Mijn vakantie week zal ik iets inkorten om de toiletten zelf nog eens te kunnen gebruiken, ik heb de andere vrijwilligsters beloofd om een oogje in het zeil te houden en zal dit dan ook dien. Maar voor mezelf wil ik ze ook wel in werking zien, ik wil er “the color test” nog doen, één van onze inside jokes tijdens de camino, het heeft betrekking op ons camino lied “yellow pee” meer hoef ik niet te zeggen, de ingewijden zullen dit wel begrijpen al dan niet met Google translate 😂😂

Mijn plannen zijn als volgt, vandaag naar saltpond aan de oceaan, maandag ga ik naar Kakum national park (tropisch regenwoud) en overnacht er in het bos in een soort van campeerplatform, ik blijf in saltpond tot donderdag ochtend. Donderdag reis ik terug naar juaso in de hoop de voltooide toiletten te zien, vrijdag nog een dagje in school bij de Kids en zaterdag avond mijn vlucht naar “huis”.

De aannemer zou vandaag nog langskomen, mijn bedoeling is toch om rond 9 à 10 uur te vertrekken. Dus vraag ik nog maar eens wanneer hij zal komen, na een tijdje toch antwoord hij komt niet, een loodgieter en schilder komen binnenkort om alles af te werken. Benieuwd wat binnenkort betekent.

Een “lange” reis met de tro-tro, ondertussen ken ik de goede “airco-zitjes” aan het raam. Het is ook goed om achteraan of aan de “linker” kant te zitten, dan moet je niet voortdurend opstaan als er iemand wil uitstappen. De achterdeur staat vaak open omdat er bagage staat die wat groter is dan de beschikbare ruimte, touwen houden alles op zijn plaats, en ik heb er nog een extra airco bij, het zicht is wat minder.

Rond 4uur ben ik in het “resort” dat noemt zo omdat het werkelijk aan de oceaan gelegen is, aks ik uit mijn kamer stap ben ik na 10 m op het strand, heerlijk. Het blijft echter een Afrikaans resort, nu en dan geen elektriciteit of water, maar wel een super vriendelijke uitbaatster.

Ik maak nog een wandeling, geniet van de ondergaande zon. De oceaan lijkt mooi van ver, maar als je wat dichter kijkt is er heel veel afval, de locals “kakken” op het strand (persoon rechts op de foto), ja het is geen mooi woord, maar het is ook niet proper om te zien, een strandwandeling blootsvoets zit er dus niet in.

Ik eet nog een worst en kippenmagen op de barbecue aan een locale strandbar en geniet van het zicht en geluid van de oceaan en de ondergaande zon.

Farmer’s day vandaag geen school een vrije dag, en ook mijn laatste dag hier in juaso morgen start mijn ctweekje vakantie. Maar als de toiletten vandaag niet volledig klaar zijn, toch volgens mijn standaarden - wensen - eisen, kom ik eind volgende week nog terug en kort mijn vakantie in, ik vind het eigenlijk niet zo erg, ik wil de toiletten zeker in werking zien en ondertussen kan ik de kinderen ook nog eens zien. Ik heb al in gedachten wat ik allemaal wil doen vandaag, de was – een laatste wandeling naar het bos – een laatste bier in mijn vertrouwde bar – supervisie van de toiletten – bloggen en schrijven, het zal zeker een drukke dag worden.

S ochtends krijg ik apps van de leerkracht en Syto of we blij zijn met het nieuwe huis, oops mijn reactie van gisteren heeft veel in beweging gezet, maar ik ben heel blij met het nieuwe huis en bedank ze ervoor.

Ontbijten doen we in het “oude huis”, een wandeling van 10 minuten er naar toe. Als we er aankomen ruik ik de pannenkoeken al, heerlijk om deze nog een keer als ontbijt te hebben, Mrs Charity is een super kok en lieve – vriendelijke huishoudster, ze verwent ons echt wel.

Na het ontbijt gaan we al eens kijken bij de toiletten, volgens de info die ik gisterenavond van de arbeider kreeg via WhatsApp zou hij vandaag alles afwerken, nog niemand te zien, voorlopig nog geen zorgen in maken tis nog vroeg hij komt later wel, ik heb hem beloofd een biertje te trakteren als alles klaar is. We bekijken alles grondig en zien nog een hoop opmerkingen en zaken die ze nog moeten doen.

Terug naar het nieuwe huis en ik doe mijn was. Het huis is, in tegenstelling tot het vorige, in het midden van het dorp en andere huizen gelegen een soort “erf” met verschillende huizen, best wel gezellig. Ik zie een waterkraan op het erf en vraag of ik deze mag gebruiken voor mijn was, wat een luxe ik moet geen water met een emmer uit een diepe waterput halen. OK mijn normen van luxe zijn het laatste halfjaar behoorlijk veranderd. De was hang ik op aan een waslijn midden op het erf, ik vind nog een paar droogrekken en zet ze buiten in de zon en hang er een deel van mijn was op. Lomp als ik soms ben vallen er een paar sokken op de grond, een jong meisje komt direct naar me toe en zegt, ik was die wel uit, wat zijn ze hier vriendelijk, iedereen komt ook dag zeggen, vertelt wie ze zijn en heten ons van harte welkom. Het is totaal anders dan het vorige huis en ik voel me hier heel welkom en al direct thuis.

Na de was poets ik een tafel dat ik zag staan op “de veranda” en installeer me om te schrijven en bloggen. Samen met de andere vrijwilligsters maken we nog een lijstje van de op te lossen zaken aan de toiletten en een paar opmerkingen en vragen over het nieuwe huis.

Net als ik goed in mijn blogverhaal zit, horen we een motor, na gisteren kennen we het geluid goed. Wat blijkt de leerkracht komt met de rest van de bedden en nog wat materiaal, terug heel onverwacht zonder een woordje uitleg, maar om eerlijk te zijn ik vind het wel leuk, wat een verrassende dagen heb ik hier al gehad.

We helpen uitladen en dan zegt de leerkracht (Kingsley) we gaan nog de eettafel ophalen want jullie eten nu hier. Zonder keuken, hoe gaan ze dat organiseren, we zien we. We vragen nog om een paar praktische zaken mee te brengen : wc borstel, emmertje om de wc “door te spoelen” want de wc werkt niet. Dat is niet zo erg we zijn het gewoon en hier hebben we een douche met stromend water.

Iets later zijn ze terug, opnieuw met een volle laadbak, het was blijkbaar niet enkel de eettafel maar ze zijn nu echt alles aan het verhuizen. Ze moeten nog een laatste keer terug en ik bied aan om te helpen, neen hoeft niet, toch wel ik wil helpen en “spring” in de laadbak. Ik wordt overal nageroepen madam vee – obruni, best wel leuk en bijzonder dat iedereen je kent en aanspreekt. Ik help alles inladen en vind nog een klein plekje tussen alle materiaal.

De verhuis naar het nieuwe huis is dus plots in een stroomversnelling gekomen en definitief.

Op naar het volgende obstakel, de toiletten, kort na de middag gaan we nog eens zien, tot onze verwondering is er niemand aan het werk. Dus ik app de arbeider, goed dat ik zijn nummer heb, op de één of andere manier heeft hij het mijne bekomen (mijn ghanees nr) en appte mij om vrienden te zijn, zoals zovelen hier wil iedereen vriend zijn van de obrunis, nu komt het mij wel goed uit. Hij zegt in het naburige dorp te zijn om de watertank te kopen, we spreken af dat hij mij laat weten wanneer hij terug is zodat we de nog uit voeren zaken of in orde te brengen zaken kunnen overlopen.

Terug naar ons nieuwe huis, bloggen of schrijven komt er niet veel van, de lokale kinderen willen allen kennis met ons maken, ze tonen ons hun huiswerk en leerstof voor de komende examen en nemen veel foto’s.

2 uur later hebben we nog steeds niets gehoord, mijn apps worden niet beantwoord, we vertrouwen het niet meer en gaan naar de school. Zoals verwacht is het er muisstil niets veranderd, wat nu, ik zeg we maken een WhatsApp groep en ik geef onze bezorgdheden door, ik geloof er niet meer in dat het goed komt. De voorbije dagen had ik de aannemer geappt met een vraag over de timing planning maar ik kreeg ook al geen reactie, een groep met alle betrokkenen ook het schoolteam en Syto zal hem misschien verplichten om te antwoorden.

We staan nog wat te praten en horen plots het gekende geluid, een motor – trolley, en wonder boven wonder daar komt onze watertank, ja het is een echte soapserie aan het worden. Maar het is niet de arbeider die hem brengt, het is Kingsley die is gisteravond en vandaag de hele dag in de weer geweest voor ons. Hij vertelt me dat de arbeider nog komt maar niet weet wanneer, ondertussen weet ik dat dit betekent hij komt niet meer.

Terug naar huis en ik beslis om een heel boze app te sturen naar alle betrokkenen, vooraf doe ik dit eerst enkel naar de aannemer dus hij is gewaarschuwd. Ik app een hele lijst met opmerkingen, en wonder boven wonder, de aannemer reageert nu snel, wel niet vriendelijk, ik moet me niet moeien met zaken waar ik niets van ken. Ooh dan kent hij me nog niet, ik heb ervaring met zulke discussies en schop terug. Ik zeg in de groep dat hij me de voorbije dagen negeerde, dat zijn arbeider liegt en dat als er iemand aanwezig was we de vragen konden stellen.

Dan is hij plots vriendelijk, hij wist niet dat zijn arbeider er niet was en zegt morgen te komen kijken. Om eerlijk te zijn ik vind dit robbertje vechten wel leuk, ik voel me in mijn element.

De verantwoordelijke van syto vraagt nog dat de aannemer er zeker morgen is voor ik vertrek op vakantie, benieuwd of het waar zal zijn.

Er wordt op het erf fufu gemaakt, ze bieden ons er ook aan, ik kan het niet weigeren dat is onbeleefd en eet fufu met vis en geitenvel (ja geen schrijffout).

Na het eten nog een biertje in de lokale bar on de belevenissen van vandaag door te spoelen. Niets verliep zoals gepland maar het was toch een bijzondere dag, echt op zijn Afrikaans.

Laatste dag op school, ik neem al mijn lege flessen van frisdrank mee om er muziek instrumenten mee te maken. Samen met de kinderen steken we er wat steentjes in, ja het is simpel maar ze vinden het wel leuk. Al zingend, marcherend, muziek maken (en er zit wel degelijk ritme in) lopen ze rond de school, super tof om te zien. Alleen is het wel heeeel luid, maar ik vind dat niet erg, laat de kinderen zich maar amuseren en pret hebben, dan amuseer ik me ook.

Vandaag weer geen les, ja ik zou een slechte leerkracht zijn, ik mag deze week kiezen wat we doen en als gevolg is er heel de week geen les…. Laat ze maar veel plezier maken, ik zie en hoor hun schaterlach veel in mijn laatste week, het zullen mooie herinneringen zijn om te koesteren.

Halfweg de voormiddag krijg ik bericht van syto, ze hebben de landlord gesproken hij is nu op weg naar de elektriciteitsmaatschappij om de rekening te betalen, het zou dus in orde komen, later op de middag zullen ze dit nog eens checken.

Ik plan om te spelen met het nieuwe speelgoed. Het zijn allemaal kleine dingen dus wij en de leerkrachten willen er goed op letten dat er geen in de schooltassen belanden, en de leerkrachten pakken dit goed aan, geen enkele rugzak mag in de klas, ze bewaken ook goed de deur dat niemand naar buiten loopt met speelgoed het zou verdwijnen in het gras of ergens anders.

Ieder kind krijgt iets, ook de leerkrachten en de poetster zijn enthousiast en spelen er mee. De foto caméras zijn één van de populairste maar ook de rest van het speelgoed is leuk voor hen, de poppen moeten in de plastiek zak blijven van de leerkrachten anders zullen ze te snel vuil worden.

Ondertussen wordt er verder aan de toiletten gewerkt, het begint er mooi uit te zien. De werker zegt me vanavond zijn we klaar, ik denk eerst zien en dan geloven.

Na de pauze spelen we nog wat zaklopen, met de bal, en van alles.

Eén van de verantwoordelijken van syto komt langs, hij bekijkt de werken aan de toiletten nauwgezet en ik zie ze vergaderen met het schoolhoofd en de leerkrachten. Iets later worden we geroepen voor een meeting, als het goed is voor jullie verhuizen jullie vandaag naar het nieuwe huis, het is nog niet helemaal klaar maar er is elektriciteit en stromend water.

In het begin van mijn verblijf hier, melde ik dat we rond half november zouden verhuizen naar een nieuw huis, we hadden er niets meer over gehoord en ik veronderstelde dat we dus niet meer zouden verhuizen. Maar door de problemen met de elektriciteit zal het nu toch gebeuren. Tegen rond 5 uur zullen ze bij ons zijn voor de verhuis, 5uur Europese tijd is niet 5 uur Afrikaanse tijd, afspraken maken en uren dat kennen ze niet echt, dus hoe laat ze de verhuis effectief zullen doen valt nog af te wachten.

Ietsje later terug een meeting voor mijn afscheid, iedereen zegt een woordje, men bedankt me uitvoerig : het zal moeilijk zijn om je te vergeten, je zal nog lang in onze gedachten blijven, we hebben veel van je geleerd, blijf al je dromen najagen en uitvoeren, er zijn geen woorden genoeg om je te bedanken, god bless you….

Ook omgekeerd zal ik hen, mijn verblijf hier, de kinderen voor altijd in mijn hart meedragen, nog een mooie en onvergetelijke ervaring belevenis dat ik dit jaar mocht meemaken.

Het schoolhoofd zegt, nu gaan we met de kinderen een meeting houden en vertellen dat je ons verlaat, oops dat had ik bij de andere vrijwilligsters niet gezien, hopelijk kan ik mijn tranen bedwingen…

Alle kinderen verzamelen nog een keer in de klas op het mooie tapijt, het schoolhoofd voert het woord, alle kinderen klappen in hun handen voor mij, en dan moet ik ook iets tegen hen zeggen… ik ga jullie missen, de knuffels en de lach, jullie zitten voor altijd in mijn hart.

Dan zwaait iedereen nog eens, ze komen me allemaal één voor één een handdruk als dankjewel geven. Oh het lukte om het droog te houden, een verdoken traan in een ooghoek kon ik nog wegmoffelen.

Terug thuis is het tijd om alles in te pakken voor de verhuis, we zijn al vroeg klaar en dan is het wachten tot ze arriveren voor de verhuis.

Wachten duurt lang, zoals verwacht is er niemand om 5 uur, iets voor 6uur krijgen we ons diner. Morgen ontbijt we in het “oude huis”.

Nog een foto van de “keuken” ziet er onhygiënisch uit maar niemand is ziek geworden dus wel ok.

Dan horen we de leerkracht die zich met de verhuis moet bezig houden, er was een “motor – lorry” (een motor met soort aanhangwagen) besteld maar hij is er nog steeds niet, hij kan hem niet bereiken, weet niet of we vandaag nog kunnen verhuizen, de verhuis zal voor morgen zijn. Ik geloof er niet in, morgen is het een feestdag, wanneer dan morgen? Dus zeg ik we verhuizen nu onze bagage en de matrassen met een taxi, dan zijn we alvast zeker van iets, iedereen kijkt me stomverbaasd aan maar ik meen het wel. Dat gaat niet, ik eis dat we morgenochtend om 7u30 na het ontbijt kunnen verhuizen, heb ondertussen geleerd dat je soms we op je strepen moet staan om iets te bereiken. OK en dan verdwijnt de leraar, dit gebeurt wel meer, men verdwijnt zonder verdere info, en dan zien we wel.

We staan nog buiten te denken wat nu, een bier in de bar om alles door te spoelen, en dan horen we een motor, ze zijn er uiteindelijk om ons te verhuizen. Ik probeer de leerkracht te bereiken het lukt niet, dus we verhuizen met de motor onze bagage en matrassen, de rest zullen ze morgen doen. Na ons “nieuwe” huis verkend te hebben, ons te installeren, is het tijd voor ons drankje in de bar.

We zitten er nog geen 2 minuten of de leerkracht belt me, waar zijn jullie, in de bar, OK, ik kom er naartoe. Iets later horen we opnieuw een motor, blijkt dat de leraar er één gezocht heeft omdat ik me boos maakte, dus nu verhuizen we nog de bedden ook.

Wat een bizarre omstandigheden, maar uiteindelijk komt alles wel goed, we hebben stromend water en elektriciteit, een bed om in te slapen meer vragen we niet.

Foto’s van “de verhuis” heb ik niet want het was al donker, maar toch heeft heel het dorp gezien dat de obrunis verhuisd zijn.

Een vreemde dag met onverwachte wendingen, soms geloven we zelf niet wat er gebeurt, eentje om nooit meer te vergeten. 

Tijdens het ontbijt vraag ik onze huishoudster of het een panne in het dorp is, ze fluistert neen enkel in dit huis, zal dus terug iets vreemds zijn benieuwd wat.

We zijn vroeg op school gezien we geen uurwerk hebben. Wel jammer dat ik vandaag geen foto’s kan nemen, het is mijn voorlaatste dag op school met de Kids.

We hadden aan het schoolhoofd al gemeld geen elektriciteit in huis te hebben en daardoor platte telefoons te hebben, wat later komt de leraar jullie mogen de telefoons opladen in de middelbare school. Bij ons op school is er geen elektriciteit, er ligt er wel maar is vermoedelijk niet aangesloten, het is ook niet nodig naar mijn mening er zijn andere belangrijkere zaken te doen. Licht hoeven ze niet (school begint en eindigt als het licht is), het enige wat misschien nuttig zou zijn is een ventilator om het binnen wat frisser te maken. Ik vraag nog naar de reden dat we in ons huis geen elektriciteit hebben, blijkt dat de huiseigenaar / landlord de rekening niet betaald heeft en ze dus de elektriciteit afgesloten hebben, hopelijk niet voor lang, alhoewel ik steeds de uitleg met een korrel zout neem, de verhalen veranderen hier steeds, dus we zien wel.

Het schoolhoofd zegt me, we zijn alles aan het regelen om naar de tuin van syto te gaan met alle kinderen, ik had maandag gezegd te willen gaan wandelen in het bos en nu zijn ze dat dus aan het regelen. De tuinman komt af met de sleutel, hij praat wat met mij, en net zoals zovelen wil hij mee met mij naar België, ik denk al bijna een vliegtuig vol te hebben met kandidaten. Iedereen wil “je beste vriend” worden, vraagt je nummer, iedereen vindt de blanken leuk en mooi… maar neen ik breng er geen mee terug naar België ….

We gaan met alle kinderen, alleen de allerkleinsten blijven achter, er komen ook een paar leerkrachten van het middelbaar mee.

Onderweg had ik de tuinman gezegd dat het leuk zou zijn om voor de kinderen wat sinaasappels te plukken.

In de tuin krijg ik een rondleiding, had die al eens gehad, maar laat ze doen, er wordt een tros bananen afgehakt en dan gaan we sinaasappels plukken.

Het is een grote hoogstam boom, de tuinman klimt er langs de stam in, plukt wat sinaasappels en gooit die naar een leerkracht die er staat om ze op te vangen. We hebben er een grote zak vol, elk kind krijgt er één, zo weegt de zak niet te zwaar om te dragen. Ze vragen me om de tros bananen te helpen dragen, men weet ondertussen dat ik een beetje kracht heb (zonder te stoefen) ik krijg hier dikwijls complimenten over, sterke blanke vrouwen zijn ze niet gewoon….

In de school zijn we bijna een uur bezig met het pellen van de sinaasappels voor de kinderen, ze smaken heerlijk.

Het is nu al wat te laat om nog les te geven, ik haal de vliegers terug uit en we spelen ermee. Net zoals gisteren staat het plots vol met de leerlingen van het lager en middelbaar, iedereen wil ook met de vliegers spelen….

Nog lunchen, wat afval opruimen, de klas vegen en opruimen en plots komen er een paar jongeren van het middelbaar me helpen. Nadien praten we wat en ze bedanken me voor het vele werk dat ik hier doe, en uiteraard willen ze ook een stoel in het vliegtuig naar België.

Omdat mijn telefoon aan het opladen was heb ik niet veel foto’s, enkel van het einde van de dag, wat slapende en spelende Kids.

De schrijnwerker heeft vandaag nieuwe deuren geplaatst, nu zien ze er echt wel goed uit, geen geprutst meer. Ondertussen zijn ze ook bezig met het schilderen van het gebouw.

Na school ga ik nog eens naar Osino in mijn ondertussen gekende bar een biertje drinken, de zoon van de huiseigenaar gaat mee en ik laat hem poseren voor de foto, neen hij drinkt niet echt de locals riepen hem al toe wat doe je daar…

Het bloggen zal niet voor vandaag zijn bij gebrek aan elektriciteit.

Ik heb gisteren nog vergeten te melden dat mijn laatste schooldag donderdag is, vrijdag is er geen school het is een feestdag “farmers day”.

Op school krijg ik terug een haarband, deze keer past hij niet bij de kleur van mijn kleren 😅😅.

De schrijnwerker komt naar de deuren kijken, hij heeft enkel een zaag een hamer en schroevendraaier mee, geen andere nagels geen ander hout. Blijkt dat hij niet van plan was om alles te veranderen, we discussiëren er over, ook het schoolhoofd en de leraars moeien zich erin, er wordt zelfs gebeld naar het hoofd van Syto. Ik neem foto’s app die naar de aannemer en syto en zeg dat we deze deuren niet kunnen aanvaarden (een Belgische hulplijn, mijn broer die schrijnwerker is, had mijn bezorgdheid beaamt dit hout niet aanvaarden). Veel heen en weer ge-app en bellen, ja de toiletten superviseren is een drukke job, maar ik doe het met plezier en amuseer me er mee. Uiteindelijk krijg ik bevestiging dat ze de deuren volledig gaan vervangen en dat we terecht de deuren afkeuren, het bleek dat er hout gebruikt was voor binnen en dus niet duurzaam voor buiten.

Samen met de leraar naar de markt, hij vind het zelf leuk om speelgoed te kopen. Het zijn vooral kleine dingen die je bij ons op de kermis in een eendjeskraam krijgt, groot educatief speelgoed hebben ze hier niet. Hij is heel enthousiast, kopen we dit en dat, de geweren weiger ik er wordt al genoeg gevochten op school dus uit principe geen geweren. We kopen ballonnen, een soort vliegers, een vliegtuig, helikopter, fototoestellen, auto’s, poppen,….

Genoeg dat ieder kind iets zal hebben op school.

Dan nog wat pampers, toiletpapier, lepels… allemaal zaken die ze op school nodig hebben en er een tekort van is.

Terug op school tonen we onze aankopen aan het team van de school, ze zijn heel enthousiast en proberen alles uit. De ballonnen zijn reuze ballonnen, het lukt bijna niet om ze op te blazen, slechts een paar kunnen het, ik niet.

Het eerste waar we mee spelen zijn vliegers, simpel speelgoed maar leuk om ze ermee bezig te zien. De kinderen hollen om het snelst om de vlieger op te rapen. We delen ze uit en men probeert het zelf, meestal wat te moeilijk dus hebben we veel werk. Hun schaterlach te zien en horen doet deugd. De leraren van het middelbaar zijn nieuwsgierig en komen kijken en meedoen.

De voor ons prullaria zijn hier een ware attractie en feest.

Na de lunch ga ik me binnen bij de slapende Kids zetten, er komen een paar op de schoot zitten en vallen algauw in slaap.

Na het dutje worden de ballonnen uitgedeeld, het is super leuk, de leerlingen van de lagere en middelbare school komen erbij, helpen opblazen en zijn o zo jaloers… duidelijk een heerlijke en bijzondere verwennerij voor de Kids. Ik heb in de bijna 8 weken nog nooit zoveel personen aan onze school gezien.

Als we thuiskomen is er geen elektriciteit, dat gebeurt wel eens meer, maar nu is het de hele nacht met als gevolg een platte telefoon.

In de namiddag maak ik nog een wandeling in het bos en probeer wat te schrijven.

De kinderen komen aangelopen van zodra ze ons zien, grijpen je vast geven een knuffel en we stappen met aan elk hand een paar kinderen verder naar de klas.

Mooi ritueel om de schooldag te starten.

Irène, het meisje dat me vorige week haar haarband – bloem gaf, geeft me opnieuw haar bloem, deze keer een ander kleur, grappig het past terug bij mijn hemd…. Het doet haar plezier dat ik hem de hele dag draag.

De eerste les bij de oudsten is mondeling Engels, ze leren heel praktische zinnen : meneer – mevrouw… “naam kindje” heeft me geslagen /…. Heeft mijn eten afgepakt / deze rugzak is van mij / mag ik wat water drinken.

Ja heel praktisch en oh zo toepasselijk, vooral de eerste 2 zinnen wel grappig om te horen.

Mooi stil op een stoel zitten kent men hier niet.

In de pauze dien ik naar het schoolhoofd te gaan, hij zegt “deze week is jouw week omdat het je laatste week hier bij ons is, je mag doen wat je wilt, wat zijn je plannen, oops dat hat ik niet verwacht, weet ook niet dat men dit met de andere vrijwilligsters ook deed. Ik moet er toch efkes over nadenken, ik plan nog om wat speelgoed te kopen want ze hebben hier echt niets, wil nog met de oudsten in het bos gaan wandelen, verder zie ik wel.

Na de pauze terug bij de oudsten, de leraar komt naar me toe en vraagt wat gaan we doen, zeg het maar wat je wilt. Even nadenken, misschien kunnen we buiten met de bal spelen, is leuker dan een les binnen. In de schaduw van de boom spelen we met de bal, ik gooi hem naar een kindje dat moet dan de bal terug gooien. Ze vinden het leuk, en tis nog goed voor hun motoriek, niet iedereen is even behendig om de bal te vangen of te gooien. Ik let erop dat iedereen zijn beurt krijgt. Al snel komen er ook wat kinderen uit de klas van de jongsten kijken en na een tijdje spelen ze ook mee.

De jongste kinderen kleuren vandaag. Na de activiteiten de dagelijkse klussen, handen wassen, eten uitdelen, helpen opruimen, kinderen troosten vandaag wordt er veel gehuild er is altijd wel één kindje of meerdere aan het huilen, neerzitten zonder een of meerdere kinderen op je schoot is hier echt onmogelijk.

Het is ook steeds leuk om te zien hoe de Kids in de pauzes aan het spelen zijn.

Geen activiteit vandaag aan de toiletten, of alles tijdig klaar zal zijn, dit wil zeggen volgens afspraak op 6 december (oeps ik weet dat sinterklaas niet bestaat, het zal dus niet lukken). Ik had al gemeld dat volgens mij de deuren niet goed zijn, veel hout is al gespleten soms ziet het er wat rot uit met veel knopen erin. De kwaliteit van het aaneen zetten van de deur is ook niet goed, grote dikke nagels steken uit de kinderen (of iedereen) kan er zich aan bezeten. De leraren en ook deze van de middelbare school die alle werk ook op de voet volgen, geven me gelijk de deuren kunnen we zo niet aanvaarden. Ik stuur een app naar de aannemer om dit te melden gestaafd met foto’s, hij is nog maar één keer op de werf geweest en controleert het werk dus niet echt. Iets later al bericht, bedankt voor de melding ik neem contact op met de schrijnwerker. Later op de dag neemt hij nog contact op en zegt dat de schrijnwerker Eerst daags het nodige zal doen om alles in orde te brengen, de deuren zijn ook te hoog er zou niet genoeg licht in het toilet zijn.

Om te bewijzen dat ik niet overdrijf een paar foto’s van de deuren.

Na school mijn wandeling naar Osino, een biertje wat bananenchips en een ijsjes, mezelf wat verwennen, en nog wat proberen te bloggen.

Soms is het eens nodig om niets te doen.

Ik maakte een heel korte wandeling in het dorp en bos.

%%%FOTO3%%

Kreeg een lekker diner van onze kok.

I

Vandaag mag ik naar het huwelijk van de ouders van één van de kinderen op school. Ik denk de ouders maar weet het niet zeker, hier zijn de relaties niet zo duidelijk als bij ons, ik hoor vaak zeggen “de moeder van mijn kind” ipv mijn vrouw ook als ik weet dat ze gehuwd zijn. Heel vaak ook woont men niet samen, soms zorgt de vader voor het kind (zoals in het huis waar ik woon), soms de moeder. De relaties- huwelijken zijn hier minder “strikt” minder monogaam of bindend, er komen minder gevoelens aan te pas, het lijkt mij hier meer een rationele beslissing, niet zoals bij ons waar de gevoelens de overhand nemen de reden zijn voor een huwelijk (toch volgens mijn observerende ogen, niet uit ervaring noch “thuis” noch hier 😉…).

Tussen 10u30 en 11 u zal men mij komen oppikken voor het huwelijk, dus heb ik vooraf nog voldoende tijd om wat te schrijven, achterstallige blog in te halen, maar ik ga toch efkes naar school de arbeiders werken vandaag en ik wil toch zeker zijn (jaja ik heb nog wat beroepsmisvorming, ik weet het… ) , en ja ze zijn druk bezig en zeggen vandaag klaar te zijn, ik zie wel of hun belofte klopt. Gisteren hebben ze goed doorgewerkt, het vordert snel.

Voor men mij oppikt schrijf ik nog wat, volgens Afrikaanse normen zijn ze vrij vroeg rond 11u20 wordt ik al opgepikt.

Net voor we arriveren aan het feest komen we een man tegen, dit is de vader van Denise het meisje bij ons op school , of dit straks ook de bruid zal zijn weet ik niet, durf het ook niet te vragen (pogingen bij anderen over relaties leverden geen antwoorden op).

Ter plaatse zetten we ons aan een tafel, alles is mooi versierd, tafels en stoelen met witte bekleding, “plastieken” rozen op de tafel (echte zijn hier niet houdbaar).

Een man die een soort ceremoniemeester is, spreekt of roept en tiert door de micro, tussendoor wordt muziek gespeeld.

Na een tijd komt het bruidspaar toe, mooi uitgedost in het wit en ja de vader blijkt ook de bruidegom te zijn.

En dan gaat het volgens mij uren door over geld ik begrijp uiteraard niet wat men zegt in het Twi, maar de woorden. 20 cedi, 10 cedi, begrijp ik wel. Men gooit geld naar het koppel, kleeft geld op hun hoofd, een jongen met een teiltje in de hand verzamelt al het geld.

Bizar om te zien.

Dit gaat nog een lange tijd door, er komt een priester iets zeggen maar ik heb de indruk dat niemand luistert, er is van alle kanten gepraat, en plots besef en zie ik dat dit de voltrekking – zegening is van hun huwelijk, in de verte zie ik dat er ringen gegeven worden , de bruidegom zegt iets maar zo stil dat ik er niets van hoor (zou het Twi toch niet begrepen hebben). Bizar moment iets wat voor ons een bijzonder moment zou zijn, passeert hier als een “ fait divers”.

En verder gaat het de hele tijd over geld, ik hoor voortdurend 10 cedi roepen, bizar.

Nog iets over het eten en de drank, iets na de aankomst krijgen we een flesje water, wat later een doosje met nootjes en na het huwelijk is er een “buffet”. Aanschuiven en drummen, ik als enige obruni of blanke, sta geduldig in de rij, plots roept mem mij en Moet ik voorsteken, dit voelt niet goed maar ondertussen weet ik dat je als blanke die deelneemt aan een ceremonie toch altijd speciaal en op handen gedragen wordt.

Het buffet is een paar “soorten rijst” wat pikante saus en een stukje kip.

Nadien nog wat speechen, niemand luistert de genodigden gaan stilletjes naar huis, er worden nog wat foto’s genomen en uiteraard moet de obruni er ook eens bij staan.

Een Afrikaans huwelijksfeest is niet zoals bij ons, net als de andere cérémonies dat ik mocht meemaken (outdooring – begrafenis), het is toch bijzonder om in mijn 2 maand hier alle belangrijke levensmomenten te mogen meemaken.

Terug thuis kan ik het niet laten om nog efkes de werken te zien, ze hebben goed doorgewerkt maar ik vind dat de kwaliteit van de deuren niet ok is, iets om over na te denken voor ik als obruni commentaar lever.

De jongens van gisteren zijn er terug, ik moet nog water halen om te douchen en het toilet door te spoelen , hier houdt dit in dat je met een emmer water uit de put haalt en dan de emmer net 25 liter draagt tot in je kamer, soms doet de huishoudster dit ze draagt de emmer op haar hoofd, soms doe ik dit zelf niet op het hoofd… Vandaag heb ik de jongens “omgekocht “ om het voor mij te doen, een beloning met een pakje koekjes volstond.

Nadien “speelden”, ze nog wat in mijn kamer, deze keer maakten we filmpjes, en plots spraken ze Engels ipv Twi, maar we hadden plezier dat is het voornaamste.

Terug een afscheidsspeech, volgende week zijn we nog met 2 vrijwilligsters.

De kids lopen rond spelen wat en ik bekijk ze, speel mee, troost waar nodig, haar ruziënde kids uit elkaar, knoop veters dicht, geef water, help hen plassen, de dagelijkse taken op een Afrikaanse kleuterschool.

Sommige kinderen ken ik ondertussen goed, anderen iets minder en nog steeds ken ik de namen niet allemaal, maar dat is bij de andere vrijwilligsters net hetzelfde.

En je hebt altijd wel een paar favoriete kinderen, niet dat ik ze voor trek, maar kinderen die meer bij je komen waar je een andere band mee hebt (net zoals in het gewone leven ook is).

Eén ervan heb ik tijdens mijn eerste week een bijnaam gegeven, zijn naam is Obeng, ik noem hem “mister Obeng trouble”. Hij vind zijn naam heel leuk (weet niet wat die betekent) en komt telkens naar mij toe en zegt zijn bijnaam, ondertussen gebruiken ook de anderen zijn bijnaam, misschien heb ik hem wel iets gegeven voor de rest van zijn leven. Waarom deze naam, door zijn T-shirt dat hij aanhad, vandaag heeft hij die terug aan…

De kinderen houden ervan om selfies te maken of gefotografeerd te worden, alleen kunnen ze niet stilstaan willen altijd zwaaien dicht tegen de telefoon (ik maak alle foto’s met mijn telefoon) gaan staan waardoor het niet evident is om goede foto’s te hebben. Als je er genoeg maakt zitten er wel wat mooie tussen

Achter de toiletten staan een paar bomen nogal dicht en deze moeten gerooid worden, hier gebeurt dit met een kapmes, de leraar en een paar leerlingen van het middelbaar doen dit samen. Er zitten massa’s mieren op die worden weggebrand, ze nemen een slok benzine in de mond spuwen het uit op de boom en dan een vuurtje, ja een vreemde methode maar wel effectief. Met het kapmes duurt het lang eer de boom om is maar ze geven niet op en slagen erin.

De toiletten vorderen goed, er wordt een statief gelast om de watertank op te zetten, men werkt met een “Afrikaanse lasbril”.

In de namiddag komt de baas de werken inspecteren en geeft ze wat opmerkingen en taken die nog gedaan moeten worden.

De zoon van de huiseigenaar, die 8 jaar oud is, komt regelmatig eens in mijn kamer om wat te spelen, ook hij heeft vind de extra aandacht leuk. Vandaag had hij 2 vriendjes mee, ik gaf ze een paar papiertjes en ze waren rustig aan het kleuren, toch voor efkes, daarna speelden ze verstoppertje, 2 naar buiten 1 verstopte zich in mijn kamer en dan gingen ze hem zoeken, ik gaf wat tips voor nieuwe en leuke plaatsen, met als gevolg dat ik mijn kamer nadien wat mocht opruimen, maar door hun lach op hun gezicht zien en ze te horen schaterlachen vond ik dit niet erg.

%%%FOTO1%%%

Vandaag vertrekt er een vrijwilligster, ze was hier 2 weken en voordien was ze in een school in het noorden, een afscheidsspeech door de headmaster en dan brengt één van de leerkrachten haar naar Osino.

Ondertussen nemen we met 2 zijn klas over, we delen wat boekjes uit en lezen bij elk kindje voor uit hun boekje, ik heb dat al vaak gedaan en telkens vinden ze dit wel leuk, het valt me steeds op dat de persoonlijke aandacht dat je aan een kind geeft hen veel plezier doet. Eén van de boekjes gaat over botsauto’s, jaarlijks ga ik met mijn nichtjes bij ons op de kermis naar de botsauto’s, dit jaar (in de 2 weken tussen mijn camino en Ghana) maakte ik een filmpje en wat foto’s als we erop zaten. De kinderen vinden het superleuk als ik hen het filmpje toon, ondertussen kennen ze het en komen ze er al om vragen.

Dat de kinderen nu meer buiten spelen had ik al verteld, ze spelen nu ook op de speelmatten buiten, het doet deugd dat mijn aankoop goed benut wordt.

Eén van de kindjes heeft het talent om later een drummer te worden, hij oefent al goed met de stoelen.

Dit is één van de kindjes die nog niet helemaal “zindelijk” is, kan ook niet anders sommigen zijn amper 2 jaar. Pampers worden niet veel gebruikt, ze hebben er ook niet veel. Ik heb al vaak zijn natte broek uitgedaan, die wordt dan gewoon in het gras te drogen gelegd. Een paar dagen geleden plaste hij terwijl ik zijn natte broekje uitdeed, en twas op mijn hand, niet zo erg. Maar sindsdien probeer ik toch regelmatig hem te laten plassen, in de hoop dat hij leert om zindelijk te zijn, het is een hele karwei voor de leerkrachten om zich daar ook mee bezig te houden.

Nu ik over dit onderwerp bezig ben, kan ik ook wat over de grote boodschap spreken. Zoals jullie al weten zijn er geen toiletten, de klein boodschap, men plast gewoon in het gras, sommigen vragen om hulp om hun broekje open te doen of onderbroek aan en af te doen. Ik merk dat als ik één kindje help er meerdere komen om ook te plassen of hulp te vragen, misschien is het ook de extra aandacht die ze willen en kunnen ze het wel zelf. Voor de grote boodschap zijn er 2 potjes, men steekt er een plastiek zakje in (één die uit de vuilbak gehaald wordt, alle aankopen worden hier in dergelijke zakjes gestopt) er wordt wat toiletpapier aan de kinderen gegeven (als het er is, de laatste dagen was het op en gebruikte ik dan maar mijn papieren zakdoekjes).

Ondertussen ken ik het ritueel en merk dat de Kids het me ook meer komen vragen, misschien omdat ik bij hen blijf en help hun poep af te vegen, ik ben er ook niet vies van om dit te doen en nadien het potje wat te kuisen, een taak die normaal door de poetshulp gedaan wordt, ze heeft al vaak gezegd madame Vee ik doe dit wel, maar ik beschouw dit ook als een taak voor mij het hoort erbij.

En als alles goed verloopt kunnen de Kids midden volgende week de echte toiletten gebruiken, dat zal een hele verbetering zijn. Maar ook een hele opgave om het de kinderen te leren, ze mogen niet meer in het gras plassen. Ik heb het al aangekaart met de verantwoordelijke van syto in accra en het schoolhoofd , het zal belangrijk en nodig zijn om vaste momenten in te lassen om naar het toilet te gaan. Ja ik weet het is een raar maar natuurlijk onderwerp, we doen het zelf ook dagelijks, even stilstaan over hoe het hier gebeurt en niet zo gezond is, hoort erbij.

Nu ik toch bezig ben over de toiletten, bij deze de stand van zaken. Het vlot goed, sommige zaken zien er wel speciaal uit. Zo ook het spoelsysteem, het water van de lavabo wordt gebruikt om het toilet te spoelen. Het spoelsysteem is een vernuft doordacht systeem, eenvoudige materialen maar wel doordacht. Een handel in betonijzer met een plaat die het toilet afsluit, een pvc buis opgevuld met beton als counter gewicht om het op zijn plaats te houden, de handel wordt met een stukje pvc buis en mortel verstevigd. Ik vind het heel interessant om alles te aanschouwen en neem veel foto’s, ja nog wat beroepsmisvorming. Ondertussen weten de arbeiders al dat ik veel foto’s neem en heb ze ook uitgelegd waarom.

Zaterdag huwen de ouders van één van de kinderen, de leerkrachten en vrijwilligers zijn uitgenodigd, de 2 andere vrijwilligsters hebben een weekend in Accra gepland, ik had geen behoefte aan een drukke stad en plande om thuis te blijven, dus mijn plannen voor een rustig weekend veranderen, zaterdag dus een huwelijksfeest, dan heb ik alle bijzondere dingen uit het leven op zijn Afrikaans mogen meemaken.

Op school wordt het haar van het kindje alvast mooi gevlochten.

We doen een nieuwe poging om de goudmijn te bezoeken, nu lukt het wel, al duurt het immens lang voor alles in orde is, juiste schoenen, een veiligheidshelm…

Foto’s mogen er niet gemaakt worden, dus enkel één van ver.

Er wordt grond en stenen van uit de heuvels en omgeving aangevoerd, dit wordt gezeefd, gewassen tot men goud in een mat overhoudt. Per dag vindt men tussen de 800 gr en 1,6 kg puur goud. Men gebruikt niets van chemicaliën, het water wordt gerecupereerd, met het zand – klei of stenen doen ze niets. Toch niet als grondstof voor iets anders, dit is typisch voor Ghana of Afrika, ze doen hun ding maar denken geen stap verder. De resten worden terug gestort waar men gegraven heeft. Gelukkig worden wel terug nieuwe bomen of gewassen aangeplant.

Bizar te beseffen dat we op goudplaats wonen, overal rondom ons dorp wordt er gegraven.

Na school nog wat inkopen, een biertje en ik ga nog met wat frisse cola’s naar de arbeiders brengen aan school. Ze zijn reuze blij met deze extra attentie, nochtans verdienen ze het echt wel in volle zon werken met primitieve middelen is niet evident , wij kunnen ook hier iets van leren.

Voor het feestje speelt iedereen wat, nu men achteraan bezig is de toiletten te bouwen spelen de kinderen ook meer buiten en achteraan, er zijn 3 autobanden in de grond ingegraven als speeltuig, stoelen en tafels worden buiten gesleurd om mee te spelen, leuk om hun creativiteit te zien bij het spelen.

Iets later is het tijd om de drankjes en boekjes uit te delen. Drinken uit brikjes is niet eenvoudig, met als gevolg dat de vloer nogal plakkerig wordt, het is een afwasbaar tapijt dus dat komt wel goed.

De kleurboekjes en in het bijzonder het blad met stickers worden goed gesmaakt, ze zijn allen trots op hun boekje met Disney tekeningen, ieder kind houdt van prinsessen kastelen auto’s helden….

Zelfs de leerkrachten zijn een tikkeltje jaloers… ze zouden ook wel zo’n boekje willen, hun telefoons worden opgepimpt met stickers, grappig om ook hun enthousiasme te zien.

Bij de kinderen belanden de stickers op hun voorhoofd en armer, ze staan allen klaar voor een foto. De kinderen mogen in hun boekjes kleuren, namen worden erin geschreven en als de school gedaan is worden de boekjes in de boekentas meegegeven naar huis.

Deze middag hebben we een bezoek aan de goudmijn hier in het dorp, om 11u30 vertrekken we te voet het is niet zo ver. In het kantoor wachten we geduldig, ik hoor iets zeggen over vergadering in Koforidua, tussen het Twi door wordt al eens een Engels woord gebruikt (oa meeting). We blijven geduldig wachten en na ongeveer 20 minuten komt er iemand. Van harte welkom in de kibi goudmijn, maar er is een probleem de persoon die de rondleiding geeft is er niet (had het dus goed begrepen) en de anderen hebben nu geen tijd. Ofwel kom je om 3uur terug of morgen rond de middag. Het zal dan maar morgen worden tenzij er nog iets misloopt. Tis blijkbaar niet evident om er binnen te geraken, de eerste brief was niet ok, de 2e wel, maandag ging de leraar nog ter plaatse om bevestiging voor vandaag te krijgen en toch loopt er iets mis, afspraken en Afrika gaat echt niet samen maar ik weet ondertussen dat je je er niet druk in moet maken ooit wordt het wel opgelost en komt het goed.

Terug naar school om de lunch te helpen opruimen, klas vegen, afwas doen en nog wat met de Kids bezig zijn.

Ondertussen vlotten de werken aan de toiletten behoorlijk goed, een gebouw met 3 toiletten en lavabo, ernaast 2 urinoirs is toch een behoorlijke klus.

Na school voel ik me behoorlijk moe en ga wat op bed liggen en doe een kleine siësta.

Als ik naar Afrika ga neem ik altijd wat kledij mee die nog in goede staat is maar niet meer gedragen wordt, met dank aan mijn nichtjes die hun kleerkast nu en dan eens uitruimen.

Het is niet allemaal kledij voor jonge kinderen, dus gaf ik een paar rokken aan onze lieve huishoudster, ze doet echt wel veel voor ons. Ze was er reuze blij mee en vandaag toonde ze trots dat één van de rokken perfect voor haar past, ze draagt hem en bedankt me heel uitvoerig. Het doet deugd om mensen met iets kleins heel blij te maken, en het kost ons niets, met dank aan mijn zus voor haar rok die ze toch niet meer droeg (of misschien paste die niet meer door de extra kilo’s….. 😂😂).

Nog een wandeling in het bos om de rust op te zoeken, als je wandelt langs de straat of door de dorpen heb je geen minuut rust, iedereen roept je aan “obruni” – madame Vee (velen kennen ondertussen mijn naam en als blanke wordt je overal herkent) – goeiedag – wil je mijn vriend zijn -… maar het is wel fijn de herkenning – de vriendelijkheid die echt wel gemeend is.

We spreken nog een paar strategieën af, als ze twi spreken dan spreken wij Nederlands.

Een lange tro-tro rit naar Accra, druk verkeer en plots stopt de tro-tro er stappen een paar mensen uit en ik merk dat ze een wiel afhalen, nieuwsgierig als ik ben ga ik kijken, blijkt een probleem met de rem of de remvloeistof te zijn, toch voor zover ik het juist zie. Een kwartier later kunnen we verder op pad.

Later dan voorzien komen we aan in Accra, daar we melden later te zijn is de aannemer er nog niet, ondertussen nemen we de lijst met details (soort meetstaat voor de kenners) door, een beschrijving van materialen met prijs en aantal. Ik merk op dat er heel veel zaken niet opstaan en als we alles optellen (want er is geen totaal) zitten we bijna aan ons totaal bedrag, de prijzen lijken mij ook veel te duur, duurder dan bij ons. Wat nu, laten we eerst eens luisteren naar zijn uitleg en dan zien we wel.

Eén van de eerste dingen die gezegd worden is dat hij nog nooit de vraag tot details of contract gekregen heeft, dit is de eerste keer, lijkt bizar toch voor een Europeaan.

Eerst vraag ik naar een plan – schets van de toiletten, dat hebben we niet maken dat nooit en bouwt ze al 9jaar, dan vraag ik een naar uitleg of foto’s over zijn toiletten. Dat kan wel, hij geeft wat uitleg bij een power point presentatie en wat foto’s, hier en daar herken ik zaken die bij ons al geplaatst zijn of er als materiaal aanwezig zijn (en ik heb van alles foto’s), ik toon nu en dan wat van mijn foto’s en dan beseffen ze dat ik alles gezien heb, veel observeer en er blijkbaar wat van ken of begrijp.

Zijn systeem van toiletten (ecosafe toilet) ziet er echt wel goed en professioneel uit.

Na zijn uitleg en onze vragen erover ben ik overtuigd dat het een degelijk en goed constructie zal worden. Nu nog het financiële en het contract.

We overlopen zijn lijst met details en we zeggen direct dit klopt niet er staan veel dingen niet op, hij is verwonderd en wat blijkt het was een verkeerde lijst (soort aanzet), we krijgen de juiste versie. Nu staat wel alles erop denken we, maar de totale kost blijkt 50 % duurder te zijn.

We zeggen dat we niet meer hebben of betalen dan volgens de eerste korte beschrijving. Hij wist dit al, syto had het hem blijkbaar al duidelijk gezegd. ik zeg nog dat zijn prijzen trouwens veel te duur zijn. We gaan akkoord voor het oorspronkelijke bedrag, als forfait zonder enige meerprijs.

Dan nog het contract, er zijn geen opmerkingen enkel nog wat onderhandeling over de schijven die we gaan betalen, de laatste krijgt hij uiteraard pas als alles afgewerkt is en we het gecontroleerd hebben, als de eerste kinderen de toiletten gebruikt hebben.

De vrijwilligster is nog niet helemaal overtuigd of ze het wel kan vertrouwen, na overleg met haar ouders blijkt het ok te zijn.

Het contract wordt eindelijk getekend, betalingen gebeuren en de bouw kan verder gaan, men was vandaag trouwens aan het werk.

Lange rit terug naar huis in de tro-tro, ik geniet van de omgeving en het jachtige drukke Afrikaanse leven.

Het is bijna 7 uur als we thuis zijn, diner, onze belevenissen aan de rest vertellen, een emmer douche waarbij ik op de muur het gezelschap had van een 8-potig diertje, ik vond deze wel mooi. Naar bed na een drukke en vermoeiende dag.

%%%FOTO6%%%

Vandaag maken we alvast het contract op, ik ben de enige met ervaring erin, dus help ik hen. De ouders van één van de vrijwilligsters zijn advocaten, dus die worden ook nog geraadpleegd, het contract dat we opstelden is goed voor hen.

‘s ochtends voor de klas begint houden we ons wat met de Kids bezig, één van de drukkere kinderen die heel vaak ruzie maakt komt toch ook eens om een knuffel en zet zich bij met, hij speelt met mijn handen, vindt de aandacht wel leuk.

Een ander groter kind is wat ziekjes vandaag ze komt op de schoot zitten en ook zij heeft vandaag veel troostende knuffels nodig. Ze heeft vandaag een bloemetje haarband aan en zet hem op mijn hoofd, ik loop er de hele dag mee rond, ze vindt het leuk, de anderen lachen er ook mee, naar het schijnt past hij bij mijn bloes.

De laatste dagen is het drukkend heet met een grote vochtigheid, iedereen zweet meer dan anders de zweetdruppels parelen op de hoofden van de kinderen, ook ik heb dagelijks een paar sauna’s, alleen jammer dat er hier geen sneeuw is om na de sauna in af te koelen, dat zou heerlijk zijn ik spreek uit ondervinding.

In school wordt er weinig les gegeven, omwille van de discussie over de toiletten is iedereen daar mee bezig. Na een tijdje gaan we toch nog schilderen, ieder krijgt een tekening dat ze mogen inkleuren met verf en schilderborstel, er is een super groot verschil tussen de kunde van de Kids, sommigen kunnen het mooi binnen de lijnen anderen kladderen er op los. Maar iedereen is reuze blij, en uiteraard zeggen we tegen elk kind dat trots zijn werkje toont dat het heel mooi is, ze verdienen allemaal een “high five” voor hun inzet en enthousiasme.

Nadar de leerkracht hun naam op hun werkje geschreven heeft worden ze buiten te drogen gelegd en kunnen dan mee naar huis.

Na de lunch wordt er nog wat gespeeld of geslapen, het is leuk om sommige kinderen creatief te zien omgaan met wat afval en de grond.

Na school maken we het contract op, spreken we nog wat over de aanpak morgen en daarna maak ik mijn dagelijkse wandeling.

Ik heb het wandelen nog steeds nodig, het doet nog steeds deugd, en om eerlijk te zijn de laatste dagen spookt de camino veel door mijn hoofd en heb ik mijn foto’s herbekeken. Tijdens mijn wandeling besef ik dat het vandaag exact 2 maanden geleden is dat we in Finistera aankwamen en het laatste pelgrimsritueel volbrachten… het zal me voor altijd bijblijven... 

In de kerk is de “dienst” al bezig, wanneer die begint of wanneer iedereen hier toekomt doet er niet toe, nu en dan schuiven er nog mensen bij.

Er is geen priester vandaag, de mensen van de kerkgemeenschap lezen teksten voor, zingen, dansen, maken muziek. Dan is er een soort preek op basis van telkens verschillende bijbelteksten. De man roept, tiert (toch naar mijn gevoel), loopt rond tussen de aanwezigen ze zijn dit hier duidelijk gewoon.

Plots herken ik een woord “obruni” ik wordt dus aangesproken, vele hoofden draaien zich in mijn richting, en dan leest hij een tekst – preek voor in het Engels, speciaal voor mij, mijn aanwezigheid wordt duidelijkheid geapprecieerd.

De dienst duurt lang, ongeveer 2 uur, de kans om in slaap te vallen is klein, er loopt iemand rond en als er iemand dreigt in slaap te vallen wordt die direct wakker geschud.

Op het einde van de dienst neemt de headmaster van de school die ook de voorzitter van de kerk is het woord voor wat aankondigingen, hij bedankt me ook voor mijn aanwezigheid.

In het dorp koop ik nog een frisse cola voor ik de terugweg aanvat, het is ondertussen al behoorlijk heet geworden. Ik merk dat ik de laatste dagen meer zweet dan voordien (ik hoor de andere vrijwilligsters ook), vermoedelijk omdat het heter drukkender is. Het heeft al lang niet meer geregend de straat is veel stoffiger geworden, als er een auto passeert loop je door een grote stofwolk.

Als ik thuiskom loopt het zweet van me af, een sauna gevoel, ik neem een emmer douche en moet ook nodig mijn haar wassen. Het was hard nodig, heb het 2 keer gedaan, de eerste keer werd de shampoo direct bruin van het stof van de weg.

Na de late lunch (bijna 2uur) van bakbanaan en stoofpot van bonen ga ik nog efkes stappen, heb geen andere plannen en stappen doet me altijd deugd, ik stop voor een zondagnamiddag biertje en schrijf mijn Blog over de Afrikaanse begrafenis, hier nog een foto van de aankondiging ervan.

Door de late lunch eet ik mijn avondeten ook wat later (alhoewel het voor mijn Belgisch norm nog steeds vroeg is), terug op de kamer schrijf ik nog wat, maak een sudoku en beland in gedachten weeral op mijn camino, dus bekijk ik nog maar eens een deel van mijn foto’s, tis blijkbaar een zware verslavende drug – virus.

Het is bijna 9u30 als we uiteindelijk vertrekken naar de begrafenis, het is nogal verwarrend qua afspraak, zelfs de leerkracht weet niet goed of de anderen er al zijn, moeten we wachten of niet…

Ik zal nu proberen om een beschrijving te geven van wat ik zag beleefde voelde, voor sommigen zal het wat vreemd of luguber klinken, maar dit is hoe het hier gebeurt, veel foto’s zal ik uit respect voor de overledene en familie niet posten. Voel je vrij om het al dan niet te lezen.

Er zijn 2 begrafenissen, die samen gehouden worden, vandaar dat ik gisteravond 2 vers uit uitgegraven graven vond.

De leerkracht vertelt dat ze vandaag hun laatste rit in een “ private auto “ maken, eens niet een gedeelde taxi, rare vergelijking maar later op de dag herinner ik me een artikel over begrafenissen in Afrika en dat er sommigen letterlijk een auto als doodskist hebben.

Als we aankomen is de begrafenis al bezig, maar elkeen kan komen wanneer het past.

We worden meegetroond naar de overledenen om hen te bekijken, een laatste groet te brengen.

Onder een afdak versierd met rood en zwart (de kleuren voor een begrafenis in Ghana) staan de 2 open kisten (elk in een afzonderlijk deel met doeken afgescheiden). Inderdaad open kisten, de overledenen zijn mooi opgebaard en in hun beste pak getooid. En wat ik dacht toen ik de kisten met de overledenen zag, ze zien er echt wel “goed” uit (ja dit is een raar woord hiervoor), ondanks het overlijden reeds een maand geleden was zag hun gezicht er mooi en vredig uit.

Onder 2 andere afdaken zitten de families, vrienden, genodigden. We moeten er langs lopen en zwaaien naar iedereen, een manier van dag zeggen en respect tonen.

De aankondiging voor de begrafenissen worden via grote posters aangekondigd, met een reuze grote foto van de overledene en de leeftijd erbij. Vandaag wordt een man van 51 jaar en een man van 58 jaar begraven, inderdaad nog niet oud. Al heb ik wel al vaak posters gezien van mensen die echt wel oud geworden zijn, zelfs meer dan 100 jaar.

De begrafenis wordt geleid door een soort ceremonie meester, meestal in het Twi, soms ook stukken in het Engels en dan kijkt hij ons aan, is dus speciaal voor de obrunis.

We nemen plaats naast de familie en dan probeer ik alles wat te volgen te observeren.

Als we toekomen zijn ze aan het zingen. Iets later is het tijd om een aantal mensen voor te stellen, ze starten met de afgevaardigden van Syto, dus moeten we recht staan en eens zwaaien, er wordt teruggezwaaid. Zo gaat het een tijdje verder, er wordt een naam afgeroepen de persoon staat recht, zwaait en iedereen zwaait terug.

Nu en dan zie ik iemand de “ ruimte” met de kist binnengaan, het valt me op dat er nu wel wat emoties getoond worden, sommigen komen al huilend of met tranen in de ogen terug. Tijdens het “feest van zijn leven” net na het overlijden had ik zo goed als geen verdriet gezien.

Er worden verschillende liederen gezongen en men doet een soort dans, na een tijdje besef ik dat dit bidden en dank betuigingen zijn, maar dan heel intens sommigen lijken in trance te zijn of het is een uiting van hun verdriet.

Vervolgens leest men een aantal teksten uit de bijbel voor in het Twi en dan ook in het Engels, “ wees en doe goed in het leven, dan zal je na de dood in de hemel komen”.

Iets later gaan er heel veel mensen naar de kist, sommigen komen heel geëmotioneerd terug, huilen, tonen voluit hun emoties en enkelen gaan zelfs op de grond liggen huilen.

Er wordt een laken voor de ruimte met de kist gehangen, ik zie iemand met het deksel binnengaan, en ik besef dat dit het laatste visuele afscheid is, de kist wordt gesloten.

Men komt buiten met de kist en zet beiden naast elkaar in het midden van het plein, de schop om het graf met aarde te vullen ligt onder de kist.

Nu komen er nog meer emoties naar boven, sommigen gaan tegen de kist praten, anderen maken er zich boos op, nog anderen leggen hun hoofd erop, sommigen staan er ingetogen naar te staren, anderen omarmen de kist al huilend, alle verschillende emoties door en naast elkaar hier kan alles.

Ik denk wat is dit anders dan bij ons, hier laat men zijn emoties hun gang gaan en worden ze zonder schroom of zonder dat iemand er vreemd naar kijkt geuit, bij ons proberen we onze emoties of verdriet te verbijten we willen ons sterk houden en verwerken ons verdriet elk op zijn eigen manier in alle stilte…

Dit voelt wel bijzonder en lijkt me intens maar goed, misschien kunnen wij ook wel zaken leren van de Afrikaanse gewoonten.

Als de rust wat teruggekeerd is wordt het leven van de overledene vertelt, er worden teksten van de weduwe en van de kinderen en kleinkinderen voorgelezen allen in het Engels zodat we die ook begrijpen. En het verdriet of de tekst is zoals bij ons, ze gaan hun man – vader – grootvader zo hard missen, hij was een goed man, een familieman die er altijd was met raad en daad. Ik ken deze persoon niet maar het verdriet te zien en de mooie en lieve woorden te horen doet ook iets met mij, het brengt me aan het denken…., de keren dat je er zelf zat als dochter, kleindochter, familie, vriend …

Er worden ook anekdotes verteld, toch voor zover ik denk want het is in het Twi maar iedereen lacht uitbundig.

En dan gebeurt er iets bizars er komen arbeiders met een soort sproeier – vernevelaar op de rug aan, die wordt gevuld met water en een product, er wordt geroepen gelachen, en dan spuiten ze op de grond rond de kisten op de kisten op de straat, wat is dit nu. Ik dacht misschien maken ze alles schoon en rein voor de laatste tocht, neen het sproeien was zijn werk in het bos en als laatste eerbetoon wordt hij nu zelf besproeid, raar maar bijzonder.

Daarna worden de kisten opgetild en gaan ze richting kerkhof, de familie volgt hen en voor ons eindigt hier de begrafenis.

Een vreemde beleving maar toch wel bijzonder om mee te maken.

Hier een paar foto’s die misschien iets van het gevoel meegeven, uit respect voor de overledene en de familie, uiteraard geen van hun verdriet. De foto's zijn niet vrij goed gemaakt, ik wou uiteraard niet met mijn gsm er dicht bij gaan staan. 

Na de begrafenis heb ik niets meer gepland, wat tijd voor mezelf een rustige Me-time namiddag. Ik schrijf wat achterstallige blogs, lees, sudoku’s, drink een glaasje, neem een siësta…

En ja dan wil ik nog wat wandelen, tis een drug. Ik wandel naar door het dorp, de familie en vrienden zijn nog aanwezig en zitten samen, ik stap naar het bos of wordt er naartoe gedreven, ik kom aan het kerkhof en zie nu de graven gevuld – dichtgemaakt. Wat ik eerst dacht als één graf is een kerkhof, de open graven die ik gisteren avond in het donker zag zien er nu vredig uit met wat kransen. De man heeft in het bos gewerkt en mag er nu voor eeuwig rusten… toch wel een bijzondere plaats.

Ik stap nog een lange tijd verder in het bos en geniet van de rust en stilte de natuur.

Na mijn avondeten maak ik nog een korte wandeling drink een slaapmutsje en praat met de lokale bevolking. Thuis nog wat schrijven, foto’s bekijken van mijn voorbije bijzondere maanden en dan slapen, morgen is het vroeg dag want ik plan naar de kerk te gaan.

Vrijdag poetsdag, die start al om 6u15 om mijn wekelijkse was te doen voor het ontbijt, iets na 7 ben ik ermee klaar, begin het al gewoon te worden om dit buiten met de hand te doen, toch zal ik dit thuis niet zo blijven doen en dankbaar de luxe van de wasmachine gebruiken….

De zon probeert door de wolken te priemen.

Op school ga ik kijken naar het werk dat de arbeiders gisteren nog gedaan hebben, het dak op de sceptische putten is gegoten en gedroogd, vandaag gaan ze alle muren metselen.

Om mortel te maken hebben ze naast zand en cement uiteraard ook water nodig, de leerlingen van de aanpalende school kregen de opdracht om dit te gaan halen, best wel een zware karwei om met 25 liter (dus 25 kg) op het hoofd te stappen, ik zie dit hier dagelijks en meestal zijn het de vrouwen of soms ook de kinderen die het water moeten halen voor hun dagelijks gebruik, diep respect hiervoor.

Voor we de grote poetsbeurt doen op school is er nog wat tijd om met de Kids te spelen en selfies te nemen, “obruni picture” hoor ik vaak, de foto nemen en deze daarna tonen vinden ze reuze leuk.

Een deel van de kinderen gebruikt de stoelen vandaag om een auto-race te houden.

Dan begint de grote poets karwei, het wassen neen het juiste woord is schrobben van de tafels en de stoelen.

De kinderen willen meehelpen en vechten voor een spons, we laten dit efkes toe maar nemen dan over, het moet grondig gebeuren…

We zijn toch wel een hele tijd bezig tot alles goed geschrobd is, het resultaat mag gezien zijn, de stoelen en tafels hebben een ander kleur, lang zal dit wel niet duren dat weet ik wel….

Regelmatig loop ik eens langs bij de arbeiders en het toilet in aanbouw, toch nog een restje beroepsmisvorming dat blijven hangen is, niet dat ik hier het werftoezicht doe maar het boeit me wel. En een bemoedigend woordje of dankjewel voor het goede werk wordt geapprecieerd. Iedere fase probeer ik te fotograferen, en dan komt de werfleider naar me toe met een truweel, hier help maar wat dan neem ik eens een foto van jou ipv jij van ons … dat moeten ze me geen 2 keer zeggen.

Het schoolhoofd en de leerkrachten kijken ook voortdurend vanop afstand naar de werkzaamheden.

Een tijd gelden hadden we kettingen besteld bij de bauxiet “juwelier” maar sindsdien niets meer van hem gehoord, dus gaan we ernaartoe, blijkt dat hij het “vergeten” was of volgens zijn uitleg ziek was. Maandag zullen ze klaar zijn, benieuwd of dit nu wel klopt.

Ik stop in Osino voor mijn “club” en als ik terugkeer kan ik nog een mooie Afrikaanse zonsondergang aanschouwen.

Na het avondeten had ik weer wat behoefte aan een wandeling of frisse lucht, en het werd een vreemde en bijzondere wandeling. Ik ging terug het bos in waar ik een aantal dagen geleden het graf vond. Toen ik er aankwam zag ik tot mijn verbazing dat er 2 nieuwe graven gemaakt waren, 2 open putten klaar voor de begrafenis van morgen. Ik stond er met open mond naar te staren toch een vreemd gevoel, een week geleden vond ik het een mooie plaats en nu sta ik te staren naar de wachtende graven…. Het geeft je kippenvel.

Ik blijf er efkes staan en keer dan terug, op mijn terugweg zie ik een schitterende volle maan in de lucht en fonkelende sterren aan de hemel.

Als je de tijd neemt om alles rondom he te aanschouwen, blijkt het leven toch wel bijzonder te zijn.

Gelukkig is het niet altijd ruzie en spelen ze ook mooi met elkaar of komen ze bij de obruni extra aandacht en een knuffel zoeken. Elke dag horen we wel 100 keer obruni fa me (neem me op) ze smeken ervoor, ook de stoute drukke kids willen al eens een knuffel of opgepakt worden. Als je dan toegeeft en er één op je armen neemt zie je een stralende glimlach verschijnen, en dan roepen ze trots naar hun vriendjes het is me gelukt, op zo’n moment veranderen ook de wilde kinderen in zachte knuffelberen…

Heel vaak nemen we een huilend kind op de schoot voor wat troost, de andere kinderen moeten dan efkes wijken maar blijven wel in de buurt.

De eerste les bij de grootste kids was terug 2-letter woorden, echt enthousiast waren ze niet….

In de pauze houden de kinderen zich met wat voor handen is bezig, hier is dit zo goed als niets, de stoelen zijn ongeveer hun enige speelgoed, het is leuk te zien hoe creatief ze er mee omgaan, soms een trein, soms een auto en vandaag was het een muur om er gezamenlijk af te springen

Op het einde van de pauze houdt de headmaster een meeting, zaterdag is er begrafenis van de arbeider van Syto (we gingen al naar het “feest” van zijn leven kort na zijn overlijden), het is belangrijk dat wij ook gaan, als vertegenwoordigers van syto. Dus komende zaterdag gaan we met zijn allen naar de begrafenis, benieuwd wat dit zal zijn.

2e mededeling morgen gaan we alle stoelen en tafels wassen, de andere vrijwilligers planden om deze middag naar Koforidua te gaan en worden gevraagd om sponsen en waspoeder mee te brengen.

Ik blijf op school, en hou me terug met de Kids bezig.

De kleinsten mogen schilderen, een door de vrijwilligsters gemaakte tekening mogen ze inkleuren, ze genieten.

Na de lunch is het tijd voor een dutje, ik zet me tussen de Kids en heb al snel een aantal kinderen rond me, mijn benen liggen na een paar minuten vol slapende kinderen….

De werken voor het toilet vorderen vlot, de 3 diepere putten zijn een soort syptische put voor de opvang van de “menselijke uitwerpselen “, deze putten worden afgedekt met hout en wapeningsijzer om er een dak – vloer op te gieten. Als ik vertrek zijn ze nog druk in de weer, het beton moet vandaag nog gegoten worden zodat ze morgen verder kunnen.

Na school maak ik nog mijn wandeling en geniet van een fris biertje. Op de terugweg zie ik mooi gekleurde wolken door de zonsondergang.

En ja de werkers zijn er, de baas niet dus een contract opmaken en dergelijke is pas voor morgen maar men start wel. Eerst wat materiaal kopen.

Voor de eerste les – activiteit begint zijn er al een aantal kinderen aan het spelen in de klas op de matten, ze genieten er duidelijk van.

We zijn woensdag dus zang en dans, dat de Afrikanen een goed dans ritme hebben wist ik al, op school zie ik dat dit aangeboren is, sommige kinderen kunnen er al wat van.

Ondertussen zijn de werkers gearriveerd met hun materialen en kan er begonnen worden, nog wat overblijvende beroepsmisvorming duwt me ernaartoe om te zien hoe ze te werk gaan.

Met touwen wordt het gebouw uitgezet, tot zover de gelijkenis met hoe men bij ons te werk gaat. De grond wordt met een pikhouweel los gemaakt en met handkracht en een spade uitgeschept. Ik kan het niet laten en wil toch wel symbolisch meegebouwd hebben en neem een spade en help mee, dan worden alle gsm’s van de werkers bovengehaald, een vrouwelijke obruni die met een spade werkt (en het kan al zeg ik dit zelf het is niet de eerste keer dat ik hiermee aan de slag ga) zijn blijkbaar wat foto’s waard.

Terug naar de orde van de dag, school, op woensdag worden vaak wat spelletjes boven gehaald en speelt iedereen. Sommigen met een puzzel, anderen met een auto, nog anderen met ringen, iedereen amuseert zich op zijn eigen manier.

Als de school bijna uit is, kijk ik nog even naar de werkzaamheden, ze zijn al goed gevorderd en maken nu de fundering, het mager beton wordt ter plaatse gemaakt met de schop en dan met een kruiwagen vervoerd, toch wel hard labeur.

Als we vertrekken zijn de arbeiders nog bezig. Deze namiddag zet ik me buiten in de schaduw en schrijf wat, om 5u30 krijgen we ons diner. Na het eten heb ik nog nood aan wat frisse lucht en maak nog een wandeling door het dorp. Als ik buiten kom zie ik de arbeiders, ze hebben net gedaan met hun werk voor vandaag en gaan naar hun tijdelijk verblijf (iedere dag op en neer naar accra is niet haalbaar). Ik kan het niet laten om te gaan kijken wat ze nog gedaan hebben. En tis echt wel veel, al een deel van de muren zijn gemetst.

Ik maak nog een avondwandeling in het bos, tis al donker maar met mijn hoofdlamp zie ik perfect waar ik loop. Best wel leuk om eens in het donker in het bos te zijn, ik zie veel kikkers hoor de stilte van het bos met hier en daar wat dierengeluiden (kikkers, krekels, vogels,…)

De dag verloopt voor de kinderen als een gewone schooldag, eerst wat spelen sommige kinderen ontbijten nog op school (hun eigen meegebracht eten) en dan is er tijd voor de les. Eerst groeperen ze buiten en luisteren naar wat de headmaster of de leerkrachten vertellen, het ghanees volkslied zingen en dan al zingend naar de klas. Terwijl ze buiten zijn zet ik naar gewoonte de stoelen klaar in de klas, dit zorgt voor minder chaos. Maar hoelang blijft alles mooi op een rijtje staan?

En ja het duurt niet lang vooraleer ze met de stoelen rondlopen om die voor hun op de juiste plek te zetten.

De eerste les is woordjes leren met tekeningen, nu we een nieuw tapijt hebben kunnen ze meer dingen op de grond doen. We verdelen de klas in 3 groepen en vertellen en leren hen de woordjes op basis van de tekeningen. De kinderen vinden dat wel leuk, zeker als ze een “high five ” krijgen na een goed antwoord. Na een tijdje nemen ze zelfs de rol van “leerkracht” over, leuk om te zien.

Na de pauze mogen ze tekeningen kleuren, niet in een kleurboek want dat hebben ze niet, dus worden het tekening die door de vrijwilligers gemaakt worden.

Binnen de lijnen kleuren is wat te moeilijk..

En de rest van de schooldag is gewoon, wat zot doen foto’s nemen doen ze allen graag, water geven, handen wassen voor de lunch, lunch uitdelen, wat buiten spelen, en dan nog een beetje rusten in de klas.

Net zoals gisteren valt het me op dat ze nu over het hele lokaal verspreid liggen op het tapijt en niet meer dicht opeengepakt op de resten van matten, heerlijk om te zien.

De aannemer, die hebben we vandaag niet gezien, Afrikaanse afspraken zijn niet zoals bij ons, je moet er even aan wennen maar raakt dat wel gewoon en vroeg of laat komt alles wel in orde.

Na school een van mijn wekelijkse bezigheden, wandelen naar Osino, een biertje en het Afrikaans leven aanschouwen.