Het is bijna 9u30 als we uiteindelijk vertrekken naar de begrafenis, het is nogal verwarrend qua afspraak, zelfs de leerkracht weet niet goed of de anderen er al zijn, moeten we wachten of niet…

Ik zal nu proberen om een beschrijving te geven van wat ik zag beleefde voelde, voor sommigen zal het wat vreemd of luguber klinken, maar dit is hoe het hier gebeurt, veel foto’s zal ik uit respect voor de overledene en familie niet posten. Voel je vrij om het al dan niet te lezen.

Er zijn 2 begrafenissen, die samen gehouden worden, vandaar dat ik gisteravond 2 vers uit uitgegraven graven vond.

De leerkracht vertelt dat ze vandaag hun laatste rit in een “ private auto “ maken, eens niet een gedeelde taxi, rare vergelijking maar later op de dag herinner ik me een artikel over begrafenissen in Afrika en dat er sommigen letterlijk een auto als doodskist hebben.

Als we aankomen is de begrafenis al bezig, maar elkeen kan komen wanneer het past.

We worden meegetroond naar de overledenen om hen te bekijken, een laatste groet te brengen.

Onder een afdak versierd met rood en zwart (de kleuren voor een begrafenis in Ghana) staan de 2 open kisten (elk in een afzonderlijk deel met doeken afgescheiden). Inderdaad open kisten, de overledenen zijn mooi opgebaard en in hun beste pak getooid. En wat ik dacht toen ik de kisten met de overledenen zag, ze zien er echt wel “goed” uit (ja dit is een raar woord hiervoor), ondanks het overlijden reeds een maand geleden was zag hun gezicht er mooi en vredig uit.

Onder 2 andere afdaken zitten de families, vrienden, genodigden. We moeten er langs lopen en zwaaien naar iedereen, een manier van dag zeggen en respect tonen.

De aankondiging voor de begrafenissen worden via grote posters aangekondigd, met een reuze grote foto van de overledene en de leeftijd erbij. Vandaag wordt een man van 51 jaar en een man van 58 jaar begraven, inderdaad nog niet oud. Al heb ik wel al vaak posters gezien van mensen die echt wel oud geworden zijn, zelfs meer dan 100 jaar.

De begrafenis wordt geleid door een soort ceremonie meester, meestal in het Twi, soms ook stukken in het Engels en dan kijkt hij ons aan, is dus speciaal voor de obrunis.

We nemen plaats naast de familie en dan probeer ik alles wat te volgen te observeren.

Als we toekomen zijn ze aan het zingen. Iets later is het tijd om een aantal mensen voor te stellen, ze starten met de afgevaardigden van Syto, dus moeten we recht staan en eens zwaaien, er wordt teruggezwaaid. Zo gaat het een tijdje verder, er wordt een naam afgeroepen de persoon staat recht, zwaait en iedereen zwaait terug.

Nu en dan zie ik iemand de “ ruimte” met de kist binnengaan, het valt me op dat er nu wel wat emoties getoond worden, sommigen komen al huilend of met tranen in de ogen terug. Tijdens het “feest van zijn leven” net na het overlijden had ik zo goed als geen verdriet gezien.

Er worden verschillende liederen gezongen en men doet een soort dans, na een tijdje besef ik dat dit bidden en dank betuigingen zijn, maar dan heel intens sommigen lijken in trance te zijn of het is een uiting van hun verdriet.

Vervolgens leest men een aantal teksten uit de bijbel voor in het Twi en dan ook in het Engels, “ wees en doe goed in het leven, dan zal je na de dood in de hemel komen”.

Iets later gaan er heel veel mensen naar de kist, sommigen komen heel geëmotioneerd terug, huilen, tonen voluit hun emoties en enkelen gaan zelfs op de grond liggen huilen.

Er wordt een laken voor de ruimte met de kist gehangen, ik zie iemand met het deksel binnengaan, en ik besef dat dit het laatste visuele afscheid is, de kist wordt gesloten.

Men komt buiten met de kist en zet beiden naast elkaar in het midden van het plein, de schop om het graf met aarde te vullen ligt onder de kist.

Nu komen er nog meer emoties naar boven, sommigen gaan tegen de kist praten, anderen maken er zich boos op, nog anderen leggen hun hoofd erop, sommigen staan er ingetogen naar te staren, anderen omarmen de kist al huilend, alle verschillende emoties door en naast elkaar hier kan alles.

Ik denk wat is dit anders dan bij ons, hier laat men zijn emoties hun gang gaan en worden ze zonder schroom of zonder dat iemand er vreemd naar kijkt geuit, bij ons proberen we onze emoties of verdriet te verbijten we willen ons sterk houden en verwerken ons verdriet elk op zijn eigen manier in alle stilte…

Dit voelt wel bijzonder en lijkt me intens maar goed, misschien kunnen wij ook wel zaken leren van de Afrikaanse gewoonten.

Als de rust wat teruggekeerd is wordt het leven van de overledene vertelt, er worden teksten van de weduwe en van de kinderen en kleinkinderen voorgelezen allen in het Engels zodat we die ook begrijpen. En het verdriet of de tekst is zoals bij ons, ze gaan hun man – vader – grootvader zo hard missen, hij was een goed man, een familieman die er altijd was met raad en daad. Ik ken deze persoon niet maar het verdriet te zien en de mooie en lieve woorden te horen doet ook iets met mij, het brengt me aan het denken…., de keren dat je er zelf zat als dochter, kleindochter, familie, vriend …

Er worden ook anekdotes verteld, toch voor zover ik denk want het is in het Twi maar iedereen lacht uitbundig.

En dan gebeurt er iets bizars er komen arbeiders met een soort sproeier – vernevelaar op de rug aan, die wordt gevuld met water en een product, er wordt geroepen gelachen, en dan spuiten ze op de grond rond de kisten op de kisten op de straat, wat is dit nu. Ik dacht misschien maken ze alles schoon en rein voor de laatste tocht, neen het sproeien was zijn werk in het bos en als laatste eerbetoon wordt hij nu zelf besproeid, raar maar bijzonder.

Daarna worden de kisten opgetild en gaan ze richting kerkhof, de familie volgt hen en voor ons eindigt hier de begrafenis.

Een vreemde beleving maar toch wel bijzonder om mee te maken.

Hier een paar foto’s die misschien iets van het gevoel meegeven, uit respect voor de overledene en de familie, uiteraard geen van hun verdriet. De foto's zijn niet vrij goed gemaakt, ik wou uiteraard niet met mijn gsm er dicht bij gaan staan. 

Na de begrafenis heb ik niets meer gepland, wat tijd voor mezelf een rustige Me-time namiddag. Ik schrijf wat achterstallige blogs, lees, sudoku’s, drink een glaasje, neem een siësta…

En ja dan wil ik nog wat wandelen, tis een drug. Ik wandel naar door het dorp, de familie en vrienden zijn nog aanwezig en zitten samen, ik stap naar het bos of wordt er naartoe gedreven, ik kom aan het kerkhof en zie nu de graven gevuld – dichtgemaakt. Wat ik eerst dacht als één graf is een kerkhof, de open graven die ik gisteren avond in het donker zag zien er nu vredig uit met wat kransen. De man heeft in het bos gewerkt en mag er nu voor eeuwig rusten… toch wel een bijzondere plaats.

Ik stap nog een lange tijd verder in het bos en geniet van de rust en stilte de natuur.

Na mijn avondeten maak ik nog een korte wandeling drink een slaapmutsje en praat met de lokale bevolking. Thuis nog wat schrijven, foto’s bekijken van mijn voorbije bijzondere maanden en dan slapen, morgen is het vroeg dag want ik plan naar de kerk te gaan.