Hij begon zijn loopbaan als troetelduif ergens in het groot Turkse Rijk van weleer.

Het verhaal gaat dat hij vanuit Iran werd geïmporteerd om de harems van de Ottomaanse vorsten op te luisteren. De tortelende vogels in hun kooitjes moesten het goede voorbeeld geven aan de haremdames. De Pasja’s droomden bij hun ‘gekoer’ weg in hun weelderige paleizen en vergaten het land te regeren.

Het rijk raakte in verval.

Wegen en handelsroutes werden niet langer beveiligd en werden het domein struikrovers.

De economie stortte ineen en ten slotte werden de vadsige vorsten het slachtoffer van hun eigen slapheid.

Ze werden verdreven en hun serails werden verwoest, inclusief de kooien van de tortels. Hoewel vrij om te vliegen, waar ze wilden, zochten die een goed heenkomen bij de mensen. Overal waar ze een  graantje van de akkers  konden meepikken, doken ze op.

Overal vertederden ze de harten. Hun Turkse koosnaam ‘Koemroe’ is nog steeds een toverwoord.

Maar het zachtaardige dier nam geen genoegen met de verovering van Klein-Azië.

Het stak de Bosporus over en zette poot aan land in Europa.

Vanaf 1930 begon hij van daaruit zijn gevederde opmars naar het westen.

Zo luidt althans het verhaal, maar of het in werkelijkheid ook echt zo gegaan is, blijft de vraag.

Wel is het een feit dat de Turkse tortel zich overal in Europa heeft gevestigd en er is nog geen einde gekomen aan zijn veroveringsdrift. Het geheim van hun succes zit hem in het gebrek aan trekdrang, hoe tegenstrijdig dat ook klinkt. Als aan de mens gehechte vogels hebben ze geen enkele behoefte ’s winters weg te trekken.

Ontwaken – Papillon

Terwijl de wereld stil … een gelaten rust vermag … verwelkomt de natuur … de nieuwe dag … in goudomrande structuren.

Vogels zweven … bij de opgaande zon … met kleuren zo glansrijk en teer … toen het eerste blauw begon … schilderden zonnestralen meer … dan een prachtig lijnenspel.

Met dauw als parels … die bloemen omkransen … toont het ontwaken in alle glorie … een dag vol nieuwe kansen … het milieu ademt en bruist … naakte schoonheid.

De dieren zoeken in alle rust hun weg … zij malen niet om geluk of pech … een nieuwe dag is geboren … alle groen en het dierenrijk … ze gelijken één geheel … niets gaat hierin verloren.

De mens in eigen tijdperk … completeert het andere deel … onze wereld als scheppingswerk … laat ons voelen wat het geeft … de bron voor het bestaan  ... de kracht die alles in zich heeft.

Een knap gedicht met een mooie boodschap: een ode aan de natuur en meteen een passende verjaardagattentie nu dit blog vandaag haar 7^de levensjaar mag vieren.

04-07-2014 om 21:24 geschreven door birdy

Mannetjeseenden zijn aangewezen op hun uiterlijk om zichzelf aan te prijzen. Bij de balts tonen zij hun mooiste kenmerken en met name hun spiegel.

De woerd wijst zijn spiegel tijdens het schijnpoetsen van zijn verenpak ook telkens heel nadrukkelijk aan om de er de aandacht op te vestigen. In november vormen zich koppeltjes, al wagen ze zich  in ongegeneerd ook nog aan bijslaapjes. De vrouwtjes zoeken hun partner uit op uiterlijk, maar ook op het excentriek vertoon. Vrouwtjeseenden zien ook graag in hun vaste partner dat hij zich als haar beschermheer opwerpt. Een vrouwtje laat duidelijk merken wie de uitverkoren partner is. Dan houdt ze haar kopje eigenaardig laag, in de richting wijzend van de woerd die de hare is. Ook aan het zwemgedrag kan je merken welk paartje een koppel vormt.

Als de eendenpaartjes zijn gevormd, wordt er dagelijks op het water gepaard. De woerden richten zich gedurende het paringsritueel op, waarbij ze als het ware schommelend met hun staart in het water hangen en dan naar voor kantelen met de borst in het water. Parallel daarbij voeren zij kop- en nekbewegingen waarbij beurtelings de snavel neer- en opwaarts wordt gericht.

Dan steekt de woerd zijn snavel loodrecht in het water en verheft zich dan zonder de positie van zijn kop te wijzigen. Hij kromt sterk zijn hals en lanceert in deze houding een scherp gefluit, gevolgd door een soort gegrom. Het voorspel van kop- en staartschudden krijgt een vervolg met gespetter van water naar het vrouwtje toe.

Als het vrouwtje na deze hofmakerij bereid is tot paren, legt zij haar kopje laag op het wateroppervlak, de uitnodiging voor de woerd om haar te bestijgen. De woerd bestijgt het vrouwtje en klemt zich met de snavel tijdens het paren vast aan haar nekveren. Na de paringsdaad zwemt het mannetje een rondje rond zijn levenspartner en vervolgens nemen beiden een bad.

Als de eendenparen eenmaal hun territorium hebben uitgekozen, gaan ze dit afbakenen door voortdurend de wacht te houden en indringers te verjagen. Doorgaans beperkt dit verworven leefgebied zich tot de broedplaats, waar eieren en nakomelingen worden beschermd.

Bij dreigend gevaar probeert moedereend de aandacht van het roofdier af te leiden naar zichzelf. Zij simuleert alsof zij een makkelijkere prooi is dan de juvenielen door bv. vleugel-lam-zijn te spelen. Als het roofdier zich laat misleiden, zijn de pullen gered.

De overlevingskansen van de jongen stijgen wel heel erg wanneer ze de leeftijd van 3 weken hebben gehaald.

29-06-2014 om 12:38 geschreven door birdy

De algemene wilde eend, één van de grootste eenden met een luik gekwaak, toont soms kenmerken en de gevarieerde kleurpatronen van tamme eenden, maar heeft altijd een blauwe spiegel.

De wilde eend komt vooral voor in de buurt van stilstaand of langzaam stromend water en bouwt het nest in de dichte begroeiing langs de waterkant.                                                                                    

Er zijn op alle park- en stadsvijvers wilde eenden te vinden, hoewel veel daarvan kleurpatronen vertonen, die in het wild niet voorkomen. Donkerbruine met een blauwe bef, kakikleurige vogels met een bruine kop en witte met gele snavel verraden allemaal de eeuwenlange domesticatie van de wilde eend.

Bij de wilde eend is het mannetje tijdens het voortplantingsseizoen in tegenstelling tot het vrouwtje erg opvallend gekleurd. De kop van de mannetjeseend is glanzend groen (veroorzaakt door lichtbreking via de bijzondere veerstructuur) en de witte halsring vormt als het ware de scheidingslijn met de grijsbruine rug en de donkerbruine borst.

Ook zijn bij de woerd de middelste staartpennen duidelijk naar omhoog gekruld.

Het verenkleed van de vrouwtjeseend is onopvallend bruin en bezet met donkere vlekken.

Aan het eind van de zomer verliest het mannetje echter het fraaie prachtkleed en lijkt dan op een donker gekleurd vrouwtje. Dit eclipskleed houdt het mannetje niet lang; in het najaar komt het prachtkleed al weer terug.

Tussen de donsveren wordt de lucht vastgehouden om het drijfvermogen te verhogen. De eend zwemt als het ware met opgevouwen vleugels in een donzen ‘roeiboot’. Het brede lichaam blijft bij windstoten en golfslag gemakkelijk in balans.

Al behoren de wilde eenden tot de familie van de grondeleenden duiken ze niet zo graag en doorgaans niet dieper dan 1 m. Daarna worden de vleugels zorgvuldig ingevet en druppelvrij gemaakt.

Dank zij hun lange en spitse vleugels kunnen wilde eenden vrijwel loodrecht uit het water opstijgen.

Het zijn ‘slagvliegers’, die niet kunnen zweven, maar toch wel tot de snelste vliegers van het vogelrijk behoren.

Door de ver naar achteren geplaatste poten moet bij iedere stap het zwaartepunt over het steunbeen worden gebracht. Dit verklaart de waggelende gang.

Net als de meeste andere eenden heeft de wilde eend een brede snavel die over het wateroppervlak heen en weer wordt bewogen, waardoor het voedsel zoals zaden en plantendelen uit het water worden gezeefd. De rand van de snavel is bezet met hoornlamellen; aan het eind zit een harde nagel.

Als eenden grondelen zuigen ze met hun vlezige, gevoelige tong water op door de snavelspits en persen dit met de gesloten snavel via de randen weer naar buiten; hierdoor ontstaat het bekende snaterend en slobberend geluid. Voedseldeeltjes worden door de snavelrand (via 25 zenuwknopen/mm²) herkend.

Het vrouwtje zoekt de legplaats, het liefst aan de waterkant bij brandnetels, varens of lang gras. Het nest is een ondiep kuiltje, doorgaans op de grond, bekleed met gras, bladeren en plantjes. Bij de eendjes ontstaan tussen de donsveren van de buik lange veren.

Voor het legsel compleet is, trekt de vrouwtjeseend deze uit en gebruikt ze om het nest mee te omzomen en af te dekken. Er zijn 10 tot een dozijn eieren die na 28 broeden uitkomen. Zodra hun dons droog is en de lucht tussen de donsveertjes kan kome, kunnen ze alles: zwemmen, rennen en voedsel zoeken.

Eens de pullen, die zeer schuw zijn, na 9 tot 11 maanden geslachtsrijp zijn.

Een grote bedreiging is de slootwaterpeilverlaging, waardoor oeverbegroeiing en waterplanten verdwijnen. Verder hebben de pullen te lijden onder de meeuwen, reigers, bosuilen, ratten, snoeken, katten, koud en nat weer, alsook aan een tekort aan eiwitrijk voedsel.  

Ook het autoverkeer (vooral in het voorjaar) en strenge winters maken veel slachtoffers onder de wilde eenden.

Wie een eerder verschenen artikel wenst te raadplegen, kan in het archief terecht bij:

28/02/10  De wilde eend

28-06-2014 om 17:45 geschreven door birdy

Begin mei is het eiland een waar paradijs voor vogelaars.

Het is een geliefde bestemming onder vogelliefhebbers, fotografen en natuurfans. Er komen ruim 300 vogelsoorten voor, waaronder maar liefst 33 soorten roofvogels en een keur aan bijzondere steltlopers, watervogels en zangvogels. Lesbos wordt door veel soorten trekvogels als rustplaats gebruikt op de voorjaarstrek vanuit de overwinteringsgebieden in Afrika naar de broedgebieden in het noorden.

Lesbos is met een oppervlakte van circa  1 750 km² (70 km lang en 45 km breed) het op twee na grootste Griekse eiland gelegen nabij Turkije op de vogeltrekroute naar het noorden.

Het telt amper 80 000 inwoners, waarvan de meeste in de hoofdstad Mytilene wonen.

Vanuit het zuiden uit dringen 2 baaien ver het bergachtige eiland binnen.

Olijfbomen zie je overal. Ze vormen naast de toeristische troeven met kleinschalige accommodaties een belangrijke bron van inkomsten.

Een ideale bestemming voor wie traditie en natuur naar waarde schat

Lesbos is meer dan een vogelparadijs. Het heeft een heerlijk klimaat en biedt eindeloze wandelmogelijkheden. Het landschap is zeer afwisselend; je vindt er verschillende landschapstypes, waaronder:

·         wetlands: rivieren, sloten, binnenmeren, moeras, zoutpannen en rietvelden;

·         rotskusten;

·         gecultiveerde velden en grasland: deze gebieden bevinden zich doorgaans langs rivieren en rivierdalen, waar water meestal overvloedig aanwezig is; het grasland wordt doorgaans niet gespoten, waardoor er veel insectenlokkende kruidgewassen voorkomen;

·         struikgewas en droge rivierbeddingen komen vooral in het binnenland veel voor;

·         olijfboomgaarden domineren het eiland; er staan ongeveer 11 miljoen bomen (25% van alle olijfbomen in Griekenland) die profiteren van het gematigd zeeklimaat;

·         naald- en eikenbossen beslaan een groot deel van het eiland;  verspreid liggen eikenbossen in het westen en noodwesten van het eiland;

·         kale hooglanden met diepe valleien.

Lesbos heeft de meeste zonuren van het Middellandse Zeegebied; de zomers zijn dus bijzonder heet en droog. Toch is het prima toeven op Lesbos, dank zij de aangename wind.

Voor strandliefhebbers biedt het rustige Griekse eiland zowel kilometerslange afgelegen zand- als kiezelstranden.

De bijeneter, de kleurrijkste vogel 

De meeste paren blijven elkaar heel hun leven trouw. Toch wordt elk voorjaar opnieuw bruiloft gevierd. De huwelijksdaad wordt ingeleid met een groot geschenk en omstandige rituelen.

De balts duurt dagenlang en heeft vaak weg van een (schijn)vechtpartij, maar zodra een paartje ’s nachts dicht tegen elkaar aan slaapt, is het huwelijk gesloten.

Het paartje talmt dan wat rond in de buurt van waar het vorig jaar heeft gebroed. Bijenenters zijn kolonievogels die allen van een wand van zand, leem of zelfs steen een gatenkaas maken. In elk gat broedt een stel, vlak bij elkaar en dat is toch wel merkwaardig voor insecteneters, die over het algemeen nogal gesteld zijn op een eigen jachtgebied.

Kennelijk weegt bij deze vrolijke zuiderlingen de gezelligheid en de veiligheid in de kolonie zwaarder dan in het eigen territorium.

Dagen na elkaar komen ze kijken hoe hun boeltje van vorig jaar erbij ligt.

De oude nestholten worden geïnspecteerd en onder veel geroep besproken. Niet dat dit er veel toe doet, want straks zal elk stel een brandschoon nieuw gat graven.

Belangrijker is de plek, die lekker warm moet zijn, tamelijk kaal, overzichtelijk en toegang biedt op een insectenrijk achterland, daar een kolonie gemakkelijk 20 tot 30 vogels telt.

Soms is die voedselrijke plek In keen moerasje, waar libellen, haften (eendagsvliegen) rondhangen. Een ruig land met grazend vee is ook goed. Koebeesten hebben altijd vliegen om zich heen en in het grasland komen vaak sprinkhanen voor. In kleine akkertjes met omgewoelde, maar onbespoten grond, bloeien altijd bossen akkerbloemen, die op hun beurt weer hommels en vlinders lokken.

Wat zitjes in de onmiddellijke nabijheid van de holen, in de vorm van dorre takken zijn onontbeerlijk.

Al zien bijeneters eruit als versiersels op een porseleinen vaas, zijn het noeste mijnwerkers die nestholen graven van een halve meter. Het lijkt ze geen moeite te kosten want ze beginnen vrolijk met wel 3 gangen tegelijk. Uiteindelijk maken ze er één af.

Aan het eind graven ze een kamer, waarin de 6 of 7 jongen worden geboren.

De 1^ste week worden ze er ook gevoerd, maar naderhand kruipen de kuikens naar de holopening om de hapjes aangereikt te krijgen, die keurig zijn schoongemaakt, ontdaan van angels, vleugels of schilden.

Als de zorg voor de jongen erop zit, gaat de hele familie er vandoor samen met de andere paartjes van de kolonie. Als het even kan, sluit men onderweg aan bij medereizigers, waardoor de vlucht (zwerm) in aantal indrukwekkend tot honderden vogels kan aangroeien.

Eens ter bestemming in Afrika, waar in de savanne rond de keutels van gnoes (wildebeesten), zebra’s, topi’s (antilopen) en olifanten, leuk wat beestjes omheen zwermen, kunnen ze weer op krachten komen.

In zulke gevallen willen bijeneters nog weleens op de grond jagen; ze kunnen er naar hartenlust smullen van uitvliegende termieten of van zwermende sprinkhanen.

Al zijn vette vliegen, torren, dikke spinnen, rupsen lekkere hapjes, toch gaat de voorkeur naar bijen, hommels en wespen.

De grote hoornaar, de superwesp met haar roodgele achterlijf is natuurlijk de delicatesse, maar tevens de buit waarvan de angel met het gifblaasje best wordt verwijderd door het achterlijf stevig tegen een tak aan te wrijven.

Door zijn voorkeur voor bijen is de bijeneter helemaal niet populair bij imkers.

Misschien weten de bijenhouders niet dat de bijeneter bij voorkeur mannetjesbijen pakt omdat die geen angel hebben. En darren zijn nu eenmaal de minst nuttige individuen van het bijenvolkje. Ze mogen de nieuwe koninginnen bevruchten en als dit gelukt is, worden ze door hun zussen afgeslacht.

Wie de bijeneter in actie wil zien, kan hier het filmpje van Marianne De Vogelkijker bekijken:

http://youtu.be/jmjj0twjHrA

Ook Wim Dekelver maakte een korte filmopname:

https://www.dropbox.com/s/wx6f9lxes8c43cc/20140507-DSC_3557.mp4?n=115100661

22-06-2014 om 09:45 geschreven door birdy

Geraadpleegde bron: Ontwaakt!

De kleurrijke verschijning, waarvan het verenpak haast elke kleur van de regenboog weerkaatst, is bij vogelaars een gegeerd fotomodel.

Buitengewone vliegprestaties

Tijdens hun vlucht zijn bijeneters enkele van de snelste insecten te slim af. Omdat ze houden van grote, snel vliegende insecten, zoals bijen, wespen, horzels, … moeten ze vlug en behendig zijn. Hun goede gezichtsvermogen laat toe een bij of wesp op te merken van 100 m afstand. Sommige bijeneters gebruiken bij het vangen van hun prooi een duikvluchtmethode, waarbij ze zich vanboven op het insect storten.

Vaker nog zullen ze op een tak neerstrijken en vandaar wegschieten om een voorbijkomend insect te verschalken.

Andere soorten gebruiken een zelfs nog lastiger techniek. Eerst vliegen ze achter en onder het insect – in zijn blinde hoek – waarbij ze vaak bijna de grond raken. Dan versnellen ze iets, heffen hun kop en plukken het insect met hun lange snavel uit de lucht.

Sommige Afrikaanse bijeneters schakelen hulp van anderen in bij hun zoektocht naar voedsel. Ze gaan dan soms naast grote dieren, andere vogels of zelf voertuigen vliegen om de opvliegende insecten te vangen.

De brutale karmijnrode bijeneter zal zelfs meeliften op de rug van een struisvogel, geit of zebra. Deze gastheren doen niet alleen dienst als een handige uitvalsbasis voor de bijeneter, maar brengen ook sprinkhanen en cicaden in beweging, waarmee deze zich kan voeden.

Ook bosbranden trekken grote zwermen karmijnrode bijeneters aan die zich te goed doen aan de sprinkhanen, die aan de vlammen proberen te ontkomen.

Zonnebaden, veren poetsen en wassen

Om snel te kunnen vliegen, moeten veren in een optimale conditie zijn en de bijeneter heeft dan ook een hele reeks remedies om parasieten te verwijderen en zijn veren schoon te houden. Een bijeneter zal zeker 10% van de dag besteden aan de persoonlijke verzorging.

Als de vogel zich ’s morgens zit op te warmen in de zon, poetst hij vaak meteen zijn veren.

De zonnewarmte maakt de parasieten kennelijk actiever en makkelijker te verwijderen. Sommige soorten bijeneters houden ervan om gezamenlijk te zonnebaden, waarbij verscheidene vogels dezelfde houding aannemen: met hun rug naar de zon gekeerd en met uitgestrekte vleugels.

Wassen doen ze minder vaak en dat blijf meestal beperkt tot een snelle duik in het water tijdens het vliegen. In droge streken moeten bijeneters het doen met een stofbad.

Gezelschapsdieren

De meeste bijeneters houden van gezelschap. Diverse soorten broeden in grote kolonies, waarvan sommige uit wel 25 000 vogels bestaan. Die broedplaatsen liggen vaak op grote zandbanken, waarin de vogels makkelijk hun hol kunnen uitgraven.

De broedkolonies bieden extra bescherming tegen roofvijanden en door hun nauwe samenwerking kunnen ze snel lokaliseren waar veel voedsel voorradig is. Zelfs tijdens het foerageren blijven de sociale bijeneters bij elkaar in de buurt en houden ze contact via hun hoogdringende roep.

Bij sommige soorten, zoals de witkapbijeneter, werken familieleden samen om de jongen groot te brengen. De helpers zijn doorgaans de nakomelingen van de oudervogels en dank zij hun samenwerking slagen ze erin 2 x zoveel jongen groot te brengen.

Helpers assisteren bij alle taken die met het nest te maken hebben: bij het graven van de nesttunnel, het uitbroeden van de eieren en het allerbelangrijkste; bij het voeden van de jongen.

Familiegroepen van bijeneters houden er vooral van om samen op een tak te zitten. De vogels gaan zo dicht bij elkaar zitten dat ze de indruk wekken alsof ze allemaal inschikken om op de foto te passen. De gewoonte om zo dicht tegen elkaar aan te schuiven, helpt ze ongetwijfeld om tijdens koude nachten warm te blijven.

Bijenverdelger

Meer en meer zijn bijeneters zich gaan specialiseren in het eten van sprinkhanen, vooral in West-Afrika, waar veel vernielzuchtige treksprinkhanen voorkomen.

De karmijnrode bijeneter heeft zelf veranderingen aangebracht in zijn nest- en trekgedrag om te kunnen profiteren van dit voedsel dat zo ruim voorhanden is. Hij volgt nu de treksprinkhanen als ze uitzwermen langs de rivier de Niger.

Niettemin hebben bijeneters, zoals hun naam al aangeeft, een zwak voor bijen hebben, hun favoriete lekkernij.

Daarom zijn ze bij de imkers allesbehalve geliefd. Het positieve is echter dat ze ook wespen en horzels eten (die zich met bijen voeden) en dat ze in de herfst oude bijen vangen, die de korf makkelijker met een ziekte kunnen besmetten.

14-06-2014 om 11:25 geschreven door birdy

De elegante, kleurrijke en tropische verschijning, die met veel geluk als uitzonderlijke zomerdwaalgast ook in onze streken wordt aangetroffen, behoort tot de orde van de neushoornvogels, scharrelaars en ijsvogels.

Oorspronkelijk kwam de Europese bijeneter hoofdzakelijk voor in warme gebieden rondom de Middellandse Zee en op de Oost-Europese steppen. Door de voortdurende opwarming van de aarde heeft hij zich steeds meer in noordelijke richting weten uit te breiden, waardoor men hem tijdens de broedperiode zeer incidenteel als zeldzame dwaalgast ook in onze contreien kan waarnemen. De vogels overwinteren ten zuiden van de Sahara en keren eind april terug uit tropisch Afrika.

De bijeneter komt in verschillende biotopen voor: open parkachtige bossen met struikgewas, weilanden en akkers met kruidenrijke randen, bosranden en andere territoria als zandafgravingen, vrijwel altijd in de directe nabijheid van waterrijke gebieden.

Bijeneters zijn insecteneters en behendige vliegers, die ook in vlucht insecten, zoals sprinkhanen, kevers, libellen, zweefvliegen, hommels en bijen te grazen weten te nemen. Ze jagen doorgaans vanaf een uitkijkpost.

De angel van bijen en wespen wordt vaak verwijderd door de prooi langs de tak te wrijven.

Bijeneters worden in de zuidelijke landen vaak vervolgd, omdat imkers menen dat ze met een ernstige concurrent hebben te maken. Alleen op Cyprus worden er jaarlijks zeker zo’n 10 000 stuks geschoten in de korte tijd dat ze daar broeden.

Bijeneters stijgen op met stijve, snelle vleugelslagen, hangen stil, cirkelen rond en glijden omlaag of jagen achter prooien aan met krachtige vleugelslagen en glijvluchten.

De vleugels zijn puntig waardoor ze bij het vliegen wat op zwaluwen lijken.

Het verenkleed is voornamelijk blauw; de rug is grotendeels geel; kenmerkend ook zijn de rode ogen en de opvallende zwarte oogstreep; de keel is geel; de kruin is roodbruin; de middelste staartveren zijn verlengd.

De kleur verloopt van donker kastanjebruin op de kruin naar goudbrons op de stuit; de staart is blauwgroen, de middelste staartpennen zijn verlengd.

De onderdelen zijn turquoise, naar staart toe groener wordend. De kleine en middelste handdekveren zijn grasgroen, de armdekveren zijn warm kastanjebruin. De schouders zijn helder goudkleurig, de ‘tertials’ (elleboogpennen) groenblauw en de grote handdekveren zijn donker blauwgroen, de handpennen zijn glanzend, donker hemelsblauw.

De vleugels vertonen een zwarte achterrand; op het witte voorhoofd onderscheidt zich een bleekblauwe wenkbrauwstreep. De lange gebogen snavel is puntig.

De lichaamslengte varieert van 25 tot 27 cm; de spanwijdte wisselt tussen de 36 en 40 cm en het lichaamsgewicht schommelt tussen de 50 en 70 g.

Vermits heel veel insecten in de buurt van water blijven, zijn bijeneters ook altijd in de buurt van waterpartijen te vinden. Omdat bijeneters ook vaak insecten vangen, die net bloemen hebben bezocht, krijgen ze ook de zeer voedzame nectar en stuifmeel binnen, waardoor ze zelf nauwelijks plantaardig voedsel hoeven op te nemen.

Deze kolonievogels leven het hele jaar door in zwermen en zitten vaak schouder aan schouder.

De bijeneters kiezen oevers van meren of rivieren uit met afgegraven steile wanden. In deze oeverkanten graven ze horizontale nestgangen van ruim 1 m lang met aan het eind een nestholte, die iets hoger ligt. Deze tunnels zijn zo krap dat er slechts één vogel tegelijk door kan; passeren is alleen in het nest mogelijk. Hierdoor is het nest ook behoorlijk beschermd tegen roofdieren.

De bijeneter is een zeer sociale soort die in kolonies broedt, in luidruchtige zwermen trekt en ook de winter in groep doorbrengt. Soms krijgen paren hulp van  soortgenoten bij het grootbrengen van de jongen. Als een vogel op het nest terugkeert, begroeten de partners elkaar door hun staart te spreiden en ermee te trillen, terwijl ze een opgewonden roep laten horen.

De pop legt per legsel doorgaans 4 eieren, die beide ouders om beurten bebroeden. Na ruim 3 weken komen de jongen uit. Ieder koppel zorgt alleen voor zijn eigen jongen, anders dan bij de karmijnrode bijeneter waar de hele groep vaak helpt.

De oudervogels houden contact met de broedende partner door speciale geluiden die ze alleen in die tijd maken. De jongen worden voorbereid op de komst van een ouder (die met een portie voedsel komt aanvliegen) met weer  een andere roep. Na 32 tot 33 dagen komen de jongen voor het eerst buiten, de ouders blijven de jongen na het uitvliegen nog een paar weken voeren en beschermen.

09-06-2014 om 17:50 geschreven door birdy

De vogel is hier in de Sommevallei een frequent voorkomende meeuwensoort, die niet enkel langs de kust wordt aangetroffen, maar tevens talrijk voorkomt in het binnenland.

De namen kokmeeuw of soms kapmeeuw zullen ongetwijfeld zijn afgeleid van de karakteristieke chocoladebruine kokmuts.

De kokmeeuw is allesbehalve schuw en is dan ook gemakkelijk te observeren.

De vogel broedt in kolonies in moerassen en meren, maar ook in duinen, kwelders of in veengebieden meestal omgeven door water.

De kolonies zijn erg luidruchtig en de meeuwen verdedigen eensgezind het territorium tegen de vijand. Sommige andere vogels maken nuttig gebruik van deze waakzaamheid door zelf het nest in de buurt of soms zelfs middenin de kokmeeuwenkolonie te bouwen.

Kokmeeuwen zijn qua voeding helemaal niet kieskeurig; ze lusten zowat alles: insectenlarven, slakken op wei- en bouwland; vogeleieren, muizen en jonge vogeltjes, zelfs etensresten van de mens. Ook durven de meesterdieven wormen van steltlopers (kieviten) en visjes van sterns ontfutselen en vaak scharrelen ze tussen menselijke afvalbronnen. Daarnaast proberen de kokmeeuwen ook om vliegend insecten te vangen.

Meeuwen broeden normaal gesproken in duinen en natuurgebieden. Wereldwijd is echter een trend zichtbaar dat kustvogels zoals kokmeeuw, zilvermeeuw en visdiefje het stedelijk gebied opzoeken. Er zijn diverse redenen denkbaar waarom ze dat doen. Ze leren dat het leven in de stad veilig is en dat wij mensen voorwaarden scheppen om er te kunnen leven:

• veilige platte daken, vaak bedekt met grind (roofdieren, zoals de vos komen daar niet);

• direct voedselaanbod op de straten rondom de nestlocatie (etensresten in huisvuilzakken);

• nestmateriaal (grind, vuile daken);

• licht van straatverlichting (plekken makkelijk te vinden);

• overmatig en makkelijk voedselaanbod door het voeren van mensen op straat;

• veel soortgenoten aanwezig.

   

In deze periode (mei) zijn de kokmeeuwen druk in de weer met hofmakerij, zoekend naar een geschikte nestplaats met heel wat gebekvecht rond het betwiste territorium tot gevolg.

De broedlocaties worden vanaf maart bezet en begin juli zijn de meest jongen uitgevlogen.

Wat hierbij opvalt is dat alle leden van de kolonie hun eieren binnen dezelfde tijdspanne van 3 tot 4 dagen leggen. Dat biedt nogal wat voordelen omdat hun kwetsbaarheid tegenover roofdieren wordt beperkt, omdat die maar een beperkte hoeveelheid voedsel per dag kunnen eten.

Tegelijk beginnen met broeden, voorkomt ook dat eieren en kuikens verloren gaan omdat sommige meeuwen nog een nestplaats moeten veroveren terwijl soortgenoten reeds het broeden hebben aangevat. Hun nesten liggen haast tegen elkaar aan.

Kokmeeuwen kunnen behoorlijk oud worden; ze hebben een levensverwachting van 10 tot 15 jaar. Gezien deze leeftijd zou je denken dat er steeds meer kokmeeuwen komen? Gedurende hun levensperiode hebben ze immers ruim de kans om zich voor te planten.

Biologisch broedonderzoek in onder andere Nederland en Vlaanderen wees een tijd geleden uit dat een slechte reproductie één van de belangrijke oorzaken is van de dalende aantallen in Europa.

Dit lage broedsucces zou vooral worden veroorzaakt door verliezen in de eierenfase.

Vandaar het belang om de kokmeeuwen te ringen om alzo zicht te krijgen over hun herkomst, verspreiding, plaatstrouw aan overwinteringsgebied en broedlocatie, leeftijd.

Wie een eerder verschenen artikel wenst te raadplegen, kan via de zoekrobot de volgende bijdrage opsnorren:

29/07/2012      De kokmeeuw

31-05-2014 om 16:54 geschreven door birdy

Na het ochtendlijk merelconcert hoorde ik 14 dagen lang – inmiddels net één week geleden –

in het vakantieverblijfje dat we huren in de Somme-vallei dagelijks het helder getjilp van het druk, bezig en rumoerig dorpsvogeltje.

Tijdens de dagelijkse trip naar de bakker weerklonk haast op elke hoek van de straatjes de enthousiaste roep van de dominant aanwezige kerel.

Verwonderlijk is het niet, daar het pittoreske vissersdorp met heel wat oude woonwijken – soms zelfs haast vervallen gebouwen – talrijke ideale nestgelegenheden en schuilplaatsen verschaft. Overal zijn er holtes, nissen, spleten, … uitnodigende plekjes, vaak onbereikbaar voor ongewenste belagers.

De kriskras door elkaar staande diverse woningen en kronkelende wegen en steegjes –

karakteristiek voor oude dorpskernen – zorgen voor een wat ruige en rommelige, maar tevens voor een gastvrije en joviale warme biotoop, waar mens en vogel zich thuis voelen.

Overal bieden bakstenen tuinomheiningen of omwallingen van parkdomeintjes, vaak begroeid met klim- en slingerplanten, veilige groene plekjes.

Daarenboven worden door vele inwoners broodkruimels en versnipperde etensrestjes op balkons in bloembakken of in kommetjes en schaaltjes op een voor katten onbereikbare plaats dagelijks te grabbel gestrooid.

Je treft huismussen even goed aan op de dijk, het strand, in de omgeving van en op de marktplaats, alsook op druk bezochte groene terraspleintjes.

Het valt trouwens in heel de Sommestreek op dat de attente en gulle schenkers echte natuurfans en vogelliefhebbers zijn.

Het jaarlijks ‘Festival de l’Oiseau’, ‘La Maison de la Baie de Somme et de l’Oiseau’, le Parc Ornithologique du Marquenterre beklemtonen dit met verve.

Een natuurpareltje

De baai van de Somme werd overigens recent opgenomen in de lijst van de zeer gesloten club van ‘Grands Sites de France’.

Dat is een label dat wordt toegekend aan uitzonderlijke sites en dat dank zij de 45 000 ha aan uitzonderlijke landschappen …

Wie deze uitgestrekt en ongerept natuurgebied eens wenst te verkennen, kan hier heel wat natuurlijke lokale producten proeven zoals mosselen (Bouchots), het lamsvlees van de schapen die op de weiden (‘l’ Estran’, te vergelijken met onze poldergebieden) staan, waar het zout water overloopt, zeekraal, … keuze genoeg!

Wat eveneens heel belangrijk is om het statuut van Grand Site te verdienen is dat de liefde voor natuur (in dit geval voor de fauna en flora van de baai) wordt doorgegeven aan kinderen. Vandaar dat het reeds eerder vermeld Maison de la Baie de Somme pedagogische ateliers organiseert om de liefde voor de baai door te geven aan de kinderen, want zij zijn de toekomstige natuurambassadeurs van onze planeet.

In Zaventem lijkt het getjilp her en der weer wat aan te zwellen en dat is verblijdend nieuws. Op de waarnemingsfiches, gekoppeld aan opgelegde observatieperiodes, ter beschikking gesteld door Vogelbescherming Vlaanderen naar aanleiding van het proefproject huismussennestkasten, verschijnen hoopvolle signalen van de Vogelvrienden van de Kille Meutel.

Ook in Lovendegem hebben inmiddels een aantal mussenkoppeltjes hun intrek genomen maar niet enkel in het meest gegeerde groene nestkastje; ook in de coniferen en struiken zijn nesten want er vliegen wel een 20-tal huismussenmannetjes, - vrouwtjes, - jongen uit in de tuin en de onmiddellijke omgeving bij Georges Van Damme.

Het illustrerend beeldmateriaal dat Georges en andere huismussenspotters ons geregeld bezorgen, nemen we op in een gegevensbank, die ons na het opvolgingsonderzoek moet toelaten de beste ‘huisvestingsnormen’ voor onze geliefde straatket in kaart te brengen.

Wie eerder verschenen artikels uit het archief wil raadplegen, kan via de zoekrobot de volgende bijdragen ontdekken:

21/06/08          De Sommebaai

26/08/08         Het natuurreservaat ‘Le Marquenterre’

29-05-2014 om 18:47 geschreven door birdy

Geraadpleegde bron: EOS-maandblad

Er was een tijd dat pinguïns en ijsberen elkaar wél konden ontmoeten. Tot de 19^de eeuw leefde op de Noordpool de reuzenalk – de ‘originele pinguïn’. De mens knalde het laatste exemplaar af. In het boek: ‘Het zesde uitsterven’, vertelt Elizabeth Kolbert zijn verhaal.

Vette vogel

In hun hoogtijdagen – dat wil zeggen: voordat mensen hun broedgronden bereikten – nestelden de reuzenalken van Noorwegen tot in Newfoundland en van Italië tot in Florida. Ze waren indertijd met vele miljoenen. Toen de eerste Scandinaviërs zich vestigden op IJsland, kwamen de reuzenalken er zo veelvuldig voor dat ze er vaak op de eettafel belandden. Hun resten werden gevonden in het huishoudelijk afval van de 10^de eeuw. De reuzenalk was ‘een gemakkelijke prooi’ voor de middeleeuwse IJslanders.

Voor zover we weten, leefden reuzenalken op dezelfde wijze als pinguïns. In feite waren de reuzenalken de originele ‘pinguïns’ Ze kregen hun naam – wel of niet afgeleid van het Latijnse pinguis, wat ‘vet’ betekent – van de Europese zeevaarders die hen zagen in de noordelijke Atlantische Oceaan. Toen later andere zeevaarders op het zuidelijk halfrond gelijkgekleurde en gelijkgebouwde vogels vonden, die evenmin konden vliegen, gaven ze hen dezelfde naam – wat aanleiding gaf tot veel verwarring omdat alken en pinguïns tot geheel andere families behoren. Pinguïns vormen hun eigen familie, terwijl alken leden zijn van een familie waartoe ook papegaaiduikers en steltlopers behoren. De Alca orda alias de gewone alk is volgens genetisch onderzoek de naaste nog levende verwant van de reuzenalk.

Net zoals pinguïns waren reuzenalken fantastische zwemmers – ooggetuigen meldden dat ze ‘verbazingwekkende snelheden’ haalden in het water – en ze brachten het grootste deel van hun leven door op zee. Maar tijdens het broedseizoen, in mei en juni, waggelden ze massaal aan land en dan waren ze uiterst kwetsbaar. Amerikaanse indianen joegen duidelijk op reuzenalken – in een oud graf in Canada werden meer dan honderd snavels van alken gevonden. En de neanderthalers uit het stenen tijdperk deden dat eveneens: resten van reuzenalken werden teruggevonden in archeologische sites in onder andere Denemarken, Zweden, Spanje, Italië en Gibraltar. Toen de eerste kolonisten landden op IJsland, waren al veel broedplaatsen leeggeroofd en was de soort waarschijnlijk al sterk uitgedund. Maar pas nadien volgde de massamoord.

Makkelijke prooi

Vanaf het begin van de 16^de eeuw pendelden Europese vissers veelvuldig naar Newfoundland, naar de rijke visgronden van de kabeljauw. Bijna ter bestemming gooiden ze het anker uit bij een grote platte klomp van roze graniet die net boven de zeespiegel uitstak. In de lente was de 20 hectare grote rotsplaat overdekt met vogels die er bij wijze van spreken schouder aan schouder stonden.

Er stonden of zaten veel genten en steltlopers en de rest waren reuzenalken. De kale rots, ongeveer 60 km buiten de N-O kust van Newfoundland, stond toen bekend als Vogel-eiland of Pinguïn-eiland en tegenwoordig als Funk-eiland. Aan het einde van een lange trans-Atlantische tocht, wanneer de voorraden bijna opgegeten waren, was vers vlees goud waard en dat dit vlees bovendien met groot gemak van deze rotsklomp kon worden geplukt, trok snel de aandacht. De Franse ontdekkingsreiziger Jacques Cartier rapporteerde in 1534 dat sommige van de tijdelijke bewoners van het eilandje ‘zo groot als ganzen’ waren:

“Ze leven bijna altijd op zee want ze kunnen met hun kleine vlerken niet vliegen (…) maar daarmee klieven ze even snel door het water als andere vogels vliegen door de lucht. En deze vogels zijn heerlijk vet. In minder dan een halfuur vulden we er twee boten mee, alsof het ballaststenen waren. De vogels die we niet vers konden opeten, pekelden we. Elk schip legde vijf of zes vaten vogels in met zout.”

Enkele jaren later landde een Britse expeditie op het eilandje, ‘overvol met groot gevogelte’.

De matrozen dreven ‘een groot aantal van deze vogels’ in hun boten en waren lovend over het smakelijke vlees: ‘zeer goed en voedzaam vlees’. In 1662 beschreef kapitein Richard Whitbourne hoe de reuzenalken over de gangplank aan boord werden gedreven ‘met honderden tegelijk.

Enkele decennia later werd de reuzenalk voor veel meer aangewend dan voor ‘levensonderhoud’. Een kroniekschrijver stelde vast dat ‘de reuzenalken van Funk-eiland werden uitgebaat op alle mogelijke manieren die de mens kon bedenken’. Alken werden in de visvangst gebruik als lokaas. Met hun veren en dons werden matrassen gevuld. Hun olie werd gebruikt als brandstof.

Er werden stenen kooien gebouwd op het eiland – de grondvesten zijn nog zichtbaar – en de vogels werden daarin gedreven in afwachting dat iemand de tijd vond om ze te slachten.

De Engelse zeeman Aaron Thomas schreef aan boord van hms Boston, onderweg naar Newfoundland:

“Als je ze vangt voor hun veren, doe dan geen moeite om ze te doden. Je pakt er gewoon een vast en plukt de beste pluimen. Waarna je de arme pinguïn te water laat, half kaalgeplukt, zodat de vogels vanzelf traag omkomt.”

Er groeiden toen en nu geen bomen op het kille Funk-eiland en dat gaf aanleiding tot nog een ander nuttig gebruik dat dezelfde Thomas beschreef: verwarming:

“Neem een kookketel mee, steek er een of twee pinguïns in en stook een vuurtje onder de ketel.

De vlam zal heel zeker worden onderhouden door de onfortuinlijke pinguïns, want hun olierijke lijf schiet snel in brand.”

Geveld door zijn eenzaamheid

Toen de Europeanen voor het eerst voet aan wal zetten op het eiland, vonden ze er naar schatting 100.000 koppels reuzenalken, die er evenveel eieren uitbroedden.

Reuzenalken legden doorgaans maar één ei per jaar.

Een dergelijk ei had een doorsnede van 12 cm en was bruinzwart gespikkeld. Alleszins moet de broedkolonie op het eilandje zeer uitgebreid zijn geweest, om meer dan 2 eeuwen van afslachten te kunnen doorstaan.

Maar eind de 18^de eeuw ging de kolonie steil achteruit. De handel in puimen en dons was zo winstgevend geworden dat verschillende ploegen jagers de hele zomer bezig waren op Funk met vogels te verbranden en te plukken.

Het is niet uitgemaakt of de jagers daadwerkelijk tot en met de laatste alk van Funk hebben gedood, dan wel of ze de kolonie zodanig uitdunden dat ze kwetsbaar werd voor nog andere bedreigingen. Hoe het ook zij, algemeen wordt 1 800 beschouwd als het jaar waarin de reuzenalk verdween uit Noord-Amerika.

Nadat de reuzenalken van Funkeiland in de vergeetput waren gepekeld, gepluimd en geroosterd, bleef er nog maar één enkele kolonie over van enige omvang, op het eiland –‘eiland van de reuzenalk’ – zowat 45 km ten Z-W van het schiereiland Reykjanes op IJsland.

Het allerlaatste koppel reuzenalken werd in 1844 op Eldey gedood. Eldey ligt op amper op 14 km van Reykjanes, net ten Z van Reykjavik.

De foto’s van de kleine alk zijn van  Birdfocus  

De afbeelding van het skelet van de reuzenalk mochten we ontlenen aan Tirion Natuur, waarvoor onze oprechte dank.

11-05-2014 om 00:00 geschreven door birdy

Geraadpleegde bron: De Standaard

Waarom een kippenknie achterstevoren staat

Is het je ook al opgevallen dat de knieën van kippen en andere vogels naar achteren zijn gericht?

Dat komt omdat ze dinosaurussen zonder staart zijn.

Wat een leek gemakshalve de ‘knieën’ van een kip noemt, zijn eigenlijk haar enkels. De knie zit bij kippen hoog tegen het lijf aan. Het dijbeen van een kip zit horizontaal en neemt niet deel aan het stappen. Een kip zwaait eigenlijk haar poten vanuit de knie naar voren.

Wetenschappelijk onderzoek impliceert eerst waarnemen om zich daar dan vragen bij stellen. De vraag die bij de observator spontaan opkomt: waarom wandelt een kip vanuit de knie en niet vanuit de heup, zoals wij?

Waarom heeft ze zulke korte dijen en houdt ze die horizontaal?

En nu we toch bezig zijn: kippen zijn de laatste der dinosauriërs, zouden T-Rex en zijn kompanen ook zo koddig hebben gelopen?

Dinosaurusspecialisten Bruno Grossi van de Universiteit van Chili en José Iriarte-Diaz van de Universiteit van Chicago besloten samen de volgende stap te zetten in het wetenschappelijk onderzoeksproces en stelden een experiment op.

Ze bonden een ‘wc-ontstopper’ aan de kont van 4 kuikens en lieten ze zo een 12 weken opgroeien tot ze volwassen waren; 4 andere kuikens kregen een gewicht opgebonden boven hun bekken en nog eens 4 anderen werden met rust gelaten en benoemd tot de controlegroep.

‘Ontstopper’ is een wat oneerbiedige beschrijving van de wetenschappelijk verantwoorde dinostaart die de kippetjes op maat aangemeten kregen: een 7 mm dikke houten stok, vastgezet in een klont Fimo-boetseerklei en met velcro vastgeklit op een broekje dat de kip droeg, zodanig dat de stok ‘in lijn was met de projectie van de caudale wervels (in het verlengde van de staartwervels) en de pygostyle’. De pygostyle zijn de vergroeide wervels die samen het vlezige aanhangseltje vullen dat bij een kip voor staart moet doorgaan.

De kippen mochten opgroeien in vrije uitloop of toch in een rond hok van 1,80 m doorsnede en 1 meter hoog. Om de 5 dagen kregen ze een nieuwe staart, telkens even lang als hun lijf, van 9 tot 28 cm. Het zwaartepunt van de kip-met-dinostaart lag daardoor 15% opgeschoven langs de lijn tussen het zwaartepunt van een kip zonder staart en dat van de staart zelf, wat bij een volwassen kip neerkwam op zowat 2 cm.

Aan doordacht wetenschappelijk onderzoek doen betekent ook alle mogelijke andere verklaringen uitsluiten.

Dus: als zo’n kip-met-staart anders ging lopen, kwam dat dan wel doordat haar zwaartepunt opgeschoven was of misschien gewoon omdat ze nu meer woog?

Daarom kreeg een 2^de groep evenveel extra gewicht aangemeten, maar nu boven op de rug, netjes boven hun steunpunt, zodat hun zwaartepunt zich niet verlegde.

En dan maar filmpjes maken van waggelende kippen. Uiteraard nadat de make-upartiest van de ploeg ze selectief had kaalgeplukt om gekleurde klevertjes aan te brengen op heup, knie, enkel en het gewricht tussen voetbeen en tenen.

Op die manier kon een computer de beweging van de gekleurde stippen omzetten in gegevens waar een bewegingsanalyse-programma mee uit de voeten kon.

Laatste stap in het onderzoeksprogramma en wel deze die je carrière bepaalt als je wat baanbrekends hebt ontdekt en bewezen: publiceren, in dit geval in Plos One.

En inderdaad. Bij een dinosaurus met staart ligt het zwaartepunt ergens in het bekken, zodat de dino zijn hele poot kan gebruiken om te stappen. Haal die staart weg en de dino valt op zijn bek, tenzij hij zijn steunpunt onder zijn nieuwe zwaartepunt brengt. Met andere woorden, als hij zijn knie naar voren onder zijn zwaartepunt brengt en enkel nog het deel onder de knie gebruikt om mee te stappen.

Precies wat een kip ook doet. De kippen-met-wc-ontstopper gedroegen zich zoals hun voorouders: ze strekten hun poten en zwaaiden ze veel meer vanuit de heup.

Op naar de volgende vraag dus maar: hoe neemt een 6-tonner zoals T-Rex een haakse bocht zonder in het decor te belanden of zijn poten te breken? Dat is al iets moeilijker te vertalen naar een kip. Maar als je een idee hebt, zal de wetenschap je dankbaar zijn.

04-05-2014 om 00:00 geschreven door birdy

Onder leiding van Oswald werden nieuwe ‘huismussenspotters’ van de wandelvereniging ‘De Parkvrienden’ langsheen een door hem uitgestippeld parcours gegidst.

Opzet van dit initiatief was tijdens het ‘Huismussentelweekend’ georganiseerd door Vogelbescherming Vlaanderen de  ‘loktroeven’, die huismussen kunnen overhalen te nestelen, te veraanschouwelijken.

Geregeld werd tijdens de verkenningstocht halt gehouden op strategische infopunten, al dan niet in de buurt van groene zones, waar telkens de aandacht werd toegespitst op de 4 bepalende basisbehoeften en succesfactoren van een mogelijke habitat: voedsel, beschutting, water en ruimte.

Een voedselrijke tuin is van cruciaal belang, want tijdens een winterdag brengt een pimpelmees 85% van de tijd door met voedsel zoeken en ’s zomers moet een paar volwassen pimpelmezen voor hun opgroeiend legsel dagelijks 1 000 rupsen inzamelen.

Ook water is essentieel voor vogels om te drinken en te baden. Vooral zaadeters moeten veel water drinken, omdat dit in hun voedsel ontbreekt. Waterpartijen (vijvertje, komvormige schalen of kuipjes, waar regenwater in blijft staan) aanleggen of vogelbadjes voorzien, is aangeraden.

Alle vogels hebben bescherming nodig en op natuurlijke wijze kan dat op diverse manieren; bomen met een gesloten takkenstructuur, doornige vogelveilige struiken, dichte hagen en heggen.

Met het project huismussennestkasten tracht Vogelbescherming Vlaanderen in samenwerking met Vivara de muren tot leven te brengen met ingemetselde neststenen. Deze van houtbeton vervaardigde neststenen bieden alle soorten holenbroeders, die gebouwen opzoeken, veilige en beschermde broedplaatsen.

Met de Kille Meutel Vogelvrienden trachten we ons pluimpje bij te dragen tot het welzijn van onze trouwste cultuurvogel. De wandeltocht werd in beeld gebracht door Arlette  en Robert

27-04-2014 om 00:00 geschreven door birdy

Geraadpleegde bron: de Standaard - De varroamijt slaat nergens zo hard toe als in ons land en moordt de bijenkolonies een voor een uit.

Het is de tijd van het jaar waarop de imkers hun bijenkasten voor het eerst openen en zien hoeveel bijenvolken de winters hebben overleefd.

Imker Filip Wouters had 20 bijenkasten, één volk per kast; 12 volken hebben deze winter overleefd. De andere 8 zijn uitgestorven, door de varroamijt en een windhoos eind vorig jaar.

Voorzitter van de Koninklijke Vlaamse Imkersbond, Chris Dauwe meent dat het nog te vroeg is om conclusies te trekken. De verschillen zijn immers groot; de ene imker heeft geen enkele kast verloren, de andere is alles kwijtgeraakt.

De jongste berichten wijzen er op dat het deze winter met de bijensterfte al bij al nog meevalt.

De parasiterende mijt vermenigvuldigt zich via het broed van de honingbij

Toch blijft de varroamijt, die de bijen verzwakt en de grootste boosdoener is van de grote bijensterfte, zorgen baren.

De mijt zet zich vast op de bij, zuigt bloedt en maakt een opening in het schild van de bij. Daardoor raakt ze verzwakt en minder weerbaar tegen allerlei virussen.

Een Europees onderzoek zette het probleem recent nog eens op scherp.

Van alle 32.000 door imkers gehouden kolonies, die in opdracht van de Europese Commissie over 17 EU-landen werden onderzocht, bleken in de winter van 2012-2013 nergens zoveel bijen gestorven als in ons land.

Zonder bijen is er geen bestuiving van de meeste gewassen en fruitbomen en komt de biodiversiteit en de voedselproductie in gevaar.

Al teistert de varroamijt bijenkolonies in heel Europa, toch valt best te verklaren waarom in België de bijensterfte zoveel hoger is.

Het voedselaanbod voor honingbijen wordt steeds schraler. Een bij zoekt voedsel in een actieradius van 3 km, maar als in die gebieden alleen tarwe, maïs en aardappelen worden geteeld, dan komt ze niet aan haar trekken.

Bloemen in bermen bestempelen wij eerder als onkruid die moet worden bestreden, maar voor bijen is het noodzakelijk voedsel.

In Frankrijk zijn er grote velden met zonnebloemen en koolzaad.

In Nederland heb je minder lintbebouwing en een beter groen beheer.

In Duitsland vind je in elk dorp linde- en kastanjebomen, een belangrijke bron van nectar voor honingbijen.

Doordachte en doeltreffende bestrijdingsstrategie

Een bijenvolk heeft per seizoen 40 tot 50 kg pollen nodig om te kunnen overleven en zijn larven te kunnen voeden. Dan kom je er niet met één boom.

Het gebrek aan voedsel voor bijen is een groter probleem dan de pesticiden. Als een bij geen voedsel vindt, gaat ze verzwakt de winter in. Als daarbovenop de varroamijt toeslaat, is de kans dat ze de winter overleeft, klein.

De varroamijt valt te behandelen, maar dat moet via een gecoördineerde systeemaanpak gebeuren, zowel in de zomer (om de larven te beschermen) als in de winter (wanneer de mijt op de volwassen bijen zit), wat al te zelden het geval is. Liefst worden de juiste bestrijdingsmiddelen aangewend ook, maar daar ontbreekt het vaak aan.

Leveranciers doen niet eens de moeite om hun product in ons land bij het federaal voedselagentschap te registreren, omdat ze vinden dat de markt te klein is.

De zomerbehandeling tegen de varroamijt is cruciaal, omdat dan de winterbijen worden geboren. Bijen leven normaal 6 weken. Winterbijen leven echter 6 maanden, omdat ze geen larven hoeven te voeden, maar dan moeten ze wel gewapend zijn om de winter door te komen.

Om de varroamijt geen kans te geven, moet de behandeling in de zomer daarom 6 weken duren, met het product ‘timol’ of oxaalzuur.

Het probleem is dat imkers vaak te laat met de behandeling beginnen, omdat ze willen dat de bijen zolang mogelijk honing produceren om te verkopen.

Gelukkig staat er een jonge generatie op die in de eerste plaats denkt aan het welzijn van de bijen.

De bestrijdingsbehandelingen op elkaar afstemmen is van het grootste belang.

Immers bijen kunnen uitvliegen en vooral darren vliegen makkelijk van de ene bijenkast naar de andere. Bijen verdedigen hun nest, maar een vreemde bij kan zich in een nest binnen bedelen als hij nectar bij zich heeft.

Als de dar drager is van de mijt, kan hij een schone kast weer besmetten.

Bijenhotels zijn hot

Overal in Vlaanderen duiken ze op, zowel in de tuinen van burgers als bij bedrijven.

Je kan zo’n bijenhuis kopen of het gewoon zelf maken. Met een bundel riet, bamboe of andere holle stengels waarin de bijen kunnen nestelen. Hout of steen waarin gaten geboord zijn, kunnen ook.

De wilde (of solitaire) bij laat er haar eitje en wat stuifmeel in achter. De nakomeling ziet dan een jaar later het levenslicht.

Een bijenhotel plaatsen is een prima idee, maar het is maar één element. Belangrijk is dat er in de buurt voldoende planten groeien waar de bijen voedsel vinden.

Ongeveer een derde van de solitaire bijen zoekt onderdak in zo’n hotel. Andere graven zich bv een plekje in de grond en bang hoef je ook al niet te zijn, want wilde bijen steken niet gauw.

Wie eerder verschenen artikels wenst te raadplegen, kan in het archief de volgende bijdragen via de zoekrobot opsnorren:

18/08/10             De mysterieuze verdwijnziekte

23/10/10             Aanpassen of opkrassen

04/11/12             Bang van de natuur

01/09/13             Wespen, muggen en vliegen in beweging

12/06/13             Levensnoodzakelijke bestuivers

De foto’s zijn van natuurfotograaf Paula Sperber die recent een website heeft opgebouwd, die je in de 2^de favorietenreeks op dit blog kan raadplegen – zéker doen!

21-04-2014 om 15:59 geschreven door birdy

Geraadpleegde bron: Persbericht Vogelbescherming Vlaanderen

Recentelijk trok Vogelbescherming Vlaanderen aan de alarmbel toen bleek dat de vaste stek van de laatste grote Vlaamse kolonie van zilvermeeuw en kleine mantelmeeuw dreigde op de schop te gaan.

De nestmogelijkheden van maar liefst 6 500 broedparen staan hiermee op het spel, alsook een mogelijke escalatie van het aantal ‘dakbroedende’ meeuwen in de Vlaamse kustgemeenten met een toename aan overlastmeldingen tot gevolg. Om die reden verzocht Vogelbescherming Vlaanderen de Rechtbank van Eerste Aanleg van Brugge via een eenzijdig verzoekschrift de reeds opgestarte werken stil te leggen. De rechtbank willigde op 20/03/14 het verzoek in en liet het vonnis onmiddellijk door een gerechtsdeurwaarder betekenen aan de tegenpartij die hiertoe werd verplicht de werken in uitvoering te schorsen. Concreet gaat het om de bouw van 2 loodsen, elk 20 790 m² groot en 2 parkings, respectievelijk met een oppervlakte van 20 790 m² en 12 651 m².

Voor de havenuitbreiding is zowel een stedenbouwkundige als een milieuvergunning nodig. De vergunning van stedenbouw werd eind vorig jaar verleend, maar de milieuvergunning werd nog niet goedgekeurd. De werken betreffende de eerstgenoemde vergunning mogen echter niet worden uitgevoerd als de milieuvergunning nog niet definitief werd verleend. De ‘Firma Verbrugge Terminals’ vatte, ondanks een waarschuwing van de Brugse bouwcontrole, de werken toch aan.

Een milieuvergunning is nodig aangezien het bedrijf op de site, naast zware machines en motoren, onder meer duizenden tonnen aan oliën, brandstoffen, gassen, verven, detergenten en andere voor het milieu gevaarlijke en schadelijke stoffen zal opslaan.

De bouwwerken vallen pal in het broedseizoen van de twee lokaal broedende meeuwensoorten.

Zilvermeeuwen vormen vanaf december koppels en kiezen dan ook al de plek waar ze gaan broeden.

Bij de kleine mantelmeeuw wordt de keuze van nestplaats in maart gemaakt.

Meeuwen zijn honkvaste vogels en keren jaarlijks naar exact dezelfde plaats binnen de broedkolonie terug. Voor de reeds aanwezige vogels kunnen de bouwwerken niet slechter vallen. Daarnaast verkiezen de meeuwen grote aaneengesloten percelen die aan weinig verstoring onderhevig zijn. Het spreekt voor zich dat de resterende terreinen, waar de meeuwen wel nog kunnen broeden, door zowel de verstoring van rijdende machines en trucs als de versnippering niet langer aantrekkelijk zullen zijn en de volledige kolonie na verloop van tijd vermoedelijk zal verdwijnen. Bedoeling is om rond deze tijd met het bedrijf een tegensprekelijk debat in kortgeding op te starten en later ook de zaak ten gronde verder aan te vechten, zodat de kolonie gevrijwaard blijft.

Zowel de zilver- als de kleine mantelmeeuw is beschermd via het Soortenbesluit van 15/05/09. Het opzettelijk en betekenisvol verstoren van deze vogels, in het bijzonder tijdens de periode van voortplanting en de afhankelijkheid van de jongen, is verboden. Ook is het verboden de nesten van de meeuwen weg te nemen, te beschadigen of te vernielen. Daaronder vallen ook de nesten die in aanbouw zijn.

De Rechtbank van Eerste Aanleg te Brugge verklaarde het verzoek in een beschikking ontvankelijk en gegrond. Als de betrokken firma het verbod met de voeten treedt, legt de beschikking een dwangsom op van 50 000 euro per dag dat de werken worden verdergezet.

Samenvattende nabeschouwingen in Reyers Laat

Meeuwen worden aan de kust steeds vaker aanzien als de ratten van de lucht.

Nu blokkeren deze vogels ook nog eens de verdere uitbreiding van de haven van Zeebrugge.

Toch moeten we meeuwen kunnen appreciëren om wat ze zijn, vindt Jan Rodts, directeur van Vogelbescherming Vlaanderen.

De zilvermeeuw broedt op de site reeds sedert 1995 en de kleine mantelmeeuw vestigde er zich 4 jaar later. Jan Rodts verwijst naar de Europese instandhoudingsrichtlijnen en heel specifiek naar de ‘vogelrichtlijn’, die de EU-lidstaten verplicht speciale beschermingszones aan te wijzen voor een lijst vogels waarvan de staat van instandhouding is bedreigd en voor trekvogels in het algemeen. Al begrijpt de directeur dat economische belangen in een havengebied zich ook vertalen in het uitbreiden van bedrijfsterreinen, toch zal men tot een nuchtere afweging moeten komen.

Geert Noels meent dat bij duurzame ontwikkeling al sprake is van een ideaal evenwicht tussen ecologische, economische en sociale belangen. Hij ondervindt zelf steeds vaker dat men – meer dan vroeger – bereid is te streven naar een evenwaardige beoordeling van de effecten en daardoor sneller in staat is compromissen te sluiten.

De haven van Zeebrugge is al jarenlang een hotspot voor broedende meeuwen. Maar liefst 90% van de volledige Vlaamse broedpopulatie kleine mantelmeeuwen broedt daar al sinds 1999. Voor de zilvermeeuw die er al sinds 1995 broedt, gaat het om 80%. De meeuwen broeden op enkele braakliggende terreinen in de voorhaven, maar de ruimte wordt straks ingepalmd door bedrijfsgebouwen. Vogelbescherming Vlaanderen  vraagt zich af waar de meeuwen straks naartoe moeten eens ze aankomen vanuit hun winterkwartier.

De migratie van de meeuwen naar de stad heeft alles te maken met de verstoring van de biodiversiteit en het steeds schaarser worden van natuurlijke broedplaatsen.

Jan Rodts licht nog toe dat op het moment dat je stukken van de biotoop gaat inpalmen, de  meeuwen op de dool gaan om een alternatief te zoeken en dan is het niet ondenkbaar dat het gros van de meeuwenkoppels aansluiting zal vinden bij de zich reeds gevestigde dakbroedende meeuwen in de omliggende kustgemeenten, met alle nefaste gevolgen van dien.

De meeuwen schreeuwen permanent tijdens het broedseizoen, laten een spoor van vuil achter, waardoor zelf nestmateriaal in de afvoerbuizen geraakt en gedragen zich almaar agressiever wanneer ze in de kustgemeenten op zoek gaan naar voedsel. Daarbij wordt al eens vaker een pakje friet of een ijsje weggegrist.

Maar dat valt eveneens te verklaren door onze slordige omgang met afval. Hiermee nodigen wij de meeuwen als het ware uit om naar de stad te komen. Ook de rondzwervende voedselresten, achtergelaten door nonchalante toeristen vormen een rijke voedselbron voor de meeuwen. Meeuwen kennen immers het verschil niet tussen geven en stelen.

Als je dan toch op die plek de bouwwerken wil aanvatten en op zoek moet naar een alternatieve biotoop, dan zou die best 40 ha groot zijn en niet verder liggen dan in een straal van 4 à 5 km.

Als wij natuurlijke gebieden blijven inpalmen dan krijgen we hoe langer hoe vaker dieren op bezoek in onze achtertuin. Het zit immers in de genen dat de soort zich moet reproduceren.

In dit verband meldt Hilde dat er plannen zijn om atollen te creëren. Er is een ruimtelijke ordeningsplan om op zee eilandjes met als eerste functie veiligheidszones (buffers) te voorzien, maar deze zouden tevens een elegante uitwijkmogelijkheid kunnen bieden. Bijkomend voordeel van die eilandjes is dat de meeuwen dan ook hun voedsel in zee zoeken in plaats van in de kustgemeenten.

Een andere duurzame oplossing voor onze badsteden is het aanleggen van groendaken in het havengebied, net zoals in de haven van Hamburg wordt gedaan.

Aanpassingsmaatregelen tegen overstromingen worden momenteel volop bij onze noorderburen uitgetest. De zandmotor is een innovatieve manier van kustbescherming en kustonderhoud. Door wind, golven en stroming verspreidt het zand zich langs de kust en vormt er nieuw strand en duinen, die ons tegen de zeespiegelstijging beschermt en extra ruimte biedt voor natuur en recreatie.

Bekijk de virtuele maquette en ontdek alles over de zandmotor

http://www.dezandmotor.nl/

12-04-2014 om 00:00 geschreven door birdy

Geraadpleegde bron: EOS – Maandblad voor wetenschap – Arnold van den Burg

Het gaat niet goed met de sperwers in onze contreien. Dat komt vooral door een tekort aan aminozuren in het voedsel van de roofvogels.

Sperwers komen nagenoeg in heel Europa voor, maar bij ons  zijn er de laatste jaren steeds minder.

Dat blijkt uit een onderzoek aan de Nederlandse Raboud universiteit, dat naast sperwers ook haviken onder de loep nam.

Vooral in zanderige gebieden en op de heide verdwijnen beide soorten in ijltempo.

Een opvallende vaststelling, aangezien bij tellingen van het INBO (het Vlaams Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek) begin deze eeuw nog bleek dat sperwers en haviken veelvuldig voorkomen in onze streken.

Toch neemt net als in Nederland ook in Vlaanderen het aantal sperwers al een aantal jaar af; de havik daarentegen blijft het voorlopig goed doen.

De dalende trend is – zij het onrechtstreeks – aan de milieuvervuiling te wijten.

De roofvogels hebben aminozuren nodig en die worden aangemaakt door bomen, zoals eiken. Echter, door de verzuurde ondergrond en de vervuilde lucht kunnen de bomen niet langer de juiste voedingsstoffen opnemen om die broodnodige aminozuren, die de bouwstenen zijn van de eiwitten, te produceren. Op hun beurt zorgen de eiwitten ervoor dat de dieren vitamines aanmaken en energie opnemen. Van de 20 bestaande aminozuren halen roofvogels er de helft uit hun voedsel.

Twee oorzaken liggen aan de basis van het tekort aan aminozuren. Allereerst zitten er vanwege bodemverontreiniging te weinig mineralen in de grond.

Een mogelijke oplossing is om de verarmde bodems met mineralen te bemesten, maar op die manier wordt het oorspronkelijke karakter van de bodem aangetast.

Daarnaast zit er ook teveel stikstof in de lucht, eveneens te wijten aan de welig tierende milieuvervuiling. Die overtollige stikstof zetten bomen om in andere stoffen dan aminozuren. Deze stoffen, die giftig zijn, belanden via rupsen en zangvogels – de belangrijkste prooien van sperwers en haviken – in de maag van de roofvogels.

Het aantal haviken in Nederland is daardoor sinds het jaar 2000 gehalveerd.

Het sperwerbestand is in diezelfde periode zelfs met 2/3 afgenomen.

België kampt eveneens met een aanzienlijke daling vooral in zand- en heidegebieden in Brabant en de Kempen. In ons land beklemtoont men dat nog meer roofvogelsoorten gevaar lopen, zoals de buizerd en de torenvalk.

Op zich is het geen ramp voor de natuur dat er minder roofvogels zijn – het ecosysteem zal niet plotsklaps in elkaar storten – maar het is wel een belangrijke indicator dat de mens een grote, kwalijke invloed uitoefent op natuurgebieden.

Opvallend is dat één bepaalde roofvogelsoort niet te lijden heeft onder het aminozuurprobleem: de uil – al is dat strikt genomen geen roofvogel – past een alternatieve methode toe om aminozuren aan te maken. Hij heeft bepaalde bacteriën in zijn blindedarm zitten, die instaan voor de aanmaak van aminozuren.

Wie eerder verschenen artikels van de sperwer in het archief wenst te raadplegen, kan de volgende bijdragen via de ‘zoekmachine’ opsnorren:

• 02/05/08: De sperwer, ‘the killer’

• 11/12/10:     De sperwer

• 29/04/12:   Rover ‘geeloog’ zaait paniek in de Kille Meutel

29-03-2014 om 20:34 geschreven door birdy

Geraadpleegde bron: Natuurpunt

Op dit blog verschenen al vaker artikels waarmee werd beoogd vogelliefhebbers praktische informatie te verschaffen, die ervoor zorgt de meest populaire gevederde tuinbezoekers te lokken. Er zijn heel wat natuurfans die er alles aan doen om tuinvogels een groen en warm ‘thuisgevoel’ te geven en dat kunnen we alleen maar toejuichen.

Deze bijdrage van de heer Kris Beerlandt is een erg waardevolle en opbouwende beschouwing, die mooi samenvat welke elementen ertoe doen de nobele pogingen van vogelliefhebbers in praktijk te brengen.

Tijdens de zomer is het opvallend stil in de tuin. Het zoemen en gebrom van insecten overstemt de vogelzang. Soms hoor je de stille alarmroep van de merel die haar jongen verwittigt voor mogelijk gevaar.

De laatste decennia zijn vaak braakliggende terreinen ontgonnen voor wegen, woningbouw en industrieterreinen. Hierbij verloren vogels hun habitat (leefomgeving) en zijn zo voor hun voortbestaan meer afhankelijk geworden van onze tuinen.

Voor de eigenaars is het daarom van belang een tuin zo in te richten en te beplanten dat vogels er voedsel, water, beschutting en broedgelegenheid vinden.

Hoe groot of klein een tuin ook is, we lokken meer verschillende soorten vogels in de tuin wanneer deze voldoet aan de eisen die vogels stellen aan hun territorium.

Hoe beter je tuin is afgestemd op zijn omgeving, hoe groter de kans dat vogels er voedsel en bescherming zoeken. De aanwezigheid van vogels in de tuin is een bron van plezier, vooral als we ze van dichtbij kunnen bewonderen.

Vogelvriendelijk is geen verwildering

Vogelvriendelijk tuinieren betekent niet dat we de planten hun gang laten gaan. Verwildering in de tuin leidt naar eenvormigheid. Bepaalde planten zoals grassen en brandnetels gaan dan alles overheersen. De soortenrijkdom van planten neemt af en hierdoor vermindert ook het voedselaanbod.

Andersom een perfect onderhouden tuin, netjes opgeruimd en zonder één enkel slordig hoekje heeft aan vogels weinig te bieden. Het voortdurend schoffelen, weghalen van blad, takjes en verdorde bloeiwijze leidt ertoe dat er nauwelijks nog insecten, nestmateriaal, zaden en vruchten voor vogels te vinden is.

Uit onderzoek blijkt dat een gebrek aan slakjes de oorzaak is van dunne en poreuze eierschalen bij de koolmees. Het normale menu van meesjes bestaat uit rupsen en spinnen, maar tijdens de legperiode hebben ze juist de kalk uit de slakkenhuizen nodig. De natuurlijke aanwezigheid van slakken is voor de koolmees van groot belang.

De meeste vogels eten zowel zaden als insecten. Het voedselaanbod voor zaadeters hangt af van de plantkeuze die wij maken. Beplant de border met insectenlokkers als boerenkrokus, boerenwormkruid, kaardenbol, koninginnenkruid, kattenstaart, marjolein, hemelsleutel, Japanse anemoon en dergelijke. Hun bloeiwijze trekken insecten aan en leveren bovendien interessante zaden.

Bessen en vruchten

Bes- of vruchtdragende bomen en struiken staan in de vogeltoptien. Bij de besdragende bomen of struiken moet zeker rekening worden gehouden met de kleur en de grootte van de bessen of vruchten. Rood is voor vogels goed te zien en zwart reflecteert ultraviolet licht dat wij niet zien, maar vogels wel.

Kleine bessen van de vlier en de rode kornoelje zijn voor kleine vogels als mees en vink goed te eten, maar de grotere bessen van meidoorn en klimop niet. De bessen van deze laatste zijn dan  weer voedsel voor merel en koperwiek. Wij opteren bij onze keuze voor een nieuwe aanplant van een struikengordel voor inheemse soorten. De vruchten van deze struiken vormen een belangrijke voedselbron in de winter.

De siertuin netjes en rigoureus onderhouden is een overblijfsel van het idee, dat mensen de natuur in de tuin moeten beheersen en bedwingen. Beter is het de natuurlijke processen in onze tuin mee te begeleiden.

Tijdens de herfst kan een uitgebloeide border adembenemend mooi zijn: met een verscheidenheid aan zaadvormen en de vele tinten grijs, beige, bruin en rood.

Ook de tuin kan natuur zijn

Toch hoor je vaak dat de tuin toch iets anders is dan een natuurdomein. In de natuur snoeit niemand wat en daar stoort ook niemand zich aan.

Een tuin is een gewenste en door ons samengestelde natuurhoek, wij selecteren en rangschikken, verder nemen we er alles bij, groei, bloei en ook verval.

Meer natuur verhoogt de belevingswaarde van je tuin: elk seizoen is anders en telkens valt er iets te beleven.

In een vogeltuin is het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen zéker niet verantwoord.

Je doodt immers het voedsel voor vogels en hun jongen. Insectenplagen zijn niet plezierig, maar vogels profiteren er juist van. Vele tuinvogels zijn trouwens insecteneters en hebben deze nodig om er hun jongen mee groot te brengen. Een mezenpaar bv nuttigt samen met hun kroost per jaar ongeveer  70 000 rupsen en 20 miljoen insecten.

Enige insectenvraat kunnen we dan maar beter aanvaarden. Als een plant elk jaar terug wordt geteisterd door een insectenplaag, dan staat deze duidelijk niet op de juiste plaats.

Verplanten is dan de boodschap! Geregeld luizen met een harde straal water van de planten spuiten, werkt meestal ook afdoende.

Schuilplaats en nestgelegenheid

Vogels zoeken schuilplaatsen en nestgelegenheid. Tot de natuurlijke vijanden van de kleinere vogelsoorten behoren de ekster, de Vlaamse gaai en de sperwer. Ze halen vogelnesten leeg.

Het leeghalen is echter een natuurlijk en onvermijdelijk gedragspatroon dat overigens niet nadelig is voor het totale vogelbestand.  

We kunnen wel zorgen voor dichte begroeiingen, die voor meer veiligheid zorgen.

Dichte doornstruiken zijn de ideale vogelschuilplaatsen. Meidoorn is een perfecte vogelstruik, maar ook berberis, sleedoorn en vuurdoorn zijn geschikt.

Struiken zonder doorns mogen ook als ze maar een dichte takkenstructuur hebben: vlier, ribes, kardinaalsmuts of wilde liguster.

Hulst, jeneverbes, klimop en taxus blijven het hele jaar door groen. Hierin kunnen vogels zowel tijdens de zomer als de winter helemaal verdwijnen.

We kunnen de vogels helpen met geschikte nestkasten op te hangen die voor een plaatsvervangende nestruimte zorgen. Belangrijk! De nestkast moet zo worden geplaatst dat de voorkant uit regen, wind of zon hangt. De invliegopening dient idealiter naar het zuidoosten gericht. Er is veel plezier te beleven aan een paartje vogels met kroost.

Natuurlijke nestgelegenheid blijft voor vogels de eerste keuze. Een stapel hout, een tuinhok begroeid met kamperfoelie en klimop biedt kansen om nest te maken.

Water is nodig

Vogels hebben water nodig om te overleven, niet alleen om te drinken en te baden, maar ook om de veren in goede conditie te houden. Door het ‘badderen’ wordt de isolerende werking van het verenkleed in stand gehouden. De lucht wordt vastgehouden en dat beschermt ze zowel tegen warmte als tegen winterkou. Prima is een eenvoudige drink- en wasgelegenheid in de vorm van een vogelbadje. Het beste is een ondiepe schaal op een overzichtelijke plek, maar met de mogelijkheid om zich bij bedreiging te verschuilen.

25-03-2014 om 21:43 geschreven door birdy

Geraadpleegde bronnen: Natuur.blad van Natuurpunt & Vogelbescherming Vlaanderen

Natuurpunt trok met de Grote Natuurenquête de baan op om te weten te komen wat de Vlamingen vinden van de natuur in de buurt en wat de volgende regering daaraan moet doen. Meer dan 15 000 Vlamingen vulden de enquête in en de resultaten zijn duidelijk: 84% van de Vlamingen maakt zich ernstig zorgen over de toestand van de Vlaamse natuur en vindt dat de politiek dringend actie moet ondernemen.

Vlaanderen is immers de meest natuurarme regio in Europa. Voor elke Vlaming is er maar 150 m² groen. Vooral in de steden snakken inwoners naar bossen en natuur om even te ontsnappen aan drukte en stress. Dat blijkt ook duidelijk uit de bevraging; immers 80% van de Vlamingen vindt dat er op minder dan 2 km van hun woning groene rust brengende zones moeten zijn.

Al in 1993 maakte Vlaanderen een langetermijnplanning waarbij elke Vlaming binnen een straal van 2 km rond zijn woning toegang zou hebben tot een natuurgebied van minstens 30 ha of 300.000 m².

Dat is nu nog lang niet zo: 30% van de Vlamingen kan niet gaan wandelen of fietsen in de natuur in zijn of haar buurt. Het is hoog tijd om die norm voor nabije bereikbare natuur te verankeren in wetgeving en werk te maken van een actieplan voor natuur in de buurt.

Na hevige debatten en discussies in de commissie Leefmilieu keurde het Vlaamse Parlement het huidige Natuurdecreet in 1997 goed. Jarenlang vormde dit het fundament voor natuurbescherming en natuurbeheer in Vlaanderen.

In de loop van de jaren zijn er tal van uitvoeringsbesluiten en aanpassingen aan toegevoegd, onder meer om het in overeenstemming te brengen met de Europese regelgeving, de Vogel- en Habitatrichtlijnen.

De voornaamste reden om de bestaande natuur- en bosdecreten aan te passen, is de uitvoering van de Europese instandhoudingsdoelstellingen.

Net als overal in Europa maakt ook Vlaanderen werk van Natura 2000, een Europees netwerk van gebieden, waarin waardevolle dier- en plantensoorten leven of bijzondere habitats aanwezig zijn. Voor elk van die Natura 2000-gebieden moeten er concrete natuurdoelen worden opgesteld. In Vlaanderen is 163.500 ha afgebakend in 62 speciale beschermingszones voor bedreigde dieren en habitats. Voor al die gebieden moeten concrete instandhoudingsdoelstellingen worden opgemaakt, maar ze geraken maar niet goedgekeurd.

Die hadden 3 jaar geleden aan de Europese Commissie al moeten worden opgeleverd; zo was ook beloofd in het regeerakkoord. De doelen zijn wel degelijk opgemaakt, maar ze geraken maar niet goedgekeurd.

Natuurpunt meent dat harde garanties dienen gegeven, zodat de gerealiseerde natuurgebieden ook daadwerkelijk en op lange termijn zorgen voor het voortbestaan van bedreigde planten en dieren. Bovendien moet de beloofde vereenvoudiging er ook effectief komen. Als de overheid rekent op de inzet van vrijwilligers voor het natuurbehoud, dan moet ze haar procedures daarop toespitsen. De huidige aanpak doet net het tegenovergestelde. 

Niet alleen de huismus verdient groene muren

Voor het behoud van de gigantische klimophaag langs het Klein Begijnhof in hartje Leuven waarvoor in de loop van de voorbije week Vogelbescherming Vlaanderen opkwam, is voorlopig gered. De buurtbewoners gaan er nog minstens een hele zomer van kunnen genieten, tot in september.

Ondertussen vliegen alvast huismussen, heggenmussen, groenlingen, houtduiven, merels en Turkse tortels druk heen en weer met nestmateriaal ... alsof het positieve nieuws ook tot bij hen is geraakt.

De druk op het Leuvense stadsbestuur was blijkbaar te groot geworden, waardoor de aannemer werd verzocht de werken uit te stellen.

Vogelbescherming Vlaanderen is alvast blij met de voorlopige redding van dat unieke stukje stadsbiotoop en ook de buurtbewoners zijn dat. Meteen klapten ze een tafel open en werd iedereen uitgenodigd aan te schuiven voor een boterkoek en een kop koffie.

Wellicht zal het moeilijk worden om de klimop voor altijd te behouden, maar Vogelbescherming Vlaanderen wil wel graag met het stadsbestuur en de projectontwikkelaar rond de tafel gaan zitten om naar een oplossing te zoeken die voor iedereen aanvaardbaar is, ook voor de stadsfauna.

Klimop is niet alleen interessant voor vogels en insecten; ze zorgt ook voor een mooier straatbeeld, voor meer groen in de stad, voor een verbeterde luchtkwaliteit, voor afkoeling in de zomer, voor beschutting tegen stof, …

Volgens de buurtbewoners is de klimophaag er al enkele tientallen jaren aanwezig. Ze zorgt voor extra leven in de wijk en ze brengt de bewoners op een gezellige manier bijeen. Het beste scenario voor de toekomst zou zijn dat de klimop behouden blijft en dat de projectontwikkelaar op een creatieve manier een alternatief uitwerkt voor het stadsontwikkelingsproject, waarmee hij bezig is.

Vogelbescherming Vlaanderen hecht heel veel belang aan de klimophaag. Voor dit gedeelte van Leuven is ze van onschatbare waarde voor onder meer de huismus, die het in de Vlaamse steden uitermate slecht doet. Door het gebrek aan voldoende groen in de stad is er ook een gebrek aan schuil- en nestgelegenheid, aan insecten en zaden.

Jarenlang onderzoek van Vogelbescherming Vlaanderen naar de verspreiding en de aanwezigheid van de huismus toont aan dat het aantal huismussen in Vlaanderen tijdens de periode 2002-2011 fel is afgenomen.

Daar waar er in 2002 nog gemiddeld 6 tot 10 (mannelijke) huismussen werden waargenomen, waren dit er in 2011 nog slechts 1 tot 5.

Vogelbescherming Vlaanderen steekt de hand uit naar het Leuvense stadsbestuur om samen naar een duurzame oplossing te zoeken.

15-03-2014 om 19:19 geschreven door birdy

De eerste vlinders zijn er al

Geraadpleegde bron: Wouter Vanreusel Celhoofd Netwerken en Data Dienst bij Natuurpunt

Als eind februari zelfs al de eerste terrasjes opdoken, dan hoeft het niet te verbazen dat nu ook de eerste vlinders in ons land aan het rondfladderen zijn.

De winter lijkt onze streken een jaartje over te slaan en dus schakelt de natuur al op verschillende plaatsen over in lentemodus.

Natuurpunt signaleerde al de eerste vlinders en bijen, maar dat is niet altijd een goede zaak.

Er is voor hen immers nog te weinig voedsel te vinden.

Vooral de diertjes die reageren op hogere temperaturen, ontwaken dit jaar sneller uit hun winterslaap, zoals de citroenvlinder, de dagpauwoog, de gehakkelde aurelia en de kleine vos.

De volwassen exemplaren overwinteren hier en fladderen uit zodra de temperaturen hoog genoeg zijn.

Ook de hommels zijn daarom dit jaar al uitgevlogen.

Toch is die vroege lenteactiviteit verre van risicoloos. Immers, die vlinders en hommels voeden zich met de nectar van ontluikende voorjaarbloeiers. Maar die bloeien pas als de dagen lang genoeg zijn. De bloemen reageren niet op de warmere temperaturen die we nu al mogen noteren, dus zoveel staan er nu nog niet in bloei. Als er nog meer vlinders en hommels op de schaars bloeiende madelieven en wilgen afkomen, dreigt er voedselschaarste. En mocht het straks toch nog vriezen, dan hebben de vlinders ook te weinig vet opgeslagen om een tweede winterslaap te overleven.

Al daalde de voorbije weken de temperatuur wel even om tijdens de nacht zelfs misschien even onder het vriespunt te zakken, toch is het kwik sindsdien niet meer onder de 10° C gegaan.

Ongewoon warme winter verstoort ook winterslaap van trekvogels

Ook overvliegende trekvogels werden nu al gesignaleerd.

‘Vorige week werden de eerste zwermen kraanvogels gemeld’, zegt Wouter Vanreusel. Kraanvogels overwinteren op een groot stuwmeer in de Franse champagnestreek.

Normaal beginnen ze hun trek richting Rusland pas midden maart, maar dit jaar zijn ze nu al overgevlogen.

De Afrikaanse overwinteraars zoals de zwartkop en koekoek zijn voorlopig nog niet onderweg. In Afrika weten de vogels immers niet dat we hier zo’n warme winter hebben.

Onze padden voelen dat dan weer wel. Zij zijn vier weken vroeger dan normaal actief vanonder de takken en het strooi in de bossen gekropen om nu al in de poelen te komen kweken.

Jens D’Haeseleer van Natuurpunt benadrukt dat de vroege lente niet altijd positief is. “Veel bacteriën en schimmels hebben de milde winter overleefd. Het valt nog af te wachten in welke mate zij straks de gezondheid van planten en dieren zullen aantasten”.

12-03-2014 om 00:00 geschreven door birdy

Geraadpleegde bronnen: EOS: Primus van het vogelrijk / Gerald Driessens – Studiedienst Natuurpunt

Kraaien vertonen opvallend intelligente gedragspatronen. Ze onderhouden een intensieve communicatie en hanteren zelfs primitieve vormen van gereedschap om problemen op te lossen, iets dan men tot voor kort aan mensapen voorbehouden achtte.

Kraaien zijn tevens in staat om de locaties van diverse foerageerplaatsen te onthouden en ze passen hun sociale agenda aan naargelang hoe de overige vogels in de groep zich gedragen.

Deze gevederde primaten kunnen vliegensvlug denken en doorstaan moeiteloos geheugentests.

In het Kuifje-album ‘De juwelen van Bianca Castafiore’ blijkt op het einde dat de kostbare sieraden waren gestolen door een ekster. Eksters en kraaiachtigen hebben al eeuwenlang een slechte reputatie.

Duitse neurobiologen van de universiteit van Tübingen hebben recent bewezen dat de vogels hyperintelligent zijn. De wetenschappers onderwierpen enkele kraaien aan een geheugentest. Eerst kregen de diertjes één basisfiguur te zien, die ze vervolgens met een snaveltik op een touchscreen moesten selecteren uit twee figuurtjes. Dat lukte moeiteloos, zelfs als de regels van het spel werden aangepast of er tijdens de test een andere basisfiguur werd ingelast.

Een en ander bewijst dat kraaien zich uitzonderlijk goed kunnen concentreren en over een grote mentale flexibiliteit beschikken. Het gaat zelfs om een niveau dat zelden wordt geëvenaard in de dierenwereld en dat zelfs inspanningen vraagt van de mens.

De hersenen van deze vogels vertonen verrassende overeenkomsten met die van mensen en apen. Dit laatste is interessant voor evolutionair onderzoek; immers vogels zijn rechtstreekse afstammelingen van dinosauriërs. Het is dus opvallend hoe het brein van kraaien en primaten zich onafhankelijk en toch deels op eenzelfde wijze hebben ontwikkeld.

Zoals men op het vlak van aerodynamica in staat is geweest om bruikbare conclusies te trekken uit de structuurverschillen in de vleugels van vogels en vleermuizen.

Door de verschillen en de gelijkenissen in de werking van de verschillende hersenzones in kaart te brengen, komt men tot interessante bevindingen over hoe de diverse types breinen echt werken.

Onderstaand verbluffend experiment via een video-opname onthult de probleemoplossende analyse en de vindingrijkheid van de werktuigfabrikant, die voedsel uit een cilinder probeert te halen. Aanvankelijk poogt die dat met een ijzerdraadje te doen. Als na enkele vergeefse pogingen dit niet blijkt te lukken, buigt hij op subtiele wijze het einde tot een haakje en vist dan feilloos de buit uit de buis. De intelligente reflex hierop volgend bestaat erin dat hij zijn gereedschap meeneemt om mogelijk soortgelijke opduikende voedselbronnen leeg te halen.

http://www.youtube.com/watch?v=OYZnsO2ZgWo

Ook de waarnemingen in het volgend filmpje zijn verbazingwekkende getuigenissen van de spitsvondigheid

http://www.youtube.com/watch?v=URZ_EciujrE

Wie een eerder verschenen artikel wenst te raadplegen kan in het archief zoeken naar:

31/07/09 De zwarte kraai

01-03-2014 om 00:00 geschreven door birdy

24-02-2014 om 00:00 geschreven door birdy

De geoorde fuut is iets groter dan de dodaars en zowat even groot als de kuifduiker, maar ranker en met een dunnere hals.

In de winter vertonen beide soorten heel wat gelijkenissen, maar de geoorde fuut mist de witte snavelpunt.

De geoorde fuut heeft een gedrongen lichaam en doorgaans dat opvallend poederdons aan de achterflank, typerend voor de dodaars.

Kenmerkend is het vrij kleine opgewipte snaveltje en het rond kopje met het karakteristiek hoog voorhoofd en de lichte ‘haak’ op de donkere achterwangen.

Bij de kuifduiker is de kop langwerpig.

In de winter tref je beide vogels aan op dezelfde locaties, voornamelijk op uitgestrekte zoute en brakke binnenwateren, ook wel in de buurt van de kust.

Tijdens de winter verblijven de vogels niet in hun broedgebied.

Geoorde futen zoeken vaak bescherming bij kokmeeuwkolonies. Op ondiepe vegetatierijke vennen, plassen, duinmeren, vloeivelden en ondergelopen gebieden waar kokmeeuwen of ook  wel zwarte sterns broeden, kan je de geoorde futen waarnemen.

De geoorde fuut is eerder zwijgzaam in tegenstelling tot de dodaars die met zijn roep zijn aanwezigheid verraadt.

De juveniele geoorde fuut heeft een donkergrijs met wit zwart gestreepte kop; de snavelbasis is rood. Verder is het winterkleed in de keel- en halsstreek bruin, terwijl bij de volwassen vogel deze wit zijn.

De geoorde fuut heeft zich pas in de 20^ste eeuw als broedvogel in onze streken gevestigd.

Dit is in verband gebracht met het verdwijnen van de steppemeren in zuidelijk Rusland, voorheen een belangrijk broedgebied.

Het beschermen van geoorde futen is geen eenvoudige zaak, vanwege het sterk wisselend voorkomen, zowel in aantal als wat de verspreidingsgebieden betreft.

Van belang is het voorkomen van verstoring op de broedplaatsen en vooral het op peil houden van de waterstand in (potentieel) belangrijke broedplaatsen.

Zo kan het plotseling verdwijnen van de soort bij enkele vennen niet los worden gezien van de door ontwatering veroorzaakte verdroging in een aantal regio’s, waar zij talrijk vertoefden.

Bij het in gebruik nemen van landbouwgronden zou het vaker laten onderlopen van grasland wellicht de overweging verdienen.

Ook andere vogelsoorten (stern, porseleinhoen) kunnen hiervan profiteren.

Een onnatuurlijke grote dichtheid aan roofvissen kan leiden tot predatie van jonge geoorde futen. Het uitzetten van roofvis dient dan ook sterk te worden gematigd. 

14-02-2014 om 18:35 geschreven door birdy