Ik ben moe. Zaterdagmorgen kan je (net zoals op zondag) ontbijten in Begovil otel. Iedereen (behalve ik die een beetje langer rust) geniet van het buffetontbijt in Begvolil. Daarna vertrekken we naar de luchthaven rond de middag. De mercedes is een 240 diesel en zou zeker niet misstaan bij de oldtimers. We nemen de secundaire weg en daarna komen we toe op de luchthaven. Net zoals bij ons is er parkeerverbod voor de aankomst maar wie maalt daar nou om. Het is wachten tot uiteindelijk de politie Sevim sommeert om weg te rijden. Tien minuten later zijn ze terug. Tot na een kwartiertje de politie dezelfde een beetje moegetergd vraagt om weg te rijden.
Het is komiek om te zien. Bij ons komt de politie en na een korte vermaning wordt het schrijfboekje bovengehaald. Dit gaat enigszins anders in Turkije. Iedereen begint te discussiëren en soms gaat de noeste diender wanhopig weg in de hoop dat het verwachte vliegtuig zal landen.
Er zijn regels, maar de lokale politie is soepel. Te soepel. Want iedereen doet uiteindelijk wat ie wil. Ooit kreeg ik een boete voor te snel rijden, voorbij te steken over een volle witte streep (ik hing achter een zeer trage kamion die nauwelijks bergop raakte) en werd iets verder, door een volgende wagen van de verkeerspolitie gestopt. Ik denk dat ik zo'n 1.500 frank moest betalen. Ik had al mijn portefeuille bovengehaald maar mijn medepassagier schudde het hoofd. 200 frank zei hij tegen de politieagent. Het werd bieden en afdingen. Ik kwam ervanaf met een paar honderd frank boete, natuurlijk zonder bewijsje. Rushvet. Steekpenningen. Ook dit is Turkije.
Uiteindelijk komt de rest van de familie toe. Maya (mijn oudste dochter) en haar vriend Olivier, mijn neef Sam en mijn moeder en tante. Het is zo leuk hen weer te zien. Maya vertelt me dat ze hun vlucht hadden gemist (ze heeft dus wel degelijk iets van haar vader!!!) maar dat ze gelukkig met een andere lijnvlucht van Lufthanza konden vertrekken en de aansluiting met Izmir konden maken.
Ik zie ze even beteuterd kijken naar ons micraatje (om heel eerlijk te zijn, hun gezamenlijke bagage voor één vlucht was voldoende om een kleine kamion door zijn assen te doen zakken). Als ze dan de mercedes zien zijn ze blij. Alle bagage kan in de twee wagen(tje)s en dan gaat het op weg naar Mordogan.
Het moet gezegd, de chauffeur kent zijn wagen. Ook al zijn de zetels wat doorgezakt, toch is het nog comfortabel zitten. En we raken er zonder problemen.
We verdelen de kamers. Omdat Sevim en ik roken slapen we beneden. Dan kunnen we 's avonds nog een sigaretje roken. Mijn moeder en tante Josee onze kamer, Maya en Olivier de gastenkamer en Sam heeft ook een kamertje, dat van Gülce. Freya en Wim willen 'het penthouse' niet meer afstaan.
Misschien klinkt dat een beetje gek voor België maar het is perfect te doen om met negen te logeren in hetzelfde huis. Er moeten wel enkele afspraken gemaakt worden over de badkamer maar het zal heel aardig lukken.
Het enige probleempje zijn de schoenen. Hier draagt nooit iemand schoenen binnenshuis (er zijn wel sloffen voor iedereen). Dat is even wennen, maar vrij snel lukt ook dat.
We gaan eten in askip pide. Voor mijn moeder niet zo makkelijk. Zij is niet direct verzot op de Turkse keuken, maar er is keuze genoeg. Eventjes helpen met de kaart. Ik zeg mijn moeder dat ze ook gehakt (köfte) kan eten en hoor haar mompelen, 'neen hoor, voor mij geen vlees van een oude geit die ze in de vleesmolen hebben gedraaid'. Grapje natuurlijk maar vorig jaar gingen mijn moeder en tante samen met VTB-VAB op een georganiseerde reis door Turkije. Het was peperduur en het eten was slecht. Geen reclame voor een reisorganisatie als VTB-VAB. De deelnemers zijn er echt uitgebuit!!!
De tafel zit vol. Het restaurantje is kraaknet. De toiletten zijn proper. Het eten is goed.
Het is plezant om allemaal bij elkaar te zijn. Op zo'n momenten besef je pas hoeveel je je familie mist. En nu kunnen wij voor gastheer en gastvrouw spelen. Hun deel maken van onze ervaringen. Zo leuk en zo mooi.
Vrijdag. De dagen zijn voorbijgevlogen. Vandaag is een rustdag voorzien. Sevim is moe en blijft dit keer thuis. Wij rijden naar het dorpscentrum en zitten op het terras, dat telkens onze afspraakplaats wordt.
We wandelen het centrum uit. Richting Ayı balı. Een kiezelstrand dat zich uitstrekt achter de rug van het standbeeld van Atatürk. Dan volgt een kleine baai, veel te koud om er nu in te zwemmen, maar in de zomer is het er zalig. Het is vlakbij de plaats waar de mediterrane zeehonden verblijven.
We klimmen naar boven. Van hieruit zie je heel Mordogan. Een lange klim, maar het is de moeite waard.
Terug naar het dorp. Tijd om de innerlijke mens te versterken. Kip of vlees döner, köfte, durum. Langs de ene kant de zee, de andere kant het gebouwtje waarin alles wordt klaargemaakt. Ilse schrikt op. Het is kattentijd en een grote kater heeft snel haar handtas ondergeplast. Niet prettig natuurlijk. Maar ook dat is Mordogan.
Het wordt echt een dagje van luilekker nietsdoen. Wandelen, de omgeving verkennen. Op zoek naar een boot. Want er is afgesproken om met de hele familie een boottocht te doen. We vinden wel een boot, maar de prijs is te hoog.
We wandelen naar het jachthaventje en daar vinden we een andere boot. Prijs onbekend maar ik noteer het telefoonnummer. Sevim zal wel de besprekingen voeren. We hebben geluk. De ruime boot wordt verhuurd voor 500 TL waar Sevim nog weet op af te dingen tot 400 TL. Voor een ganse dag. Het kan echter pas maandag maar volgens de weersvoorspellingen is dat de mooiste dag. Toehappen dus.
's Avonds vis. Iedereen houdt hier van de ciupra (zeebaars) die hier heel goedkoop is. Zo'n 10-12 TL per kilo. En 'levendig vers', vis riek je hier niet, alleen als ie ligt te grillen op de barbecue of te bakken in de pan. Met een paar voorgerechtjes, een goed drankje erbij. Niet te versmaden.
We moeten nog bijkomend vervoer vinden. Een man vertelt ons dat ie twee wagens heeft, één ervan is een mercedes. Hij wil zelf rijden. 80 TL (diesel inclusief) wat voor komen en gaan (115 km enkel) niet overdreven is. Nu ook dit is geregeld, kunnen we op beide oren slapen. Mijn moeder zal versteld staan als ze wordt afgehaald met een mercedes!!!
Morgen komt de rest van de familie toe. Voor Bart, Ilse, Minne, Freya en Wim wordt het weer een luilekkerdagje. Voor ons, de weg naar de luchthaven en terug.
En dan zijn we in Efese. Een goede raad, bezoek nooit Efese zonder map. Die hadden we ons natuurlijk aangeschaft. Ik was de rehber (gids) maar natuurlijk las ik de dingen af van de map. Gelukkig kon ik soms wat meer vertellen dan op de map stond.
Al mijn documentatie heb ik uitgeleend (en natuurlijk nooit teruggekregen) maar ik vertel een paar dingen over Efese die je niet direct in de boekjes terugvindt.
In de hoogbloei van Efese (zo'n 2.000 jaar geleden) woonden er een half miljoen mensen!!! De regio was heel bekend om de Artemistempel (er rest nu slechts één enkele zuil) maar ooit was het een van de zeven wereldwonderen. De figuur van Artemis (Griekse godin van de jacht) werd geassimileerd met de moedergodin (Kybele). Voor de lokale bevolking is Artemis altijd vereenzelvigd met Kybele, de machtige moedergodin die duizenden jaren vereerd werd door de bevolking van Anatolië. De afbeelding van Artemis is trouwens heel verschillend met de afbeelding van Artemis bij de Grieken. Eigenlijk is Artemis gelijkgesteld met Demeter (godin van de aarde) maar voor de Grieken was Demeter een onbeduidende godin.
Verschillende studies hebben uitgewezen dat Anatolië een matriarchiale cultuur kende die zich verder heeft verspreid tot in Syrië waar de moedergodin Kybebe of Kybeba wordt genoemd. Of het matriarchaal of egaal was, die discussie is nog steeds niet uitgeklaard, feit is dat vrouwen minstens even belangrijk of belangrijker waren dan mannen.
Behoudens Sparta kende Griekenland een patriarchale cultuur (man staat boven de vrouw) maar zij dierven het niet aan om de bestaande religie te vernietigen, dus werd de moedergodin (Kybele) omgevormd tot Artemis.
Toen Paulus in Efese kwam moest hij vluchten. Niet omdat hij een nieuwe godsdienst (christendom) verspreidde (want Efese was een pluralistische samenleving met verschillende godsdiensten die naast elkaar bestonden) maar omdat hij de 'Artemis van Efese' als afgoderij bestempelde. De bevolking nam dit niet. Artemis (de oude moedergodin Kybele) was hun godin. Later werd deze bevolking gekerstend maar de oude tradities bleven bestaan. Na Kybele was er Artemis, na Artemis werd het Maria.
Toen de eerste kerk samenkwam in Efese was er een discussie over de goddelijkheid van Maria en de bevolking van Efese kwam in verzet zodat het concilie verplicht was Maria als goddelijk te erkennen. Om het een beetje plat te zeggen, het is dankzij de bevolking van Efese (later de Turken) dat Maria volgens het katholiek geloof een goddelijke status kreeg.
Efese is dus een heel belangrijke plaats. Wisten jullie trouwens dat alle concilies in de beginfase in Turkije plaatsgrepen (concilie van Nicea=Iznik, concilie van Efese herinner de brieven van Paulus aan de Efezers).
Ik heb het voorheen al geschreven maar het moet nog even van mijn hart. Als idioten die in hun achterhoofd de swastika (hakenkruis) als het symbool van bevrijding zien durven beweren dat het christelijke westen niets vandoen heeft met Turkije, vergeten dat én de basis van onze filosofie én de eerste concilies hier hebben plaatsgegrepen!!! Zelfs de lijkwade van Turijn is honderden jaren beschermd in Edessa (nu Şanliurfa). Hetzelfde krapuul dat durft te spreken over cultuur en vlaamse eigenheid en tegelijk de genocide tegen joden, homo's en zigeuners tijdens WO2 ontkent, beseft niet eens dat de roots van hun zo volprezen samenleving liggen in ditzelfde Turkije. Sorry, ik moet het even kunnen zeggen want racisme, fascisme en nationalisme zijn walgelijk.
Terug naar Efese. Weetjes. De enorme site was overdag stil. Alle transport gebeurde tijdens de nacht. Overdag alleen voetgangers. Overal waren de winkeltjes open. Het werd op prijs gesteld als je plaste voor de tekstielwinkeltjes. Urine werd gebruikt om te bleken.
Last but not least. Geld stinkt niet. Ten tijde van keizer Vespasianus werd tol geheven op de openbare toiletten. Maar het openbaar toilet bezoeken was een sociaal gebeuren. De adviseurs van Vespasianus stelden dat dit toch wel kras was, waarop machtshebber Vespasianus antwoordde 'geld stinkt niet', een leuze die alle machtshebbers zich eigen hebben gemaakt.
Efese is overweldigend. Voor mij is het misschien de tiende keer dat ik Efese bezoek maar telkens weer ontdek ik nieuwe dingen. Behoudens mezelf en Freya waren onze medepassanten voor de eerste keer in Efese. Weinig volk. Telkens een beetje uitleg. Stap na stap verkenden we de site.
Ga niet onvoorbereid naar Efese, maar lees er vooraf over. Met de handige map die je overal kan verkrijgen kan je de tempels en beelden in hun context plaatsen.
Hier werd geschiedenis geschreven. En die geschiedenis grift je in je geheugen. We komen bij het grote theater van Efese. 24.000 mensen konden hier zitten.
De kleine Minne zong enkele liedjes uit haar repertoire. Een paar honderd mensen zaten op de tribunes. Daarna begon Ilse te zingen. Enkele seconden later was het doodstil.
Iedereen zweeg. Kippenvel. Ondanks de warmte stonden mijn armhaartjes overeind. Een klassieke operastem (sorry als ik het verkeerd schrijf Ilse maar zo voelde ik het aan) vibreerde doorheen het theater. Mensen die binnenkwamen deden teken om te zwijgen. Het was uniek. Daarna een stormachtig applaus en opnieuw zong Ilse. Weer hoorde men enkel haar stem. Het moet fantastisch zijn dit te kunnen, het is uniek dit te kunnen horen.
En ik, ja ik had mijn camera bij. Zelfs met opgeladen batterijen maar ... ik had een bandje vergeten (typisch voor mij). 'Maar Marc toch' zal Minne binnen een paar jaar zeggen. Dit moet herhaald worden. Heden en verleden lopen door elkaar. De ruïnes worden loges. Beseffen dat iets mooi is. Dat cultuur niet gebonden is aan tijd, noch aan ruimte, noch aan mensen maar tegelijk een mix van dat alles is. Prachtig.
We wandelen Efese uit. Steeds kijkend naar het theater. Dit is geschiedenis, maar tegelijk werd hier door Ilse ook geschiedenis geschreven. Een klein stukje maar. Voor slechts een paar honderd mensen. Maar niemand zal dat moment vergeten. Gelijk besef je de grootsheid van deze site. De geschiedenis die erachter zit. Voor mij was het een Efese dat tot leven kwam. Beste keer dat ik de site bezocht.
We rijden weg. De bergen in. Naar Sirince. Een vroeger Grieks dorp dat tijdens de volkerenruil werd uitgewisseld. Overal word vruchtenwijn geschonken. Maar alles is nu afgesteld op toeristen. Ik vertelde Bart dat ik hier ooit een week verbleef. Jaren geleden. Ik had een kamer voor 5 euro per dag. Alles was spotgoedkoop. Iedere dag schreef ik hier. Vandaag onmogelijk.
Freya kijkt begerig naar de pensionnetjes. Zo romantisch. Maar alles is zo duur geworden. Voor Wim is het allemaal nieuw. Hij bruist van energie.
We keren terug langs een andere weg. Weer langs de zee. En ik rijd zoals een Turkse chauffeur. Af en toe vertragend om een 'gözleme-plaats' te vinden. Gemiddeld rij ik zelfs met kijken zo'n 90 km per uur op een tweevaksweg. Daarna op de autostrade gemiddeld 140 per uur. Maar iedereen voelt zich veilig want ik neem nooit risicos. Nu zal Freya wel zeggen 'maar pappa toch' en dan zeg ik 'de veiligheid was on board' en dan zwijgt Freya, want Wim is een veiligheidsadviseur met gezond verstand.
Gezond verstand. Iets dat spijtig genoeg op de werkzetels is verdwenen. Veiligheid is een zaak geworden van boekjes, regeltjes en normen. Maar verantwoordelijkheid nemen, dat is iets anders. Nochtans is dit wat werknemers willen. Zelfs rechters interpreteren de wet niet naar de letter. Als het te warm of te koud is, zwaaien de veiligheidsadviseurs met hun speciale thermometers. In de tijd op Boelwerf namen de mensen hun eigen thermometers, en veiligheidsadviseur of niet, het werk werd stilgelegd als het te warm was en de werkgever betaalde. Ja, ik ben nog van die generatie, fier dat ik me nooit door regeltjes en normen heb laten inpakken.Ik denk er het mijne van als gepensioneerde. Die vrijheid kan niemand me meer afnemen!!!
Tussen de vier- a vijfhonderd kilometer deden we vandaag. Als je dat in België doet zit je in een ander land. Hier hebben wij slechts twee provincies doorkruist.
Het was een mooie dag. We eten goed en Freya en Wim slapen in 'the penthouse' van ons huis, een plaatsje dat zij nooit meer willen afstaan.
Vrijdag. De dagen zijn voorbijgevlogen. Vandaag is een rustdag voorzien. Sevim is moe en blijft dit keer thuis. Wij rijden naar het dorpscentrum en zitten op het terras, dat telkens onze afspraakplaats wordt.
We wandelen het centrum uit. Richting Ayı balı. Een kiezelstrand dat zich uitstrekt achter de rug van het standbeeld van Atatürk. Dan volgt een kleine baai, veel te koud om er nu in te zwemmen, maar in de zomer is het er zalig. Het is vlakbij de plaats waar de mediterrane zeehonden verblijven.
We klimmen naar boven. Van hieruit zie je heel Mordogan. Een lange klim, maar het is de moeite waard.
Terug naar het dorp. Tijd om de innerlijke mens te versterken. Kip of vlees döner, köfte, durum. Langs de ene kant de zee, de andere kant het gebouwtje waarin alles wordt klaargemaakt. Ilse schrikt op. Het is kattentijd en een grote kater heeft snel haar handtas ondergeplast. Niet prettig natuurlijk. Maar ook dat is Mordogan.
Het wordt echt een dagje van luilekker nietsdoen. Wandelen, de omgeving verkennen. Op zoek naar een boot. Want er is afgesproken om met de hele familie een boottocht te doen. We vinden wel een boot, maar de prijs is te hoog.
We wandelen naar het jachthaventje en daar vinden we een andere boot. Prijs onbekend maar ik noteer het telefoonnummer. Sevim zal wel de besprekingen voeren.
We hebben geluk. De ruime boot wordt verhuurd voor 500 TL waar Sevim nog weet op af te dingen tot 400 TL. Voor een ganse dag. Het kan echter pas maandag maar volgens de weersvoorspellingen is dat de mooiste dag. Toehappen dus.
's Avonds vis. Iedereen houdt hier van de ciupra (zeebaars) die hier heel goedkoop is. Zo'n 10-12 TL per kilo. En 'levendig vers', vis riek je hier niet, alleen als ie ligt te grillen op de barbecue of te bakken in de pan. Met een paar voorgerechtjes, een goed drankje erbij. Niet te versmaden.
We moeten nog bijkomend vervoer vinden. Een man vertelt ons dat ie twee wagens heeft, één ervan is een mercedes. Hij wil zelf rijden. 80 TL (diesel inclusief) wat voor komen en gaan (115 km enkel) niet overdreven is. Nu ook dit is geregeld, kunnen we op beide oren slapen. Mijn moeder zal versteld staan als ze wordt afgehaald met een mercedes!!!
Morgen komt de rest van de familie toe. Voor Bart, Ilse, Minne, Freya en Wim wordt het weer een luilekkerdagje. Voor ons, de weg naar de luchthaven en terug.
Wachten is nooit prettig. Er is weinig verkeer op de luchthaven. De vlucht van Turkish Airlines heeft vertraging ... maar dat zie je nergens. Het toestel is geland. Wachten.
Dan zie ik ze. Freya met haar vriend Wim. Ze zien er moe uit, maar toch een stralende glimlach. In het micraatje is juist voldoende plaats voor hun bagage. We praten maar iedereen is moe. Afzetten in Balçova bij Hayal en Ali. Dan vertrekken wij. Gaan slapen bij Sevims ouders.
In Turkije is het normaal dat je overal kan slapen. Ben het intussen zo gewoon geworden dat ik het al abnormaal vind als je het niet doet. Gasten zijn heilig (kan geen beter woord vinden). Ons huis is het huis voor onze gasten. Dat geldt overal in Turkije.
Doe alsof je thuis bent is geen slogan maar echte realiteit. Het is een beetje een aanpassing maar ben het intussen goed gewend. Ieder huis in Turkije is ingericht op gasten die kunnen verblijven. Dat heeft natuurlijk te maken met de afstanden maar het maakt deel uit van de traditie. Als je mij vraagt in twee woorden te zeggen wat Turkije is dan zeg ik gastvrijheid en zon. Mooi toch.
De volgende morgen ... een paar uurtjes geslapen ... zijn we terug. Ali en Hayal zijn al gaan werken. Alle bagage wordt overgeladen in een taxi (daar zorgt Sevim voor) en ik vertrek met Bart, Ilse, Minne, Freya en Wim naar Selçuk.
We ontbijten in het winkelcentrum waar Hayal werkt. Vers geperst fruitsap en toast. Voor mij natuurlijk aangevuld met thee. Maar ook Bart begint al thee te drinken (een vorm van assimilatie?).
Het doet deugd mijn jongste dochter te zien. Haar Turks is (nu ben ik even beschaamd) bijna zo goed als het mijne. Als excuus kan ik enkel aanvoeren dat mijn dochters altijd goed in talen waren (maar Marc toch!!!).
De zon schijnt, het is warm en het micraatje is inderdaad een snel wagentje, gemaakt op Sevims maat. Freya merkt droogjes op dat mijn rijstijl wel een beetje veranderd is. Hoewel ik steeds voorzichtig blijf zou ik in België nooit rijden zoals hier. Maar nooit 180 per uur zoals Sevim.
De autostrade is comfortabel, beter dan bij ons. Helaas zijn er niet zoveel autostrades. En de kostprijs is bijna nihil. Minder dan één euro voor honderd kilometer.
Als we de afslag nemen naar Selçuk hebben we ook een viervaksweg. Alles verandert hier zo snel. We rijden Selçuk binnen. Parkeren voor de Sint-Johannes-basiliek, één van de zeven kerken van de apocalyps. Ilse vraagt me wat de kerken van apocalyps betekenen. Tot mijn schaamte moet ik bekennen dat ik het niet weet. Ik weet alleen dat zij vermeld zijn. Dus wie er iets meer over weet mag dit gerust doorzenden dan plaats ik het op deze site. De zeven kerken van de apocalyps liggen in Turkije en de meeste heb ik bezocht.
We wandelen Selçuk binnen. Het weer is zalig. Niet heet maar lekker warm. We ploffen neer op een terras van een typisch mannencafé en zien op de overgebleven resten van zuilen uit de oudheid ooievaars. Ik ben doodmoe maar gelukkig. Freya straalt en haar vriend voelt zich ook goed. Als ik iets mis in Turkije zijn het mijn dochters en nu Freya er is voel ik me heel goed.
We kopen koekjes, wandelen rond in Selçuk. Een heel gezellig stadje dat ik sinds jaren ken. Daarna gaan we naar Efese.
Ik parkeer aan de achterzijde van Efese. Als we uitstappen komt een man op ons af. Hij kan ons for free naar het begin van de site brengen. Project van het Ministerie van Onderwijs. We luisteren. We zitten bijna in zijn dolmus als hij zegt dat we eerst eens moeten gaan kijken naar hoe ze tapijten maken. Ik krijg een blok in mijn maag. Maar hij belooft dat we op elk moment kunnen vertrekken. We stappen in, komen in een tapijtenwinkel.
Wat de man zei was eerlijk. Nadat we gezien hadden hoe ze van de 'poppen' zijde maakten en enkele technieken (een klein kwartiertje) vroeg de man ons om naar tapijten te kijken. Ik zei dat we geen tijd hadden en een minuut later werden we naar het begin van de site gebracht. Was het omdat ik had gezegd dat ik in Turkije woonde, ik geloof het niet, ze hielden zich aan hun woord. En iedereen was blij eens te zien hoe de tapijten en kelims in Turkije werden gemaakt.
Bornova is ook een van de moderne stadsdelen van Izmir. De grote winkelcentra vind je aan het begin en einde van de stad (Balçova en Bornova). Hier heb je zelfs een ikea-winkel maar het is beter dat je meubelen laat maken door stielmensen, het kost iets meer, maar het is tenminste robuust (en om heel eerlijk te zijn, ik heb het veel liever dat gewone mensen er hun verdienste mee hebben dan multinationals).
We gaan naar een oud Grieks gebouw, eigendom van de universiteit, omgevormd tot restaurant. De 'ege-universiteit' heeft twee zulke locaties. Hier kan je echter geen alcohol krijgen (in het andere wel) omdat het tijdens de regering van de AK-partij (na 2002) werd omgevormd tot restaurant. Het zegt eens te meer iets over de 'verdraagzaamheid' van de door de Europese Unie zo geprezen AK-partij. Deze partij maakt trouwens deel uit van dezelfde fractie in Europees Parlement waar ook CD&V en CDA inzitten!!!
Maar de omgeving is prachtig. Het restaurant heel sjiek en het eten ... mmm... .
Naast Bart, Ilse, Minne en wijzelf zijn ook Hayal en Ali aanwezig. Een paar voorgerechtjes, voor elkeen een hoofdgerecht en dan de desserts. Gebakken ijskreem, tiramisu, ijs op wortelblaadjes, ijs met framboise-saus... . Achteraf nog een theetje of koffie en frisdranken tijdens de maaltijd. Het is overheerlijk. En de prijs ... voor 7 personen. Fooi inbegrepen zo'n 50 euro. Niet per persoon, maar voor allemaal samen.
Hayal, nog steeds niet betaald sinds maanden, vertelt me dat haar bedrijf is overgenomen. Ze kan aan de slag voor een nieuwe patroon maar haar (fictief) loon wordt van 1050 TL gebracht op 700 TL. Bart kan het niet begrijpen. Maar ook dat is Turkije. Wanneer zal de Europese Unie zich eens druk maken over de arbeidsrechten van de mensen hier?
We rijden naar de andere kant van Izmir, Balçova. Bart, Ilse en Minne zullen hier deze nacht slapen. Zetels worden bijeengeschoven en zij hebben een driemansbed. Wij roken in een zijkamertje. Ali hoort nog steeds de TV spelen en vraagt me of Bart weet hoe hij de TV kan afsluiten. Ik klop op de deur. Het afsluiten van de TV is geen probleem. Ilse vraagt of ik nog even kan komen. Minne wil nog een zoentje voor zij gaat slapen.
Eigenlijk vind ik het wel een prestatie dat Bart en Ilse met hun dochtertje (3 jaar) naar hier kwamen. Maar alles verloopt perfect. En Minne, ze lust evengraag de Turkse als de Belgische keuken. Ze proeft zelfs pikante pepers (wat ze niet lust). Ik ben fier op zo'n achternichtje. Eerlijkheidshalve moet ik eraan toevoegen dat ze ook wel een slechte gewoontes van mij heeft overgenomen. We eten veel met onze handen. En dat deed zij natuurlijk ook. Foei Marc.
We maken dikwijls grapjes. En Minne, steeds attent, 'Sevim toch' (maar nooit 'Marc toch').
Sevim slaapt. Iedereen slaapt. Ik blijf wakker. We moeten immers Freya en Wim gaan halen. Zij komen deze nacht toe. Ik volg het internet. Zien of de vlucht geen vertraging heeft. Rond één uur maak ik Sevim wakker. We moeten naar de luchthaven. Mijn jongste dochter en haar vriend komen toe. Vanaf nu groeit het bezoek aan.
8 april. We vertrekken samen naar Izmir. Ik rijd. Om heel eerlijk te zijn, ik rijd niet graag in de grote steden van Turkije. Ik ken Izmir nu al een beetje maar het blijft altijd een avontuur.
Mordogan-Izmir is zo'n 90 km. De eerste 37 km volg je de golf van Izmir. Een kronkelige weg die de zee volgt. Daarna is het autostrade. Maar we besluiten om door te rijden tot Urla via de secundaire weg. Urla herbergt de oudste zeehaven van Turkije, zomaar eventjes 6.000 jaar oud.
Midden in de zee ligt een stukje weg in het water die het vasteland verbindt met een eilandje in de zee waarop ook het openbaar ziekenhuis is gevestigd.
We stoppen eventjes vóór de weg. Een speeltuin. Minne bruist van enthousiasme en wil alle speeltuigen uitproberen. Daarna rijden we naar het eilandje.
Het is een speciale ervaring, je rijdt echt in de zee en dan ontvouwt zich een klein paradijs. Wie voor zijn plezier in het ziekenhuis wil liggen (helaas doe je dat nooit voor je plezier) vind hier echt de geschikte plaats.
Het is parkeren op zijn Turks, dat wil zeggen, zoek een plaats en parkeer daar maar. Bart is heel aandachtig. We gaan naar de openluchtrefter van het personeel. Droom van een landschap. Iets verderop een strand, voorbehouden voor het personeel. Misschien een idee voor het AZ Nicolaas zeg ik tegen Bart. Zo'n prive strand voor het personeel. Hij is onmiddellijk mee.
Grappig. Er staat een bankautomaat. Bart zegt, dat hebben ze zelfs niet bij ons. De omgeving maakt indruk. Deze plaats is inderdaad een tussenstop waard.
In mijn achterhoofd denk ik aan de privatisering van al onze openbare ziekenhuizen in Vlaanderen. Via een geheime deal jaren geleden hebben de christelijke en socialistische zuil besloten dat de ziekenhuizen in Vlaanderen onder controle zouden komen van caritas en die in Wallonië een publiek karakter zouden blijven houden. Zo kwamen in Temse, Hamme, Sint-Niklaas, Dendermonde en Zele alle openbare ziekenhuizen in handen van de caritas-sector. Lokeren is nog het enige openbaar ziekenhuis in het gewest Dendermonde-Sint-Niklaas en dat heeft te maken met het feit dat de liberalen daar aan de macht zijn.
We rijden door naar Izmir. Het centrum. Konak. Als je vanuit Mordogan naar Izmir rijdt kom je op 'de ring'. Je rijdt voorbij de stadsgewesten Narlidere en Balcova. De meest progressieve gewesten van Izmir. Hier heeft de AK-partij geen voet aan de grond. De CHP haalt hier meer dan 70% van de stemmen. Hoofddoeken zie je hier nauwelijks. Narlidere is trouwens overwegend bevolkt met Alevieten.
Konak. Ik draai even de verboden richting in (moet kunnen, dit is Turkije en hier moet je vechten in het verkeer) en kan parkeren in een verkeerstoren.
Konak. Het klokkentorentje en de kleine moskee. Een drukte van belang. Overal duiven. Minne mag voederen. Enthousiast natuurlijk.
We eten in de schaduw van het stadhuis. Döner. Maar daarvoor hadden we al simit gegeten. De simit (het ronde broodje met sesam) noemen ze hier gevrek, de beste van heel Turkije.
Dan in de bazaar van Izmir. Overal kleine straatjes, het ene winkeltje na het andere. Uitgestrekt. Goedkoop. We drinken versgeperst fruitsap. Een mengeling van nar (granaatappel) en portakal (sinaas) kost 1,25 TL per glas (62,5 eurocent). We gaan naar een oude kervanserail (vroegere standplaats voor karavanen) waar je onder tenten iets kan drinken. Eigenlijk kan je hier uren rondlopen. Hier en daar wordt gekocht. Sokken, ondergoed, het is spotgoedkoop en van goede kwaliteit.
Na een tijdje is iedereen moe. We gaan naar het museum van Izmir. Drie verdiepingen. Het onderste verdiep herbergt een reusachtige mozaiek maar is niet toegankelijk. Het gelijkvloers herbergt verschillende standbeelden, potterij en glas. Telkens je een stuk nadert knippen de lichten aan. Vele standbeelden zijn onthoofd (de islam verbiedt immers om mensen af te beelden) maar sommige zijn bewaard gebleven. Schatten van de oudheid (en dan te weten dat de overgrote massa van gevonden overblijfselen nog in de archieven steekt). Het verdiep erboven munten, glas, gouden sieraden. Minne is de gast van de bewakers. Ze zijn dol op haar.
Daarna, wandeling buiten. De friezen van Efese, verschillende halfverheven reliëfs en standbeelden.
Het wordt tijd om te gaan eten. We rijden naar Bornova. Het andere eind van Izmir. De afstand Balcova-Bornova is ongeveer 25 km. Binnenkort ligt er een metro die beide stadsgewesten verbindt. Dit keer rijdt Sevim. Recht doorheen de stad. Wat de meesten hier doen (de ring wordt relatief weinig gebruikt). Er is maar één klein probleempje. Ze weet niet juist waar het is. En in ieder stadsgewest wonen enkele honderdduizenden mensen. Maar geen probleem. We raken er. Wat we er hebben gegeten lees je in het volgende deeltje.
7 april. We hebben afgesproken om Bart, Ilse en Minne af te halen in hun hotel rond 10 uur. De zon is dit keer van de partij. We eten buiten en genieten van het zonnetje. Tijd genoeg. Maar ik vergis me een uur. Boven staat de wekker nog steeds op het winteruur en als Bart een berichtje stuurt ben ik in paniek. Het is bijna elf uur.
Tijd in Turkije is niet zoals bij ons. Hoewel ik steeds stipt ben zijn we dit keer te laat. Voor Bart en Ilse geen probleem. Het is immers vakantie. Minne is weer vol energie. Ze kan niet begrijpen dat de cafeetjes hier geen appelsap of chocomelk verkopen. Echt een droom van een kind. Ze doet me denken aan mijn dochters toen zij klein waren. Dan pas besef je hoe snel de tijd vliegt. Bart en Ilse hebben een traditioneel Turks ontbijt gekregen. Brood, boter, eitje, olijven, confituur en honing. Minne cornflakes. Ze zijn de enige klanten in het hotel. Maar er schort wat aan de infrastructuur. Het zwembad is niet verwarmd en de jaccuzzi werkt ook niet.
Het arras-hotel was bij zijn oprichting een viersterrenhotel. Maar Mordogan is niet direct de streek waar all-in toeristen naar toe trekken. Mordogan is nog authentiek. Geen sjieke restaurants, geen dure cafés, wel een open dorp. Overal lopen nog verlaten honden en katten. Garçons dragen hier geen kostuum. Maar het is goedkoop, Turks. Echt Turks dan.
Het hotel belooft alles in orde te brengen. Er waren een beetje problemen met de elektriciteit.
We gaan naar de wekelijkse dinsdagmarkt. Doen inkopen. Ilse koopt een tafelkleed. We kopen onze kazen en groenten. Voor ons wekelijkse routine. Bart, Ilse en Minne vinden het ook plezant. Dit is het echte Turkije. De groenten zijn voor ons nog relatief duur, enkel de seizoensgroenten zijn heel goedkoop. Maar toch zijn de prijzen niet vergelijkbaar met de onze.
Na de inkopen rijden we naar de dorpen. Alles komt in bloei. Alles is groen, verweven met wilde rozen en paarse bloemen. We stoppen bij een oudere vrouw. Haar ezeltje is volgeladen met sprokkelhout en rondom haar grazen een tiental geiten. 'Kolay gelsin' (maak het je makkelijk), Sevim is direct in gesprek. Alles ademt rust en de natuur is adembenemend. Onderweg zien we een arend zwevend van de weg naar de bergen. De bergdorpen. Hier heeft de tijd stilgestaan. We rijden naar Inecik. In een boom, rond het dorpsplein, ontdekken we een grote uil in een reusachtige dennenboom. Smalle straatjes waar geen auto doorkan. Een oudere vrouw vraagt of Minne niet bij haar mag blijven. Vriendelijk. De dorpen zijn hier niet verstedelijkt. Houtovens buiten, die gebruikt worden om brood te bakken. Oude mensen. De jeugd is weg. In de verte, de zee. Ik zet Minne op een ezeltje. De eerste keer is het dier wat schichtig, daarna is het geen probleem meer.
We ontmoeten een andere Belgische familie. Ook zij zijn hier op bezoek bij verwanten. Die leven in Karaburun.
Hoewel ik de weg goed ken, misrijd ik me bijna. Maar ja, ik ben (echt) wegenblind. We stoppen om wat kruiden te plukken. We stoppen om het landschap te bewonderen. Dit is ongerept gebied. We stoppen in een ander bergdorp, Kösedere. In het café, behalve Ilse en Sevim, enkel mannen. Oude mannen. Hoş geldin. Welkom. Sommigen kennen mij en Sevim omdat we hier af en toe komen. Maar ook met Sevims moeder komen we hier soms. We drinken ada-cay (kruidenthee). Overal ook hier is Atatürk aanwezig. Ilse vraagt het al niet meer. Ze weet al wie het is als ze naar een borstbeeld wijst.
Het nationalisme is enorm vergeleken bij België. De Turkse vlag en Atatürk zijn alomtegenwoordig.
Daarna rijden we naar een klein kustdorpje. Kaynarpınar. Een reusachtige moerbezenboom vormt de ingang van het plaatselijk café. Verder een klein jachthaventje. Je ziet trouwens overal hier in de streek de bodem van de zee en overal visjes.
Het is leuk. We voelen een band met elkaar. De omgeving brengt je tot rust. Geen industrie, geen gejaagdheid, geen problemen op het werk. Iedereen voelt zich behaaglijk. Je eet wanneer je wil, je drinkt wanneer je wil. De omgeving van het eiland brengt je tot rust.
Toen ik vroeger rondreisde in Turkije voelde ik telkens het verschil met België. In België leef je gejaagd, alles op tijd, steeds sneller, steeds beter. Voor het werk alleszins. Maar de levenskwaliteit? Alles, zelfs de vrije tijd, is gecommercialiseerd. Wie hier vrije tijd heeft is echt vrij. En heeft rijkdom niet te maken met levenskwaliteit?
Ik hou ervan om met Bart te discussiëren. Hij is én kritisch én open. Geïnteresseerd in het land. Ook belezen. En hij geniet duidelijk van zijn vakantie. Net zoals Ilse en Minne. Een mooi gezin.
Als we na het avondmaal terugkeren naar het hotel, blijkt dat de dag voorbij is gevlogen. Morgen verlaten we de rust van Mordogan. Dan is het Izmir. De drukte van de stad.
Bart, Ilse en Minne wonen langs de Schelde in Steendorp. Een paar huizen verwijderd van onze vroegere woonplaats. Ilse is mijn nicht, mijn ouderlijk huis is net naast het hare gebouwd. Bart werkt op het AZ Nicolaas en ze hebben een schat van een dochtertje dat luistert naar de naam Minne.
Op 5 april, na een lange vlucht met Lufthanza en overstap in München, landen zij op de luchthaven van Izmir waar Sevim hen afhaalt. De afstand van de luchthaven tot Mordogan bedraagt zo'n 115 km. Voor Turkije een kleine afstand.
De reis is goed verlopen maar Minne is stil. Een beetje koorts. Geen honger. Het weer voorspelt weinig goeds. Vorig jaar viel na de eerste week van april geen druppel regen meer, maar nu is het overtrokken. Niet normaal voor hier. Maar aan het weer kan je nu eenmaal niets veranderen, je moet het nemen zoals het komt.
Ik heb gekookt voor het avondeten. Een mix van Turks en mediterraan eten. Minne geeft verstek. We praten over de verbouwingswerken. Ons huis is groter dan zij zich hadden voorgesteld van de fotootjes. Het is gezellig. Terug Nederlands kunnen praten. Nieuwtjes van het thuisfront. Opnieuw coffeepads voor de senseo en Belgische sigaretten.
De volgende dag. Turks ontbijt. Minne houdt zich stilletjes. Hopelijk geen infectie. Het weer is overtrokken en af en toe valt er een bui. Sevim is terug naar Izmir. We hebben een auto gekocht, een Nissan micra. Zij keert pas deze avond terug. Ilse besluit bij Minne te blijven. Ze is er niet gerust in. Bart en ik wandelen naar het dorp. Dit keer ben ik gids. Het centrum van Mordogan ligt er verlaten bij. Paasvakantie bestaat hier niet en Westerse toeristen zijn schaars. Bart, Ilse en Minne zullen in het Arras hotel verblijven. Eigenlijk een veel te groot hotel voor Mordogan maar het heeft een uitgebreide infrastructuur (dat hadden ze ons althans beloofd). We keren terug langs een andere weg. De zee, de rust en ... plots worden we overvallen door een regenbui.
Terug thuis. We gaan pide halen. Dit keer wandelt Ilse mee. Bart zorgt nu voor Minne die nog steeds heel stilletjes is. Als het niet betert zullen we naar de dokter moeten.
In askip pide bestellen we de pizza's en drinken ondertussen een theetje. Er is weinig volk. Het terras van het restaurantje ligt in zee. Maar omwille van het slechte weer zijn de deuren gesloten. Ilse trekt grote ogen als zij de weinige klanten ziet roken. Overal hangen de verbodstekens maar iedereen rookt. Ze begrijpt het niet. Ik moet erom lachen. Dit is Turkije.
De pide valt in de smaak. Zelfs de kleine Minne eet een stukje pide met kaas. Een half uurtje later is ze vol energie. Oef. Prettig om zien.
Minne kleurt, tekent en geeft concert. Ongelooflijk. Drie jaar en bijna twintig kinderliedjes zingt ze, met het boekje in de hand. Ilse speelt voor ceremoniemeester en Minne als een volleerde zangeres buigt voor en na.
Sevim komt toe. Ezgi, de dochter van haar overleden zus, die Sevim na de dood van haar zus in huis heeft genomen, is mee. De micra is een goede auto. Ze heeft hem al eventjes uitgetest op de autostrade. 180 km/uur. Wie zei ook weer dat Turkse vrouwen niet snel zijn?
We gaan eten in het visrestaurant in het dorp. Ezgi is niet meegegaan. Ze heeft een ingangsexamen gedaan voor een Amerikaanse universiteit om filmschool te volgen en moet wachten op haar uitslag. Ze is een beetje depressief. Turkije biedt geen mogelijkheden. Je moet naar het buitenland.
We eten roodbaars barbun. Voorafgegaan door mezzes. Ook hier rookt iedereen. Eigenlijk zou er een evenwicht moeten zijn tussen rokers en niet rokers. Dit is niet goed, een totaal rookverbod evenmin. Maar Turkije aapt Europa na, alleen, de praktijk is anders.
De bagage van Bart, Ilse en Minne is al afgezet in het hotel, maar we keren eerst nog even terug naar huis. We kijken naar Ezgi's kortfilm. Hiermee kon ze deelnemen aan het ingangsexamen van een van de belangrijkste filmuniversiteiten in de VS. De titel van de kortfilm is Memo.
Ezgi vertelt heel in het kort dat zij geboren is na de staatsgreep van 1980. Deze staatsgreep had enorme gevolgen voor de bevolking. De film gaat over een vader met twee dochters. Vader gaat op reis en vraagt één enkel ding aan zijn dochters, draag zorg voor mijn vogeltje. Vader is vertrokken en de dochters feesten, kopen kleren, gaan naar fuiven tot blijkt dat het vogeltje ziek is. Ondanks bezoeken aan de veearts sterft het vogeltje. De dochters begraven het vogeltje. Vader komt terug thuis en de dochters geven beschaamd toe dat het vogeltje is gestorven. Vader vertelt dat hij vroeger een vriend had, Memo, een revolutionair. Memo is verdwenen en toen kocht hij op een dag het vogeltje. Het deed hem denken aan Memo. De film eindigt als de vader zegt, ik ben blij, eindelijk heeft Memo zijn rustplaats gevonden.
Iedereen is stil na het filmpje. Het zegt veel over een nog altijd niet opgeklaard stuk geschiedenis van Turkije. Ezgi leeft in Istanbul in het huis van haar vaders broer. Na de staatsgreep is hij opgepakt en maanden zwaar gefolterd. Hij heeft nu een bedrijfje maar weigert interviews te geven.
We zetten Bart, Ilse en Minne af aan hun hotel. Morgen verkennen we de omgeving.
De paasvakantie is voorbij. Voor ons was het een periode van familiebezoek. Samen twee weken genieten van Mordogan en omgeving. De dagen zijn voorbijgevlogen. Veel te snel helaas. Het is vreemd weer met ons tweetjes te zijn. We waren gewend geraakt aan onze bezoekers. Het afscheid was niet makkelijk. Maar iedereen heeft genoten.
De herinneringen aan Mordogan zullen nu ook steeds een stukje herinneringen aan de familie zijn. Het zal trouwens niet bij dat ene bezoek blijven. De microbe van de streek heeft ook hen gebeten, en dan kan je niet anders dan terugkeren.
Het wordt tijd om terug de draad op te nemen met ons dagdagelijks leven. En natuurlijk de weblog aan te vullen.
