Geraadpleegde bron: De Standaard – rubriek wetenschap – Pieter Van Dooren

Ouder zijn heeft niet enkel nadelen. Je bent ook bedachtzamer en wereldwijzer, waardoor je evengoed komt waar je wil zijn. Dat geldt voor mensen, maar evenzeer voor vogels.

De zwarte wouw – een roofvogel uit de familie van de havikachtigen – trekt jaarlijks naar Afrika. Omdat hij in Europa broedt, zijn we geneigd om hem als Europese vogels te beschouwen.

De oudere vogels zijn efficiëntere vliegers dan de jonge, omdat ze beter de voordelen van gunstige winden en thermiek hebben leren benutten.

Waarom zijn oudere vogels betere trekkers?

Intussen hebben wetenschappelijke onderzoekers, waaronder vaste-stof-fysici en nano-technologen, niet stilgezeten. Fabrizio Sergio en collega’s van het Donana-natuurreservaat in Andalusië gebruikten zendertjes om 92 zwarte wouwen, tussen 1 en 27 jaar oud, jarenlang gedurende 364 trektochten te volgen,.

Uit een eerste conclusie bleek dat individuele vogels bijleren, maar de domste minder overlevingskansen – en ook minder nakomelingen – hebben omdat ze vaak al de dood vinden voor ze aan broeden toekomen. Zwarte wouwen beginnen met broeden tussen hun 3^de en 6^de levensjaar.

Vliegen is een kunst

De onderzoekers ontdekten dat vliegen moeilijker is dan gedacht. Ook na jaren leerden de vogels nog steeds bij en werden hun vluchten nog steeds efficiënter. De kunst bestaat erin de bellen van stijgende lucht te vinden, zo lang mogelijk in spiraalvlucht hoogte te winnen om dan in glijvlucht naar de volgende thermiekbel te zweven, liefst met zoveel mogelijk rugwind onderweg. Elke uitgespaarde vleugelslag is immers bezuinigde energie.

Wanneer de vorsers de gps-gegevens van de ‘proefvogels’ in kaart brachten, bleken de oudere vogels veel beter een succesvolle vluchtroute te kunnen uittekenen.

De vogels vertrokken uit Afrika tussen eind januari en eind juni. Hoe ouder, hoe vroeger ze vertrokken. Tot hun 7^de jaar vervroegde hun vertrekdatum elk jaar; nadien bleef hij stabiel.

Onderzoeksresultaten laten toe gevolgen klimaatopwarming voor vogels in te schatten

Door  vroeger te vertrekken, kunnen de vogels het onderweg rustiger aandoen, zonder zich nodeloos uit te putten. Gemiddeld vliegen ze 18 dagen, 8 ½ uur lang en 200 km/dag met een tussenstop van een 3-tal dagen. Naarmate ze ouder worden, vliegen ze minder km/dag.

Ze kiezen vaak minder de kortste route en opteren voor een weg die minder energie kost.

Het moeilijkst voor de vogels is omgaan met dwarswinden. Jonge vogels drijven onderweg veel meer oostwaarts af, het Afrikaanse binnenland in. Vanaf 3 jaar leren ze gebruik te maken van rugwinden, waardoor hun route een stuk rechter wordt

Vanaf 7 jaar gebruiken ze de rugwind meer minder. Dat lijkt bizar, maar nu snappen ze dat de kortste route niet altijd de beste is en dat je een nuttige thermiek maar beter niet links laat liggen.

Wanneer ze in de herfst terugvliegen naar Afrika, hebben ze het gemakkelijker, omdat er dan meer thermiek beschikbaar is en betere rugwind. Ze halen dan een snelheid van  260 km/dag, stoppen niet meer dan een ½ dag en zijn in 11 dagen ter plaatse. Tijdens deze trek is er minder verschil tussen de leeftijden, omdat het ook met weinig ervaring prima te doen is. Dat de ouderen toch eerder vertrekken, is veeleer omdat de jonge wouwen wat langer in Europa blijven om al een goede broedplaats voor volgend jaar te zoeken.

Volgens de onderzoekers zijn hun resultaten niet enkel interessant voor vogelliefhebbers, maar helpen ze ons beter te voorspellen wat het effect van de komende klimaatopwarming op diverse vogelsoorten zal zijn, zodat we onze bescherming kunnen toespitsen op wie die het meest nodig heeft.

Wie de zwarte wouwen een prooi willen zien oppeuzelen, kunnen onderstaand filmpje bekijken

https://www.youtube.com/watch?v=QxdX3eTHNoQ

19-10-2014 om 00:00 geschreven door birdy

Beste natuurfan, beste vogelliefhebber,

Als vogelfans zijn wij bijzonder begaan met het voortbestaan van de huismussen. Daarom gaan wij als ‘tellers’ 3 x per jaar na hoe het met het huismussenbestand is gesteld, via een vast uitgestippeld telpuntentraject. We nemen ook deel aan het jaarlijks huismussentelweekend en verlenen sinds kort ook onze medewerking aan het Project huismussennestkasten van Vogelbescherming Vlaanderen in samenwerking met Vivara. Inmiddels hebben we met de Kille Meutel Vogelvrienden een eigen concept bedacht om huismussenpopulaties in kaart te brengen. Red de Zaventemse straatket! Help mee huismussenpopulaties in stand houden!

Waar zijn er nog huismussen?

Komen er huismussen bij en groeit de kolonie of verdwijnen ze omdat bv. daken hermetisch worden geïsoleerd, ramen of regenpijpen worden vernieuwd of hersteld?

Komen er meer omdat er struiken en lage bomen worden aangeplant of blijven ze net weg omdat ‘groene corridors’ met veilige dichte begroeiingen verdwijnen?

Wat trekt huismussen aan om te nestelen of waarom verlaten ze een bepaald – ooit huismussenrijk – woongebied?

Al berust ons engagement integraal op vrijwilligerswerk, toch wensen we het netwerkmoment van 18/10/14 aan te grijpen als een volgende sensibiliseringsactie om voor ons lokaal ambitieus project nog meer actief meewerkende enthousiastelingen te rekruteren. Jouw hulp en interesse om ons bij deze taak te helpen is welkom.

Mocht je interesse hebben om aan onze verdere acties mee te werken, neem dan gerust contact op met de leden van het kernteam:

• Arlette Verbraecken – arlette.verbraecken@telenet.be / 02 721 05 00
• Oswald Vanhaelen – oswald.vanhaelen@telenet.be / 02 721 05 00
• Robert Podevijn – bobp14z@gmail.com / 02 721 40 87
• Christiane Rillaerts – christiane.rillaerts@gmail.com / 0475 58 75 62  
• Franz Pieters – franz.pieters@telenet.be / 0478 55 34 59

Hoe we in 10 jaar tijd evolueerden van een vriendenclubje tot een huismussenwerkgroep is concreet verhelderd in een publicatie, die we je van harte wensen te overhandigen tijdens onze bescheiden jubileumviering.

Graag blijven wij nauw in contact met jou en met dit inschrijvingsstrookje bevestig je dat je ook een exemplaar ‘10 jaar Kille Meutel Vogelvrienden’ wenst (omwille van budgettaire redenen is de oplage beperkt)

12-10-2014 om 17:38 geschreven door birdy

Geraadpleegde bron: Persberichten Natuurpunt

In meer dan 30 Europese en enkele Centraal Aziatische landen bezetten dit weekend vogelkijkers heuvelruggen, rivierdalen en andere open ruimte om de vogeltrek in kaart te brengen. Het is al de 14^de keer in 21 jaar tijd dat BirdLife de Europese simultaantelling organiseert.

Ook in ons land wordt op tientallen telposten meegeteld. Natuurpunt en Natagora coördineren de telactie in België. Met de gunstige weersvoorspelling worden dit jaar extra veel roofvogels in het luchtruim verwacht.

Vogelexpert, Koen Leysen, die de telling in Vlaanderen coördineert, meldt dat deze grootschalige telactie Eurobirdwatch een schat aan informatie oplevert over de jaarlijkse vogeltrek.

Vorig jaar werden in ons land alleen 65 524 vogels van 132 verschillende soorten geteld. Opvallend was het grote aantal kruisbekken. Dit jaar zouden er wel eens behoorlijk wat roofvogels zoals buizerds en rode wouwen kunnen worden waargenomen. Immers de weersvoorspellingen beloven de nodige thermiek en de zuidoostenwind is ideaal om ze over ons land te loodsen.

Dit evenement is tevens een uitgelezen gelegenheid om het grote publiek in contact te brengen met de fascinerende tocht die ‘onze’ vogelsoorten twee keer per jaar ondernemen.

De vlucht van de trekvogels is echter niet zonder gevaar. Zo zorgt verbreding van de woestijngebieden in Afrika voor meer zandstormen en veroorzaakt de klimaatverandering verschuivingen van de leefgebieden, terwijl niet elk leefgebied de vogels de nodige rustplekken kan bieden.

Tot slot heffen jacht en vogelvangst in de zuiderse landen een onaanvaardbaar hoge tol. Zo werd vorig jaar vastgesteld dat voor de Egyptische kust met 10-tallen km mistnetten een ware slachting aanrichtten, al worden dergelijke wanpraktijken door BirdLife streng veroordeeld.

Per land en per telpost krijg je op http://trektellen.org/ een overzicht te zien van de vogeltrektellingen uit Vlaanderen en Nederland, maar ook uit Duitsland, Frankrijk, Spanje, Engeland, Denemarken tot zelfs Polen en Georgië. Nieuw dit jaar is dat de tellers in Vlaanderen via een Whatsapp-groep mekaar te velde op de hoogte kunnen houden en live de resultaten aan mekaar kunnen doorgeven.

De Belgische en Europese resultaten van de Eurobirdwatch-telling worden begin volgende week verwacht.

Volgens vogelkenner Pieter Cox vormt de Maatheide in Lommel een ideaal plekje om trekvogels te spotten. Op de vliegroute treedt ter hoogte van deze telpost een trechtereffect op, omdat de vogels, noch over het stadscentrum, noch over de grote plassen wensen te vliegen. Elke dag staan er een vijftal tellers op post. Naast de blikvanger, de rode wouw, hoopt Pieter Cox de redelijk zeldzame blauwe kiekendief te zien.   

Recordaantal trekvogels in Belgisch luchtruim

Zaterdag werd in ons land een recordaantal van 280 221 overtrekkende vogels geteld, verdeeld over 143 verschillende soorten. Opvallend was het grote aantal overtrekkende lijsters.

Overal in Europa stonden groepjes vogelkijkers op uitgekiende observatiepunten klaar om de overtrekkende vogels te tellen. In het totaal deden 40 landen mee, samen goed voor 2.5 miljoen vogels, ruim 23.000 tellers en bijna 900 evenementen.

De meest getelde vogels doorheen Europa waren de spreeuw, de meerkoet en de wilde eend.

Onderstaande 3 foto’s zijn van Pieter Cox, de foto van de rode wouw van Wim Dirckx

06-10-2014 om 21:08 geschreven door birdy

Planten zijn voor de voortplanting en evolutie afhankelijk van de bestuiving van de bij. Groenten en fruit zijn voor de bestuiving eveneens afhankelijk van de bij en bijenvolken worden dan ook door imkers  te huur aangeboden aan groenten- en fruittelers.

Denk aan onze aardbeien, kersen en bessen, maar ook paprika en courgette.

Ze bestuiven tevens appelboomgaarden, bosbessenvelden, bonenplanten. Dit zijn allemaal producten die alleen kunnen groeien met de hulp van de honingbij. Op sommige plaatsen in de wereld is 85% van de bijenpopulatie inmiddels afgenomen.

Bijensterfte neemt wereldwijd alarmerend toe. In delen van China moeten fruittelers al noodgedwongen met de hand bestuiven. Terecht wordt gesproken van een dreigende wereldwijde bestuivingscrisis. Wetenschappers komen met uiteenlopende verklaringen. Sommige schrijven de bijensterfte vooral toe aan ziekteverwekkers, met als belangrijkste dader de varraomijt. Anderen zien de opmars van een eencellige parasiet: Nosema ceranae.

Maar zijn deze ziekten oorzaak of gevolg?

Franse bijenhouders rapporteren consistent dat ziektes toenamen in gebieden waar het systemische insecticide (een neonicotinoïde) werd gebruikt. Deze nieuwe generatie gewasbeschermingsmiddelen pas je niet toe door bespuiting in het open veld, maar door het dompelen van zaden in en fabriek.

Neonicotinoïden zijn in al minieme concentraties giftig voor insecten al zijn ze niet giftig voor andere soortgroepen, zoals vogels en zoogdieren.

Na het zaaien wordt de werkzame stof in de gehele plant (systemisch) opgenomen en biedt langdurig bescherming tegen etende en zuigende insecten.

Uit milieuoogpunt lijkt het een ideaal gewasbeschermingsmiddel. Je hebt er veel minder van nodig en het komt alleen daar terecht waar het werkzaam moet zijn.

De adder onder het gras is dat het ook giftig is voor nuttige insecten. De werkzame stof komt onverhoopt ook in stuifmeel en nectar terecht, die bijen nuttigen. Zonder er acuut aan te lijden, verliezen blootgestelde werkster-bijen hun oriëntatievermogen. Hierdoor vinden ze de korf steeds moeilijker terug en kunnen daardoor minder goed hun taak volbrengen om het bijenvolk van voedsel te voorzien. Het bijenvolkje raakt ondervoed en wordt vatbaarder voor ziekten en plagen.

Italiaanse onderzoekers denken te weten hoe neonicotinoïden precies de immuunrespons van bijen aantasten. De resulterende overgevoeligheid voor virussen zou het tikje kunnen zijn dat een toch al verzwakt bijenvolkje de das omdoet. Volgens hen heeft het allemaal te maken met een tot nu toe onbekend eiwitcomplex dat op zijn beurt de immuunrespons aanstuurt.

Britse onderzoekers verduidelijken dat een combinatie van computermodellen en empirische gegevens aantonen dat er bij bijenvolken sprake is van een kritisch stressniveau.

Zolang je daar ruim onder blijft, compenseert de aanwas van nieuwe bijen de uitval als gevolg van virusinfecties en andere  ziektes. Zit je er boven dan klapt uiteindelijk de hele kolonie in elkaar. Die stress is dan een optelsom van een hele reeks factoren, wat meteen bevestigt wat vele experts al veel langer vermoeden: producenten van insecten werende gifstoffen gaan niet vrij uit.

Wie eerder verschenen bijdragen wenst te raadplegen, kan terecht in het archief:

18/08/10          De mysterieuze verdwijnziekte (bijenexpert Frans Jacob)

23/10/10           Aanpassen of opkrassen (klimaatbiologen over biodiversiteit)

04/11/12           Bang van de natuur

01/09/13          Wespen, Muggen en vliegen in beweging

12/06/13           Levensnoodzakelijke bestuivers

21/04/14          Red de bestuivers! (honingbij – hommel)

03/08/14          Bijenkasten

Er valt geen tijd meer te verliezen – teken nu deze dringende petitie: laten wij een luid mondiaal gezoem weerklinken dat de VS oproept tot het verbannen van deze dodelijke chemicaliën!

https://secure.avaaz.org/nl/save_the_bees_us_pet_loc/?bVgWneb&v=47077

28-09-2014 om 20:17 geschreven door birdy

Geraadpleegde bron: Gezinsleven in het dierenrijk – Desmond Morris

Het voeren van jonge vogels is een hele karwei.

Arenden en haviken moeten het nest elke dag van enkele grote prooidieren voorzien en kleine insectenetende vogels verzorgen soms wel 30 tot 60 maaltijden / u, wat in totaal kan oplopen tot duizenden voedselvluchten per verzorgingsperiode.

Maar dit wil nog niet zeggen dat alle vogels hun jongen voeren.

Eenden, plevieren, kippen en grootpoothoenders zijn bij het uitkomen al voldoende mobiel om meteen zelf voedsel op te scharrelen.

Wat wel of niet eetbaar is, leren ze met schade en schande, geholpen  door het voorbeeld van hun moeder. Sommige fazanten wijzen eetbare zake met hun snavel aan om de jongen op weg te helpen.

Zangvogels, roofvogels, uilen, spechten en pelikanen komen blind, naakt en hulpeloos uit het ei tevoorschijn. Het enige wat ze in het begin goed kunnen, is de snavel opensperren om te bedelen. Tijdens hun hele nestperiode zijn ze voor hun eten afhankelijk van de ouders. En zelfs na het uitvliegen moeten ze soms nog weken lang worden gevoerd, voordat ze echt zelfstandig zijn.

Zodra het volwassen roodborstje op de rand van het nest neerstrijkt, spert het jong reikhalzend de snavel open. De ouder hoeft het voedsel er alleen nog in te proppen.

Een kip geeft haar kuikens niet veel hulp. Hooguit wijst ze met haar snavel geschikt voedsel aan om het kuiken tot proeven aan te zetten.

Jonge pelikanen steken hun kop diep in de grote slokdarm van de ouders om wat halfverteerde visjes op te duiken.

Roofvogels, zoals haviken en valken, brengen een grote prooi mee naar het nest. Hier scheuren ze het voor de jongen in kleine stukjes.

Meeuwen vangen hu prooi vaak op kilometers afstand van de broedkolonie. Bij terugkeer braken ze de visjes voor de jonge vogels op.

In veel gevallen wordt de ouder door de aanblik van felle signaalkleuren in of om de snaveltjes tot voeren geprikkeld. Soms is alleen de lichtgekleurde snavelrand iets verbreed, maar het kan ook ingrijpender. Zo draagt de roodkoppapegaaiaminde in zijn mondhoeken paarlen reflectortjes, die in het donker nest enorm opvallen. Coua’s bezitten tong- of gehemeltemerken.

Duiven voeden hun jongen met zelfgemaakte melk.

De binnenwand van de krop, die normaliter als voedselopslag dient, levert een dikke stof die qua samenstelling sterk met zoogdiermelk overeenkomt. Hiervan leven de nestvogels de eerste 4 dagen. Daarna eten ze er graan of ander vast voedsel bij. Dank zij het hoge vet- en eiwitgehalte verzekert de kropmelk een graaneter als een duif in zijn kwetsbare eerste levensstadia van een voedzaam dieet.

De krop is een uitstulping van de slokdarm. Bij duiven is hij in 2 kamers verdeeld.

De kropmelkproductie staat onder controle van prolactine.

Dit is hetzelfde hormoon als zoogdieren voor hun melkstroomregulatie gebruiken.

21-09-2014 om 21:49 geschreven door birdy

Kolibries – in het Engels bekend als ‘hummingbird’ – zijn de allerkleinste vogels ter wereld.

Ze zijn een familie van vogels uit de orde gierzwaluwachtigen, verblijvend in Noord-,  Midden of Zuid-Amerika. Dat zij verwant zijn met gierzwaluwen blijkt uit de bouw van de vleugels; de ellenboog zit erg dicht tegen het lichaam, wat een krachtige vleugelslag mogelijk maakt.  

Ze leven in diverse leefgebieden; van tropische regenwouden tot hete en koude woestijnen.

De kolibrie is één van de snelste vogels ter wereld. Het vogeltje slaat gemiddeld 50 x / sec met zijn vleugels, waardoor de kolibrie als enige vogel achteruit kan vliegen.

Studenten van de Stanford universiteit filmden divers kolibries op extreem hoge snelheid. De beelden kunnen worden gebruikt om perfecte robotvogels te ontwikkelen. De robotvogel is interessanter om in te zetten dan een drone.

Om de kolibrie in detail te observeren, gebruikten de studenten een Phantom-hogesnelheidscamera, die 3 300 frames / sec schieten op een hoge resolutie. De onderstaande video laat een nieuwe kant van de kolibrie zien. Wanneer dit vogeltje van een tak duikt, draait het zijn lichaam langs zijn ruggengraat. Dit gedrag zien we ook bij natte honden, die zichzelf droog proberen te schudden. Het schudden duurt een fractie van een sec en zou nooit kunnen worden gezien zonder behulp van dit soort technologische snufjes.

http://www.scientias.nl/kolibrie-op-extreem-hoge-snelheid-gefilmd/89431

De mannetjeskolibrie is bont, meestal metaalachtig groen gekleurd, met een glanzend rode, blauwe of smaragdgroene keelkleur.

De kolibrie gebruikt zijn snavel voor het  opzuigen van nectar en stuifmeel uit bloemen. Verschillende soorten kolibries hebben diverse snavels. Zo is de snavel van de zwaardkolibrie bijna net zo lang als zijn gehele lijf: 10 cm lang. Daartegenover heeft de purperrugdoornsnavel maar een snaveltje van 5 mm. De haaksnavelkolibries hebben een sterk naar onderen gebogen snavel en de sabelsnavelkolibrie heeft een snavel die aan de top naar boven is gebogen. Iedere snavel is op een bepaalde bloemsoort gespecialiseerd, waardoor er geen concurrentie tussen de kolibrie-soorten optreedt.

Tussen de soorten komen grote verschillen in gewicht voor. De kleinste bijenkolibrie weegt amper 1.8 g. In Noord-Amerika weegt de meest voorkomende robijnkolibrie 3 g en is 7.5 cm groot.

Kolibries kunnen tot 15 jaar oud worden en keren ieder jaar naar dezelfde plaats terug.

Interessante kolibrie-weetjes:

·         de kolibrie slaapt alleen ’s nachts, waarbij de lichaamstemperatuur enkele graden daalt om energie te besparen;

·         ze hebben een sterke voorkeur voor oranje en rode bloemen;

·         de hersenen nemen 4.2 % van het totale lichaamsgewicht in beslag; dit is de grootste proportie in het vogelrijk;

·         kolibries zijn enorm intelligent en kunnen zich elke bloem herinneren waar ze ooit zijn geweest en hoe lang het duurt alvorens deze bloem zich weer vult met nectar;

·         kolibries kunnen beter horen en verder zien dan mensen; ze kunnen echter niet ruiken

·         de tong van een kolibrie heeft de vorm van een ‘W’ en op het puntje zitten kleine haartjes, die helpen de nectar op te likken;

·         het hart van de kolibrie slaat tot 1 260 x / min; in ruststand heeft het vogeltje een hartslag van 250 slagen / min;

·         de kolibrie ademt in rust zo’n 250 x / min;

·         de stofwisseling van een kolibrie verloopt 100 x sneller dan die van een olifant;

·         kolibries hebben erg zwakke pootjes en kunne nauwelijks lopen;

·         de lichaamstemperatuur van een kolibrie schommelt rond de 40 C°;

·         30% van het lichaamsgewicht bestaat uit vliegspieren;

·         een kolibrie van gemiddelde grootte heeft zo’n 940 veren;

·         een kolibrie bezoekt zo’n 1 000 bloemen per dag om nectar te drinken;

·         veel planten zijn voor hun bestuiving afhankelijk van de kolibrie; immers door zijn lange snavel en tong kan de kolibrie plekken in de bloem bereiken, waar insecten nooit kunnen komen.

Eerder verschenen bijdragen kan je in het archief terugvinden:

07/07/07           Pientere kolibries

14-09-2014 om 20:55 geschreven door birdy

De TEDxWWF-conferenties strijken op 13 oktober 2014 neer in Brussel met als thema: “Een leven de planeet”

Met enthousiaste en inspirerende speeches, geheel in de geest van TEDx, zullen gastsprekers de toeschouwers uitnodigen mee te denken over een meer ecologische toekomst. Een toekomst waarin mens in harmonie leeft met de natuur en de limieten van de beschikbare natuurlijke grondstoffen respecteert.

Net zoals de jonge en probleemoplossende denker, Boyan Slat, ons een geweten schopt om ook voor onze nakomelingen een leefbare wereld te handhaven, trachten nog meer visionairs ons te sensibiliseren milieuvriendelijke acties te ondernemen.

Wij hebben geen andere keuze dan onze levenswijze aan te passen als we een gezonde planeet willen behouden.

TEDxWWF biedt een uitdagend platform om over dit onderwerp te discussiëren.

Op het programma staan essentiële thema’s zoals klimaatverandering, hernieuwbare energie en een vernieuwd contact met de natuur.

TEDx en WWF zijn in 2011 een partnerschap aangegaan om ‘nieuwe en inspirerende ideeën te verspreiden ten voordele van onze planeet’.

De conferenties werden al georganiseerd in Genève, Singapore en Abu Dhabi.

Voor de 4^de TEDxWWF-conferentie hebben de organisatoren de hoofdstad van Europa uitgekozen.

Het evenement zal worden uitgezonden via webstreaming. Voor meer informatie en om de conferentie online te volgen, kan je terecht op het volgende adres: http://tedxwwf.com/brussels/

07-09-2014 om 19:33 geschreven door birdy

Geraadpleegde bron: EOS – maandblad over wetenschap

Het lijkt dan toch mogelijk om het plastic in onze oceanen grotendeels op te ruimen.

Elk jaar belanden gigantische hoeveelheden plastic in zee. Minstens een miljoen ton drijft er intussen rond. Ongeveer 80% komt van het land, de rest wordt overboord gegooid van schepen.

Op 5 plaatsen in onze wereldzeeën bevinden zich reusachtige spiraalstromen, ‘gyres’ geheten die het plastic, net als het afvoerputje van een badkuip naar elkaar doen drijven.

De hoeveelheid plastic verschilt sterk naar gelang van de plaats. De hoogste concentraties zijn gemeten in de North Pacific Gyre, waar men van 13 000 tot 335 000 deeltjes per km² aantreft.

Al sinds 1971 maken zee-wetenschappers zich zorgen over het plastic zwerfafval in het water, maar het was kapitein Charles Moore, die met zijn onderzoeksschip Alguita onafgebroken verkennende analyses van zeestalen verrichte, het hardst aan de alarmbel trok.

Daarna raakte het onderzoek in een stroomversnelling.

Wie een beetje respect betoont voor de natuur ervaart de plasticsoep niet alleen als een smet op onze samenleving; ze vormt ook een gevaar voor het zeeleven én voor de mens (zie ecologische schade).

In 2011 riepen de Verenigde Naties mariene plastiekvervuiling uit tot één van de hoogste milieuprioriteiten voor de komende jaren.

Mensen als Charles Moore ijveren voor strandschoonmaakcampagnes en andere brongerichte bewustwordingscampagnes, maar overal liggen plasticproducenten dwars en de consumenten blijven verslingerd aan plastic tasjes en flacons.

Boyan Slat, een Nederlandse scholier, inmiddels student in lucht- en ruimtevaarttechniek aan de Technische Universiteit van Delft, verdiepte zich sindsdien in de kwestie.

Samen met een studiegenoot ontwierp hij een spectaculair maar tegelijk vernuft technisch systeem dat bekroond werd voor de spitsvondigheid. Het concept berustte op een ‘eenvoudig’ inzicht: als het niet helpt om netten door zee te slepen, laat dan de zeestromingen zelf het werk opknappen.

Boyan Slats eerste ontwerpmodellen leken op een langgerekt – enkele km breed – vang- en drijfnet in een V-vorm dat alle plastic rommel zou opvangen in de punt van de V-fuik. Daar zou je dan de boel opscheppen en per schip afvoeren.

Aanvankelijk reikte Boyan Slats plan niet verder dan lezingzaaltjes, maar één Engelstalige voordracht werd op YouTube gezet. Maandenlang gebeurde er niets tot het filmpje in 2013 plots viraal ging en zijn ‘visioen’ een internet hit werd.

Ingenieurs en computerspecialisten, maar ook gerenommeerde zeevaartbedrijven namen contact op met de Nederlandse student, die tijdelijk de collegezalen vaarwel zei om ‘The Ocean Cleanup’ te stichten. Inmiddels verheldert een haalbaarheidsrapport gebaseerd op gedubbelcheckte simulaties door topexperts en effectief uitgevoerde praktijktests dat het concept een reëel succesverhaal kan worden.

In de North Pacific Gyre kan je in 10 jaar tijd met één installatie van 100 km ca 40% van het ronddrijvende plastic opvangen en verwerken, voor een kostprijs van 360 miljoen euro.

De wereldwijde schade van mariene plastiekvervuiling wordt door de Verenigde Naties op 13 miljard euro geraamd; dat is ruim 36 keer zoveel!

Bovendien, als je het ingezamelde plastic vervolgens op het vasteland door pyrolyse (zuurstofvrije afbraak onder hoge temperatuur) weer omzet in nuttige grondstoffen, druk je niet alleen de netto kosten, de totale CO²-voetafdruk wordt dan zelfs positief.

Robot met armen

Het enorm gevaarte, dat je als een centraal drijvend verzamelstation kan beschouwen, werkt met scheppen en zeefachtige lopende banden om het plastic in de collector te krijgen. Daar wordt de zoute drab ontwaterd en versnipperd. Zonnepanelen zorgen voor de nodige energie. De robot heeft 2 reusachtige armen van 50 km lang. Die zijn samengesteld uit een kralensnoer van opblaasbare kunststof drijfelementen, vergelijkbaar met de baanmarkeringen in een wedstrijdzwembad. Rond de arm zit een ‘mouw’ gedrapeerd: een langgerekte lap, waarvan de beide flappen onder de arm aan elkaar zijn genaaid. De rest van de stof hangt 3 m diep als een sluier in het water.

Het huidig ontwerp van het zuiveringssysteem, momenteel de meest optimale constructie, is krachtig genoeg verankerd, verticaal gepositioneerd om zoveel mogelijk plastic op te vangen en aan de bovenkant juist zo flexibel te zijn dat de armen voldoende kunnen meedraaien met de plaatselijk golfslag, zelfs als het stormt.

Verankering op zo’n grote diepte is een primeur. Zelfs in de offshore olie- en gaswinning is het nooit eerder vertoond. Gespecialiseerd bedrijven geven aan dat de keuze op een mix van kunststof en staal voor de verankeringskabels technisch haalbaar is.

Misschien nog uitdagender, zowel op waterbouwkundig als op ecologisch vlak, is de zoektocht naar de juiste vorm en diepte voor de ‘mouw’. Immers, als het zeewater – en dus ook de meegevoerde plasticresten én organismen – tegen die hindernis aan botst, zal het zich een weg naar beneden banen, op zoek naar het pad van de minste weerstand.

Hoe zorg je dat de plasticresten wél, maar de zeediertjes niet vast komen te zitten in de constructie?

Het grootste deel van de kunststof bestaat uit drijfkrachtige ‘snippers’ van 3 mm doorsnede en uit lichtere soorten zoals polyetheen. Die vang je dus wel. De dieper drijvende ‘microplastics’ en zwaardere plasticsoorten zoals nylon krijgt deze installatie niet te pakken.

De levende organismen op hun beurt bevinden zich overdag iets dieper in zee dan ’s nachts, waardoor ze onder het gevaarte doorzwemmen. Het is de bedoeling het station ’s nachts stil te leggen.

Er verscheen al eerder een bijdrage op dit blog, omdat ikzelf toen al overtuigd was dat dit een knap bedacht concept was dat men niet kon negeren omwille van de milieubewuste boodschap.

16/08/11           Vissen naar plastic

28/04/13          Oceanen van kunststof

Je kan nog heel wat meer informatie op Boyan Slats website raadplegen

http://www.theoceancleanup.com/

https://fund.theoceancleanup.com/

31-08-2014 om 00:00 geschreven door birdy

Al van kleins af aan was Pieter Cox – sedert 1991 geboren en getogen in Lommel – geïnteresseerd in de natuurpracht met wondermooie landschappen en fascinerende dieren. Toen dacht hij nog niet aan het vereeuwigen van boeiende momentopnames.

Als keerpunt in zijn levensloopbaan is 10 oktober 2006 een belangrijke mijlpaal.

Toen mocht Pieter tijdens zijn opleiding in een praktijkles biologie met als opdracht ‘vogels observeren in hun biotoop’ voor het eerst gebruik maken van een telescoop. Deze onvergetelijke opdracht stimuleerde hem met zijn leraar biologie vaker op verkenningstocht te trekken om vogels te spotten.

Hij kreeg toen ook de smaak te pakken om als natuurfotograaf fauna en flora in beeld te brengen, niet met de ambitie een topfotograaf te worden, wel met de drijfveer dierenpopulaties te determineren en deze in kaart te brengen.

Toch was de aankoop van een telescoop weer een nieuwe stap in Pieters engagement om zich als vrijwilliger in te zetten voor vogelteltrekposten, die hij voor het eerst op de site in Kristallijn/Maatheide Lommel in 2008 ontdekte. Sindsdien vervoegt Pieter geregeld waarnemingsteams, die trekvogels tellen.

http://www.trektellen.nl/trektelling.asp?telpost=253&land=2&site=0&taal=1

De passie voor tellingen beperkt zich niet tot het kwantificeren van het gevederd volkje; ook nacht- en dagvlinders, libellen, … die in de richtkijker verschijnen, zijn gegeerde wezentjes waarvan je met ‘pakkende foto’s’ natuurbehoudsprojecten helpt activeren.

Pieter heeft inmiddels in Diepenbeek een 3-jarige professionele bachelor biologie, met specialisatie natuur- en bosbeheer behaald. Nu moet hij nog een eindwerk verdedigen om een master in de biowetenschappen met specialisatie natuur en milieu, binnen te rijven.

Ondertussen heeft de leergierige Pieter ook een cursus ‘Natuurgids van Toerisme Vlaanderen’ gevolgd, waarvoor jij eveneens binnenkort een proefschrift dient voor te leggen.

Hierna wenst hij ook nog het diploma milieucoördinator (niveau B) te behalen, dat naast ecotoxicologie ook milieuproblematiek, -recht, -beleid, -zorgsystemen en -technologie omvat. Ook hiervoor dient een werkstuk aangeleverd. Aan scripties schrijven is er momenteel geen gebrek.

Naast dit druk school- en opleidingsleven is Pieter ook nog actief bij het bestuur van de vlinder- en vogelwerkgroep Natuurpunt Noord Limburg, waar hij tevens de rol van webmaster vervult.

Tevens zetelt Pieter in de Lommelse milieuraad.

Al slorpen de diverse activiteiten van deze gedreven natuurliefhebber een stevig aandeel van zijn vrije tijd op, toch tracht Pieter geregeld de natuur in te trekken om beelden te schieten van biotopen en hun bewoners in ongeschonden natuurgebieden.

Hij trok al op verkenningstocht in adembenemend mooie natuurgebieden in Letland, Litouwen, Georgië en Kroatië en over enkele weken staat Bulgarije op zijn ecotoerismeprogramma.

Wie Pieters waarnemingen wenst te raadplegen kan terecht op diverse websites (waarnemingen.be / waarneming.nl of observado.org) en met bijpassend beeldmateriaal deze weblink http://waarnemingen.be/user/photos/42844 consulteren.

Al vergt het updaten van de website ook heel wat tijd http://pietercox.be toch heeft Pieter de ambitie weldra een verbeterde versie te brengen, waarbij hij nog strenger zal toekijken op de foto’s, die hij selecteert en publiceert.

De Kille Meutel Vogelvrienden zijn alvast bijzonder verheugd met de frisse ‘beeldige’ inbreng van onze jonge sympathieke en zo enthousiaste natuurfan.

Wij wensen hem van harte alle geluk en succes toe in zijn verdere groengekleurde carrière.

25-08-2014 om 00:00 geschreven door birdy

Geraadpleegde bron: Natuurpunt Antwerpen Noord

Daar we stilaan in feeststemming geraken naar aanleiding van de tinnen jubileumviering van de Kille Meutel Vogelvrienden, die half oktober in de heimat ’t Hof Van Hamme plaatsvindt, is het moment aangebroken om onze natuurfotografen even voor het voetlicht te plaatsen.

De pluim van de maand voor … uit de Nieuwsbrief 66 – maart 2014

Het natuurgebied “De Kuifeend en de Grote Kreek”, voorzien van kijkhutten en –wanden, wordt niet alleen bezocht door vogelspotters.

Ook natuurfotografen weten de uitkijkposten, beschut tegen weer en wind met een venster naar unieke locaties erg te waarderen. Het biedt hen de kans heel wat vogels te fotograferen  die in hun natuurlijke habitat geregeld dichtbij zitten.

Eén van de natuurfotografen van het eerste uur is Wim Dekelver, een heel vriendelijke en charmante man, vlot in de omgang en altijd bereid een babbeltje te slaan.

Heel frequent levert Wim prachtige foto’s die vaak ook een plaatsje in de nieuwsbrieven krijgen.

Wim zag voor het eerst het levenslicht op 1 december 1953 en vertoefde meer dan 50 jaar lang als geboren en getogen Diegemnaar vlakbij het einde van de 25R-startbaan van de naburige luchthavengemeente.

Zijn humaniora voltooide hij op de schoolbanken van Sint-Joris Brussel en in 1978 behaalde hij het diploma van architect aan de Sint-Lukas Hogeschool, eveneens in de hoofdstad.

Tot eind 1983 oefende hij samen met een studiegenoot, dit beroep met veel enthousiasme uit.

Toch liep het met de bouwcrisis in het land niet van een leien dakje om woningbouwers te vinden. Kooplustige klanten waren dun gezaaid.

Het toeval wilde dat in die periode Wims vader de riem wou afleggen om van een welverdiend pensioen te genieten. Wim besloot toen om het bloeiend familiebedrijf, een zaak in hobbyvoeders, gespecialiseerd in mengsels voor sportduiven, later ook voor andere vogels, over te nemen. Het was geen gemakkelijke beslissing, maar Wim koos voor werkzekerheid.

Hij verzeilde in een Antwerpse firma, gespecialiseerd in vogelvoer, waar hij een nieuwe beroepsuitdaging aannam. Immers hij kreeg in Schoten de leiding over een productie-eenheid waar zaadmengsels met kwaliteitsvoeding voor diverse vogelsoorten machinaal worden gevuld.

Hier ontmoette hij ook zijn huidige levenspartner, Marina met wie hij intussen bijna 7 jaar samenwoont. Beiden hebben ze elk twee kinderen, allen twintigers.

Door een bijna noodlottige val – in december 3 jaar geleden – deed Wim na een half jaartje revalidatie zijn wederoptreden en kreeg een veiligere administratieve functie in hetzelfde bedrijf toegewezen. Al ondervindt hij frequent een hinderlijke pijn, klagen doet hij niet.

Sinds kort verhuisden Marina en Wim naar Berendrecht, niet ver van de Opstalvallei en op een boogscheut afstand van ‘De Kuifeend en de Grote Kreek’.

Fotografie zat Wim blijkbaar in de genen. Vader Dekelver fotografeerde al van in zijn jeugdjaren. Een microbe die ook Wim te pakken kreeg en hem aanspoorde zich reeds tijdens zijn studententijd aan fotografie te wijden.

Toen de kinderen Jo en Geert, alle aandacht opeisten, liet Wim een tijdje het fototoestel links liggen.

Toch wist zoon Jo nu al 7 jaar geleden met digitale fotografie opnieuw het spreekwoordelijk ‘beestje’ bij zijn pa weer aan te wakkeren.

Een foto-shoot van reigers in het ‘Maria-ter-Heide’- park in Brasschaat zorgde ervoor dat Wim weer echt de smaak te pakken had. Hij wierp zich vanaf dan volop op natuurfotografie, een heel tijdrovende hobby toch wel, maar zo uitdagend spannend.

Alle natuurfotografen verblijven soms urenlang in kijkhutten – het fototoestel in de aanslag – om eensklaps wanneer een vogel voorbij zwemt of vliegt met een salvo van tientallen beelden de momentopname te vereeuwigen.

Naast het fotograferen kan Wim – recent een trotse opa geworden – vooral genieten van de rust in de natuur en van het aangename gezelschap van de vele vrienden, die dezelfde passie delen.

Inmiddels – zoals jullie in eerder verschenen bijdragen op dit blog al konden merken – heeft Wim het vogelparadijs Lesbos bezocht en komen er nog meer fraaie fotoreeksen!

Hij dweept met de idee een eigen website op te starten, die allicht concreet vorm zal krijgen in de aanloop van de periode wanneer hij ook beslist een punt achter zijn beroepsloopbaan te zetten.

De Birdyfans zijn onze huisfotograaf bijzonder dankbaar voor zijn altijd verzorgde knappe fotoreportages die de educatieve blog sedert hij voornamelijk instond voor het illustratieve luik een stevige boost heeft gegeven!

16-08-2014 om 11:33 geschreven door birdy

Prachtig initiatief om via momentopnames de ontwikkeling van ei tot kuiken in beeld te brengen.

Geraadpleegde bron: http://koolmees.zonor.nl/

23/03/14

Vandaag snel nog even de nestkast een beetje schoongemaakt. De eerste bezoekers zijn ook alweer langs geweest en vonden het er waarschijnlijk een bende … en tijdens de avond wordt de nestkast nog steeds gebruikt als slaapplaats.

06/04/14

Na een week van bouw en aan het wel zeer professionele nest is het eerste ei gelegd … en vandaag staat de teller reeds op 8 stuks.

13/04/14

De mezen vonden 8 eieren wel voldoende en zo is Ma Mees begonnen met de broed. Dit duurt gemiddeld zo’n 12 dagen; dus als naar wens verloopt, kunnen we op 25/04/14 de eerste jongen verwachten. Op de foto heeft Pa Mees net iets te eten gebracht.

24/04/14

De eerste 5 eieren zijn uitgekomen. Pa en Ma Mees krijgen het nu super druk met het zoeken naar voedsel. Dit is goed te zien aan het aantal vliegbewegingen vandaag:

http://koolmees.zonor.nl/doorvlieggrafiekperuur.aspx?id=2&date=2014-04-25

27/04/14

Vandaag is te zien dat alle 8 eieren zijn uitgekomen. Het voedsel wordt nu met man en macht aangesleept om de hongerige jongen te voeren.

06/05/14

Het gaat heel erg goed met onze mezen. Zo te zien zijn er nog 7 in leven en gezien deze positieve voortgang moeten ze wél nog de eindstreep zien te halen. Als we uitgaan van 20 dagen dan zullen de eerste jongen zo ongeveer rond 13/05/14 gaan uitvliegen.

15/05/14

Alle 7 kuikens zijn succesvol uitgevlogen en krijgen verder les van Pa en Ma Mees buiten de nestkast. Mees nummer 8 is helaas dood aangetroffen in het nest.

2014 was dus een zeer vruchtbaar jaar. Iedereen weer ontzettend bedankt voor het bekijken van de beelden en het sturen van leuke berichtjes via Twitter, FaceBook, het gastenboek en @-berichten

09-08-2014 om 11:03 geschreven door birdy

Geraadpleegde bronnen:

De Standaard: Bijen kweken niet zo gemakkelijk als het lijkt – Sarah Vankerschaever

Het Nieuwsblad: Bijenkolonies welkom op Brussels Airport: Over heel Europa steeds minder bijen – Joris Herpol

Imkercursussen en bijenkasten verkopen als zoete broodjes. Maar bijen lijden stilaan onder hun populariteit omdat steeds meer onervaren imkers een bijenvolk houden.

Ondanks dit lovenswaardig en goed bedoeld engagement, levert dat meer dode bijen dan honing op.

In de slipstream van de alarmerende berichten over bijensterfte willen mensen imker worden en een bijenvolkje houden met de nobele bedoeling de bloemetjes en de bijtjes een handje te helpen.

Veel wereldverbeterende intenties dus, maar imker zijn, vergt een pak kennis en ervaring.

Veel startende bijenhouders keren na amper een jaar ontgoocheld terug naar de winkel: ‘plantje groot, bijenvolk dood’.

Ook de Brusselse imkervereniging Société Royale d’Apiculture de Bruxelles et ses Environs ziet de populariteit van bijen houden jaarlijks toenemen.

Heel recentelijk was de nieuwe 2-jarige bijenhoudercursus – goed voor 70 deelnemers – in minder dan 5’ volzet. Eenzelfde verhaal over een spectaculaire toename van de cursussen weerklinkt in Vlaanderen en Wallonië.

De SRABE is blij met de aandacht voor onze bezige bijen, maar wil toch een aantal belangrijke kanttekeningen maken, vooral gericht dan aan de stadsimkers, omdat daar de grootste groei zit.

Vier gevleugelde woorden voor een gezond bijenvolk en gelukkige buurt

Spreiding: ook bijen moeten eten. Een bijenvolk heeft daarom tot 50 kg stuifmeel per jaar nodig. Voor wie niet thuis is in deze materie: dat is zéér veel! Vooral in de stad is het daarom belangrijk om je bijenkasten te spreiden, zodat er in de buurt voldoende groen per bijenvolk is. Besef dat je je schuldig maakt aan genocide, als je 10 bijenkasten op je dak wil.

Zwermen: zijn bijen met te veel, dan delen ze zich op en start de ene helft een nieuw koninkrijk op een andere plek. In de stad ligt zoiets moeilijk, tenzij je een snelle manier zoekt om een buurtoorlog te starten.

‘Splits je volk daarom zelf op tijd’. Met agressieve bijen krijg je geen honing, alleen maar vijanden.

De buren: wie beslist om bijen te houden, beslist dat indirect ook voor alle buren, want de beestjes vliegen tot 2 km ver. Spreek erover met je buren om te voorkomen dat de bijenkast vleugels krijgt.

Kennis: volg een imkercursus voor je er zelf aan begint. Bijen houden is behalve romantisch, vooral moeilijk en tijdsintensief. ‘Elk bijenvolkje heeft een eigen karakter’, klinkt het bij de ‘Honingraat’, uitgegroeid tot een gevestigde waarde in de imkerwereld. De directie is in handen van een jonge maar ervaren imker die het bijenhouden met de paplepel heeft meegekregen. Wie meer info wenst kan terecht op hun website: http://www.honingraat.eu/nl/

‘Bijen houden kan je niet leren; daar kan je enkel mee leren omgaan. Je hebt soms jaren ervaring nodig voor je weet hoe je een bijenvolkje moet verzorgen.

Slaag je daar niet in, dan blijven je nobele intenties dode letter!

Airport bees

Op de luchthaven van Zaventem zijn twee bijenkorven geplaatst met elk 50.000 werksters, 5.000 darren en één koningin.

Brussels Airport is daarmee de eerste luchthaven in ons land die bijenkasten op zijn vliegterrein plaatst.

De diertjes moeten de biodiversiteit in de luchthavenregio bevorderen, maar verlenen ook omwonenden met een moestuin een dienst, daar zij de bestuiving van vele soorten gewassen bevorderen.

Met de uitstoot van kerosine en het lawaai van vliegtuigen, zou je denken dat een luchthaven geen ideale omgeving is voor bijen. Maar dat klopt niet. Volgens kenners hebben bijen vooral last van pesticiden en die worden op de luchthaven niet gebruikt. Daardoor zijn de grote groene zones met heel wat wilde bloemen op de luchthaven een paradijs voor bijenkolonies.

Succes in Keulen

De nationale luchthaven is niet de eerste die dit soort project onderneemt.

In Keulen werd eerder al een bijenproject op de luchthaven met succes gelanceerd.

In ons land zijn we wel de eerste luchthaven die bijenkasten installeert’, verzekert Nathalie Van Impe.

Meteen helpt de woordvoerster ook een zorg uit de wereld.

‘De insecten zullen geen vogels aantrekken. Vogelsoorten die zich voeden met bijen, leven immers elders in de wereld. Er zijn ook maar een drietal vogelsoorten die bijen op het menu hebben staan. Die vogels zullen de luchthaven dus geen parten spelen.’

De twee bijenkasten worden voorlopig door een imker onderhouden, maar Brussels Airport heeft onder zijn personeelsleden al enkele vrijwilligers gevonden die graag voor de bijen willen zorgen. Het verzorgen van de bijen is zeer rustgevend, want in de buurt van een bijenkast kan je best altijd rustig blijven.

Als men met dit initiatief succes boekt, zal het wellicht niet lang bij twee bijenkasten blijven. Daar de bijenkasten pas dit seizoen hier zijn geïnstalleerd, is er nog geen honing geoogst.

Het is overigens nog een beetje afwachten wat de kwaliteit van de honing zal zijn, maar het zou op termijn natuurlijk wel leuk zijn mocht men aan het publiek honing van de luchthaven kunnen aanbieden, knipoogt Nathalie Van Impe.

Vincent Dugarry, een professionele imker die in Brussel woont, is de hoofdverantwoordelijke die de bijenkasten in Zaventem zal onderhouden. De honingopbrengst van 2 bijenkasten zou 15 tot 60 kg bedragen per jaar, maar dat hangt ook af van de gezondheid van de bijen.

Hij draagt het initiatief een warm hart toe.

Immers, het aantal bijenkolonies neemt overal in Europa in sneltempo af.

Dat komt door het gebruik van pesticiden, het toenemend aantal parasieten bij bijen en het dalende aantal bloemen en nestgelegenheid. Landbouwgronden bevatten geen voedsel meer voor bijen.

Daarom noemt Vincent Dugarry het ‘een opsteker dat Brussels Airport bijenkorven installeert.’

Onderstaande foto’s zijn van projectmedewerker (wilde) bijen bij Natuurpunt, Jens D’Haeseleer

03-08-2014 om 00:00 geschreven door birdy

Geraadpleegde bronnen: Persbericht: ‘Het Grote Vlinderweekend’

Foto’s (boomblauwtje / distelvlinder / atalanta / kleine vuurvlinder / Icarusblauwtje) bezorgd via persverantwoordelijke, Hendrik Moeremans zijn van Diane Appels, Leo Janssen en Marc Herremans.

De natuurvereniging roept iedereen op om gedurende een zonnig halfuur vlinders in zijn tuin te tellen en het resultaat door te geven via www.vlinderweekend.be

Op basis van deze telgegevens wil Natuurpunt de toestand van onze inheemse vlinders jaar na jaar opvolgen.

“Als gevolg van het uitzonderlijk warme weer van dit voorjaar wordt het resultaat extra interessant. Mogelijk krijgen we zelfs verschuivingen in de top 10 ten opzichte van de voorbije jaren”, hoopt vlinderexpert, Wouter Vanreusel.

Het uitzonderlijk warme voorjaar heeft ervoor gezorgd dat bijna alle soorten 2 tot 3 weken vroeger rondvlogen dan normaal. Vlinders die als volwassen vlinder overwinteren zoals de citroenvlinder, dagpauwoog, gehakkelde aurelia en kleine vos kwamen veel vroeger dan anders uit hun schuilplaatsen. Maar ook vlinders die als pop of rups overwinteren daagden eerder op.

Dat betekent dat de resultaten van het telweekend er een stuk anders kunnen uitzien dan de jaren voorheen. Mogelijk kunnen vlindersoorten worden gespot die zich onder normale omstandigheden niet vertonen begin augustus en blijven andere soorten uitzonderlijk weg doordat ze al voorbij hun activiteitenpiek zijn.

Met ‘Het Grote Vlinderweekend’ wil Natuurpunt het groot publiek inschakelen, daar het met enkele professionele biologen onmogelijk zou zijn om de honderdduizenden gegevens te verzamelen. Deze telgegevens zijn belangrijk omdat de populatie van een soortgroep een belangrijke indicator vormt voor de kwaliteit van het landschap.

Ook in Wallonië en Nederland wordt dit weekend meegeteld, waardoor in één klap vele duizenden gegevens van Virton tot Groningen worden verzameld.

Vorig jaar namen in Vlaanderen 12 000 tellers deel in 7 749 verschillende tuinen. Zij telden in het totaal 202 872 vlinders.

Vorig jaar verscheen de gamma-uil, een overdag actieve nachtvlinder, in grootste aantallen.

De dagpauwoog kwam weliswaar in kleinere aantallen voor, maar liet zich in het grootst aantal tuinen waarnemen.

“Iedereen kan deelnemen aan Het Grote Vlinderweekend”

Spendeer morgen en/of overmorgen minimaal een half uurtje in je tuin of terras, liefst op een zonnig moment.

Zoek via de te raadplegen lijst vlinderfoto’s op www.vlinderweekend.be welke soorten rondvliegen en tel van elke soort het aantal verschillende exemplaren in je tuin.

Noteer van elke soort het grootste aantal dat je er op één moment kon waarnemen.

De cijfers kan je aan het eind van je telling invoeren op de zoekkaart beschikbaar op de website.

01-08-2014 om 11:23 geschreven door birdy

Geraadpleegde bron: EOS Magazine – Infographic

Vogels krijgen geregeld een nieuw verenpak, een verschijnsel dat ruien heet. Oude versleten veren ruimen plaats voor goednieuwe pluimen. Voor vogels is de rui even belangrijk als hun trekgedrag of de zorg voor hun jongen. De rui wordt in gang gezet door omgevingsfactoren die de hormonen prikkelen. De vogels beginnen meer te eten, bewegen minder en kweken dus vet. Dat levert de nodige energie om een nieuw verenkleed te maken.

De rui moet in de eerste plaats versleten veren vervangen. Daarnaast zorgt het fenomeen dat de vogels hun uiterlijk aanpassen aan de seizoenen en aan hun diverse levensstadia. Vaak wordt het volledige verenpak vervangen, soms maar een deel ervan? Sommige veren worden al voor het begin van de lente vervangen, als de vogels een partner zoeken om zich voort te planten. De rui loopt vervolgens de hele zomer door en is compleet als de herfst begint. Bij bepaalde vogelsoorten, zoals de pinguïn, duurt de rui echter maar 2 tot 6 weken.

Seizoenverandering

In het hooggebergte zorgt de sneeuw er ’s winters voor dat het landschap drastisch verandert. Niet-migrerende vogels ruilen hun zomerveren dan in voor een winterpak, wat hen bescherming biedt tegen roofdieren.

Zomerveren: deze veren bevatten veel pigmenten, zodat de vogels makkelijk opgaan in hun omgeving.

Winterveren: dank zij deze ongepigmenteerde veren zijn bv sneeuwhoenders moeilijk zichtbaar in het witte sneeuwlandschap.

Op het toppunt van de rui is nog 61% van het vogellichaam bedekt met veren. Gemiddeld duurt het een 20-tal dagen eer een nieuwe veer is volgroeid.

De rui verloopt gradueel en in een specifieke volgorde, waardoor de lichaamstemperatuur stabiel blijft.

De rui vangt aan bij de handpennen, vanwaar het proces zich in twee richtingen verspreidt. De oude veren worden pas vervangen als de nieuwe voor ¾ ontwikkeld zijn. Dan worden de dekveren vervangen. De staartpennen ruien van het midden naar de buitenkant toe.

Ook de rui van de borst-, rug- en kopveren start in het midden en verplaatst zich naar buiten toe.

Wie eerder verschenen bijdragen west te raadplegen, kan in het archief terecht bij:

02/10/11: De merkwaardige evolutie van de veer

17/12/12: Pluimen als versiering (dinosaurusfossielen)

27-07-2014 om 18:49 geschreven door birdy

De steltkluut is een slanke, elegante vogel met een ruim verspreidingsgebied. Steltkluten zijn sociale vogels die in vochtige leefgebieden het liefst in kleine kolonies optrekken. Deze steltloper is haast een kosmopoliet; op elk continent, uitgezonderd op Antarctica komen ondersoorten van de steltloperfamilie voor.

Veruit de grootste aantallen worden op het Iberisch Schiereiland aangetroffen. Frankrijk en Oekraïne tellen ook veel steltkluutpopulaties. Het verspreidingsgebied wordt begrensd door de 35-40° Noorderbreedte meridiaan. Het leefgebied strekt zich uit tot in Mongolië. In Europa leven ongeveer 18 000 paren steltkluten.

De steltlopers zoeken beken en meren, schorren en slikken, lagunes, moerassen en poelen met ondiepe wateren zonder getij op.

De steltkluut is zo mogelijk nog opvallender dan de kluut. Het is een zwart-witte vogel met opvallend lange, rood-roze poten (17-24cm) en een priemvormige, zwarte snavel.

De lichaamslengte varieert tussen 35 en 40cm; de spanwijdte haalt 70cm en het lichaamsgewicht schommelt tussen 250 en 300g.

Tijdens de vlucht, gekenmerkt door krachtige, directe en snelle vleugelslagen, steken de poten ver – vaak met gekruiste voeten – achter het lichaam uit. Enkel de rug en de puntige vleugels zijn altijd zwart met een donkergroene gloed. Kenmerkend is tevens de witte ‘V’ aan het einde van de witte staart.

Sommige vogels hebben ook een zwart petje op de kop en een witte hals die achteraan zwart kleurt. Bij andere vogels is dit geheel wit. 

Al kunnen de steltlopers in diep water waden, toch zoeken ze hun voedsel aan het wateroppervlak. Ze voeden zich met allerlei kleine ongewervelde waterdieren: insecten, kreeftachtige, garnalen, schaaldieren en kleine vissen.

De balts omvat onder andere rumoerige achtervolgingen in de lucht, ‘vlindervluchten’ met geheven vleugels en gracieuze paarrituelen, waarbij ze elkaars verenkleed verzorgen.

Ze roepen met een scherp meerkoetachtig ‘kek’ en langere schorre, sternachtige geluiden.

Als broedplaats gaat hun voorkeur naar ondiepe zoet-, brak en zoutwatermoerassen, overstromingsgebieden, rijstvelden, viskwekerijen en zoutextractiebekkens.

In kleine kolonies bouwt de steltkluut een groot nest van plantenresten (riet en gras), meestal op een verhoging of een ondiepe kuil in modder of zand, gevoerd met wat gras of bladeren.

Het enige legsel in de periode april – juni, telt doorgaans 4 eieren en nadat de jongen zijn uitgekomen, verlaten de nestvlieders meteen het nest en zoeken ze al direct zelfstandig voedsel.

De overwinteringsgebieden van noordelijk broedende steltkluten liggen in Noord-Afrika en Irak, vaker ook in Zuid-Europa.

19-07-2014 om 16:36 geschreven door birdy

De baai van de Somme is de Camargue van het noorden; een moerassige rivierdelta waar wilde paarden, vogels en zeehonden thuis zijn.

Op de droge schorren staan de schapen te grazen en in de slijkerige slikken zoeken vissers naar kokkels en garnalen. Aan weerszijden van het 70 km² grote estuarium liggen Le Crotoy en Saint-Valéry-sur-Somme als wachttorens over het ongerepte gebied uit te kijken.

Op een boogscheut van Saint-Valery-sur-Somme ligt het dorpje la Pointe du Hourdel. Bij laag tij liggen zeehonden er op de zandbanken te zonnen.

Op het uitgestrekte kiezelstrand, waar nog een bunker uit WO II ligt, is het heerlijk wandelen. Ondanks het aangename strand wordt Le Crotoy niet door dagjestoeristen overspoeld. Zwemmers vrezen immers de gevaarlijke getijdenstroming. In het verleden werden al velen door het wassende water verrast. De meeste mensen komen naar hier om romantisch te tafelen of de natuur te bewonderen.

In dat opzicht is le Parc du Marquenterre een voltreffer omdat het 250 ha grote natuurreservaat op een belangrijke trekroute ligt en heel wat vogels een veilig onderkomen biedt.

De begeleiding in het park is uniek, want een dozijn gidsen staan klaar om je met een telescoop in de kijkhutten te wijzen op de kenmerkende eigenschappen van het vedervolkje.

In het park lopen ook de unieke Hensonpaarden rond. In 1978 kruiste men hier voor het eerst een Frans rijpaard met een pony uit de Noordse fjörden. Het resultaat was een paard met een uitzonderlijk hoog uithoudingsvermogen.

Tochten te paard zijn aan de toegang van het park te boeken. Alvorens ze voor zulke wandeltochten worden afgericht, laat men de paarden 3 jaar in het wild rondlopen.

13-07-2014 om 22:19 geschreven door birdy

Deze zangvogel is van oorsprong afkomstig uit Servië, Turkije, Iran en Griekenland.

De natuurlijke habitat van rotsklevers wordt gekenmerkt door rotsachtige hellingen, bezaaid met kale rotsen en doorsneden door kliffen en ravijnen.

Je hebt de meeste kans de rotsklever te zien op archeologische vindplaatsen in Griekenland en Turkije, waar hij tussen de ruïnes heen en weer schiet en de aandacht trekt door zijn acrobatische toeren en lawaai.

Hij lijkt op een uit de kluiten gewassen boomklever, maar heeft een effen grijze staart en wittige flanken. Hij zit rechtop met zijn borst naar voren en wipt als een dunne waterspreeuw.

De rotsklever is een forse, in het oog springende vogel, die actief heen en weer springt tussen rotsen en ruïnes met een doordringende ver dragende roep.

De grote kop met een licht grijsblauwe kroon mondt uit in een donkergrijze tot zwart gekleurde snavel. De kaken, nek en borst zijn wit, contrasterend met het forse zwarte masker (lange oogstreep) en effen staart. De bovendelen zijn leiblauw, de buik en stuit zijn romig wit met kaneelkleurige uiteinden.

De lichaamslengte varieert van 14 tot 15 cm; de spanwijdte reikt tussen 23 en 25 cm; het lichaamsgewicht schommelt tussen 25 – 35 g.

Doorgaans verloopt de vlucht over korte afstanden met strakke vleugels, terwijl over langere afstanden golvende bewegingen de vliegwijze kenmerken.

De rotsklevers eten vooral insecten en spinnen tijdens de zomerperiode; zaden en slakken tijdens de winterperiode, wanneer de vogel lagere leefgebieden opzoekt.

Zij zoeken hun voedsel al huppelend en springend op de grond en tussen rotsspleten, waarin ze op schalkse wijze grotere prooien geklemd krijgen. Ook al hippend tussen struiken en bomen weten ze vaak op behendige wijze wat lekkers te bemachtigen. Frequent leggen ze een voorraad aan, waarbij ze de buit begraven. Beide partners bewaken hun territorium en verdedigen het met grote verbetenheid.

Het mannetje zingt in rechtopstaande houding vanaf een zitpost, een rotspiek of een smal takuiteinde. Hij brengt hierbij een luid trillende zang met erg gevarieerde fluittonen voort.

Het broedseizoen vindt plaats tussen eind maart en april/mei en op grotere hoogte zelfs tot eind mei.

Het paartje verdedigt hardnekkig de directe omgeving van de broedplaats.

Aan het begin van het broedseizoen verzamelt de rotsklever in natte gebieden modder, dierlijke mest en haren. Dit gemengd slib wordt gebruikt om de doormeter van de toegang tot de nestholte te verkleinen.

De bouw van de kolfvormige constructie, vaak aangebracht in een rotswand onder een richel, neemt 10 tot 18 dagen in beslag. De inkomhal – doorgaans 2 m boven de begane grond – is 10 cm lang en heeft een diameter die enkel de toegang van de volwassen vogels doorgang biedt. Het veilige en beschutte nest is jaarlijks herbruikbaar.

Het vrouwtje voegt fijnere materialen (haar, wol, veren en gras) toe om de nestruimte te bekleden.

Het legsel telt 4 tot 10 witte eitjes met schaars bruinachtige markeringen.

Na 13 tot 18 dagen worden de jongen geboren en door beide ouders gevoerd gedurende 23 tot 30 dagen.

12-07-2014 om 00:00 geschreven door birdy

Hij begon zijn loopbaan als troetelduif ergens in het groot Turkse Rijk van weleer.

Het verhaal gaat dat hij vanuit Iran werd geïmporteerd om de harems van de Ottomaanse vorsten op te luisteren. De tortelende vogels in hun kooitjes moesten het goede voorbeeld geven aan de haremdames. De Pasja’s droomden bij hun ‘gekoer’ weg in hun weelderige paleizen en vergaten het land te regeren.

Het rijk raakte in verval.

Wegen en handelsroutes werden niet langer beveiligd en werden het domein struikrovers.

De economie stortte ineen en ten slotte werden de vadsige vorsten het slachtoffer van hun eigen slapheid.

Ze werden verdreven en hun serails werden verwoest, inclusief de kooien van de tortels. Hoewel vrij om te vliegen, waar ze wilden, zochten die een goed heenkomen bij de mensen. Overal waar ze een  graantje van de akkers  konden meepikken, doken ze op.

Overal vertederden ze de harten. Hun Turkse koosnaam ‘Koemroe’ is nog steeds een toverwoord.

Maar het zachtaardige dier nam geen genoegen met de verovering van Klein-Azië.

Het stak de Bosporus over en zette poot aan land in Europa.

Vanaf 1930 begon hij van daaruit zijn gevederde opmars naar het westen.

Zo luidt althans het verhaal, maar of het in werkelijkheid ook echt zo gegaan is, blijft de vraag.

Wel is het een feit dat de Turkse tortel zich overal in Europa heeft gevestigd en er is nog geen einde gekomen aan zijn veroveringsdrift. Het geheim van hun succes zit hem in het gebrek aan trekdrang, hoe tegenstrijdig dat ook klinkt. Als aan de mens gehechte vogels hebben ze geen enkele behoefte ’s winters weg te trekken.

Ontwaken – Papillon

Terwijl de wereld stil … een gelaten rust vermag … verwelkomt de natuur … de nieuwe dag … in goudomrande structuren.

Vogels zweven … bij de opgaande zon … met kleuren zo glansrijk en teer … toen het eerste blauw begon … schilderden zonnestralen meer … dan een prachtig lijnenspel.

Met dauw als parels … die bloemen omkransen … toont het ontwaken in alle glorie … een dag vol nieuwe kansen … het milieu ademt en bruist … naakte schoonheid.

De dieren zoeken in alle rust hun weg … zij malen niet om geluk of pech … een nieuwe dag is geboren … alle groen en het dierenrijk … ze gelijken één geheel … niets gaat hierin verloren.

De mens in eigen tijdperk … completeert het andere deel … onze wereld als scheppingswerk … laat ons voelen wat het geeft … de bron voor het bestaan  ... de kracht die alles in zich heeft.

Een knap gedicht met een mooie boodschap: een ode aan de natuur en meteen een passende verjaardagattentie nu dit blog vandaag haar 7^de levensjaar mag vieren.

04-07-2014 om 21:24 geschreven door birdy

Mannetjeseenden zijn aangewezen op hun uiterlijk om zichzelf aan te prijzen. Bij de balts tonen zij hun mooiste kenmerken en met name hun spiegel.

De woerd wijst zijn spiegel tijdens het schijnpoetsen van zijn verenpak ook telkens heel nadrukkelijk aan om de er de aandacht op te vestigen. In november vormen zich koppeltjes, al wagen ze zich  in ongegeneerd ook nog aan bijslaapjes. De vrouwtjes zoeken hun partner uit op uiterlijk, maar ook op het excentriek vertoon. Vrouwtjeseenden zien ook graag in hun vaste partner dat hij zich als haar beschermheer opwerpt. Een vrouwtje laat duidelijk merken wie de uitverkoren partner is. Dan houdt ze haar kopje eigenaardig laag, in de richting wijzend van de woerd die de hare is. Ook aan het zwemgedrag kan je merken welk paartje een koppel vormt.

Als de eendenpaartjes zijn gevormd, wordt er dagelijks op het water gepaard. De woerden richten zich gedurende het paringsritueel op, waarbij ze als het ware schommelend met hun staart in het water hangen en dan naar voor kantelen met de borst in het water. Parallel daarbij voeren zij kop- en nekbewegingen waarbij beurtelings de snavel neer- en opwaarts wordt gericht.

Dan steekt de woerd zijn snavel loodrecht in het water en verheft zich dan zonder de positie van zijn kop te wijzigen. Hij kromt sterk zijn hals en lanceert in deze houding een scherp gefluit, gevolgd door een soort gegrom. Het voorspel van kop- en staartschudden krijgt een vervolg met gespetter van water naar het vrouwtje toe.

Als het vrouwtje na deze hofmakerij bereid is tot paren, legt zij haar kopje laag op het wateroppervlak, de uitnodiging voor de woerd om haar te bestijgen. De woerd bestijgt het vrouwtje en klemt zich met de snavel tijdens het paren vast aan haar nekveren. Na de paringsdaad zwemt het mannetje een rondje rond zijn levenspartner en vervolgens nemen beiden een bad.

Als de eendenparen eenmaal hun territorium hebben uitgekozen, gaan ze dit afbakenen door voortdurend de wacht te houden en indringers te verjagen. Doorgaans beperkt dit verworven leefgebied zich tot de broedplaats, waar eieren en nakomelingen worden beschermd.

Bij dreigend gevaar probeert moedereend de aandacht van het roofdier af te leiden naar zichzelf. Zij simuleert alsof zij een makkelijkere prooi is dan de juvenielen door bv. vleugel-lam-zijn te spelen. Als het roofdier zich laat misleiden, zijn de pullen gered.

De overlevingskansen van de jongen stijgen wel heel erg wanneer ze de leeftijd van 3 weken hebben gehaald.

29-06-2014 om 12:38 geschreven door birdy

De algemene wilde eend, één van de grootste eenden met een luik gekwaak, toont soms kenmerken en de gevarieerde kleurpatronen van tamme eenden, maar heeft altijd een blauwe spiegel.

De wilde eend komt vooral voor in de buurt van stilstaand of langzaam stromend water en bouwt het nest in de dichte begroeiing langs de waterkant.                                                                                    

Er zijn op alle park- en stadsvijvers wilde eenden te vinden, hoewel veel daarvan kleurpatronen vertonen, die in het wild niet voorkomen. Donkerbruine met een blauwe bef, kakikleurige vogels met een bruine kop en witte met gele snavel verraden allemaal de eeuwenlange domesticatie van de wilde eend.

Bij de wilde eend is het mannetje tijdens het voortplantingsseizoen in tegenstelling tot het vrouwtje erg opvallend gekleurd. De kop van de mannetjeseend is glanzend groen (veroorzaakt door lichtbreking via de bijzondere veerstructuur) en de witte halsring vormt als het ware de scheidingslijn met de grijsbruine rug en de donkerbruine borst.

Ook zijn bij de woerd de middelste staartpennen duidelijk naar omhoog gekruld.

Het verenkleed van de vrouwtjeseend is onopvallend bruin en bezet met donkere vlekken.

Aan het eind van de zomer verliest het mannetje echter het fraaie prachtkleed en lijkt dan op een donker gekleurd vrouwtje. Dit eclipskleed houdt het mannetje niet lang; in het najaar komt het prachtkleed al weer terug.

Tussen de donsveren wordt de lucht vastgehouden om het drijfvermogen te verhogen. De eend zwemt als het ware met opgevouwen vleugels in een donzen ‘roeiboot’. Het brede lichaam blijft bij windstoten en golfslag gemakkelijk in balans.

Al behoren de wilde eenden tot de familie van de grondeleenden duiken ze niet zo graag en doorgaans niet dieper dan 1 m. Daarna worden de vleugels zorgvuldig ingevet en druppelvrij gemaakt.

Dank zij hun lange en spitse vleugels kunnen wilde eenden vrijwel loodrecht uit het water opstijgen.

Het zijn ‘slagvliegers’, die niet kunnen zweven, maar toch wel tot de snelste vliegers van het vogelrijk behoren.

Door de ver naar achteren geplaatste poten moet bij iedere stap het zwaartepunt over het steunbeen worden gebracht. Dit verklaart de waggelende gang.

Net als de meeste andere eenden heeft de wilde eend een brede snavel die over het wateroppervlak heen en weer wordt bewogen, waardoor het voedsel zoals zaden en plantendelen uit het water worden gezeefd. De rand van de snavel is bezet met hoornlamellen; aan het eind zit een harde nagel.

Als eenden grondelen zuigen ze met hun vlezige, gevoelige tong water op door de snavelspits en persen dit met de gesloten snavel via de randen weer naar buiten; hierdoor ontstaat het bekende snaterend en slobberend geluid. Voedseldeeltjes worden door de snavelrand (via 25 zenuwknopen/mm²) herkend.

Het vrouwtje zoekt de legplaats, het liefst aan de waterkant bij brandnetels, varens of lang gras. Het nest is een ondiep kuiltje, doorgaans op de grond, bekleed met gras, bladeren en plantjes. Bij de eendjes ontstaan tussen de donsveren van de buik lange veren.

Voor het legsel compleet is, trekt de vrouwtjeseend deze uit en gebruikt ze om het nest mee te omzomen en af te dekken. Er zijn 10 tot een dozijn eieren die na 28 broeden uitkomen. Zodra hun dons droog is en de lucht tussen de donsveertjes kan kome, kunnen ze alles: zwemmen, rennen en voedsel zoeken.

Eens de pullen, die zeer schuw zijn, na 9 tot 11 maanden geslachtsrijp zijn.

Een grote bedreiging is de slootwaterpeilverlaging, waardoor oeverbegroeiing en waterplanten verdwijnen. Verder hebben de pullen te lijden onder de meeuwen, reigers, bosuilen, ratten, snoeken, katten, koud en nat weer, alsook aan een tekort aan eiwitrijk voedsel.  

Ook het autoverkeer (vooral in het voorjaar) en strenge winters maken veel slachtoffers onder de wilde eenden.

Wie een eerder verschenen artikel wenst te raadplegen, kan in het archief terecht bij:

28/02/10  De wilde eend

28-06-2014 om 17:45 geschreven door birdy