Woensdag 18 juni 2008. Het wordt moeilijk een keuze te maken, want in de omgeving zijn zoveel dingen de moeite waard om te bezoeken, dat het niet makkelijk is om een beslissing te nemen. Uiteindelijk zijn we het eens geworden om te starten bij de Yerebatan Saray (letterlijk: het verzonken paleis). Deze ondergrondse wateropslagplaats, werd zon twintig jaar geleden gerestaureerd. De bouw ervan greep plaats in de zesde eeuw onder keizer Justinianus en voorzag (samen met andere wateropslagplaatsen) Constantinopel (zoals het in die tijd noemde) van water. In totaal zijn er 336 zuilen, verspreid over een oppervlakte van 140 bij 70 meter. De zuilen werden waarschijnlijk van andere plaatsen gerecupereerd en hebben verschillende afmetingen. Sommige ervan hebben grillige vormen, waarschijnlijk door erosie van het water. Aan het eind zijn er twee liggende Medusa-koppen, waarschijnlijk ook afkomstig uit andere sites.
Deze wateropslagplaats (80.000 m3 water) was de grootste van Constantinopel en de sfeer is mysterieus, misschien door de zachte verlichting die alles in de schemerzone dompelt. Het water moet weinig vervuild zijn, want je ziet nog verschillende visjes zwemmen.
Ik vraag me af hoeveel wensen hier ooit zijn gedaan. Te zien aan de geldstukjes in het water, heel veel.
Enkele minuten later zijn we toegekomen aan de Aya Sofia (De kerk van de goddelijke wijsheid), gebouwd onder dezelfde keizer Justinianus. Het moest het meesterstuk van de Byzantijnse architectuur worden, imposanter dan de Sint-Pietersbasiliek en Rome, en dat werd het ook. Zelfs nu, zoveel eeuwen later is het een indrukwekkend gebouw, dat zon duizend jaar het zicht van het toenmalige Constantinopel (later Istanbul) bepaalde.
De grootste vernielingen werden aangericht in 1204 door de kruisvaarders tijdens de vierde kruistocht. Het altaar werd opgebroken, ezels werden binnengebracht om het zilver uit de kerk te slepen en op de troon van de patriarch werd een prostituee gezet die zingend en dansend de draak stak met het oriëntaalse christendom.
In 1452 kwam de Aya Sofia weer onder katholiek gezag, maar dit keer was het te laat. De Turken stonden bijna voor de stadspoorten en in 1453 werd Constantinopel veroverd. Sultan Mehmet de Veroveraar reed de stad binnen en ging naar de Aya Sofia waar hij onmiddellijk een eind maakte aan de plunderingen. De kerk werd een moskee, de afbeeldingen werden bedekt en minaretten bijgebouwd. Dit bleef zo tot 1932 om vanaf 1934 een museum te worden.
Regelmatig is er sprake om de Aya Sofia terug om te vormen tot moskee, maar tot nu toe is dit tegengehouden.
In 1609 werd aan de overkant van de Aya Sofia (ook wel de rode moskee genoemd, naar de kleur van de buitenmuren) de Blauwe moskee opgericht. Bedoeling was de Aya Sofia te overtreffen in schoonheid en grootte. Met de zes minaretten is het een imposant gebouw, dat makkelijk te bezoeken is. Men vraagt alleen dat je behoorlijk gekleed de moskee binnengaat en tijdens het gebed de moskee te verlaten.
Na onze ochtendbezoeken, nemen we de tram naar Taksim, waar we Dirk Vermeiren, correspondent van de VRT, ontmoeten. Taksim is een symbolische plaats (zie ook artikel over 1 mei) maar bovenal is het een levende winkelstraat met vele zijstraatjes. Tot begin dit jaar had Dirk (via de VRT) een heel interessante weblog, waar hij zijn ervaringen in Turkije beschreef. Sinds acht jaar leeft hij in Istanbul en (daar ben ik een beetje jaloers op) hij spreekt vlot Turks. Tevens heeft hij een (aan te raden) alternatief reisboek over Turkije geschreven.
We roken samen een nargileh (waterpijp). Dirk vertelt dat hij eigenlijk nooit rookte maar een nargileh is geen sigaret. De tabak (meestal geïmporteerd uit Egypte of Syrië) heeft de smaak van appelen, aardbeien, . Nargileh staat ook voor het zalige nietsdoen, gewoon genieten van het leven.
We spreken Nederlands, Engels, af en toe een beetje Turks. Als onafhankelijk journalist moet Dirk leven van zijn pen. Hij leeft graag in Istanbul, houdt van de drukte en het stadsleven. Hij vraagt of ik me niet verveel in Mordogan omdat het eigenlijk een plattelandsstadje is waar weinig te beleven valt. Maar ik voel me daar zo goed thuis, zou eigenlijk nooit elders meer willen wonen. Is dat omdat ik oud aan het worden ben? Of misschien omdat ik naar de rust verlang. Te lang was mijn leven een aaneenschakeling van vergaderingen. Dat is voor mij verleden tijd.
Dirk kent Mordogan en het schiereiland. Een prachtige plaats om op bezoek te komen, maar om te wonen (en voor zijn beroep) verkiest hij Istanbul. Hij heeft op de Turkse zender zowel een radio- als TV-programma. Regelmatig moet hij glimlachen als ik hem over mijn toekomstperspectieven vertel. Dirk zegt tegen Sevim dat ik veel projecten op stapel heb staan. Maar dat maakt deel uit van mijn integratie hier. Ik wil nog dingen doen, maar wens daarvoor nooit betaald te worden. Misschien realiseer ik op die manier een stukje het anarchistisch-libertaire dat in mijn gedachten goed zit.
Ik hoop dat Dirk binnenkort opnieuw kan starten met een weblog, ook al is het dan niet op de VRT (misschien Knack). Feit is alleszins dat hij de situatie hier goed kent en op een kritische, onafhankelijke manier berichtgeving verschaft. Iets dat ik (zowel hier als in België) dikwijls mis.
Misschien zien we elkaar terug in het najaar, als hij zelf vakantie neemt. Als dat gebeurt lees je het wel op deze weblog.
Na Taksim vertrekken we naar Ortakoy (letterlijk: gemiddeld dorp), een van de rijke stadsdelen van Istanbul. Het is een mooie plaats en wat opvalt, alles is netjes. Overal zie je straatvegers aan het werk, zowel met de borstel als met de machine. In tegenstelling tot de gewone stadsdelen, waar nauwelijks geld is voor openbare diensten, worden ze hier overal ingezet. De sjieke stadsdelen vormen een schril contrast met het doorsnee Turkije. Hier leeft de beau monde. In enkele straten zie je enkel luxe wagens (sommige met chauffeur) en taxis. Aan de Bosforus zijn de prijzen duur, duurder zelfs dan bij ons.
Uiteindelijk nemen we plaats in een café. Een kelner of straatveger verdient hier waarschijnlijk minder per uur dan de prijs van een colaatje!!!
We discussiëren over Dikili, een gewest van de provincie Izmir, waar de burgemeester behoort tot de SHP (een linkse sociaal democratische partij). De man zorgt ervoor dat de bevolking aan goedkope prijzen brood kan kopen in de gemeentelijke bakkerijen, het gemeentelijk hospitaal verschaft goedkope en goede gezondheidszorg, de gemeentebussen zijn gratis en dolmussen moeten de leerlingen thuis afzetten. Dikili beschikt ook over aardgas en maandelijks krijgen de burgers gratis tien ton water van de gemeentelijke watervoorziening. Maar zo ziet de Turkse overheid dat niet. De burgemeester moet, samen met zijn raadsleden, voor de rechtbank komen, omdat hij de wet overtreedt!!! Hij zou de ongelijkheid verdedigen (omdat er voordeeltarieven zijn voor gewone mensen)!!!
In zijn verdediging stelt hij dat openbare diensten geen commerciële diensten zijn, maar diensten voor de bevolking!!! Tevens stelt hij dat openbare diensten niet mogen werken zoals commerciële diensten!!! Een principieel proces!!! Het principe van de openbare dienst wordt hier immers in vraag gesteld.
Maar hier, in Ortakoy, werken de openbare diensten voor de high society. Overal zie ik ze opruimen, peukjes wegvegen, de straten rein houden. Ik voel me hier niet goed, mijn drinken smaakt me zelfs niet. Een gehandicapte verkoper wandelt voorbij en verkoopt papieren zakdoekjes. Ik voel me schuldig. De tegenstellingen zijn enorm, en daar voel ik me niet goed bij.
Een koude douche volgt als de rekening komt. Drie drankjes en de prijs is 22 YTL, zon 11 . Dit keer word ik boos, want er wordt zon 4 YTL teveel aangerekend. Na mijn protest krijg ik 2 YTL terug, de rest is voor de service. Sevim maakt zich nu ook boos en de resterende 2 YTL komen op de tafel. Maar onze dag is om zeep. We gaan klacht indienen bij de politie, die belooft dat er zal opgetreden worden. De commissaris vertelt ons dat de kelners zelfs niet gedekt zijn door sociale zekerheid. Voor mij zal Ortakoy het eerste en laatste bezoek zijn. Geef mij maar Dikili!!!
Wat hier gebeurt is uitzonderlijk. Ik ben de tel verloren, maar zal de voorbije jaren zon 50 keer Turkije bezocht hebben. In al die tijd heb ik slechts drie-vier keer nare ervaringen gehad. Meestal is het tegenovergesteld, gastvrijheid en vriendelijkheid overwegen. Maar ook bij ons, in de grote steden, kan je dergelijke dingen meemaken. Dus, laat ons maar zeggen, problem yok, en denken aan de leuke en goede kanten van Turkije.
Sinds onze terugkeer in Mordogan, is het bijna onmogelijk om nog op het internet te raken. De verbinding valt om de haverklap uit en slechts met veel geluk is het mogelijk een tekst op mijn weblog te plaatsen. Helemaal onmogelijk is het om een foto geplaatst te krijgen. Want als je verbinding krijgt, dan is die traag en grotere bestanden zijn quasi onmogelijk om up te loaden. Dus zal het nog een tijdje duren voor ik fotos en tekst van onze trip naar Istanbul kan publiceren.
Intussen heb ik een alternatieve oplossing gevonden, via plaatsing van fotos op
Als je op deze website klikt op diavoorstelling, kan je toch de fotos zien.
Intussen wordt het elke dag warmer. Het kwik klimt makkelijk boven de 35° en zelfs s nachts zit je nog een stuk boven de twintig graden. Gelukkig is er wind en een lage luchtvochtigheid.
Morgen (woensdag) komt men airconditioning installeren, een nieuw systeem, milieuvriendelijk en zuinig in het verbruik. Tegelijk kan de airco gebruikt worden om (in de winterperiode) het huis op te warmen.
Gisterenavond aten we guveç, een stoofpot die bereid wordt in een totaal afgesloten aardenwerken pot, die een kleine twee uur op een zacht vuurtje blijft sudderen. Ingrediënten zijn lamsvlees, ui, pepers, tomaten en kruiden. Samen met mezzes is dit een lekkernij en hoewel ik wegens maagproblemen weinig kan eten, heeft het toch enorm goed gesmaakt.
Vandaag zijn het gebakken sardientjes en vis (kefal) op de barbecue. Ook de nodige mezzes zullen niet ontbreken want de ijskast zit vol met verse groenten en fruit. Vandaag was het immers marktdag, het moment om grote inkopen te doen.
Hoewel de basislevensmiddelen hier een stuk goedkoper zijn, zie je toch dat de prijzen snel aan het stijgen zijn en overal hoor je gejammer over de stijgende levensduurte.
Intussen roert het overal op het politieke front. De (onlangs gestichte) liberale krant Taraf publiceert in zijn editie van 20 juni een geheim plan van de militairen dat erin zou bestaan om vanaf september een campagne te orchestreren tegen de AKP (regerende partij) en de Koerdische DTP. Media, gerecht en invloedrijke personen zouden hiervoor worden ingeschakeld. Het leger ontkent.
Vatan (een eerder rechts krant) publiceert dat ingevolge een beslissing van het hooggerechtshof van Ankara, 70 miljoen mensen (dat wil zeggen de hele bevolking) worden afgeluisterd, emails worden gecheckt, sms en internetcorrespondentie (misschien dat daarom mijn verbinding zo slecht is???). Ook de geheime dienst krijgt toegang tot al deze gegevens. Intussen is het al twee maanden onmogelijk nog toegang te krijgen tot de populaire you tube site op het internet. Volgens het Hooggerechtshof zouden er beledigende videos op te vinden zijn tegen Atatürk.
Na 15 dodelijke arbeidsongevallen op 5 maand tijd (!!!) beslisten de scheepsbouwers van Tuzla op 16 juni in staking te gaan, onder het motto: liever dan ons één voor één te laten doden, doodt ons allemaal op 16 juni. Van de 4000 scheepsbouwers konden er slechts 400 in staking gaan. De anderen, die met service-busjes kwamen werden onder politiebegeleiding afgezet op de scheepswerf.
Als het gaat om privatiseringen toont de regerende AK-partij zich de beste leerling van Europa. Ook op het vlak van godsdienstvrijheid (zeker voor haar deels conservatieve sunni-achterban) staat dezelfde AK-partij op de barricades. Als het echter gaat om sociale rechten, laat ze het afweten.
Binnen enkele dagen start het proces om de AK-partij te verbieden. De kans is groot dat dit zal gebeuren. Het land dreigt dan weerom in een zware politieke (met daaraan gepaard een socio-economische) crisis raken.
De toekomst is onvoorspelbaar, alleen één ding staat vast. Het is heet en zal de komende maanden nog veel heter worden en dit op alle vlakken.
Dinsdag 17 juni 2008. Na een vroeg ontbijt, nemen we vanuit Cemberliktas de tram naar Karatas, één van de vele plaatsen van waaruit je met de ferry de prinseneilanden kan bezoeken. De Turkse benaming voor de eilanden is kizil adalar (wat rode eilanden) betekent maar men spreekt over de adalar. Onze bestemming is büyükada (het grote eiland) dat het grootste is van de negen eilandjes voor het Aziatische deel van Istanbul en tevens het eindpunt van de ferry. Deze eilanden waren vroeger de verbanningsplaatsen voor zowel Byzantijnse prinsen als politieke bannelingen.
Büyükada droeg vroeger de naam Prinkipo wat zoveel betekent als prins en het heeft een oppervlakte van iets meer dan vijf vierkante kilometer. Vergeleken met het hectische Istanbul zijn de eilanden een oase van rust. Op geen enkel eiland zijn (behoudens enkele dienstwagens) autos toegelaten. Verplaatsingen doe je te voet, in een koets of met de fiets.
Aan de bootterminal ligt het toeristische centrum van büyükada. Een fiets kan je huren per uur of voor een ganse dag en de verhuurplaatsen liggen tussen de talrijke restaurantjes, ijscreamshops of plaatsen waar je een snack kan eten. Een wegwijzer geeft aan waar je een koets kan huren. Met de koets kan je kiezen voor de grote of de kleine toer (respectievelijk 45 en 30 YTL) en dit voor maximum 4 volwassenen.
We kiezen voor de grote toer, die ons eerst brengt langs grote villas met prachtige siertuinen van de high society. Alles is groen en er zijn werkelijk juweeltjes van huizen, voornamelijk de oude Victoriaanse gebouwen. Daarna volg je de kustlijn af en toe voorbijgestoken (meestal bergaf of op de vlakkere stukken) door moedige fietsers die de warmte trotseren, want ook hier staat de thermometer iets boven de dertig graden.
Niet alle eilanden zijn toegankelijk voor het publiek. Eentje, dat je langs de kustlijn ziet liggen (Yassiada) is militair domein en toen de militairen voor de eerste keer de macht grepen (1960) werden daar de processen gehouden van de toenmalige toppolitici. Drie van hen, waaronder de eerste minister Adnan Menderes, werden ter dood veroordeeld en op Yassiada opgehangen. Intussen is Menderes gerehabiliteerd en zijn er vele plaatsen naar hem vernoemd, hoewel dit voor betrokkene waarschijnlijk maar een magere troost kan genoemd worden.
Een paar kilometer voor het einde van de grote toer, zie je de reusachtige stallingen waar de honderden paarden zijn gehuisvest. Iets verderop tentenkampen van koetsiers die schril afsteken tegen de luxe villas op de rest van het eiland. De koetsier (een oudere man) vertelt ons dat het leven op het eiland peperduur is, een klein appartementje vind je niet onder de 100.000 en de huren zijn navenant.
Na de rit met de koets wandelen we doorheen de straten om uiteindelijk te stoppen bij het huis waar Leon Trotsky werd verbannen in 1929. Hij verbleef hier vier jaar, omringd door zijn lijfwachten. Het huis is vandaag eigendom van een zekere mijnheer Marshall die plannen heeft om het te restaureren. Toen ik vorige keer op het eiland was, kon ik tot in het huis, maar nu is alles afgesloten.
We wandelen (of liever slenteren) terug want er is zoveel moois te zien, dat je meermaals blijft staan om de villas of historische gebouwen van nabij te bekijken.
Onderweg vinden we een hotel en vragen prijs. Voor een suite voor zes personen, ontbijt inbegrepen, kost het 265 YTL. Er is een zwembad en je kan tevens zwemmen in de zee. We nemen het kaartje mee, want dit lijkt een goed idee om nog eens in de toekomst te doen en dan verder het eiland te gaan verkennen.
Als we terugkeren met de boot ben ik de enige die wakker kan blijven. Door mijn hoofd dwalen de slotzinnen uit Trotskys testament: Het leven is mooi.Laat de toekomstige generaties het ontdoen van alle kwaad, onderdrukking en geweld en er ten volle van genieten .
Terwijl ik mijn ogen sluit hoop ik dat ze ooit werkelijkheid zullen worden.
Omdat het niet mogelijk is op een normale manier foto's aan mijn weblog toe te voegen, heb ik er een deel gepubliceerd op het volgende internetadres: http://marcensevim.mijnalbums.nl
