Op 19 september vertrokken we uit Izmir, met de bedoeling langs de Egeïsche kustweg de grens te bereiken. Dit keer waren we goed voorbereid want één dag te laat het land uit, zou ons een boete van 10.000 euro opleveren. Dat heeft te maken met de bescherming van de eigen Turkse automarkt. Een auto importeren is zo goed als onmogelijk. Breng je een auto binnen, dan wordt die ingeschreven in je paspoort en je mag er maximum 6 maanden mee in het land blijven. Daarna is het verboden de volgende zes maanden nog met een auto binnen te komen. In 2011 zal deze wetgeving veranderd zijn, maar goed, het was nog 2008, dus moesten we zorgen zeker niet te laat het land te verlaten.
Het weer was goed (niet te heet) en ondanks de omleidingen raakten we zonder problemen weg uit Izmir stad. Weinig verkeer op de weg, niets aan de hand. Maar na zon kleine tweehonderd kilometer hoorden we een verdacht getik in de wagen. Uiteindelijk bleek het een gebroken schokdemper te zijn. In the middle of nowhere gestopt aan een kleine garage die ons beloofde te helpen. Maar ja, een zaterdag, niet makkelijk. Ik ging in een kleine lokanta zitten, terwijl Sevim en de garagist op weg gingen om een nieuwe schokdemper te vinden. Het was ramadam maar de bezoekers in het café dronken thee of rookten sigaretten. Speciaal voor mij maakten ze nieuwe thee en ik kreeg ook nog vijgen aangeboden. Het was wachten, nagelbijten (ja, dat gebeurt wel eens als ik zenuwachtig ben), wandelen, terug thee drinken. Uiteindelijk verloren we twee uren voor alles weer in orde was. Intussen stonden er in totaal acht theetjes op de rekening. Toen we wilden betalen weigerden de eigenaars dit!!! Ze vonden het al erg genoeg dat we panne gekregen hadden en wilden geen geld. Ze protesteerden toen we een paar YTL op tafel legden en vroegen om bij onze terugkeer, zeker terug te stoppen bij hen. Ja, dat is nu eenmaal Turkije.
De trip verliep verder vlot. De wegen langs de Egeïsche kust liggen er echter slecht bij als men dit vergelijkt met de conservatieve streken waar overal nieuwe viervaksbanen zijn aangelegd. Maar hier haalt de AK-partij geen meerderheid en dus transfereert men gelden liever naar de conservatieve gebieden om stemmen te winnen.
Na een kleine zeshonderd kilometer, inclusief de oversteek, komen we op een nieuw aangelegde baan. Keshan, de grootste stad die dicht bij de grensovergang ligt, wordt onze avondstop. Normaal kunnen wij logeren in het ögretmen ev (lerarenhuis), hotels of pensions die spotgoedkoop zijn voor het onderwijzend personeel, maar hier blijkt het ogretmen ev van lage kwaliteit te zijn. We zoeken dus een beter hotel. Ik parkeer in het centrum terwijl een dronken man probeert me geld afhandig te maken. Na een beetje zoeken vinden we een geschikt hotel, twee sterren, heel proper, met airco voor 70 YTL voor twee personen, ontbijt inclusief. Voor 20 YTL meer hebben we een uitgebreid avondbuffet. Na het avondeten slapen we goed. Reizen maakt moe en de kamer is comfortabel.
De volgende morgen, na het ontbijt, vertrekken we naar de grens. We stoppen nog even in de taxvrije winkel waar (wonder boven wonder) Belga te verkrijgen is en gaan dan een theetje drinken. Er is helaas een rookverbod!!! Maar de baas van de zaak brengt ons een schaaltje: rook maar gerust, als de grote baas hier weggaat en dat is binnenkort dan smijt ik dat verbodsteken onmiddellijk in de vuilbak. We vertrekken en rijden richting Griekse grens. Een lange file van vrachtwagens staat te wachten maar personenwagens mogen doorrijden. Er is een actie aan de gang bij de Griekse douane. Dus, scherpe controle. Alles loopt echter goed af en het teveel aan sigaretten wordt niet gevonden.
Griekenland. We rijden eerst langs de kustweg waar we muskaatdruiven kopen en dan is het bijna gans de weg autostrade. Onderweg, na Thessaloniki, stoppen we ergens om te eten. De mensen zijn vriendelijk. De sfeer gezellig. Wel een (heel) stuk duurder dan Turkije, maar ja, voor ons normale prijzen. Ik wil (eerst tegen de zin van Sevim) doorrijden en de laatste honderd kilometers zijn zwaar. Hier ligt nog geen autoweg en zit men midden in de bergen, maar s avonds zijn we aangekomen in Igoumenitsa waar we op zoek gaan naar een hotelletje of pension. Igoumenitsa is een leuk stadje, dat zijn bloei te danken heeft aan investeringen van de Europese Unie (van hieruit vertrekken veel boten). We verblijven er twee dagen in een klein romantisch hotel met een zeer vriendelijke eigenaar voor een zeer schappelijke prijs. De zon schijnt, tijd om te rusten en te wandelen.
Daarna vertrekken we met de boot naar Venetië. Het duurt zon 24 uur maar we hebben goede zetels en kunnen (in tegenstelling tot de eerste keer) zelfs slapen. Een groep aan boord gaat op bezoek bij de paus en zingt regelmatig christelijke liederen. Omdat de boot in verschillende territoriale wateren vaart is er ook een taxvrije winkel, verschillende restaurants en een casino. We sluiten vriendschap met een turkse familie uit Duitsland, die vijf maanden per jaar verblijven in Bozcaada, een eiland niet zover van Canakkale. De man maakt wijn en is duidelijk geen voorstander van Erdogan of de AK-partij. We wisselen onze gegevens uit en zullen elkaar volgend jaar wel eens ontmoeten. Er zitten ook Belgen op de boot. Zij zijn met een luxe bus naar Griekenland gereisd en gaan daarna Italië bezoeken. Het doet deugd eens landgenoten terug te zien en de Vlaamse dialecten te horen. De meeste Belgen zijn gepensioneerd en hebben gewerkt in de private sector. Ze drinken natuurlijk bier. En ze kennen Turkije, enfin, ze zijn er wel ooit eens geweest. Maar geen racistische opmerkingen hier. Integendeel. Vele van deze mensen waren kind tijdens de tweede wereldoorlog en wie dat heeft meegemaakt prikt snel door de demagogie van partijen als het Vlaams Belang.
Eens van de boot, stallen we onze auto in een parkeergarage. 24 per dag. Venetië, waar ik het laatst op 17-jarige leeftijd was, is grondig veranderd. Alles is peperduur, commercie en nog eens commercie. Voor de prijs van twee koffietjes betalen we meer dan in Turkije voor een volledige maaltijd met alles erop en eraan. Mensen die neerzitten op het San Marko plein worden door de politie gevraagd op te staan. Maar de terrassen zijn dunbevolkt. Natuurlijk heeft Venetië iets, het is een prachtige stad met een enorm verleden, maar voor mij is het een beetje ontgoochelend door de commercie die zich meester heeft gemaakt van de riante straatjes waar de meeste huizen tot winkels zijn veranderd. Maar toch heeft het nog zijn charme. Sevim geniet met volle teugen maar een nachtwandeling zit er niet meer in.
De volgende dag rijden wij door tot in België. Behoudens een omleiding geen enkel probleem en de volgende morgen zijn we in Temse waar we logeren bij een Turkse familie.
Tijdens zon reis moet ik altijd denken aan de Turkse families van bij ons die tijdens de vakantie deze trip doen. Meestal gebeurt dit over Bulgarije, zonder tussenstops of overnachtingen. Ik zou het niet kunnen. Maar ik begrijp wel waarom ze willen terugkeren, ook al is het dan maar voor een korte tijd. Turkije is België niet. De gastvrijheid, de temperaturen, het eten, de zon, zee en mensen. Een wereld die zover van ons afligt, een andere cultuur, een andere mentaliteit. Maar als ik moet kiezen tussen de mentaliteit, dan weet ik dat mijn keuze om hier te wonen, een goede keuze is.
Terug on-line, het heeft lang geduurd, maar onze weblog wordt terug opgestart. Eigenlijk was het de bedoeling om veel vroeger op te starten, maar we zaten midden in de verbouwingswerken. De werken duurden veel langer dan voorzien en bovendien zat ik zonder computer, of liever, die was gesneuveld zodat we in (bijkomende) kosten vielen om een laptop aan te schaffen.
De verbouwingswerken op zich dan. Een nieuwbouw heeft betonnen trappen wat ik nog kan begrijpen voor appartementen, maar voor een huis is dat niet direct het mooiste. Daarnaast zijn de trappen eigenlijk een beetje gevaarlijk. Sevim (die al begin november naar Turkije was teruggekeerd) had tijdens mijn afwezigheid al contacten gelegd om een aantal dingen te veranderen in ons huis en voor ik het eigenlijk goed besefte zaten we volop in de verbouwingswerken. Op het tweede verdiep werd een dak gelegd, bedoeling is dit af te sluiten, zodat we een bijkomende kamer hebben. Daarnaast moest er een houten trap komen. Een heel arbeidsintensief werk. Iedere trede moest worden afgemeten, alles moest op maat worden gezaagd, wanden moesten worden bedekt en ingemaakte kassen gemaakt. In België om eerlijk te zijn onbetaalbaar.
Gemiddeld hebben hier gedurende vijftien dagen twee stielmannen gewerkt, gemiddeld negen uur per dag. Ook op zaterdag en zondag!!! Let wel: deze mensen zijn allemaal ingeschreven (dus geen werk in het zwart!!!) maar de totale kostprijs voor kasten, trap, een nieuwe deur, het leggen van een nieuw dak met isolatie: 2.125 euro.
Natuurlijk zit nu alles onder het stof. Kamer per kamer moeten we stofzuigen en schoonmaken want het stof zit overal. De werklieden gebruikten geen beschermingsmiddelen. Ook niet bij het vernissen. Mustafa verdient netto zon 500 euro per maand. Hiervoor werkt hij gemiddeld dertig dagen per maand. Vakantie heeft hij niet. Alleen af en toe vrij op zondag. Hij heeft (net als ik) drie dochters en zijn vrouw is huishoudster. Mustafa is afkomstig uit Istanbul. Daar startte hij met werken vanaf zijn tiende!!! Op zijn zestiende verhuisde hij naar Mordogan. Jaren werkte hij als schrijnwerker, maar vele jaren werd geen sociale bijdrage betaald!!! Maar dat heeft hij nodig als zijn vrouw of kinderen ziek zijn. Nu heeft hij sociale zekerheid, maar hij vindt het hier verschrikkelijk duur. Gelukkig heeft hij een eigen huis. Mustafa is zeker geen aanhanger van de huidige regering. Hij vindt dat vrouwen geen hoofddoek moeten dragen. Maar natuurlijk is hij moslim.
De oudste werker is 74. Telkens als vanuit de moskee de oproep tot het gebed weerklinkt stopt hij om te gaan bidden. Wij hebben hier een bidmat liggen, die hij kan gebruiken. Voor het gebed wast hij zich ritueel. Een van onze kamers heeft geen afbeeldingen aan de muur hangen, die gebruikt hij om te bidden, want voor de vrome moslims mag er tijdens het gebed geen afbeelding aan de muur hangen. Hij is grote voorstander van de AKP. Hij woont in een naburig dorp en stelt uitdrukkelijk dat zijn vrouw gesluierd is. Turkije is een moslimland en het moet terug naar de roots van de islam.
Tijdens het middagmaal (ook ik heb enkele keren gekookt wat zij allemaal heel vreemd vonden) worden er grapjes gemaakt. Mustafa vindt het çok ayip (heel ongepast) dat ik kook. Vrouwen koken, dat is geen taak voor mannen.
De werken verliepen traag, ook omdat Sevim een heel scherpe controle uitoefende. Wat haar niet beviel moest afgebroken worden en opnieuw worden gedaan. Maar iedereen aanvaardt dat. Zij is hoça (een eerbiedige aanspreektitel). In België zou dit onmogelijk zijn. De werkers spreken Sevim aan met Yenge (tante).
Ondertussen was het ook het offerfeest (Kurban Bayram). Hoewel ik tevoren reeds regelmatig in Turkije had verbleven tijdens deze periode, was het voor het eerst dat ik het echt meemaakte. Sevims vader had een schaap gekocht. Na het ochtengebed werd het schaap geslacht. De dagen tevoren zag ik in Mordogan regelmatig inwoners die schapen kochten. Ze werden tevoet of soms op open kamions weggevoerd. Het offerfeest ging gepaard met negen dagen vakantie en wij verbleven in Izmir.
Na het slachten van het schaap (of koe of lam) eet je als ontbijt vlees. Ik eet graag schapenvlees, maar voor mij was het teveel, zeker bij het ontbijt. Gegrild en gebakken vlees als ontbijt. Iets dat wij niet kennen. Sevim vindt het geweldig (ook de familie trouwens). Ik zit vol. En s avonds nog eens vlees!!! Die week stopte ik met vlees eten, enkel vis wilde ik nog.
De volgende dag werd het schapenvlees op stukken en stukjes gesneden, een tijdrovende bezigheid, maar ik weet nu tenminste hoe het moet. Verschillende stukken worden aan arme familieleden of arme kennissen gegeven. En natuurlijk is er dan bezoek of op bezoek gaan. Veel suiker en chocolade. Op zich kan je het een beetje vergelijken met kerstmis. Dat is ook een familiefeest.
Over het vieren van kerst- en het nieuwe jaar, schrijf ik in een ander artikel.
