Winterwald

Hans Leifhelm

Ich geh in einen Winterwald hinein,

Der Winterwald muss voller Wunder sein.

Die Tannen stehen enge angeschmiegt,

Soweit das Land in tiefer Schneelast liegt.

Und keine Spuren gehen durch den Wald

Als vom Getier – und die verwehen bald.

Und manchmal ist ein Seufzen in den Bäumen

Wie Kinder seufzen unter tiefen Träumen.

Der Snee liegt weiss so weit ich wandern will,

Da werden alle Menschenwünsche still.

Winterwoud

Ik wandel een winterwoud in,

Een winterwoud vol wonderen.

De dennen neigen dichter naar elkaar

Zolang het land zware sneeuwlast torst.

 Geen ander sporen speur je in het woud

Als dat van dieren - en die verwaaien vlug.

Soms hoor je bomen zachtjes zuchten,

Zoals kinderen zuchten in hun slaap.

Blanke sneeuw, waar ik ook wandel,

Zuivert mij van elk verlangen.

© W. Schuermans

 Bijlage: een wandeling in een winterwoud, vol wonderen…

Bijlagen:
http://www.youtube.com/watch?v=3hjaygJytzc   

Tityre

Meliboeus

Tityre, tu patulae recubans sub tegmine fagi,

Silvestrem tenui musam meditaris avena:

Nos patriae fines et dulcia linquimus arva;

Nos patriam fugimus: tu, Tityre, lentus in umbra,

Formosam resonare doces, Amaryllida silvas.

Tityrus

O, Meliboee, deus nobis haec otia fecit.

Namque erit ille semper deus: ilius aram

Saepe tener nostris ab ovilibus imbuet agnus.

Ille meas errare boves, ut cernis, et ipsum

Ludere quae vellem calamo permisit agresti.

(…)

 Tityre

Tityrus, jij ligt lui, languit onder het bladerdak van een eik,

Op een fluit van een cent een landwijsje te fantaseren,

Wij trokken weg uit onze streek en verlieten onze akkers,

Wij ontvluchtten ons vaderland, jij Tityrus, ligt in de schaduw,

En laat hier het bos weerschallen van je geliefde  Amaryllis.

Tityrus

Wel, Meliboeus, mijn rust is een godsgeschenk,

Want mij zal hij altijd een god zijn: zijn altaar zal

Altijd vereerd worden met een van mijn lammetjes.

Mij rondhangende schaapjes hunt hij het sappige gras

En mij te spelen op mijn boerenfluit wat ik maar wil.

(…)

© W. Schuermans

 Ausgustus, Princeps, bracht na een wrede burgeroorlog (44 v.C.- 14 n.C.) vrede. Het zal een lange vrede worden. Eenvoudige mensen (als schaapherder Tityrus) varen  daar wel bij. Meliboeus is gevlucht voor geweld in zijn vaderland. Hij merkt, met enige afgunst, het verschil en stelt zich vagen. Anno 2015, helaas, nog altijd een bekend gegeven…

Vergilius, paladijn van Augustus, Vader van Europa (Th. Haecker), lazen we in het voorlaatste studiejaar van het Atheneum. Dat studiejaar heette toen nog, in de humanistische traditie, ‘ Poësis’ omdat er vooral dichters werden opgevoerd. Wij lazen toen, Vergilius in de klas van ene M.D, onzaliger nagedachtenis, want een erg middelmatige leraar, die op maandagen meer over voetbal sprak dan over Maro. Hoe dan ook, in mijn kop kreeg hij Vergilius niet kapot.

Zoals het een Virgiliaan-bibliomaan past, bezit ik vele Vergilius-edities: ze reiken van de 18^de eeuw tot in de 21^ste. In de lessen, als ik ze zo noemen mag, van M.D.,  lazen we Vergilius in de schooleditie van S.J. Gerebaert, van het schoolboekenfonds. Ik gebruikte stiekem mijn volwassen Teubner-editie. Die had ik voor enkele centen opgevist in het  Antiquariaat van Moorthaemers in de Antwerpse Rubensstraat, waar ik, om busritgeld te uit te sparen, geregeld naartoe fietste om er mijn zondagsgeld te verteren. Een tochtje vice-versa van 35 km. Dat had ik als 17-jarige graag over voor Maro.

De Vergilius, nog altijd mijn vreugde en troost, verblijft in mijn geheugenpaleis met twee fragmenten die ik in mijn middelbare schooltijd uit het hoofd moest leren.

Bijlage:

1  Animatiefilm: het borstbeeld van een Romeinse efeeb draagt de beginverzen van de eerste Ekloge voor. 

2  Een schitterende schoolfilm (meestal is dat soort video's op youtube het bekijken niet waard). Geproduceerd door het Liceo Classico Eugenio Montale in Venetie. Hartverwarmend te zien, hoe jongelui, goed begeleid, met een 2500-jarige dichter omspringen. 

Bijlagen:
http://www.youtube.com/watch?v=acZdl2kyVnI   
http://www.youtube.com/watch?v=WWVRymFjYpM   

Muskiete-jag

A.D. Keet

Jou vabond, wag, ek sal jou kry

Van jou sal net ’n bloedkol bly

Hier op my kamermure.

Deur jou vervloekte gonsery,

Door jouw gebijt en plagery,

Kon ik nie slaap vir ure.

Mag ik my voorstel, eer ons skei

Eer jy die doodslag van my kry-

Mijn naam is van der Merwe.

Muskiet, wees maar nie treurig nie,

Wees ook nie so kieskeurig nie.

Jy moet tog ééndag sterwe.

Verwekker van malaria,

Sing maar jou laaste aria-

Nog één minuut vir grasie.

Al soebat jy nou nog solang,

Al sê jy ook: ek is nie bang

Nooit sien jy weer jou nasie…

Hoe sedig sit hy, O, die kreng!

Sy kinders kan maar kranse breng,

Nóu ga die vabond sterwe…

Pardoef! Dis mis! Daar gaan hy weer!

Maar dood sal hy, sowaar, ek sweer-

Mijn naam is van der Merwe.

Dit is het eerste Afrikaanse gedicht dat ik las. In de kast van mijn vader vond ik het in een helaas al te lang zoek geraakt boek. In mijn pukkeljaren was ik een tijdlang erg begaan met de planten, diertjes, miertjes en piertjes: terraria, aquaria, herbaria… het kon niet op. Ik verzamelde ook insecten, die ik vakkundig ving, doodde en opzette in insectenkastjes. Zo won ik waardering en respect voor insecten.

insecten in nood kunnen nog altijd op mij rekenen, ook spinnen leerde ik respecteren…  Voor muggen en vliegen ken ik geen genade. Nachtelijke muggen-safari’s zijn mij (nog altijd) al te vertrouwd. Dit gedicht helpt mij jachtpartijen tot een goed einde te brengen.

Bijlage

Anneli van Rooyen zingt Muskiete-jag

www.youtube.com/watch?v=aS2ITFHZKl4

Bijlagen:
http://www.youtube.com/watch?v=aS2ITFHZKl4   

Beatrijs

v. 328-368

Dus quamen si den telt gevaren

Smorgens aen een foreest

Daer die voghele hadden feest.

Si maecten soe groet ghescal,

Datment hoerde over al;

Elc sanc na der naturen sine.

Daer stonden scone bloemkine

Op dat groene velt ontploken

Die scone waren ende suete roken.

Die locht was claer ende scone.

Daer stonden vele rechte bome

Die ghelovert waren rike.

Die ionghelinc sach op die suverlike

Daer hi gestade minne toe droech.

Hi seide: ‘lief waert u ghevoech,

Wi souden beeten ende bloemen lesen,

Het dunct mi hier scone wesen,

Laet ons spelen der minnen spel.’

‘Wat segdi’, sprac si, ‘dorper fel’,

Soudic beeten op tvelt,

Ghelijck enen wive die wint ghelt

Dorperlijc met haren lichame?

Seker soe haddic cleine scame!

Dit en ware u niet ghesciet

Waerdi van dorpers aerde niet!

Ic mach mi bedinken onsochte.

Godsat hebdi diet sochte!

Swighet meer deser talen

Ende hoert die voghele inden dalen

Hoe si singhen ende hen vervroyen;

Die tijt sal u te min vernoyen,

Alsic bi u ben al naect

Op een bedde wel ghemaect

Soe doet al wat u ghenoecht

Ende  dat uwer herten voeght.

Ic hebs in mijn herten toren,

Dat ghijt mi heden leit te voren.’

Hi seide: ‘lief, en belghet u niet.

Het dede venus, diet mi riet.

God gheve mi scande ende plaghe

Ochtic u emmermeer ghewaghe.’

 (...)

(…)

Ze kwamen in telgang gereden

Vroeg in de morgen aan een bos,

Alle vogels hielden er feest

Hun gezang schalde zo luid,

Dat ze overal te horen waren;

Elke vogel zong zijn eigen lied.

Een zee van mooie bloemen

Bloeiden in een groene wei,

Mooi waren ze en geurig,

Geen wolkje aan de lucht,

Er stonden kaarsrechte bomen

Rijkelijk voorzien van lover.

De jongeling bekeek zijn frisse bruid

Die hij met oprechte liefde beminde,

Hij sprak:’ Lief, als het je zint,

We leggen ons hier, en plukken bloemen,

Ik vind het hier betoverend mooi…’

Laat ons het minnespel spelen.’

‘Wat hoor ik’?, zei ze ,‘pummel!

Zal ik me in de weide neerleggen

Als een vrouw die in schande

Geld wint met haar lichaam?

Dan had ik wel kleine schaamte!

Dat had je vast niet gezegd,

Was je geen boerenpummel!

Ik kan nog van idee veranderen,

Dat is dan je verdiende straf.

Zwijg liever en luister eens

Naar de vele vogels in het dal

Hoe ze zingen en zich uitleven,

Je zal je des te minder vervelen

Al ik naakt bij je neerlig

Op een wel gedekt bed.

Doe dan al wat je maar wil

En al wat je hartje lust.

Ik voel boosheid in mijn hart,

Omdat je het mij nu voorstelt.’                                   

Hij zei: ‘Lief maak je maar niet boos

Het is de schuld van Venus;

God geve mij kommer en kwel

Als ik het je weerom vraag.’

(…)

 © W. Schuermans

Vlaamse medievisten moesten, dat spreekt, in vorige eeuw Latijn kennen én Middelnederlands. De ‘Nieuwe Universiteit’ acht dat niet meer nodig en gooide die ballast overboord… In de propedeuse las Neerlandicus Prof. Dr. Antonin van Elslander (RUG), een beminnelijk man, met ons de Beatrijs, een van de hoogtepunten van de Vlaamse Middelnederlandse literatuur. Daartoe gebruikten we een facsimile van het middeleeuwse manuscript. Een paleografische oefening die er bovenop kwam.

Beatrijs woont al een halve eeuw in mijn geheugenpaleis.

Bijlage: het verhaal van zuster Beatrijs, een korte animatiefilm.  

Bijlagen:
http://www.youtube.com/watch?v=D0r6KBN0iPg   

Bijlagen:
http://www.youtube.com/watch?v=Fkuq1MWfaWc   
http://www.youtube.com/watch?v=nccCi8de_Ig   

Les  Essays  (I,28)

Michel de Montaigne

(…)

Au demeurant, ce que nous appelons ordinairement amis et amitiez, ce ne sont qu’ accoinctances et familiaritez nouées par quelque occasion et commodité, par le moyen de laquelle nos ames s’ s’entretiennent.  Et l’ amitié de quoy je parle, elles se meslent et confondent l’ une et l’ autre d’ un melange si  universel  qu’elles effacent et ne retrouvent plus la couture qui les a jointes.  Si on me presse pourquoy  je l’ aymois, je sens que cela ne peut s’exprmimer qu’en repondant:  ‘ Par ce que c’estoit luy, parce que c’estoit moy’

 (…)

Overigens, wat wij gewoonlijk vrienden en vriendschap noemen is niet meer dan kennissen en vertrouwdheid door een of andere  toeval en voordeel  ontstaan en die een band scheppen. De vriendschap waarover ik het hier heb, vermengt en versmelt beide zielen zo grondig, dat ze zich uitvlakken en de naad verdoezelen die ze bijeenbracht. Als iemand aandringt en  vraagt waarom ik van hem hield, dan heb ik het gevoel dat het niet anders kan gezegd worden dan: ‘Omdat hij het was, omdat ik het was.’

(…)

 © W. Schuermans

Ik herinner het mij als gebeurde het gister. Le Périgord bereizend met mijn ega (†), flaneeerde ik op een zonnige voormiddag in 1989 door de oude straten van  Sarlat-la- Canéda . En bijna achteloos langs de woning van Etienne de la Boétie. Een Amerikaanse dame met een Montaigne in de hand monstert de woning. De vriendschap tussen Etienne en Michel was mij toen nog niet bekend. Maar die geletterde Amerikaanse dame (much obliged!) zette toen Montaigne definitief op mijn neus. Ik moest en zou, nu per direct, van Montaigne een Pléiade editie hebben, want er stond nog een bezoek aan zijn Tour op het reisprogramma (zie mijn vakantieschets boven). Helaas, helaas, die editie was toen in geen boekhandel in Sarlat te vinden….

Montaigne werd sedert dien mijn trouwe metgezel. Hij verknoopt filosofische levenswijsheid en Latijnse literatuur met de onvergelijkbare schoonheid van de Franse Taal. Verdiend opgenomen in mijn Palais de Mémoire.

Bijlagen:
http://www.youtube.com/watch?v=2CAZ-zu4GvY   

Bijlagen:
http://www.youtube.com/watch?v=teiYMej1sWU   

Bijlagen:
http://www.youtube.com/watch?v=Yo1CafpwhNo   

Bijlagen:
http://    
http://www.youtube.com/watch?v=3vko0q5Bxek   
http://www.youtube.com/watch?v=DQFCWzPeK0w