Het grondwettelijk hof besliste vandaag om de regerende AK-partij niet te sluiten. De stemming was nipt, zes van de elf rechters waren voor sluiting, vier waren voorstander om enkel een boete op te leggen en de voorzitter zelf stemde tegen iedere sanctie.
Maar is hiermee de strijd tussen de machtselites in Turkije afgelopen en uitgedraaid in het voordeel van de regerende AK-partij. Dat valt te betwijfelen. De uitspraak van het grondwettelijk hof is een duidelijke waarschuwing aan de AK-partij. Verandering kan, maar met mondjesmaat.
Europa en de financiële markten zijn in de wolken. De AK-partij heeft zich immers gedragen als een voorbeeldige leerling van het IMF (Internationaal Monetair Fonds). Er werd een strikt monetaire politiek gevoerd waardoor de inflatie daalde. De nieuwe munt (YTL) werd een begeerd object voor buitenlandse beleggers en de privatiseringen zorgden voor euforie op de markten. Maar de vraag is, hoelang zal dit duren? De rente op schatkistcertificaten is bijna opgelopen tot 18% wat, zelfs met de huidige inflatie, recordopbrengsten geeft. Maar schulden moeten afbetaald en intresten moeten afgelost worden. Bovendien zijn veel van de buitenlandse investeringen speculatief. De dag dat de financiële realiteit de bubbel doorprikt is de kans groot dat het land weer in een zware recessie raakt.
Is deze uitspraak een overwinning voor de democratie? Sluiting van of het verbieden van een politieke partij is nooit een goede zaak voor de democratie. In die zin heeft de voorzitter van het grondwettelijk hof zeker een punt. De grondwet en de strafwet moeten aangepast worden zodat het verbieden van politieke partijen onmogelijk wordt. Zolang de oude grondwet, die na de staatsgreep van 1980 werd opgesteld, van kracht blijft, zal het risico op sluiting blijven bestaan.
Maar democratisering van de grondwet is veel meer dan dat. Het betekent ook de kiesdrempel van 10% afschaffen, het betekent ook alle democratische vrijheden toekennen, zoals het erkennen van ethnische en godsdienstige minderheden, het stakingsrecht, syndicale, sociale en politieke rechten. Vraag is of de heersende elites hiertoe bereid zijn. Het verleden is op dat vlak weinig hoopvol. Integendeel, op dat vlak zijn de oude en nieuwe politieke machtselite het meestal roerend eens om alles bij het oude te laten.
De politieke situatie blijft gespannen. In oktober start het Ergenekon proces. De aanklachten zijn zwaar, er zijn voormalige generaals en officieren bij betrokken, maar ook journalisten en tegenstanders van de huidige regering. Deze organisatie wordt ervan beschuldigd aanslagen te hebben gepleegd die dikwijls in schoen van andere organisaties werden geschoven. Hun doel was, chaos scheppen om zo een staatsgreep uit te lokken. Zal dit proces tot op het bot worden uitgespit? Het blijft een open vraag zeker als men weet dat andere processen, die door verschillende journalisten gelinkt worden aan deze schimmige organisatie, nooit echte resultaten hebben gegeven.
De verschrikkelijke aanslag in Istanbul enkele dagen geleden, met vele doden en zwaargewonden en dit in een volkswijk, draagt bij tot de spanning. De Koerdische PKK ontkent elke betrokkenheid en waar zij aanvankelijk de schuld kregen, wordt nu openlijk de vraag gesteld of niet andere organisaties zoals Hezbollah of ultra nationalistische groeperingen bewust geprobeerd hebben chaos te scheppen.
In september moet hetzelfde grondwettelijk hof uitspraak doen in het al dan niet verbieden van de DTP, de Koerdische partij, die ervan beschuldigd wordt de eenheid van het land in gevaar te brengen. De toestand in het Zuid Oosten waar overwegend Koerden wonen, blijft zeer gespannen. Het leger bombardeert regelmatig basissen van de PKK in Noord Irak, maar tegelijk blijft de PKK actief.
Turkije is een land dat strategisch van enorm belang is. Het verbieden van de regerende AKP zou waarschijnlijk het land in een zware crisis hebben gestort. En nieuwe verkiezingen zouden een vergelijkbare uitslag geven, zodat de patstelling compleet zou geweest zijn. Stabiliteit is wat Europa en de VS willen, stabiliteit is wat de internationale kapitaalmarkt wil.
De uitspraak van het hooggerechtshof dwingt in feite de bestaande machtselites met elkaar samen te werken. Zij zullen de koek wel verdelen. En de man en vrouw in de straat. Tja, voor hen blijven de kruimeltjes.
Eergisteren is Hasan op bezoek geweest. Zijn leven verliep zoals dat van vele immigranten. Zijn familie woonde in een klein dorp in de provincie Sivas in centraal Turkije. De bevolking is er gemengd, zowel wat godsdienst als ethnie betreft. Begin jaren zestig trok zijn vader naar België om er in de mijn te gaan werken. Na enkele jaren kwam ook het gezin naar Charleroi.
Mijn dorp was, zoals de meeste dorpen in de bergen, een Alevitisch dorp. We kenden geen moskee en leefden van de landbouw. Een paar grotere dorpen waren Sunnitisch. Ons dorp was Turks, maar bijna alle hoger gelegen dorpen in de bergen waren Koerdisch. Ook zij waren Alevieten. Vele van mijn jeugdvrienden waren Koerden. Zij bleven in de winter in ons dorp slapen omdat de school te ver was en er geen verbindingen waren. Wij hadden geen problemen met elkaar.
Alevieten zijn de grootste religieuze minderheid in Turkije (om en bij 20% van de bevolking). Zij behoren tot de meest progressieve strekking binnen de Islam. De mens wordt centraal gesteld. Godsdienst komt pas op de tweede plaats. Bovendien zien zij godsdienst als een individuele kwestie. Godsdienst en staat moeten gescheiden zijn en blijven. Daarnaast geldt voor de Alevieten de fundamentele gelijkheid van man en vrouw. Alevitische vrouwen dragen bijna nooit een hoofddoek. De Alevieten hebben geen moskees. Wel kennen zij cemevi waar zowel mannen als vrouwen bijeenkomen om hun godsdienst te beleven. Er is geen verplicht gebed en hoewel zij ook een vasten kennen, is die toch fundamenteel verschillend van de ramadan.
In ons dorp had je veel wilde zwijnen. We aten varkensvlees. Ook alcohol is geen probleem. Belangrijk is dat je tijdens je leven goed bent voor de mensen. Wij zijn tegen uitbuiting en onderdrukking. Atatürk heeft belangrijke veranderingen doorgevoerd in Turkije. Spijtig genoeg zijn een aantal ervan teruggedraaid. Ik vrees het opkomend fundamentalisme.
Alevieten behoren in Turkije meestal tot de linkerzijde. Hoewel Atatürk de religieuze orden (dus ook die van de Bektasi-Alevieten) verbood (wat na zijn dood terug ongedaan werd gemaakt) steunen veel Alevieten de ideeën van Atatürk. Tot de zeventiger jaren blijven zij op de achtergrond, maar daarna verschijnen zij steeds meer openlijk als gemeenschap. In het verleden werden zij dikwijls slachtoffers van pogroms, uitgevoerd door extreem rechtse milities. 15 jaar geleden hielden linkse intellectuelen een congres in de stad Sivas. Het hotel werd in brand gestoken en velen (de meesten onder hen vooraanstaande Alevieten) kwamen om het leven. De overheid greep niet in, zelfs de brandweer werd niet ingeschakeld.
Ten tijde van Atatürk was er geen godsdienstonderricht in de scholen. Nu is godsdienst een verplicht vak geworden, maar dan enkel in de versie van de soennieten. Is dat geen belemmering van de godsdienstvrijheid? Wij betalen mee voor de oprichting van de moskees, terwijl de cemevi op geen enkele manier gesubsidieerd worden. Is er alleen sprake van vrijheid als het gaat over het dragen van de hoofddoek?
Hasan is niet gelukkig met de huidige evolutie van Turkije. Hij vreest dat indien de AKP niet verboden wordt, de regering nog veel verder de religieuze toer zal opgaan. Hierover verschillen we van mening, maar het is goed dat er verschillende standpunten zijn, dat maakt de discussie interessant.
Die avond rijden we naar Balikliova, een klein visserstadje op weg naar Izmir. We ontmoeten er vrienden en krijgen een uitnodiging om op een dag mee de zee op te gaan. Het eten is heerlijk, verschillende mezzes en krokant gegrilde vis. De vissers klagen steen en been. Het leven is duur en nu is er weinig vis. De man met wie we praten was vijf uur op zee. Hij heeft twee kilo sardientjes gevangen. Daar kan zelfs de diesel niet mee betaald worden. Daarna gaan we op bezoek bij vrienden in Gülbahce, iets verderop. De vrouw heeft geen sociale zekerheid. Haar jongste dochtertje vallende ziekte. Het kind vraagt al twee jaar om een fiets maar er is geen geld. We geven geld om een fiets te kopen. Voor ons is het niets, voor het kind een droom die in vervulling gaat.
's Avonds praten we nog verder op ons terras. Het gaat over België, Turkije, democratie.
In België is mijn hele familie syndicaal actief. Mijn broers werken ook op Caterpillar en zij zijn, net zoals ik, delegee van de socialistische vakbond. Socialisme en democratie kunnen niet zonder elkaar bestaan. Dat geldt overal ter wereld.
Tijdens de sociale verkiezingen kreeg Hasan meer dan 700 voorkeurstemmen. Volgend jaar komt hij langer op bezoek. Hoe de situatie er hier dan zal uitzien, weet ik niet. Maar geldt hetzelfde niet voor België?
Oef, terug on line. De vorige twee weken begon de computer steeds gekkere dingen te doen. Om de haverklap "no signal" en dan opnieuw opstarten, dus met allerlei hulpprogramma's geprobeerd de computer op te kuisen en uiteindelijk met de stofzuiger geprobeerd het ding "letterlijk" van alle stof te ontdoen. Helaas, het mocht niet baten. Zelfs opstarten ging niet meer.
Met de auto naar Urla, het dichtstbijzijnde stadje dat tevens de oudste haven van Turkije herbergt (6000 jaar oud). Na onderzoek bleek het moederbord stuk te zijn en een aangepaste kaart moest opgestuurd worden vanuit Istanbul. Maar, ik was geholpen. Er zijn natuurlijk wel enkele probleempjes, zo is nu alles op de pc in het turks en pas vandaag ben ik erin geslaagd het "qwerty" klavier om te schakelen naar azerty.
Het blijft hier heet en intussen is in de buurt al een kleine (gelukkig niet al te ernstige) bosbrand geweest. Ga vandaag proberen al mijn mails te beantwoorden want die hebben zich intussen al flink opgestapeld. Maar het doet goed om terug contact te hebben met de buitenwereld, als nu de internetverbinding redelijk blijft, zal de weblog snel weer aangevuld worden.
