatie op die in de eerste plaats denkt aan het welzijn van de bijen.

De bestrijdingsbehandelingen op elkaar afstemmen is van het grootste belang.

Immers bijen kunnen uitvliegen en vooral darren vliegen makkelijk van de ene bijenkast naar de andere. Bijen verdedigen hun nest, maar een vreemde bij kan zich in een nest binnen bedelen als hij nectar bij zich heeft.

Als de dar drager is van de mijt, kan hij een schone kast weer besmetten.

Bijenhotels zijn hot

Overal in Vlaanderen duiken ze op, zowel in de tuinen van burgers als bij bedrijven.

Je kan zo’n bijenhuis kopen of het gewoon zelf maken. Met een bundel riet, bamboe of andere holle stengels waarin de bijen kunnen nestelen. Hout of steen waarin gaten geboord zijn, kunnen ook.

De wilde (of solitaire) bij laat er haar eitje en wat stuifmeel in achter. De nakomeling ziet dan een jaar later het levenslicht.

Een bijenhotel plaatsen is een prima idee, maar het is maar één element. Belangrijk is dat er in de buurt voldoende planten groeien waar de bijen voedsel vinden.

Ongeveer een derde van de solitaire bijen zoekt onderdak in zo’n hotel. Andere graven zich bv een plekje in de grond en bang hoef je ook al niet te zijn, want wilde bijen steken niet gauw.

Wie eerder verschenen artikels wenst te raadplegen, kan in het archief de volgende bijdragen via de zoekrobot opsnorren:

18/08/10             De mysterieuze verdwijnziekte

23/10/10             Aanpassen of opkrassen

04/11/12             Bang van de natuur

01/09/13             Wespen, muggen en vliegen in beweging

12/06/13             Levensnoodzakelijke bestuivers

De foto’s zijn van natuurfotograaf Paula Sperber die recent een website heeft opgebouwd, die je in de 2^de favorietenreeks op dit blog kan raadplegen – zéker doen!

21-04-2014 om 15:59 geschreven door birdy

Geraadpleegde bron: Persbericht Vogelbescherming Vlaanderen

Recentelijk trok Vogelbescherming Vlaanderen aan de alarmbel toen bleek dat de vaste stek van de laatste grote Vlaamse kolonie van zilvermeeuw en kleine mantelmeeuw dreigde op de schop te gaan.

De nestmogelijkheden van maar liefst 6 500 broedparen staan hiermee op het spel, alsook een mogelijke escalatie van het aantal ‘dakbroedende’ meeuwen in de Vlaamse kustgemeenten met een toename aan overlastmeldingen tot gevolg. Om die reden verzocht Vogelbescherming Vlaanderen de Rechtbank van Eerste Aanleg van Brugge via een eenzijdig verzoekschrift de reeds opgestarte werken stil te leggen. De rechtbank willigde op 20/03/14 het verzoek in en liet het vonnis onmiddellijk door een gerechtsdeurwaarder betekenen aan de tegenpartij die hiertoe werd verplicht de werken in uitvoering te schorsen. Concreet gaat het om de bouw van 2 loodsen, elk 20 790 m² groot en 2 parkings, respectievelijk met een oppervlakte van 20 790 m² en 12 651 m².

Voor de havenuitbreiding is zowel een stedenbouwkundige als een milieuvergunning nodig. De vergunning van stedenbouw werd eind vorig jaar verleend, maar de milieuvergunning werd nog niet goedgekeurd. De werken betreffende de eerstgenoemde vergunning mogen echter niet worden uitgevoerd als de milieuvergunning nog niet definitief werd verleend. De ‘Firma Verbrugge Terminals’ vatte, ondanks een waarschuwing van de Brugse bouwcontrole, de werken toch aan.

Een milieuvergunning is nodig aangezien het bedrijf op de site, naast zware machines en motoren, onder meer duizenden tonnen aan oliën, brandstoffen, gassen, verven, detergenten en andere voor het milieu gevaarlijke en schadelijke stoffen zal opslaan.

De bouwwerken vallen pal in het broedseizoen van de twee lokaal broedende meeuwensoorten.

Zilvermeeuwen vormen vanaf december koppels en kiezen dan ook al de plek waar ze gaan broeden.

Bij de kleine mantelmeeuw wordt de keuze van nestplaats in maart gemaakt.

Meeuwen zijn honkvaste vogels en keren jaarlijks naar exact dezelfde plaats binnen de broedkolonie terug. Voor de reeds aanwezige vogels kunnen de bouwwerken niet slechter vallen. Daarnaast verkiezen de meeuwen grote aaneengesloten percelen die aan weinig verstoring onderhevig zijn. Het spreekt voor zich dat de resterende terreinen, waar de meeuwen wel nog kunnen broeden, door zowel de verstoring van rijdende machines en trucs als de versnippering niet langer aantrekkelijk zullen zijn en de volledige kolonie na verloop van tijd vermoedelijk zal verdwijnen. Bedoeling is om rond deze tijd met het bedrijf een tegensprekelijk debat in kortgeding op te starten en later ook de zaak ten gronde verder aan te vechten, zodat de kolonie gevrijwaard blijft.

Zowel de zilver- als de kleine mantelmeeuw is beschermd via het Soortenbesluit van 15/05/09. Het opzettelijk en betekenisvol verstoren van deze vogels, in het bijzonder tijdens de periode van voortplanting en de afhankelijkheid van de jongen, is verboden. Ook is het verboden de nesten van de meeuwen weg te nemen, te beschadigen of te vernielen. Daaronder vallen ook de nesten die in aanbouw zijn.

De Rechtbank van Eerste Aanleg te Brugge verklaarde het verzoek in een beschikking ontvankelijk en gegrond. Als de betrokken firma het verbod met de voeten treedt, legt de beschikking een dwangsom op van 50 000 euro per dag dat de werken worden verdergezet.

Samenvattende nabeschouwingen in Reyers Laat

Meeuwen worden aan de kust steeds vaker aanzien als de ratten van de lucht.

Nu blokkeren deze vogels ook nog eens de verdere uitbreiding van de haven van Zeebrugge.

Toch moeten we meeuwen kunnen appreciëren om wat ze zijn, vindt Jan Rodts, directeur van Vogelbescherming Vlaanderen.

De zilvermeeuw broedt op de site reeds sedert 1995 en de kleine mantelmeeuw vestigde er zich 4 jaar later. Jan Rodts verwijst naar de Europese instandhoudingsrichtlijnen en heel specifiek naar de ‘vogelrichtlijn’, die de EU-lidstaten verplicht speciale beschermingszones aan te wijzen voor een lijst vogels waarvan de staat van instandhouding is bedreigd en voor trekvogels in het algemeen. Al begrijpt de directeur dat economische belangen in een havengebied zich ook vertalen in het uitbreiden van bedrijfsterreinen, toch zal men tot een nuchtere afweging moeten komen.

Geert Noels meent dat bij duurzame ontwikkeling al sprake is van een ideaal evenwicht tussen ecologische, economische en sociale belangen. Hij ondervindt zelf steeds vaker dat men – meer dan vroeger – bereid is te streven naar een evenwaardige beoordeling van de effecten en daardoor sneller in staat is compromissen te sluiten.

De haven van Zeebrugge is al jarenlang een hotspot voor broedende meeuwen. Maar liefst 90% van de volledige Vlaamse broedpopulatie kleine mantelmeeuwen broedt daar al sinds 1999. Voor de zilvermeeuw die er al sinds 1995 broedt, gaat het om 80%. De meeuwen broeden op enkele braakliggende terreinen in de voorhaven, maar de ruimte wordt straks ingepalmd door bedrijfsgebouwen. Vogelbescherming Vlaanderen  vraagt zich af waar de meeuwen straks naartoe moeten eens ze aankomen vanuit hun winterkwartier.

De migratie van de meeuwen naar de stad heeft alles te maken met de verstoring van de biodiversiteit en het steeds schaarser worden van natuurlijke broedplaatsen.

Jan Rodts licht nog toe dat op het moment dat je stukken van de biotoop gaat inpalmen, de  meeuwen op de dool gaan om een alternatief te zoeken en dan is het niet ondenkbaar dat het gros van de meeuwenkoppels aansluiting zal vinden bij de zich reeds gevestigde dakbroedende meeuwen in de omliggende kustgemeenten, met alle nefaste gevolgen van dien.

De meeuwen schreeuwen permanent tijdens het broedseizoen, laten een spoor van vuil achter, waardoor zelf nestmateriaal in de afvoerbuizen geraakt en gedragen zich almaar agressiever wanneer ze in de kustgemeenten op zoek gaan naar voedsel. Daarbij wordt al eens vaker een pakje friet of een ijsje weggegrist.

Maar dat valt eveneens te verklaren door onze slordige omgang met afval. Hiermee nodigen wij de meeuwen als het ware uit om naar de stad te komen. Ook de rondzwervende voedselresten, achtergelaten door nonchalante toeristen vormen een rijke voedselbron voor de meeuwen. Meeuwen kennen immers het verschil niet tussen geven en stelen.

Als je dan toch op die plek de bouwwerken wil aanvatten en op zoek moet naar een alternatieve biotoop, dan zou die best 40 ha groot zijn en niet verder liggen dan in een straal van 4 à 5 km.

Als wij natuurlijke gebieden blijven inpalmen dan krijgen we hoe langer hoe vaker dieren op bezoek in onze achtertuin. Het zit immers in de genen dat de soort zich moet reproduceren.

In dit verband meldt Hilde dat er plannen zijn om atollen te creëren. Er is een ruimtelijke ordeningsplan om op zee eilandjes met als eerste functie veiligheidszones (buffers) te voorzien, maar deze zouden tevens een elegante uitwijkmogelijkheid kunnen bieden. Bijkomend voordeel van die eilandjes is dat de meeuwen dan ook hun voedsel in zee zoeken in plaats van in de kustgemeenten.

Een andere duurzame oplossing voor onze badsteden is het aanleggen van groendaken in het havengebied, net zoals in de haven van Hamburg wordt gedaan.

Aanpassingsmaatregelen tegen overstromingen worden momenteel volop bij onze noorderburen uitgetest. De zandmotor is een innovatieve manier van kustbescherming en kustonderhoud. Door wind, golven en stroming verspreidt het zand zich langs de kust en vormt er nieuw strand en duinen, die ons tegen de zeespiegelstijging beschermt en extra ruimte biedt voor natuur en recreatie.

Bekijk de virtuele maquette en ontdek alles over de zandmotor

http://www.dezandmotor.nl/

12-04-2014 om 00:00 geschreven door birdy

Geraadpleegde bron: EOS – Maandblad voor wetenschap – Arnold van den Burg

Het gaat niet goed met de sperwers in onze contreien. Dat komt vooral door een tekort aan aminozuren in het voedsel van de roofvogels.

Sperwers komen nagenoeg in heel Europa voor, maar bij ons  zijn er de laatste jaren steeds minder.

Dat blijkt uit een onderzoek aan de Nederlandse Raboud universiteit, dat naast sperwers ook haviken onder de loep nam.

Vooral in zanderige gebieden en op de heide verdwijnen beide soorten in ijltempo.

Een opvallende vaststelling, aangezien bij tellingen van het INBO (het Vlaams Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek) begin deze eeuw nog bleek dat sperwers en haviken veelvuldig voorkomen in onze streken.

Toch neemt net als in Nederland ook in Vlaanderen het aantal sperwers al een aantal jaar af; de havik daarentegen blijft het voorlopig goed doen.

De dalende trend is – zij het onrechtstreeks – aan de milieuvervuiling te wijten.

De roofvogels hebben aminozuren nodig en die worden aangemaakt door bomen, zoals eiken. Echter, door de verzuurde ondergrond en de vervuilde lucht kunnen de bomen niet langer de juiste voedingsstoffen opnemen om die broodnodige aminozuren, die de bouwstenen zijn van de eiwitten, te produceren. Op hun beurt zorgen de eiwitten ervoor dat de dieren vitamines aanmaken en energie opnemen. Van de 20 bestaande aminozuren halen roofvogels er de helft uit hun voedsel.

Twee oorzaken liggen aan de basis van het tekort aan aminozuren. Allereerst zitten er vanwege bodemverontreiniging te weinig mineralen in de grond.

Een mogelijke oplossing is om de verarmde bodems met mineralen te bemesten, maar op die manier wordt het oorspronkelijke karakter van de bodem aangetast.

Daarnaast zit er ook teveel stikstof in de lucht, eveneens te wijten aan de welig tierende milieuvervuiling. Die overtollige stikstof zetten bomen om in andere stoffen dan aminozuren. Deze stoffen, die giftig zijn, belanden via rupsen en zangvogels – de belangrijkste prooien van sperwers en haviken – in de maag van de roofvogels.

Het aantal haviken in Nederland is daardoor sinds het jaar 2000 gehalveerd.

Het sperwerbestand is in diezelfde periode zelfs met 2/3 afgenomen.

België kampt eveneens met een aanzienlijke daling vooral in zand- en heidegebieden in Brabant en de Kempen. In ons land beklemtoont men dat nog meer roofvogelsoorten gevaar lopen, zoals de buizerd en de torenvalk.

Op zich is het geen ramp voor de natuur dat er minder roofvogels zijn – het ecosysteem zal niet plotsklaps in elkaar storten – maar het is wel een belangrijke indicator dat de mens een grote, kwalijke invloed uitoefent op natuurgebieden.

Opvallend is dat één bepaalde roofvogelsoort niet te lijden heeft onder het aminozuurprobleem: de uil – al is dat strikt genomen geen roofvogel – past een alternatieve methode toe om aminozuren aan te maken. Hij heeft bepaalde bacteriën in zijn blindedarm zitten, die instaan voor de aanmaak van aminozuren.

Wie eerder verschenen artikels van de sperwer in het archief wenst te raadplegen, kan de volgende bijdragen via de ‘zoekmachine’ opsnorren:

• 02/05/08: De sperwer, ‘the killer’

• 11/12/10:     De sperwer

• 29/04/12:   Rover ‘geeloog’ zaait paniek in de Kille Meutel

29-03-2014 om 20:34 geschreven door birdy

Geraadpleegde bron: Natuurpunt

Op dit blog verschenen al vaker artikels waarmee werd beoogd vogelliefhebbers praktische informatie te verschaffen, die ervoor zorgt de meest populaire gevederde tuinbezoekers te lokken. Er zijn heel wat natuurfans die er alles aan doen om tuinvogels een groen en warm ‘thuisgevoel’ te geven en dat kunnen we alleen maar toejuichen.

Deze bijdrage van de heer Kris Beerlandt is een erg waardevolle en opbouwende beschouwing, die mooi samenvat welke elementen ertoe doen de nobele pogingen van vogelliefhebbers in praktijk te brengen.

Tijdens de zomer is het opvallend stil in de tuin. Het zoemen en gebrom van insecten overstemt de vogelzang. Soms hoor je de stille alarmroep van de merel die haar jongen verwittigt voor mogelijk gevaar.

De laatste decennia zijn vaak braakliggende terreinen ontgonnen voor wegen, woningbouw en industrieterreinen. Hierbij verloren vogels hun habitat (leefomgeving) en zijn zo voor hun voortbestaan meer afhankelijk geworden van onze tuinen.

Voor de eigenaars is het daarom van belang een tuin zo in te richten en te beplanten dat vogels er voedsel, water, beschutting en broedgelegenheid vinden.

Hoe groot of klein een tuin ook is, we lokken meer verschillende soorten vogels in de tuin wanneer deze voldoet aan de eisen die vogels stellen aan hun territorium.

Hoe beter je tuin is afgestemd op zijn omgeving, hoe groter de kans dat vogels er voedsel en bescherming zoeken. De aanwezigheid van vogels in de tuin is een bron van plezier, vooral als we ze van dichtbij kunnen bewonderen.

Vogelvriendelijk is geen verwildering

Vogelvriendelijk tuinieren betekent niet dat we de planten hun gang laten gaan. Verwildering in de tuin leidt naar eenvormigheid. Bepaalde planten zoals grassen en brandnetels gaan dan alles overheersen. De soortenrijkdom van planten neemt af en hierdoor vermindert ook het voedselaanbod.

Andersom een perfect onderhouden tuin, netjes opgeruimd en zonder één enkel slordig hoekje heeft aan vogels weinig te bieden. Het voortdurend schoffelen, weghalen van blad, takjes en verdorde bloeiwijze leidt ertoe dat er nauwelijks nog insecten, nestmateriaal, zaden en vruchten voor vogels te vinden is.

Uit onderzoek blijkt dat een gebrek aan slakjes de oorzaak is van dunne en poreuze eierschalen bij de koolmees. Het normale menu van meesjes bestaat uit rupsen en spinnen, maar tijdens de legperiode hebben ze juist de kalk uit de slakkenhuizen nodig. De natuurlijke aanwezigheid van slakken is voor de koolmees van groot belang.

De meeste vogels eten zowel zaden als insecten. Het voedselaanbod voor zaadeters hangt af van de plantkeuze die wij maken. Beplant de border met insectenlokkers als boerenkrokus, boerenwormkruid, kaardenbol, koninginnenkruid, kattenstaart, marjolein, hemelsleutel, Japanse anemoon en dergelijke. Hun bloeiwijze trekken insecten aan en leveren bovendien interessante zaden.

Bessen en vruchten

Bes- of vruchtdragende bomen en struiken staan in de vogeltoptien. Bij de besdragende bomen of struiken moet zeker rekening worden gehouden met de kleur en de grootte van de bessen of vruchten. Rood is voor vogels goed te zien en zwart reflecteert ultraviolet licht dat wij niet zien, maar vogels wel.

Kleine bessen van de vlier en de rode kornoelje zijn voor kleine vogels als mees en vink goed te eten, maar de grotere bessen van meidoorn en klimop niet. De bessen van deze laatste zijn dan  weer voedsel voor merel en koperwiek. Wij opteren bij onze keuze voor een nieuwe aanplant van een struikengordel voor inheemse soorten. De vruchten van deze struiken vormen een belangrijke voedselbron in de winter.

De siertuin netjes en rigoureus onderhouden is een overblijfsel van het idee, dat mensen de natuur in de tuin moeten beheersen en bedwingen. Beter is het de natuurlijke processen in onze tuin mee te begeleiden.

Tijdens de herfst kan een uitgebloeide border adembenemend mooi zijn: met een verscheidenheid aan zaadvormen en de vele tinten grijs, beige, bruin en rood.

Ook de tuin kan natuur zijn

Toch hoor je vaak dat de tuin toch iets anders is dan een natuurdomein. In de natuur snoeit niemand wat en daar stoort ook niemand zich aan.

Een tuin is een gewenste en door ons samengestelde natuurhoek, wij selecteren en rangschikken, verder nemen we er alles bij, groei, bloei en ook verval.

Meer natuur verhoogt de belevingswaarde van je tuin: elk seizoen is anders en telkens valt er iets te beleven.

In een vogeltuin is het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen zéker niet verantwoord.

Je doodt immers het voedsel voor vogels en hun jongen. Insectenplagen zijn niet plezierig, maar vogels profiteren er juist van. Vele tuinvogels zijn trouwens insecteneters en hebben deze nodig om er hun jongen mee groot te brengen. Een mezenpaar bv nuttigt samen met hun kroost per jaar ongeveer  70 000 rupsen en 20 miljoen insecten.

Enige insectenvraat kunnen we dan maar beter aanvaarden. Als een plant elk jaar terug wordt geteisterd door een insectenplaag, dan staat deze duidelijk niet op de juiste plaats.

Verplanten is dan de boodschap! Geregeld luizen met een harde straal water van de planten spuiten, werkt meestal ook afdoende.

Schuilplaats en nestgelegenheid

Vogels zoeken schuilplaatsen en nestgelegenheid. Tot de natuurlijke vijanden van de kleinere vogelsoorten behoren de ekster, de Vlaamse gaai en de sperwer. Ze halen vogelnesten leeg.

Het leeghalen is echter een natuurlijk en onvermijdelijk gedragspatroon dat overigens niet nadelig is voor het totale vogelbestand.  

We kunnen wel zorgen voor dichte begroeiingen, die voor meer veiligheid zorgen.

Dichte doornstruiken zijn de ideale vogelschuilplaatsen. Meidoorn is een perfecte vogelstruik, maar ook berberis, sleedoorn en vuurdoorn zijn geschikt.

Struiken zonder doorns mogen ook als ze maar een dichte takkenstructuur hebben: vlier, ribes, kardinaalsmuts of wilde liguster.

Hulst, jeneverbes, klimop en taxus blijven het hele jaar door groen. Hierin kunnen vogels zowel tijdens de zomer als de winter helemaal verdwijnen.

We kunnen de vogels helpen met geschikte nestkasten op te hangen die voor een plaatsvervangende nestruimte zorgen. Belangrijk! De nestkast moet zo worden geplaatst dat de voorkant uit regen, wind of zon hangt. De invliegopening dient idealiter naar het zuidoosten gericht. Er is veel plezier te beleven aan een paartje vogels met kroost.

Natuurlijke nestgelegenheid blijft voor vogels de eerste keuze. Een stapel hout, een tuinhok begroeid met kamperfoelie en klimop biedt kansen om nest te maken.

Water is nodig

Vogels hebben water nodig om te overleven, niet alleen om te drinken en te baden, maar ook om de veren in goede conditie te houden. Door het ‘badderen’ wordt de isolerende werking van het verenkleed in stand gehouden. De lucht wordt vastgehouden en dat beschermt ze zowel tegen warmte als tegen winterkou. Prima is een eenvoudige drink- en wasgelegenheid in de vorm van een vogelbadje. Het beste is een ondiepe schaal op een overzichtelijke plek, maar met de mogelijkheid om zich bij bedreiging te verschuilen.

25-03-2014 om 21:43 geschreven door birdy

Geraadpleegde bronnen: Natuur.blad van Natuurpunt & Vogelbescherming Vlaanderen

Natuurpunt trok met de Grote Natuurenquête de baan op om te weten te komen wat de Vlamingen vinden van de natuur in de buurt en wat de volgende regering daaraan moet doen. Meer dan 15 000 Vlamingen vulden de enquête in en de resultaten zijn duidelijk: 84% van de Vlamingen maakt zich ernstig zorgen over de toestand van de Vlaamse natuur en vindt dat de politiek dringend actie moet ondernemen.

Vlaanderen is immers de meest natuurarme regio in Europa. Voor elke Vlaming is er maar 150 m² groen. Vooral in de steden snakken inwoners naar bossen en natuur om even te ontsnappen aan drukte en stress. Dat blijkt ook duidelijk uit de bevraging; immers 80% van de Vlamingen vindt dat er op minder dan 2 km van hun woning groene rust brengende zones moeten zijn.

Al in 1993 maakte Vlaanderen een langetermijnplanning waarbij elke Vlaming binnen een straal van 2 km rond zijn woning toegang zou hebben tot een natuurgebied van minstens 30 ha of 300.000 m².

Dat is nu nog lang niet zo: 30% van de Vlamingen kan niet gaan wandelen of fietsen in de natuur in zijn of haar buurt. Het is hoog tijd om die norm voor nabije bereikbare natuur te verankeren in wetgeving en werk te maken van een actieplan voor natuur in de buurt.

Na hevige debatten en discussies in de commissie Leefmilieu keurde het Vlaamse Parlement het huidige Natuurdecreet in 1997 goed. Jarenlang vormde dit het fundament voor natuurbescherming en natuurbeheer in Vlaanderen.

In de loop van de jaren zijn er tal van uitvoeringsbesluiten en aanpassingen aan toegevoegd, onder meer om het in overeenstemming te brengen met de Europese regelgeving, de Vogel- en Habitatrichtlijnen.

De voornaamste reden om de bestaande natuur- en bosdecreten aan te passen, is de uitvoering van de Europese instandhoudingsdoelstellingen.

Net als overal in Europa maakt ook Vlaanderen werk van Natura 2000, een Europees netwerk van gebieden, waarin waardevolle dier- en plantensoorten leven of bijzondere habitats aanwezig zijn. Voor elk van die Natura 2000-gebieden moeten er concrete natuurdoelen worden opgesteld. In Vlaanderen is 163.500 ha afgebakend in 62 speciale beschermingszones voor bedreigde dieren en habitats. Voor al die gebieden moeten concrete instandhoudingsdoelstellingen worden opgemaakt, maar ze geraken maar niet goedgekeurd.

Die hadden 3 jaar geleden aan de Europese Commissie al moeten worden opgeleverd; zo was ook beloofd in het regeerakkoord. De doelen zijn wel degelijk opgemaakt, maar ze geraken maar niet goedgekeurd.

Natuurpunt meent dat harde garanties dienen gegeven, zodat de gerealiseerde natuurgebieden ook daadwerkelijk en op lange termijn zorgen voor het voortbestaan van bedreigde planten en dieren. Bovendien moet de beloofde vereenvoudiging er ook effectief komen. Als de overheid rekent op de inzet van vrijwilligers voor het natuurbehoud, dan moet ze haar procedures daarop toespitsen. De huidige aanpak doet net het tegenovergestelde. 

Niet alleen de huismus verdient groene muren

Voor het behoud van de gigantische klimophaag langs het Klein Begijnhof in hartje Leuven waarvoor in de loop van de voorbije week Vogelbescherming Vlaanderen opkwam, is voorlopig gered. De buurtbewoners gaan er nog minstens een hele zomer van kunnen genieten, tot in september.

Ondertussen vliegen alvast huismussen, heggenmussen, groenlingen, houtduiven, merels en Turkse tortels druk heen en weer met nestmateriaal ... alsof het positieve nieuws ook tot bij hen is geraakt.

De druk op het Leuvense stadsbestuur was blijkbaar te groot geworden, waardoor de aannemer werd verzocht de werken uit te stellen.

Vogelbescherming Vlaanderen is alvast blij met de voorlopige redding van dat unieke stukje stadsbiotoop en ook de buurtbewoners zijn dat. Meteen klapten ze een tafel open en werd iedereen uitgenodigd aan te schuiven voor een boterkoek en een kop koffie.

Wellicht zal het moeilijk worden om de klimop voor altijd te behouden, maar Vogelbescherming Vlaanderen wil wel graag met het stadsbestuur en de projectontwikkelaar rond de tafel gaan zitten om naar een oplossing te zoeken die voor iedereen aanvaardbaar is, ook voor de stadsfauna.

Klimop is niet alleen interessant voor vogels en insecten; ze zorgt ook voor een mooier straatbeeld, voor meer groen in de stad, voor een verbeterde luchtkwaliteit, voor afkoeling in de zomer, voor beschutting tegen stof, …

Volgens de buurtbewoners is de klimophaag er al enkele tientallen jaren aanwezig. Ze zorgt voor extra leven in de wijk en ze brengt de bewoners op een gezellige manier bijeen. Het beste scenario voor de toekomst zou zijn dat de klimop behouden blijft en dat de projectontwikkelaar op een creatieve manier een alternatief uitwerkt voor het stadsontwikkelingsproject, waarmee hij bezig is.

Vogelbescherming Vlaanderen hecht heel veel belang aan de klimophaag. Voor dit gedeelte van Leuven is ze van onschatbare waarde voor onder meer de huismus, die het in de Vlaamse steden uitermate slecht doet. Door het gebrek aan voldoende groen in de stad is er ook een gebrek aan schuil- en nestgelegenheid, aan insecten en zaden.

Jarenlang onderzoek van Vogelbescherming Vlaanderen naar de verspreiding en de aanwezigheid van de huismus toont aan dat het aantal huismussen in Vlaanderen tijdens de periode 2002-2011 fel is afgenomen.

Daar waar er in 2002 nog gemiddeld 6 tot 10 (mannelijke) huismussen werden waargenomen, waren dit er in 2011 nog slechts 1 tot 5.

Vogelbescherming Vlaanderen steekt de hand uit naar het Leuvense stadsbestuur om samen naar een duurzame oplossing te zoeken.

15-03-2014 om 19:19 geschreven door birdy

De eerste vlinders zijn er al

Geraadpleegde bron: Wouter Vanreusel Celhoofd Netwerken en Data Dienst bij Natuurpunt

Als eind februari zelfs al de eerste terrasjes opdoken, dan hoeft het niet te verbazen dat nu ook de eerste vlinders in ons land aan het rondfladderen zijn.

De winter lijkt onze streken een jaartje over te slaan en dus schakelt de natuur al op verschillende plaatsen over in lentemodus.

Natuurpunt signaleerde al de eerste vlinders en bijen, maar dat is niet altijd een goede zaak.

Er is voor hen immers nog te weinig voedsel te vinden.

Vooral de diertjes die reageren op hogere temperaturen, ontwaken dit jaar sneller uit hun winterslaap, zoals de citroenvlinder, de dagpauwoog, de gehakkelde aurelia en de kleine vos.

De volwassen exemplaren overwinteren hier en fladderen uit zodra de temperaturen hoog genoeg zijn.

Ook de hommels zijn daarom dit jaar al uitgevlogen.

Toch is die vroege lenteactiviteit verre van risicoloos. Immers, die vlinders en hommels voeden zich met de nectar van ontluikende voorjaarbloeiers. Maar die bloeien pas als de dagen lang genoeg zijn. De bloemen reageren niet op de warmere temperaturen die we nu al mogen noteren, dus zoveel staan er nu nog niet in bloei. Als er nog meer vlinders en hommels op de schaars bloeiende madelieven en wilgen afkomen, dreigt er voedselschaarste. En mocht het straks toch nog vriezen, dan hebben de vlinders ook te weinig vet opgeslagen om een tweede winterslaap te overleven.

Al daalde de voorbije weken de temperatuur wel even om tijdens de nacht zelfs misschien even onder het vriespunt te zakken, toch is het kwik sindsdien niet meer onder de 10° C gegaan.

Ongewoon warme winter verstoort ook winterslaap van trekvogels

Ook overvliegende trekvogels werden nu al gesignaleerd.

‘Vorige week werden de eerste zwermen kraanvogels gemeld’, zegt Wouter Vanreusel. Kraanvogels overwinteren op een groot stuwmeer in de Franse champagnestreek.

Normaal beginnen ze hun trek richting Rusland pas midden maart, maar dit jaar zijn ze nu al overgevlogen.

De Afrikaanse overwinteraars zoals de zwartkop en koekoek zijn voorlopig nog niet onderweg. In Afrika weten de vogels immers niet dat we hier zo’n warme winter hebben.

Onze padden voelen dat dan weer wel. Zij zijn vier weken vroeger dan normaal actief vanonder de takken en het strooi in de bossen gekropen om nu al in de poelen te komen kweken.

Jens D’Haeseleer van Natuurpunt benadrukt dat de vroege lente niet altijd positief is. “Veel bacteriën en schimmels hebben de milde winter overleefd. Het valt nog af te wachten in welke mate zij straks de gezondheid van planten en dieren zullen aantasten”.

12-03-2014 om 00:00 geschreven door birdy

Geraadpleegde bronnen: EOS: Primus van het vogelrijk / Gerald Driessens – Studiedienst Natuurpunt

Kraaien vertonen opvallend intelligente gedragspatronen. Ze onderhouden een intensieve communicatie en hanteren zelfs primitieve vormen van gereedschap om problemen op te lossen, iets dan men tot voor kort aan mensapen voorbehouden achtte.

Kraaien zijn tevens in staat om de locaties van diverse foerageerplaatsen te onthouden en ze passen hun sociale agenda aan naargelang hoe de overige vogels in de groep zich gedragen.

Deze gevederde primaten kunnen vliegensvlug denken en doorstaan moeiteloos geheugentests.

In het Kuifje-album ‘De juwelen van Bianca Castafiore’ blijkt op het einde dat de kostbare sieraden waren gestolen door een ekster. Eksters en kraaiachtigen hebben al eeuwenlang een slechte reputatie.

Duitse neurobiologen van de universiteit van Tübingen hebben recent bewezen dat de vogels hyperintelligent zijn. De wetenschappers onderwierpen enkele kraaien aan een geheugentest. Eerst kregen de diertjes één basisfiguur te zien, die ze vervolgens met een snaveltik op een touchscreen moesten selecteren uit twee figuurtjes. Dat lukte moeiteloos, zelfs als de regels van het spel werden aangepast of er tijdens de test een andere basisfiguur werd ingelast.

Een en ander bewijst dat kraaien zich uitzonderlijk goed kunnen concentreren en over een grote mentale flexibiliteit beschikken. Het gaat zelfs om een niveau dat zelden wordt geëvenaard in de dierenwereld en dat zelfs inspanningen vraagt van de mens.

De hersenen van deze vogels vertonen verrassende overeenkomsten met die van mensen en apen. Dit laatste is interessant voor evolutionair onderzoek; immers vogels zijn rechtstreekse afstammelingen van dinosauriërs. Het is dus opvallend hoe het brein van kraaien en primaten zich onafhankelijk en toch deels op eenzelfde wijze hebben ontwikkeld.

Zoals men op het vlak van aerodynamica in staat is geweest om bruikbare conclusies te trekken uit de structuurverschillen in de vleugels van vogels en vleermuizen.

Door de verschillen en de gelijkenissen in de werking van de verschillende hersenzones in kaart te brengen, komt men tot interessante bevindingen over hoe de diverse types breinen echt werken.

Onderstaand verbluffend experiment via een video-opname onthult de probleemoplossende analyse en de vindingrijkheid van de werktuigfabrikant, die voedsel uit een cilinder probeert te halen. Aanvankelijk poogt die dat met een ijzerdraadje te doen. Als na enkele vergeefse pogingen dit niet blijkt te lukken, buigt hij op subtiele wijze het einde tot een haakje en vist dan feilloos de buit uit de buis. De intelligente reflex hierop volgend bestaat erin dat hij zijn gereedschap meeneemt om mogelijk soortgelijke opduikende voedselbronnen leeg te halen.

http://www.youtube.com/watch?v=OYZnsO2ZgWo

Ook de waarnemingen in het volgend filmpje zijn verbazingwekkende getuigenissen van de spitsvondigheid

http://www.youtube.com/watch?v=URZ_EciujrE

Wie een eerder verschenen artikel wenst te raadplegen kan in het archief zoeken naar:

31/07/09 De zwarte kraai

01-03-2014 om 00:00 geschreven door birdy

24-02-2014 om 00:00 geschreven door birdy

De geoorde fuut is iets groter dan de dodaars en zowat even groot als de kuifduiker, maar ranker en met een dunnere hals.

In de winter vertonen beide soorten heel wat gelijkenissen, maar de geoorde fuut mist de witte snavelpunt.

De geoorde fuut heeft een gedrongen lichaam en doorgaans dat opvallend poederdons aan de achterflank, typerend voor de dodaars.

Kenmerkend is het vrij kleine opgewipte snaveltje en het rond kopje met het karakteristiek hoog voorhoofd en de lichte ‘haak’ op de donkere achterwangen.

Bij de kuifduiker is de kop langwerpig.

In de winter tref je beide vogels aan op dezelfde locaties, voornamelijk op uitgestrekte zoute en brakke binnenwateren, ook wel in de buurt van de kust.

Tijdens de winter verblijven de vogels niet in hun broedgebied.

Geoorde futen zoeken vaak bescherming bij kokmeeuwkolonies. Op ondiepe vegetatierijke vennen, plassen, duinmeren, vloeivelden en ondergelopen gebieden waar kokmeeuwen of ook  wel zwarte sterns broeden, kan je de geoorde futen waarnemen.

De geoorde fuut is eerder zwijgzaam in tegenstelling tot de dodaars die met zijn roep zijn aanwezigheid verraadt.

De juveniele geoorde fuut heeft een donkergrijs met wit zwart gestreepte kop; de snavelbasis is rood. Verder is het winterkleed in de keel- en halsstreek bruin, terwijl bij de volwassen vogel deze wit zijn.

De geoorde fuut heeft zich pas in de 20^ste eeuw als broedvogel in onze streken gevestigd.

Dit is in verband gebracht met het verdwijnen van de steppemeren in zuidelijk Rusland, voorheen een belangrijk broedgebied.

Het beschermen van geoorde futen is geen eenvoudige zaak, vanwege het sterk wisselend voorkomen, zowel in aantal als wat de verspreidingsgebieden betreft.

Van belang is het voorkomen van verstoring op de broedplaatsen en vooral het op peil houden van de waterstand in (potentieel) belangrijke broedplaatsen.

Zo kan het plotseling verdwijnen van de soort bij enkele vennen niet los worden gezien van de door ontwatering veroorzaakte verdroging in een aantal regio’s, waar zij talrijk vertoefden.

Bij het in gebruik nemen van landbouwgronden zou het vaker laten onderlopen van grasland wellicht de overweging verdienen.

Ook andere vogelsoorten (stern, porseleinhoen) kunnen hiervan profiteren.

Een onnatuurlijke grote dichtheid aan roofvissen kan leiden tot predatie van jonge geoorde futen. Het uitzetten van roofvis dient dan ook sterk te worden gematigd. 

14-02-2014 om 18:35 geschreven door birdy

Vandaag werd in de heimat, ’t Hof Van Hamme, door het kernteam van de Kille Meutel-Vogelvrienden in aanwezigheid van educatief en projectmedewerker van Vogelbescherming Vlaanderen, Inge Buntinx het startschot gegeven van het project ‘Huismussennestenkasten’, dat 3 jaar loopt.

Aan de hand van een Prezi-presentatie werd door de Kille Meutel-Vogelvrienden in ‘vogelvlucht’ verhelderd hoe startend van een kleine groep vogelliefhebbers het vriendenclubje aangroeide en grootschaliger werd door telkens nieuwe initiatieven te nemen.

Met het mussentelproject wenste Vogelbescherming Vlaanderen via een longitudinaal onderzoek (2002 – 2012) de evolutie van huismussenaantallen in Vlaanderen in kaart te brengen en daar droegen de Birdyfans ook hun steentje toe bij.

Al gauw werden de plaatselijke waarnemingen van de gevederde tuinvrienden verruimd tot een 16-tal tellocaties, verspreid over Zaventem en haar deelgemeenten: Nossegem, Sterrebeek en Sint-Stevens-Woluwe.

Vrijwillige tellers hielpen, naast het jaarlijks weerkerend ‘Huismussentelweekend’, tijdens 3 afgebakende periodes [01/04 – 30/04 / 15/05 – 15/06 / 15/06 – 15/07] mee gegevens te registreren bestemd voor de website van de mussenwerkgroep van Vogelbescherming Vlaanderen.

Een wervingscampagne, zowat een jaar geleden, trok naast de stichtende ledengroep huismussenspotters nieuwe natuurliefhebbers en tuinvogeltellers aan.

Het kernteam had al eerder het plan opgevat om aan de hand van stafkaarten (globaal overzicht van de site), Google Streetview (woonomgeving) en Google Maps (plattegrond van de gunstige biotoop) de spreiding van huismussenpopulaties, via waarnemingen (geïllustreerd met beeldmateriaal) en aantekeningen in kaart te brengen.

De gebroeders Dan en Filip Huylebroeck, die op deskundige wijze op de verschillende gekozen locaties  huismussennestkasten aan de meest geschikte gevel hoog en droog ophingen, werden voor de bewezen diensten gepast door Inge Buntinx gelauwerd en toegejuicht.

Via een bondig handleidinkje en voorbedrukte observatieformulieren met concreet geformuleerde  waarnemingstaken werden de bezitters van een 3-voudige set van diverse nestkasttypes, geïnformeerd over de gewenste opvolgingsactie.

Een reeks nestkasten bestaat uit 3 exemplaren van 3 verschillende types. Het verschil zit hem in de vorm van de opening in de scheidingswand tussen het aanvliegplatform  en de effectieve broedruimte. Een markering op de onderzijde van de nestkast duidt aan over welk type het gaat.

Daar vogels doorgaans ’s morgens het meest actief zijn, wordt bij voorkeur zo snel mogelijk na zonsopgang geobserveerd. Bij regen, dikke mist of felle wind zijn vogels vaak minder actief.

In dit geval mag de waarneming worden uitgesteld totdat de weersomstandigheden verbeteren.

Raadzaam is binnen iedere opgegeven periode minstens één observatie van een 20-tal minuten uit te voeren. Tijdens de waarneming de afstand zou groot mogelijk houden, kan de eventuele verstoring vermijden.

De waarnemingstaken zijn gespreid over de volgende observatieperiodes:

• 10/03 – 16/03 

• 24/03 – 30/03

• 07/04 – 13/04

• 21/04 – 27/04

• 05/05 – 11/05

• 19/05 – 25/05

Bedoeling is na 3 jaar observatie te achterhalen welk het populairste model is om dan een ideale inbouwsteenversie te ontwerpen.

Naast Gent, Leuven en Heusden-Zolder geniet de luchthavengemeente het privilege om binnen de gemengde groep huismussenspotters, natuurliefhebbers en tuinvogeltellers via 15 testlocaties actief deel te nemen aan dit proefproject.

Er werd tijdens de vergadering meermaals verwezen naar het eerder gepromoot houten huismussenappartement (kolonienestkast), opgedeeld in 3 hokjes, dat wegens te kleine vlieggaten als intrek eerder in de smaak viel van kool- en pimpelmezen, zelfs van hommels.

De huidige abnormaal warme weersomstandigheden lijken het nestelgedrag te bespoedigen. Het valt omwonende huismussenspotters trouwens op dat de gewoonte om onder dakpannen te nestelen – waar het bij hen nog kan – niet afneemt omdat er nu vlak in de buurt een set huismussennestkasten hangen.

Hoe de huismussen op het nieuwe woonaanbod zullen reageren, blijft sowieso een uitdagend onderzoek en daarom is het hartverwarmend vast te stellen dat zoveel vogelliefhebbers zich het lot van de ‘Straatket’ aantrekken.

09-02-2014 om 20:00 geschreven door birdy

Geraadpleegde bron: maandblad EOS – Masterproef van biologe Annelies Jacobs

In het voorjaar van 2011 woedde een enorme brand over het natuurgebied de Kalmthoutse Heide. “Grootste ecologische ramp ooit in Vlaanderen”, kopten de kranten. Voor vele broedvogels klopt dat niet, zo blijkt uit een recent onderzoek.

Bij de brand eind mei 2011 ging meer dan 400 ha heidegebied in de vlammen op, midden in het broedseizoen. Verschillende vogelnesten met eieren of jongen gingen verloren in het vuur. Vooral soorten die op de grond of laag in de begroeiing nestelen, werden zwaar getroffen. Het gebied bleef achter als een troosteloze vlakte met zwartgeblakerde bomen.

Velen vreesden desastreuze gevolgen voor het vogelbestand in het natuurgebied op de Belgisch-Nederlandse grens. Tegelijk leverde de heidebrand een unieke kans voor wetenschappelijk onderzoek. Het landschap op de Kalmthoutse Heide kreeg een totaal ander

uiterlijk.

Hieronder krijgen jullie foto’s te zien van de blauwborst – graspieper – rietgors – roodborsttapuit – wulp.

Op verschillende plaatsen verschenen open stukken zand met verkoolde restjes struikheide. Dat gaf de mogelijkheid om na te gaan of verschillende soorten opnieuw tot voortplanting zouden komen in het getroffen gebied. Vogels vormen een interessante groep voor dergelijk onderzoek. Ze zijn immers erg mobiel en kunnen daardoor makkelijk nieuw geschikt broedgebied bereiken.

Zingende mannetjes

De ene vogel is de andere niet. Elke soort heeft haar eigen specifieke voorwaarden om tot broeden te komen. Een goede broedbiotoop bevat onder meer voedsel, schuilplaatsen en nestplaatsen. Daarbij is de structuur van de vegetatie erg belangrijk. De ene soort maakt haar nest namelijk alleen in dicht struikgewas, terwijl de andere soort net op kale grond met weinig begroeiing broedt.

Aan de Universiteit Antwerpen selecteerden wetenschappers 13 vogelsoorten voor het onderzoek, die typisch zijn voor de Kalmthoutse Heide: blauwborst, boomleeuwerik, boompieper, fitis, gekraagde roodstaart, graspieper, kneu, nachtzwaluw, rietgors, roodborsttapuit, sprinkhaanzanger, veldleeuwerik en wulp.

In het voorjaar 2012 – één jaar na de brand – telden ze hoeveel broedplaatsen of territoria er van elke soort aanwezig waren in en rond het afgebrande gebied. Een broedterritorium is een afgebakend gebiedje dat mannetjes tegen soortgenoten verdedigen door op gezette tijden luidkeels te zingen.

Tijdens een inventarisatieronde in het gebied duidden de onderzoekers alle zingende mannetjes aan op een luchtfoto van de Kalmthoutse Heide. Na tientallen inventarisatierondes kreeg men een overzichtelijk beeld van het aantal broedterritoria binnen en buiten de afgebrande zone. Voor elke vogelsoort onderzochten ze of er in 2012 meer of minder broedterritoria voorkwamen binnen de getroffen zone dan in de jaren voorheen.

De resultaten van dat onderzoek tonen duidelijke verschillen tussen de periode vóór en ná de grote heidebrand van 2011.

Een aantal vogelsoorten ondervond duidelijk negatieve gevolgen van de brand, zoals de roodborsttapuit. Die nestelt graag in dichte struikheide. Door het verdwijnen van vegetatie door de brand vonden de vogels in de getroffen zone geen geschikte broedbiotoop meer.

Het aantal territoria daalde zeer sterk binnen het afgebrand gebied, maar daarbuiten steeg het aantal roodborsttapuiten spectaculair. De soort heeft haar territoria duidelijk verplaatst naar de resterende stukjes struikheide op de Kalmthoutse Heide.

Leeuwerik doet voordeel

Is de heidebrand dan daadwerkelijk een ramp geweest voor de broedvogels?

Toch niet! Een aantal soorten reageerde zelfs heel positief op de effecten van de brand.

Dé soort bij uitstek die profiteerde van het verdwijnen van de dichte vegetatie is de boomleeuwerik. Die heeft een sterke voorkeur voor open, zandige gebieden. In die biotoop gaan de vogels op zoek naar voedsel en maken ze hun nest.

Het aantal territoria van de boomleeuwerik nam in 2012 heel sterk toe binnen de geteisterde zone in vergelijking met voorgaande jaren. In de zone, die van het vuur gespaard bleef, was het aantal territoria stabiel. De boomleeuwerik is een echte pionier: hij koloniseert snel nieuw gecreëerd open landschap, zoals brand- en stormvlakten. Ook gebieden waar recent bos werd gekapt, zijn erg geschikt.

Op de Kalmthoutse Heide blijkt de pioniersbiotoop met open plekken gevormd door de heidebrand zeer geschikt als nieuw broedgebied.

Beheer

Die resultaten zijn erg interessant voor natuurbeheer op de Kalmthoutse Heide.

In de toekomst zal men enerzijds moeten werken aan het behoud van open stukjes met weinig begroeiing, om soorten zoals de boomleeuwerik te beschermen.

Anderzijds moet de verdwenen dicht heidevegetatie worden hersteld om nieuwe kansen te bieden aan soorten, zoals de roodborsttapuit.

Omdat struikheide traag groeit, zal dat herstel ongetwijfeld veel tijd vragen.

Uit deze studie kan men in ieder geval besluiten dat het doembeeld dat de media onmiddellijk na de heidebrand ophingen, overtrokken was. Bepaalde vogelsoorten profiteerden zelfs van de brand. Verstandig beheer kan de schade aan de heide herstellen en de gunstige effecten van de brand versterken.

07-02-2014 om 21:25 geschreven door birdy

Geraadpleegde bronnen: Herman Voet / INBO-Instituut

Brilduiker wordt nu haast het hele jaar door in het Grenspark De Zoom-Kalmthoutse Heide aangetroffen.

Rond het midden van de vorige eeuw was de brilduiker nog een onregelmatige gast op de heidevennen. Nadat eerst de aantallen overwinteraars toenamen, zijn vanaf 1982 bijna jaarlijks overzomerende vogels waargenomen.

Tegenwoordig verblijven nagenoeg het hele jaar brilduikers in het Grenspark, het talrijkst in februari-maart. In die periode liep in 2012 op het Putse Moer het aantal vogels op tot 25, waarvan tot 14 exemplaren in groep baltsten.

Meestal zijn volwassen mannetjes in overmaat (tot 50% of meer) aanwezig. Bij de vrouwtjes zijn jonge vogels, in hun tweede kalenderjaar, dikwijls in de meerderheid. Zo werden op 10 jonge tegenover slechts 3 volwassen vrouwtjes waargenomen op 10/03/12.

Jonge mannetjes in hun 2^de kalenderjaar worden daarentegen weinig gezien en het is de vraag waar die zich intussen ophouden.

Jonge vrouwtjes gaan pas vanaf het 3^de kalenderjaar tot broeden over. Toch nemen ze al deel aan het groepsbaltsen en meerdere vormen een tijdje een paar met een volwassen mannetje. De meeste immature vogels blijven echter bij elkaar in kleine groepjes (5 tot 7 ongepaarde vogels) tot ver in het broedseizoen. Ook bij de jonge vogels werden al herhaaldelijk vliegbeurten naar het aangrenzende bos waargenomen, mogelijk verkenningsvluchten

voor geschikte nestgelegenheid.

Toekomstperspectief

De vastgestelde broedgevallen in Vlaanderen passen in een toenemende reeks van verspreide broedgevallen en al dan niet tijdelijke populaties aan de zuidelijke rand van het Europese areaal.

Populaties aan de rand van het verspreidingsgebied zijn echter meestal onderhevig aan grote schommelingen, zoals ook blijkt uit de evolutie in Nederland. De laatste vijf jaar overzomeren telkens 5 tot 10 brilduikers op het Stappersven en brengen er slagpenrui door, waardoor ze 3 tot 4 weken niet kunnen vliegen. Dit is een hoogst uitzonderlijk gebeuren in een heidegebied. Ook brilduikers in hun 2^de kalenderjaar sluiten hierbij aan voor een eerste complete rui naar prachtkleed. Het verblijf en het gedrag van zowel jonge als adulte brilduikers in het Grenspark gedurende het hele broedseizoen, biedt hoop voor een mogelijk langdurige vestiging als broedvogel.

04-02-2014 om 22:38 geschreven door birdy

Hoewel de brilduiker geen zaagbek is, lijkt hij in veel opzichten op het veel schaarser voorkomend nonnetje. Brilduikers mengen zich ’s winters doorgaans niet met andere eenden, zoals de kuifeend, maar vormen eigen foerageer- en slaapgroepen.

Hoeveel brilduikers er werkelijk in een groep zitten, blijkt pas als ze opvliegen.

Tenminste de helft van deze behendige duikers bevindt zich onder water.

Ze zijn gewoonlijk erg schuw en worden snel verstoord door mensen op de kust of door boten en vliegen dan in dichte vluchten op met een luid fluitend geluid veroorzaakt door hun snel klapwiekende vleugels.

Op het water ziet de woerd er hoofdzakelijk, getekend door enkele zwarte strepen, helderwit uit; de zwarte kop met een hoog voorhoofd heeft een groene weerschijn en op de wangen bevindt zich een witte vlek. Boven de korte driehoekige donkere snavel priemt een heldergeel oog.

De lengte van het ronde lichaam varieert van 42 tot 50 cm, de spanwijdte van de vrij korte vleugels wisselt tussen 65 en 80 cm en het gewicht schommelt tussen 600 en 1200 g.

De brilduiker kiest zijn biotoop doorgaans op landgoederen met grote vijverpartijen en weelderige bossen. Deze omgeving lijkt wel op het oorspronkelijke broedbiotoop van de brilduiker, namelijk uitgestrekte meren omzoomd door oude bossen.

Hoofdzakelijk broedt de brilduiker in de buurt van meren en rivieren in de naaldhoutgebieden van het noordelijk halfrond. In onze streken is de brilduiker van september tot mei een vrij talrijke doortrekker en wintergast.

Kenmerkend voor de vlucht is de snelle en krachtige vleugelslag, die typerend is voor duikeenden. Hierbij vallen bij de brilduikers de grote vierkante witte vleugelschilden op. Ook stijgen zij gemakkelijker op dan de meeste andere duikeenden.

Tijdens het foerageren, waarbij op de bodem naar week-, schaaldieren en insectenlarven wordt gezocht, duiken ze vaak allemaal tegelijk onder. Na een goede maaltijd rusten brilduikers in groepen met hun kop tussen hun veren en hun staart overeind.

Bij voorkeur broedt de brilduiker in holle bomen in de buurt van een meer of rivier, maar hij maakt ook wel gebruik van konijnenholen en speciale nestkasten.

Tijdens de balts werpt de woerd zijn kop achterover en trapt hij water omhoog. Bij agressief gedrag wordt de hals horizontaal gestrekt.

De eieren worden op grijsachtig wit dons gedeponeerd. Doorgaans bestaat een legsel uit 6 – 12 gladde, blauwgroene eieren. De kuikens laten zich uit het nest naar beneden vallen, een hachelijk avontuur dat ze meestal ongedeerd volbrengen. Na een 8-tal weken zijn hun slagpennen volledig ontwikkeld.

02-02-2014 om 12:15 geschreven door birdy

Vorig jaar telden zo'n 14.000 deelnemers meer dan 518.000 vogels in hun tuin. Een absoluut record! Per tuin kreeg je gemiddeld 10 verschillende soorten te zien, met de vink op nummer 1. Merels, kool-en pimpelmezen blijven de klassieke tuinbezoekers. Ook de huismus is in veel tuinen terug te vinden, maar gaat nog steeds achteruit door een gebrek aan voedsel en nestgelegenheid.

Klaar met tellen? Geef hier het hoogste aantal vogels per soort dat je tegelijkertijd hebt gezien.

Tel de aantallen van dezelfde soort niet bij elkaar op. Anders kan je dezelfde vogel verschillende keren tellen. Overvliegende vogels tel je niet mee. En zelfs als je geen enkele vogel ziet, mag je dat doorgeven. Ook dat is wetenschappelijk waardevolle informatie.
Elke teller maakt trouwens kans op een verwenpakket voor mezen!

Lok de vogels naar je tuin door hen op een vaste plek te voederen.

’s Ochtends hebben vogels de grootste honger en zijn ze het meest actief: het beste moment om te voeren én tellen dus.

Kies tussen 1 en 2 februari 2014 een tijdstip om de vogels te beloeren in je tuin.
• Hang de poster op met de meest voorkomende tuinvogels en print het tellijstje af.
• Houd pen en papier (of het handige tellijstje) bij de hand. Zorg eventueel voor vogelgids en verrekijker.

 http://vogelweekend.natuurpunt.be/

01-02-2014 om 09:16 geschreven door birdy

Geraadpleegde bron: KNACK – Fauna op Galapagos-eilanden in gevaar – Dirk Draulans

Zeeleeuwen zijn één van de grote attracties van de Galapagos-eilanden: een groep ruige rotsformaties op bijna 1 000 km van de kust van Ecuador, pal op de evenaar, de enige plaats ter wereld waar je pinguïns kan zien.

De eilanden zijn zo ver afgelegen dat ze één van de laatste plaatsen in de wereld zijn waar mensen kwamen.

Ze doken vanaf zo’n 5 tot 6 miljoen jaar geleden één voor één uit de oceaan op als gevolg van vulkanische activiteit en werden met mondjesmaat gekoloniseerd door dieren en planten, die kwamen aanvliegen of aandrijven vanaf het Zuid-Amerikaanse vasteland.

Omdat er bijna geen rovers op de eilanden raakten, met uitzondering van de mens een kleine 500 jaar geleden, zijn de dieren er uitzonderlijk tam. Ze hadden geen nood aan angst- en vluchtreflexen, want er was niets of niemand waarvoor ze op de vlucht moesten. De lokale aalscholvers kunnen er zelfs niet meer vliegen.

Vandaag kun je op de stranden van de eilanden zonnen tussen zeeleeuwen, die zich niets van je aanwezigheid aantrekken. In de dorpjes van de archipel liggen zeeleeuwen op de banken met uitzicht op zee en zitten toeristen noodgedwongen op de rotsen, waarop vroeger de zeeleeuwen zich neervlijden. Ook onder water kom je speelse zeeleeuwen tegen.

Toch ondervinden de dieren hinder van de menselijke bezoekers. Niet in de vorm van de nietsontziende jacht, die eeuwenlang op hen is gevoerd, waardoor er ten tijde van de legendarische doortocht van Charles Darwin – de man die ons een sluitend mechanisme voor de evolutie van het leven schonk – op de eilanden véél minder zeeleeuwen te zien waren dan nu.

Wel als gevolg van een sluipende bedreiging die natuurbeschermers zorgen baart: de dieren krijgen last van ziektes, die de mens en andere indringers in hun biotoop brengen.

Het vakblad Public Library of Science ONE publiceerde een studie die aantoont dat het afweersysteem van zeeleeuwen in contact met mensen in ’overdrive’ gaat, waardoor ze minder energie overhouden voor andere activiteiten.

Wetenschappers vergeleken de conditie van dieren op eilanden met en zonder permanente menselijke bewoning. De dieren op de bewoonde eilanden hebben een dunnere speklaag, waarschijnlijk omdat hun afweersysteem voortdurend in de weer moet om ziektes te counteren die ze overnemen van de mens en zijn volgelingen, zoals katten en geiten.

De kans dat een ziekte waar de uitzonderlijke dieren van de Galapagos-eilanden geen ervaring mee hebben een ravage zou aanrichten op de archipel is reëel.

Een groot deel van de fauna van de Galapagos is ‘endemisch’, ze komt met andere woorden alleen daar voor.

Het gaat de facto om kleine aantallen, waardoor de soorten extra kwetsbaar zijn.

Het is overtrokken te stellen dat Darwin tijdens zijn 5 weken lange verblijf op de eilanden in 1835 – exact 300 jaar nadat ze per ongeluk werden ontdekt door een uit koers geslagen scheepje – het licht van de evolutietheorie zag, maar de Galapagos-eilanden zijn wel het mooiste natuurlijke experiment waarin de concepten van Darwins natuurlijke en seksuele selectie als evolutiemechanismen tot uiting komen. De dieren en planten die er in de loop der tijden zijn aangekomen, pasten zich vanzelf aan de specifieke omstandigheden van de verschillende eilanden aan.

Dodelijke Vogelziektes

Maar of de darwiniaanse aanpassingscapaciteit zal volstaan om ze allemaal voor ellende als gevolg van menselijke activiteiten te behoeden, is zeer de vraag.

In de vele vliegtuigen die met vooral toeristen aan boord op de eilanden landen, wordt onderweg gesproeid tegen muggen en andere mogelijke ziekteoverdragers.

Er zijn controlesystemen om te vermijden dat er niet-inheemse dieren en planten worden ingevoerd. Maar die zijn niet sluitend en er is nog altijd illegale activiteit rond de eilanden, onder meer op het vlak van immigratie en visserij.

Vooral schepen zouden muggen aanvoeren, al was het maar omdat die onderweg door hun lichten worden aangetrokken.

Een studie die in Proceedings of the Royal Society B werd gepubliceerd, toonde aan dat er geregeld muggen op de eilanden aankomen die ziektes kunnen overdragen, zoals vogelmalaria en westelijke nijlkoorts, beide potentieel erg schadelijk voor vogelpopulaties.

Liefst 22 van de 29 landvogelsoorten op de Galapagos-eilanden zijn endemisch – daaronder de fameuze darwinvinken met hun aan de specifieke eigenschappen van hun leefmilieu aangepaste snavels die zo’n prachtig vb van natuurlijke selectie vormen.

Er is geen enkel zoogdier dat op natuurlijke wijze de weg naar de Galapagos-eilanden heeft gevonden.

Vogels kunnen ernaartoe vliegen en reptielen raken er ook.

De indrukwekkende zee- en landleguanen, bv afstammelingen van voorlopers uit het regenwoud van het vasteland die met drijfhout ter plekke kwamen – ze kunnen namelijk maandenlang zonder eten of drinken en zijn bestand tegen zowel hete dagtemperaturen als tegen koude nachten.

Geen enkel zoogdier kan dat, tenzij de mens, als hij goed is voorbereid.

Of als hij kan rekenen op de voorzienigheid, zoals de Spaanse bisschop die in 1535 als eerste op de eilanden terechtkwam.

Maar ondertussen wemelt het er van de katten, ratten, honden en geiten, om maar die te noemen. Van één rat – nazaten van scheepsratten – die zich aan een vegetarisch leven hebben aangepast, wordt aangenomen dat ze een authentieke soort is geworden, maar de rest van de zoogdiergemeenschap moet onder controle worden gehouden of worden verdelgd.

Op sommige eilanden hebben zoogdieren de unieke reuzenlandschildpadpopulatie in de vernieling gewerkt door nesten te vernietigen en voedsel te plunderen.

Het vakblad Insect Conservation and Diversity publiceerde onlangs solide aanwijzingen voor de juistheid van de stelling dat invasieve diersoorten bijna niet worden aangevallen door ziektes en parasieten van zelfs verwante lokale soorten. Daardoor kunnen ze extra woekeren en finaal de originele soorten uit hun woongebied bannen. Waarna ze eventueel wel kwetsbaar worden voor de parasieten, maar dan is het voor de originele soorten te laat.

Darwins evolutietheorie speelt op vele fronten.

Het probleem doet zich ook onder water voor, want schepen brengen algen en vissen mee die het onderwaterleven op zijn kop kunnen zetten – en controle daarop is veel moeilijker dan op het landleven.

Honden en katten worden nu massaal gesteriliseerd op de Galapagoseilanden en geiten en varkens zijn op de meeste eilanden geëlimineerd, ten koste van miljoenen euro’s.

Maar de ratten, dat is een ander paar ander mouwen.

Het vakblad Nature bracht in de zomer een analyse van de situatie, met grootschalige dure vergiftigingsacties en de moeilijkheden die daarmee gepaard gaan, zoals het risico dat de Galapagosbuizerd ten onder gaat, omdat hij de vergiftigde ratten eet.  Nu worden de buizerds op voorhand gevangen – wat niet zo moeilijk is, want ook zij zijn tam – en na de actie weer in hun biotoop losgelaten.

Draken van de zee

De vraag is natuurlijk of het realistisch is te veronderstellen dat de eilanden rattenvrij kunnen worden gemaakt.

Er wonen 35.000 mensen op de Galapagos en er komen elk jaar ongeveer 180.000 bezoekers langs. De druk is zo groot geworden dat de Unesco, die de eilanden in 1978 tot werelderfgoed bombardeerde, er recent mee dreigde het label weg te nemen omdat de Ecuadoriaanse autoriteiten te weinig zouden doen om het toerisme aan banden te leggen.

De Galapagos-eilanden zijn een geweldige bron van inkomsten. Het is moeilijk balanceren op het slappe koord tussen commerciële exploitatie en het beschermen van natuurlijke rijkdommen.

Wetenschappers blijven zich ondertussen verbazen over de aanpassingen van de dieren aan hun Galapagos leefmilieu.

Zelfs de prachtige fregatvogels – de draken van de zee – zouden genetisch zo sterk van hun soortgenoten langs de Amerikaanse kust verschillen dat ze als een aparte soort moeten worden beschouwd, ondanks de veronderstelling van Darwin en velen met hem dat zeevogels zulke grote afstanden afleggen dat aparte soortvorming onwaarschijnlijk is.

De darwinvinken maken het intussen ingewikkeld, want de soorten beginnen onderling te kruisen, zodat er hybriden in het spel komen.

Daarenboven zouden steeds meer vinken de neiging hebben om zich, zoals onze mussen, op menselijk voeding te concentreren, waardoor op termijn het intrigerende verhaal van snavels die zich aan specifieke voedingsomstandigheden aanpassen irrelevant zou kunnen worden.

De verschillen tussen de Galapagosspotvogels, waarin Darwin zo’n duidelijke verband met het vasteland zag, zouden dan weer aan toeval te wijten zijn: aan het effect van kleine startpopulaties die afwijkingen in een soort kunnen introduceren zonder dat er een functie aan gekoppeld is – niet alles in de genetica hoeft een logische verklaring te hebben.

Ook de zwaluwstaartmeeuwen passen hun voedingsgedrag aan. Ze hebben, volgens Public Library of Science ONE, op de Galapagos een voor meeuwen uitzonderlijke jachttechniek ontwikkeld: ze vissen ’s nachts. Ze duiken om vissen te vangen, maar omdat ze niet diep kunnen duiken moeten ze ’s nachts vissen, want dan zitten de vissen dichter bij het oppervlak. Als aanpassing daaraan hebben de meeuwen grotere ogen gekregen, zodat ze beter ’s nachts kunnen zien.

Finaal hebben biologen, volgens Journal of Animal Ecology, vastgesteld dat zelfs de gigantische reuzenlandschildpadden, die tot 250 kg kunnen wegen, grote verplaatsingen maken. Ze kunnen tot 10 km afleggen, op en af de vulkaan van hun eiland, met een snelheid van maximaal 800 m per dag. Daarbij fungeert de voorkant van hun schild als een soort scheermes om zich een weg te banen door dichte begroeiing. Waarom ze die verplaatsingen maken, is niet duidelijk.

Bijna 200 jaar na Darwins doortocht hebben de eilanden hun geheimen nog niet allemaal prijsgegeven.

25-01-2014 om 21:20 geschreven door birdy

witkopzeearend

keizerlijke verschijning

strenge uitstraling

meesterlijk zwevend

elegant en arrogant

dreigend imposant

krachtige klauwen

moorddadige  haaksnavel

ontsnappen kan niet

17-01-2014 om 23:38 geschreven door birdy