Onder de schaduw van een olijfboom. Zo klinkt een strofe van het lied grandola vila morena. Dit lied was het signaal voor de anjerrevolutie in Portugal. Dit keer kwam de anjer uit de loop van een geweer en op 25 april 1974 viel de dictatuur van Caetano, opvolger van Salazar.
İn 1975 bezocht ik Portugal. Rode vlaggen alom. Een fascistische dictatuur had plaatsgemaakt voor een socialistisch experiment.
İk was toen twintig jaar en tijdens mijn bezoek in Portugal, in de schaduw van de Belgische ambassade (die trouwens prachtig gelegen is) at ik voor het eerst olijven. Dikke zwarte olijven. Het smaakte afschuwelijk!!!
Later ging ik regelmatig naar een Portugees restaurant in Antwerpen en telkens at ik één olijf. Het smaakte nog steeds afschuwelijk tot ik, op een keer, meerdere olijven at en van toen af aan had ik de smaak te pakken.
Als ik terugdenk aan vroeger kan ik bijna niet geloven dat ik nu iedere dag olijven eet. Evenmin kan ik geloven dat we dagelijks koken met olijfolie.
Dit jaar na mijn pensionering plukten we onze eigen olijven. Een zwaar werk, alles gebeurt handmatig en de olijven vallen niet zomaar, je moet ze echt aftrekken.
Het grootste deel van de olijven wordt geperst tot olijfolie. Per drie kilo heb je ongeveer één liter. Hier zijn een drietal perserijen en je betaalt met olijfolie. Tussen de 12 en 15 percent van de olie blijft bij het bedrijf dat de persing doet. Hetzelfde geldt trouwens voor de plukkers. Zij krijgen ook geen geld maar een percentage van het aantal geplukte kilos.
Olijvenfabriekjes werken hoofdzakelijk met seizoenwerkers. Zij werken van s morgens tot s nachts en dit aan het minimumloon. De zoon van iemand op onze site heeft een universitaire opleiding en doet dit werk. İedere dag moeten zijn klederen gewassen worden want het is een vuil werk. Gemiddeld verdient hij iets meer dan een halve euro per uur, maar daarnaast wordt ook zijn sociale zekerheid betaald.
Hoe maak je dan olijven gereed om te eten. Er zijn twee mogelijkheden. De eerste (makkelijkste) manier is olijven in een bidon steken en grof zout toevoegen. İedere dag schudt je het bidon en zo krijg je gezouten olijven.
De tweede manier is iets ingewikkelder. Je maakt sneetjes in de olijven en steekt ze daarna in een bidon die je opvult met water. İedere dag ververs je het water tot de olijven op smaak zijn gekomen. Je moet ook wel 'zoutcitroen' toevoegen.
Je kan het geloven of niet, maar eten van de olijven die je zelf hebt gemaakt of koken met je eigen olijfolie is een ervaring die ik nooit meer wil missen.
Twee jaar geleden, op 19 januari om precies te zijn, werd Hrant Dink vermoord. Als hoofdredacteur van het blad Agos, wou Hrant de problematiek van de Armeense kwestie bespreekbaar maken. Maar dit was en is nog steeds een gevaarlijk onderwerp in Turkije.
Hoewel het teruggaat tot 1915 (dus het speelde zich af voor de stichting van de Turkse republiek, tijdens de Ottomaanse tijd) weigert Turkije te erkennen dat er een genocide plaatsgreep van het Armeense volk.
Wie het museum van Van bezoekt kan op de eerste verdieping beenderen zien die volgens de plaatselijke gids getuigen van de genocide die de Armenen hebben aangericht op de Turken.
Het kan niet ontkend worden dat bepaalde nationalistische Armeense groepen inderdaad tegen het Turkse leger hebben gevochten (hoewel, voor alle duidelijkheid, in dit gebied hoofdzakelijk Koerden wonen).
Tegelijk kan het niet ontkend worden dat een ganse Armeense bevolking werd gedeporteerd, onder hen vrouwen en kinderen van wie de meesten de deportatie niet overleefden.
De discussie gaat ook over cijfers. Turks nationalistische bronnen spreken van maximum een half miljoen, Armeense bronnen van anderhalf miljoen slachtoffers.
Toen een groep intellectuelen onlangs een oproep lanceerde, die heel snel bijval kreeg, om verontschuldigingen aan te bieden aan het Armeense volk, was eerste minister Erdogan er als de kippen bij om te stellen dat hij zich niet aangesproken voelde. De president Gül die zich neutraal opstelde kreeg van een republikeinse parlementaire te horen dat hij Armeens bloed in de aderen had, een puur racistische opmerking die kant noch wal raakt. Maar het toont aan hoe gevoelig de Armeense kwestie ligt !!!
İntussen is het gerecht ook een onderzoek gestart naar alle ondertekenaars van de petitie om te zien of zij niet voor het gerecht moeten worden gebracht wegens belediging van de Turkse staat.
Hrant Dink was echter iemand die probeerde het debat op gang te brengen. Hoewel hijzelf de mening was toegedaan dat er een genocide had plaatsgegrepen, reageerde hij heel scherp toen Frankrijk stelde dat het niet erkennen van de genocide strafrechtelijk kon bestraft worden. Hrant stelde toen dat hij zelf naar Frankrijk wou gaan om daar openlijk te verklaren dat er geen Armeense genocide had plaatsgegrepen.
Hrant was een gematigde intellectueel die begrip afdwong. Hij wou begrip tussen Turken en Armenen. Hij wou een open discussie.
Maar hij werd vermoord. Vermoord omdat hij pleitte voor vrijheid van meningsuiting want uiteindelijk ging het daarom !!! Het blijkt op zijn proces overduidelijk dat Turkse officiële instanties wisten wat er met Hrant ging gebeuren, maar dat ze weigerden om in te grijpen. Er zijn duidelijk aanwijzingen dat er linken zijn tussen de moordenaar en de politie, maar de plaatselijke kolonel is het blijkbaar allemaal vergeten !!!
Artikel 301 berucht omwille van verschillende veroordelingen op basis van een afwijkende mening is veranderd. Op basis van dit artikel wou men ook Hrant veroordelen het was te laat want extreemrechtse nationalisten namen het recht in eigen hand. De wijziging van artikel 301 brengt niet veel zoden aan de dijk en nu pas nu !!! pleit de Europese Unie voor de afschaffing ervan !!!
Turkije is een prachtig land. Het zou een paradijs zijn moest er ook plaats zijn voor democraten als Hrant. Want juist omwille van zijn historische verscheidenheid heeft het land zoveel te bieden.
Ontkennen van die verscheidenheid is ontkennen van zijn verleden. En zonder verleden sterft het heden en daarmee ook de toekomst.
Vandaag werden we gewekt door de zonnestralen in onze slaapkamer (de gordijnen zitten in de was, vandaar). Ik doe de inkopen en sta achter de kookpot, terwijl Sevim de opkuiswerken voor haar rekening neemt. De eerste en tweede verdieping zijn al op orde, maar beneden is het nog altijd chaos.
Beneden zet ik eerst senseo strong, waarna ik de salade klaarmaak. Rode paprika´s, tomaten, komkommers, enkele pikante pepers en wortels, rijkelijk overgoten met olijfolie. De thee staat te pruttelen op het vuur en op tafel staan verschillende zelfgemaakte confituren, boerenboter, twee soorten brood en twee verschillende kazen. Er staat ook een zoutpotje, niet voor mij maar voor Sevim. Op een morgen, we hadden bezoek, strooide ik rijkelijk zout over de salade. De eerste gast kwam en zonder proeven nam hij het zoutbusje en strooide kwistig rond. Zijn vrouw deed hetzelfde. Toen kwam Sevim en (je kan het al raden) weer zout bijgestrooid. İk had het afgezien en zei toen dat ik nooit zout gebruikte en iedereen knikte, terug het zoutbusje uitstrooiend op hun salade !!!
Ontbijten is een ritueel, het duurt lang en is uitgebreid. Maar het is een goede voorbereiding op de rest van de dag
Alles is vers. Dinsdag heb ik inkopen gedaan op de plaatselijke markt dus de ijskast steekt vol. Groenten en fruit blijven goedkoop. Drie kilo tomaten voor 2,5 euro, komkommers 40 cent de kilo, mandarijnen en sinaasappels (is nu het seizoen) 50 cent de kilo, appelen en ayva (een bijna steenharde grote appel die je kan eten met zout!!!) 75 cent de kilo, radijzen (turp) zo groot als citroenen ook 50 cent de kilo, pikante pepers zijn nu duur, twee euro voor een kilo, granaatappels 1 euro per kilo. Mijn boodschappenkarretje was vol en ik was 9 euro kwijt.
Dan doe ik ook mijn inkopen aan het kaaskraam. Tatlı lor (zoete droge ricotta) kost 2,5 euro per kilo, tulum peynir (vaste kaas) tussen de 3,5 en 8 euro per kilo, dan nog boerenboter en verse yoghurt. Samen was het ook zo`n 9 euro.
Een groot Turks brood kost een halve euro, evenveel als een klein koy ekmek (dorpsbrood, zowel grof als wit). Ook lekker is het pide ekmek of de aaneengemaakte pistoletjes, zeker als ze recht uit de oven komen.
Vandaag wil ik vis kopen en je kan het geloven of niet maar het is de warmste dag sinds nieuwjaar. Er zijn een paar wolkensliertjes maar het weer is open, de lucht blauw en bijna geen wind. Mijn vestje steekt rap in mijn rugzak en zelfs met enkel een t-shirt en trui zweet ik. Het moet nu tussen de 15 en 20 graden zijn en ik voel me als herboren. De bergen en de zee, dat is mijn dagelijkse uitzicht. Alles ligt onder de zon en waar de geitenboer is langs geweest zie je een groen tapijt zonder verdord gras. Lente. Ja voor mij is het lente en dan spreek ik van een mooie lentedag! Niet te geloven dat het nu vriest in België.
Ik wandel naar een afgelegen hoek aan zee op zoek naar vissers waar wij regelmatig onze verse vis kopen. Maar behoudens een andere geitenboer, geen vissers. Het water is helder, je ziet de bodem en het water is blauw zonder schuimkopjes. Op momenten als deze, alleen in de natuur, word ik overweldigd door een gevoel van geluk. Hoe schril staat dat in contrast met het lijden van de Palestijnen in de Gaza-strook.
Onder onze ogen grijpt een volkerenmoord plaats en de beschaafde wereld laat gebeuren. İk heb niets tegen Joden, integendeel, zij werden het slachtoffer van een holocaust veroorzaakt door een fascistisch regime. Maar ook zigeuners, homo`s, socialisten, communisten en verzetsstrijders werden slachtoffer van deze holocaust wat maar al te dikwijls wordt vergeten. İk heb wel iets tegen de zionistische staat die weigert om een leefbare Palestijnse staat te laten ontstaan met Jeruzalem als hoofdstad, die een onwettige muur bouwt, die de mobiliteit van de Palestijnen verbiedt, die weigert te praten over terugkeer van Palestijnen, die een holocaust veroorzaakt in Gaza, .
Een oplossing is zo gemakkelijk. Als alle regeringen (zowel Westerse als Arabische) de diplomatieke en handelsbetrekkingen met İsraël verbreken zoals Hugo Chavez in Venezuela deed en weigeren deze te herstellen tot een leefbare oplossing komt voor zowel Joden als Palestijnen, dan pas zal er een uitkomst zijn voor dit conflict.
Hier, in Turkije, zijn de doorsneemensen heel boos. Zij voelen deze oorlog aan als de zoveelste vernedering van moslims hoewel het hier gaat over zelfbeschikkingsrecht van volkeren. Spijtig genoeg wakkert de houding van de Verenigde Staten in dit conflict enkel het fundamentalisme aan. Maar wie een moeras schept, moet er achteraf niet over klagen door de moerasmuskieten te worden gestoken.
Wandelend langs de zee denk ik aan vorig jaar toen ik brochures schreef voor het personeel. Het lijkt zover af. Het was mijn laatste betaald werk, een werk dat ik graag deed. Mijn afscheid aan het personeel.
Een loslopende hond loopt me woest blaffend achterna. Voor zwerfkatten en honden is het nu een hel. İn de zomer zijn er veel mensen, dus ook veel voedsel maar nu is het een echt dorp en het wemelt van hongerige kleine hondjes en katjes !!! De katten op onze site weten dat Sevim hen verwent. Beter hun de overschotjes te geven, dan weg te werpen.
Als ik voorbij de aile bahcesi (gezinscafee) wandel, zwaait de man die de döners maakt. İk aarzel even maar besluit eerst mijn inkopen te doen. Er is verse kefal (mijn lievelingsvis) zeekefal (dus gevangen in volle zee) en ik koop de twee grootste (700 gram/stuk). Een kilo kost 5 euro. Terwijl de vis wordt gekuist doe ik een terrasje. Normaal zie ik hier kleine visjes zwemmen, dit keer zijn ze een stuk groter. Vissers varen uit. Het water glimt van de weerkaatsende zon. De verste bergen liggen in een waas. Dit is mijn Mordogan.
Na het terrasje is het klimmen om het grootwarenhuis te bereiken. Hier koop ik dagelijks een Turkse krant (om heel eerlijk te zijn, Sevim leest die, ik blader door en los de moeilijke sudoku`s op) en de Turkish daily news. Het andere nieuws volg ik op Al Jazheera op TV, op internet lees ik de vlaamse krantenkoppen, le monde, liberation, weekly zaman, info-turk en ik probeer het nieuws van de VRT te zien. Daarnaast volg ik natuurlijk nog een aantal linkse websites.
Bij mijn terugkeer naar huis zoek ik een kortere weg, maar ik doe er dubbel zolang over. Met weer zoals vandaag echter geen probleem. Als ik thuiskom zijn er weer werklieden aan het werk. Er moet nog wat afwerking gebeuren en op vraag van Sevim hebben zij er een kast bijgemaakt. Ze vragen hiervoor echter 200 euro en Sevim vindt dat teveel. Na enkele minuten is er een overeenkomst, we betalen 125 euro bij en dan is het ok.
Terwijl ik mijn krant lees, komt Ramazan, een andere werker binnen. Nu alles zo goed is gedaan wil ik de living laten schilderen en de traphal. Dan nog nieuwe gordijnen en dan rust. Ramazan wil de schilderwerken doen voor 60 euro, we betalen wel zelf de materialen. Dus eind volgende week zal het grootste deel in orde zijn.
Vanavond hebben wij kefal gegeten met gebakken aardappelen en turp (radijzen). Daarna nog wat gekuist en de living herschikt. Nog even doorwerken en dan is er weer een nieuwe dag.
Na het eten hebben we nog wat meubilair verhuisd en gekuist. Eigenlijk ben ik om de woorden van Dirk en Marina te gebruiken - `met mijn gat in de boter gevallen.`,
Op 19 september vertrokken we uit Izmir, met de bedoeling langs de Egeïsche kustweg de grens te bereiken. Dit keer waren we goed voorbereid want één dag te laat het land uit, zou ons een boete van 10.000 euro opleveren. Dat heeft te maken met de bescherming van de eigen Turkse automarkt. Een auto importeren is zo goed als onmogelijk. Breng je een auto binnen, dan wordt die ingeschreven in je paspoort en je mag er maximum 6 maanden mee in het land blijven. Daarna is het verboden de volgende zes maanden nog met een auto binnen te komen. In 2011 zal deze wetgeving veranderd zijn, maar goed, het was nog 2008, dus moesten we zorgen zeker niet te laat het land te verlaten.
Het weer was goed (niet te heet) en ondanks de omleidingen raakten we zonder problemen weg uit Izmir stad. Weinig verkeer op de weg, niets aan de hand. Maar na zon kleine tweehonderd kilometer hoorden we een verdacht getik in de wagen. Uiteindelijk bleek het een gebroken schokdemper te zijn. In the middle of nowhere gestopt aan een kleine garage die ons beloofde te helpen. Maar ja, een zaterdag, niet makkelijk. Ik ging in een kleine lokanta zitten, terwijl Sevim en de garagist op weg gingen om een nieuwe schokdemper te vinden. Het was ramadam maar de bezoekers in het café dronken thee of rookten sigaretten. Speciaal voor mij maakten ze nieuwe thee en ik kreeg ook nog vijgen aangeboden. Het was wachten, nagelbijten (ja, dat gebeurt wel eens als ik zenuwachtig ben), wandelen, terug thee drinken. Uiteindelijk verloren we twee uren voor alles weer in orde was. Intussen stonden er in totaal acht theetjes op de rekening. Toen we wilden betalen weigerden de eigenaars dit!!! Ze vonden het al erg genoeg dat we panne gekregen hadden en wilden geen geld. Ze protesteerden toen we een paar YTL op tafel legden en vroegen om bij onze terugkeer, zeker terug te stoppen bij hen. Ja, dat is nu eenmaal Turkije.
De trip verliep verder vlot. De wegen langs de Egeïsche kust liggen er echter slecht bij als men dit vergelijkt met de conservatieve streken waar overal nieuwe viervaksbanen zijn aangelegd. Maar hier haalt de AK-partij geen meerderheid en dus transfereert men gelden liever naar de conservatieve gebieden om stemmen te winnen.
Na een kleine zeshonderd kilometer, inclusief de oversteek, komen we op een nieuw aangelegde baan. Keshan, de grootste stad die dicht bij de grensovergang ligt, wordt onze avondstop. Normaal kunnen wij logeren in het ögretmen ev (lerarenhuis), hotels of pensions die spotgoedkoop zijn voor het onderwijzend personeel, maar hier blijkt het ogretmen ev van lage kwaliteit te zijn. We zoeken dus een beter hotel. Ik parkeer in het centrum terwijl een dronken man probeert me geld afhandig te maken. Na een beetje zoeken vinden we een geschikt hotel, twee sterren, heel proper, met airco voor 70 YTL voor twee personen, ontbijt inclusief. Voor 20 YTL meer hebben we een uitgebreid avondbuffet. Na het avondeten slapen we goed. Reizen maakt moe en de kamer is comfortabel.
De volgende morgen, na het ontbijt, vertrekken we naar de grens. We stoppen nog even in de taxvrije winkel waar (wonder boven wonder) Belga te verkrijgen is en gaan dan een theetje drinken. Er is helaas een rookverbod!!! Maar de baas van de zaak brengt ons een schaaltje: rook maar gerust, als de grote baas hier weggaat en dat is binnenkort dan smijt ik dat verbodsteken onmiddellijk in de vuilbak. We vertrekken en rijden richting Griekse grens. Een lange file van vrachtwagens staat te wachten maar personenwagens mogen doorrijden. Er is een actie aan de gang bij de Griekse douane. Dus, scherpe controle. Alles loopt echter goed af en het teveel aan sigaretten wordt niet gevonden.
Griekenland. We rijden eerst langs de kustweg waar we muskaatdruiven kopen en dan is het bijna gans de weg autostrade. Onderweg, na Thessaloniki, stoppen we ergens om te eten. De mensen zijn vriendelijk. De sfeer gezellig. Wel een (heel) stuk duurder dan Turkije, maar ja, voor ons normale prijzen. Ik wil (eerst tegen de zin van Sevim) doorrijden en de laatste honderd kilometers zijn zwaar. Hier ligt nog geen autoweg en zit men midden in de bergen, maar s avonds zijn we aangekomen in Igoumenitsa waar we op zoek gaan naar een hotelletje of pension. Igoumenitsa is een leuk stadje, dat zijn bloei te danken heeft aan investeringen van de Europese Unie (van hieruit vertrekken veel boten). We verblijven er twee dagen in een klein romantisch hotel met een zeer vriendelijke eigenaar voor een zeer schappelijke prijs. De zon schijnt, tijd om te rusten en te wandelen.
Daarna vertrekken we met de boot naar Venetië. Het duurt zon 24 uur maar we hebben goede zetels en kunnen (in tegenstelling tot de eerste keer) zelfs slapen. Een groep aan boord gaat op bezoek bij de paus en zingt regelmatig christelijke liederen. Omdat de boot in verschillende territoriale wateren vaart is er ook een taxvrije winkel, verschillende restaurants en een casino. We sluiten vriendschap met een turkse familie uit Duitsland, die vijf maanden per jaar verblijven in Bozcaada, een eiland niet zover van Canakkale. De man maakt wijn en is duidelijk geen voorstander van Erdogan of de AK-partij. We wisselen onze gegevens uit en zullen elkaar volgend jaar wel eens ontmoeten. Er zitten ook Belgen op de boot. Zij zijn met een luxe bus naar Griekenland gereisd en gaan daarna Italië bezoeken. Het doet deugd eens landgenoten terug te zien en de Vlaamse dialecten te horen. De meeste Belgen zijn gepensioneerd en hebben gewerkt in de private sector. Ze drinken natuurlijk bier. En ze kennen Turkije, enfin, ze zijn er wel ooit eens geweest. Maar geen racistische opmerkingen hier. Integendeel. Vele van deze mensen waren kind tijdens de tweede wereldoorlog en wie dat heeft meegemaakt prikt snel door de demagogie van partijen als het Vlaams Belang.
Eens van de boot, stallen we onze auto in een parkeergarage. 24 per dag. Venetië, waar ik het laatst op 17-jarige leeftijd was, is grondig veranderd. Alles is peperduur, commercie en nog eens commercie. Voor de prijs van twee koffietjes betalen we meer dan in Turkije voor een volledige maaltijd met alles erop en eraan. Mensen die neerzitten op het San Marko plein worden door de politie gevraagd op te staan. Maar de terrassen zijn dunbevolkt. Natuurlijk heeft Venetië iets, het is een prachtige stad met een enorm verleden, maar voor mij is het een beetje ontgoochelend door de commercie die zich meester heeft gemaakt van de riante straatjes waar de meeste huizen tot winkels zijn veranderd. Maar toch heeft het nog zijn charme. Sevim geniet met volle teugen maar een nachtwandeling zit er niet meer in.
De volgende dag rijden wij door tot in België. Behoudens een omleiding geen enkel probleem en de volgende morgen zijn we in Temse waar we logeren bij een Turkse familie.
Tijdens zon reis moet ik altijd denken aan de Turkse families van bij ons die tijdens de vakantie deze trip doen. Meestal gebeurt dit over Bulgarije, zonder tussenstops of overnachtingen. Ik zou het niet kunnen. Maar ik begrijp wel waarom ze willen terugkeren, ook al is het dan maar voor een korte tijd. Turkije is België niet. De gastvrijheid, de temperaturen, het eten, de zon, zee en mensen. Een wereld die zover van ons afligt, een andere cultuur, een andere mentaliteit. Maar als ik moet kiezen tussen de mentaliteit, dan weet ik dat mijn keuze om hier te wonen, een goede keuze is.
Terug on-line, het heeft lang geduurd, maar onze weblog wordt terug opgestart. Eigenlijk was het de bedoeling om veel vroeger op te starten, maar we zaten midden in de verbouwingswerken. De werken duurden veel langer dan voorzien en bovendien zat ik zonder computer, of liever, die was gesneuveld zodat we in (bijkomende) kosten vielen om een laptop aan te schaffen.
De verbouwingswerken op zich dan. Een nieuwbouw heeft betonnen trappen wat ik nog kan begrijpen voor appartementen, maar voor een huis is dat niet direct het mooiste. Daarnaast zijn de trappen eigenlijk een beetje gevaarlijk. Sevim (die al begin november naar Turkije was teruggekeerd) had tijdens mijn afwezigheid al contacten gelegd om een aantal dingen te veranderen in ons huis en voor ik het eigenlijk goed besefte zaten we volop in de verbouwingswerken. Op het tweede verdiep werd een dak gelegd, bedoeling is dit af te sluiten, zodat we een bijkomende kamer hebben. Daarnaast moest er een houten trap komen. Een heel arbeidsintensief werk. Iedere trede moest worden afgemeten, alles moest op maat worden gezaagd, wanden moesten worden bedekt en ingemaakte kassen gemaakt. In België om eerlijk te zijn onbetaalbaar.
Gemiddeld hebben hier gedurende vijftien dagen twee stielmannen gewerkt, gemiddeld negen uur per dag. Ook op zaterdag en zondag!!! Let wel: deze mensen zijn allemaal ingeschreven (dus geen werk in het zwart!!!) maar de totale kostprijs voor kasten, trap, een nieuwe deur, het leggen van een nieuw dak met isolatie: 2.125 euro.
Natuurlijk zit nu alles onder het stof. Kamer per kamer moeten we stofzuigen en schoonmaken want het stof zit overal. De werklieden gebruikten geen beschermingsmiddelen. Ook niet bij het vernissen. Mustafa verdient netto zon 500 euro per maand. Hiervoor werkt hij gemiddeld dertig dagen per maand. Vakantie heeft hij niet. Alleen af en toe vrij op zondag. Hij heeft (net als ik) drie dochters en zijn vrouw is huishoudster. Mustafa is afkomstig uit Istanbul. Daar startte hij met werken vanaf zijn tiende!!! Op zijn zestiende verhuisde hij naar Mordogan. Jaren werkte hij als schrijnwerker, maar vele jaren werd geen sociale bijdrage betaald!!! Maar dat heeft hij nodig als zijn vrouw of kinderen ziek zijn. Nu heeft hij sociale zekerheid, maar hij vindt het hier verschrikkelijk duur. Gelukkig heeft hij een eigen huis. Mustafa is zeker geen aanhanger van de huidige regering. Hij vindt dat vrouwen geen hoofddoek moeten dragen. Maar natuurlijk is hij moslim.
De oudste werker is 74. Telkens als vanuit de moskee de oproep tot het gebed weerklinkt stopt hij om te gaan bidden. Wij hebben hier een bidmat liggen, die hij kan gebruiken. Voor het gebed wast hij zich ritueel. Een van onze kamers heeft geen afbeeldingen aan de muur hangen, die gebruikt hij om te bidden, want voor de vrome moslims mag er tijdens het gebed geen afbeelding aan de muur hangen. Hij is grote voorstander van de AKP. Hij woont in een naburig dorp en stelt uitdrukkelijk dat zijn vrouw gesluierd is. Turkije is een moslimland en het moet terug naar de roots van de islam.
Tijdens het middagmaal (ook ik heb enkele keren gekookt wat zij allemaal heel vreemd vonden) worden er grapjes gemaakt. Mustafa vindt het çok ayip (heel ongepast) dat ik kook. Vrouwen koken, dat is geen taak voor mannen.
De werken verliepen traag, ook omdat Sevim een heel scherpe controle uitoefende. Wat haar niet beviel moest afgebroken worden en opnieuw worden gedaan. Maar iedereen aanvaardt dat. Zij is hoça (een eerbiedige aanspreektitel). In België zou dit onmogelijk zijn. De werkers spreken Sevim aan met Yenge (tante).
Ondertussen was het ook het offerfeest (Kurban Bayram). Hoewel ik tevoren reeds regelmatig in Turkije had verbleven tijdens deze periode, was het voor het eerst dat ik het echt meemaakte. Sevims vader had een schaap gekocht. Na het ochtengebed werd het schaap geslacht. De dagen tevoren zag ik in Mordogan regelmatig inwoners die schapen kochten. Ze werden tevoet of soms op open kamions weggevoerd. Het offerfeest ging gepaard met negen dagen vakantie en wij verbleven in Izmir.
Na het slachten van het schaap (of koe of lam) eet je als ontbijt vlees. Ik eet graag schapenvlees, maar voor mij was het teveel, zeker bij het ontbijt. Gegrild en gebakken vlees als ontbijt. Iets dat wij niet kennen. Sevim vindt het geweldig (ook de familie trouwens). Ik zit vol. En s avonds nog eens vlees!!! Die week stopte ik met vlees eten, enkel vis wilde ik nog.
De volgende dag werd het schapenvlees op stukken en stukjes gesneden, een tijdrovende bezigheid, maar ik weet nu tenminste hoe het moet. Verschillende stukken worden aan arme familieleden of arme kennissen gegeven. En natuurlijk is er dan bezoek of op bezoek gaan. Veel suiker en chocolade. Op zich kan je het een beetje vergelijken met kerstmis. Dat is ook een familiefeest.
Over het vieren van kerst- en het nieuwe jaar, schrijf ik in een ander artikel.
Morgen vertrekken we uit Mordogan. We voorzien de nodige tussenstops om veilig en zonder teveel vermoeidheid terug te keren naar België. Het blijft immers een grote afstand. Hoelang we in België blijven hangt een beetje af van de administratieve procedures, maar eens deze zijn afgelopen keren we terug. Tot die tijd zal deze weblog niet aangevuld worden.
