Een verzameling van 50 000 orchideeën werd op 8 augustus 2016 in Funchal vernietigd door brandhaarden die ook tweehonderd huizen in Madeira hebben vernield.

De “Jardim Orquídea” (Orchideeëntuin) in Funchal bestond 110 jaren en werd al die tijd in stand gehouden door de familie Pregetter. Het werd beschouwd als één van de grootste private collecties in de wereld. Behalve 300 botanische soorten orchideeën en rond 3 000 varianten en hybriden vonden er ook ongeveer 250 verschillende soorten tillandsia’s en bromelia’s een onderkomen. Veel soorten die daar gehouden werden, waren in het wild uitgeroeid. Slechts zo’n 2 000 planten zouden kunnen gerecupereerd worden en herstellen.

De familie kweekte op grote schaal bijzondere orchideeplantjes en verzond er over de hele wereld. Bezoekers konden het laboratorium bekijken waar onder meer meristeemcultuur werd toegepast. Jaarlijks bezochten duizenden buitenlandse toeristen de serres en het huis van de stichter Josef Pregetter maar nu is de toekomst van de tuin is onzeker. De restauratie van de “Jardim Orquídea” zou een slordige 50 000 pond vergen.

12 januari 2015 is voor veel Portugezen een memorabele dag geweest.

Cristiano Ronaldo dos Santos Aveiro won voor de derde keer de "Gouden Bal", de grootste internationale onderscheiding in het voetbal. Pas enkele weken geleden werd voor CR7 (zijn bijnaam die is samengesteld uit zijn initialen en zijn vaste shirtnummer) een heus standbeeld opgericht in Funchal zijn geboortestad in Madeira. Ze zijn daar geen klein beetje fier op hun godenkind.

Een ander Madeirees godenkind is uitgerekend op dezelfde dag van zijn voetstuk gevallen. Alberto João Jardim is sinds maart 1978 aan de macht in Madeira. Decennia lang was hij de president van de autonome regio Madeira en een luis in de pels van de opeenvolgende Portugese regeringen. Zijn enorme aanhang zorgde 46 verkiezingen lang voor een permanente meerderheid in het regionale parlement. Dat kreeg hij voor mekaar door onder meer bij de Europese Unie enorme fondsen los te krijgen voor het "arme" Madeira. Daarmee konden ontelbare infrastructuurwerken uitgevoerd worden. Het hele eiland werd voorzien van nieuwe wegen en tunnels. Hotels en toeristische attracties rezen als paddestoelen uit de grond. Funchal explodeerde bijna. Maar sommige projecten bleken ronduit megalomaan te zijn en onverantwoord geldverslindend. Andere nutteloos en ongebruikt zoals jachthavens in dorpjes aan de zuidkust en een helicopterplatform in Porto Moniz. Wanneer in 2011 bleek dat Jardim een schuldenberg van 1,6 miljard euro had verdoezeld en aan zijn bevolking ongemeen harde besparingen moest opleggen om de put te dempen, stuikte zijn populariteit als een pudding ineen. Op 12 januari 2015 bood hij zijn ontslag aan.

Het 29e filmfestival van Setubal - Festroia 2013 - heeft plaats van 7 tot 16 juni 2013.
Elk jaar is er een centraal thema. Dit keer is dat - hoe origineel - de liefde.

Maar bijzonder is wel dat dit jaar ook eer wordt bewezen aan de Belgische cinema. Volgens de officiële aankondiging heeft ons land een grote cinematografische traditie en getalenteerde acteurs. En wie zijn wij om daar iets tegen in te brengen?

Onder meer de volgende films zullen vertoond worden:
De Loft (O Apartamento) van Erik Van Looy
De Helaasheid der Dingen (Os Desafortunados) van Felix Van Groeningen
Adem (Oxigénio) van Hans Van Nuffel
The Invader (O Invasor) van Nicolas Provost
Hasta la vista (Até à vista) van Geoffrey Enthoven
Rundskop (Cabeça de touro) van Michaël R. Roskam
Le gamin au vélo (O Miudo da bicicleta) van Jean-Pierre en Luc Dardenne

Nuno Marçal (bibliothecaris): «Ik breng boeken, ik luister, ik spreek, ik verbreek de eenzaamheid»

Elke week van maandag tot vrijdag doorkruist een wagen van de rijdende bibliotheek van Proença-a-Nova, in het district Castelo Branco, een netwerk van 30 dorpen om de bewoners van een vergeten en ouder wordende wereld te voorzien van boeken, kranten, tijdschriften, dvd´s en het internet. Voor velen, vaak analfabeten, zijn de tijdschriften een voorwendsel om een gesprek aan te knopen en de eenzaamheid te doorbreken. Anderen blijken zich te ontpoppen als hartstochtelijke lezers, zoals de herder die Kafka aan het lezen was onder een olijfboom.

Het is al zes jaren dat Nuno Marçal, 38 jaar en bibliotecaris in het gemeentehuis van Proença-a-Nova, de verlaten dorpen doorrijdt aan het stuur van zijn rijdende bibliotheek. Sinds 2012 levert hij naast boeken en dvd’s ook documenten en formulieren af waarvoor burgers anders naar het gemeentehuis zouden moeten gaan. “De mensen komen hier hun studiebeurs aanvragen of een vergunning om een gracht aan te leggen. Tegelijk pikken ze een tijdschrift of een boek mee”.

In die periode zag Nuno Marçal de bewoners van de dorpen ouder worden. Maar met de komst van de rijdende bibliotheek zie je hen opfleuren. “Ik kan zeggen dat ik voor 30 percent bibliotheekwerk doe en voor 70 procent sociaal werk. Het zijn waarlijk aspirientjes tegen de eenzaamheid en het ouder worden. Ze genezen niet maar verlichten wel”.

Nuno verloor verleden jaar twee van zijn beste lezers. "Beiden verslonden ze boeken". Eén ervan was een vrouw die lange tijd buiten had geleefd en problemen had om zich ergens te vestigen. Zij vluchtte in de lectuur. "Ze las alles en dwangmatig".

De tweede was een man die rechten had gestudeerd in Lissabon en om verschillende redenen terug was gekeerd naar zijn heimat om daar geiten te hoeden. “Het was iemand die kieskeurig was in zijn lectuur. Ik heb een foto van hem waarop hij onder een olijfboom “Het Proces” van Kafka aan het lezen was terwijl hij zijn geiten in de gaten hield”.

Er waren nog geitenhoeders die graag langs kwamen rond de tijd dat de bibliotheek passeerde. Hoewel ze konden lezen noch schrijven vroegen ze wel of ze konden bladeren in tijdschriften over jacht en visserij. “Het is een manier om met elkaar te gaan praten over hun jachtpartijen en visvangsten”. Vrouwen vragen tijdschriften over borduren en koken. Kinderen gaan graag op het internet maar zoeken ook stripverhalen.

De meest gevraagde auteurs zijn Portugees en klassiekers zoals Almeida Garrett. Buitenlandse zijn de Braziliaan Paulo Coelho, Nora Roberts, Nicolas Sparks en Isabelle Allende. “Maar er worden ook veel boeken over landbouw en kookkunst uitgeleend”, legt Nuno Marçal uit.

Ílhavo, een stad in de buurt van Aveiro, het Venetië van Portugal, heeft iets met de zee. Het Maritiem Museum ligt in een historisch centrum voor wiens renovatie – ondanks de economische crisis – grote inspanningen gebeuren. Op 13 januari 2013 werd er een merkwaardige opening gevierd.

Het Aquário dos Bacalhaus do Museu Marítimo de Ílhavo (Aquarium van de kabeljauw) werd er geopend. Portugezen in het algemeen hebben wel iets met de kabeljauw (bacalhau) dat een opmerkelijk groot deel van hun dieet vormt. En vermits economie, cultuur en traditie hand in hand gaan – in dit land en zeker in de kuststreken – mag het niet verwonderen dat daarmee een investering van liefst 2,8 miljoen euro gemoeid is.

Dat de economische crisis in Portugal hard toeslaat is algemeen bekend. Ruim 11% van de beroepsbevolking is werkloos.

Om werkloosheidssteun te krijgen moet de werknemer 450 werkende dagen bewijzen tijdens de laatste 24 maanden vóór de werkloosheid. De steun is 65% van het loon met een maximum van 1 257,66 euro netto.

In het eerste jaar mag men geen betrekking weigeren die minstens 10% meer betaalt dan de steun. Die grens komt met de jaren lager te liggen. Op den duur mag men geen werk weigeren dat evenveel betaalt als de steun zelf.

Men mag wel deeltijds bijklussen, hetzij in dienstverband hetzij als zelfstandige. Voor de laatste mag het maandelijks inkomen niet hoger zijn dan de werkloosheidssteun.

Alleen wie een inkomen kan bewijzen van minder dan 335,38 euro per gezinslid kan een beroep doen op een “sociale subsidie”. Het inkomen van een minderjarige wordt daarin slechts voor de helft meegeteld.

In maart van dit jaar waren 661 403 werklozen geregistreerd. Dat is 19,8% meer dan in maart 2011 en 2,4% meer dan in februari 2012. De jongerenwerkloosheid steeg in één jaar met 25,4%.

Kinderen zingen, er worden vuren aangestoken in de dorpen, op tafel staan de taarten en de kabeljauw. Het huis is versierd en er staat een kerststal. Dat is Kerstmis, ook in Portugal. Maar toch is het nog meer dan bij ons verweven met traditie uit vervlogen tijden. Vooral in het Noorden en het Zuiden van het land.

Kerstvuren worden aangestoken. Kinderen beginnen in de maand december hout en stronken te verzamelen en te stapelen op het centrale plein van het dorp. Op 24 december wordt dan een reusachtig vuur aangestoken “om de geboorte van Christus te verlichten”. Op tafel zet men kalkoen of kabeljauw hoewel dat aan de kust best ook inktvis kan zijn. Het dessert wordt buiten op straat gegeten, rond het vuur met familie en de buren, en er wordt de hele nacht gezongen en muziek gemaakt.

De “bolo-rei”, koningskoek, kwam in de 19e eeuw over uit Frankrijk en werd in republikeinse tijden de “bolo-presidente” genoemd. Nu moet deze specialiteit vechten om te overleven tegen de geïndustrialiseerde bakkerijen door zijn ingrediënten en zijn geheime recept als troeven uit te spelen. Naar Portugese gewoonte is het een zoete koek, met noten, rozijnen en geconfijt fruit (zie foto).

In de kerstperiode rijzen de kerststallen de grond uit van Noord tot Zuid. Kunstenaars en ambachtslui creëren stalletjes in alle mogelijke materialen als ijzer, klei en hout. Sommige in royale afmetingen. De gemeenten stellen ze tentoon en bouwen er toeristische attracties rond.

Portowijn is hét uithangbord van Portugal. Hij wordt geproduceerd in de regio die daarvoor was uitverkoren door de visionaire markies van Pombal, de achttiende-eeuwse staatsman die het land uit het moeras trok na de aardbevingsramp van 1755. De verspreiding van de wijn over de hele wereld was evenwel te wijten aan het handelsvernuft van de Engelsen. Met het voordeel voort te komen uit een landstreek met een uniek landschap dat het resultaat was van mensenhanden bleek het al spoedig een productief artikel en een populair succes. De uitgestrekte wijngaarden versmolten met de Dourorivier tot zo’n vanzelfsprekend geheel dat de UNESCO de bovenloop van Mesão Frio tot Vila Nova de Foz Côa erkende als werelderfgoed.

Hoewel iedereen wel een idee heeft van wat portowijn is stellen we vast dat er een complexe verscheidenheid bestaat die door veel mensen niet gekend is.

Portowijnen kunnen verdeeld worden in twee groepen volgens de wijze van veroudering. De Ruby omvatten wijnen met een fruitig aroma en de kracht van een jonge wijn. Zo’n type zijn de Ruby, Reserva, Late Bottled Vintage (LBV) en de Vintage. LBV en Vintage kunnen bewaard worden en verouderen op fles.

De Tawny wordt bekomen door vermenging van verschillende wijnen die dan in tonnen rijpen. Naargelang de jaren van rijpheid worden het dan Tawny, Tawny Reserva en Tawny met aanduiding van de ouderdom 10, 20, 30 en 40 jaar. Dezelfde aanduidingen van ouderdom vind je op de Colheita maar dan van de wijnoogst van een zelfde jaar. Zodra ze gebotteld zijn kunnen ze gedronken worden.

De beste temperatuur voor een porto ligt tussen 16 en 18 graden. Maar Tawnies kunnen lekker zijn bij lagere temperatuur. Voor rosé of witte kan een passage langs de ijskast aangeraden worden. Witte porto’s onderscheiden zich volgens ouderdom en zoetheid. Ze bevatten ook minder alcohol, minimaal 16,5%. Er worden ook al witte bewaarporto’s geproduceerd.

De rosé is de jongste telg van de familie. Hij werd voorgesteld in 2007. Aan de elegantie en de zoetheid werden frisheid en de fruitigheid van rode vruchten toegevoegd. Vooral de cocktailmakers zijn ermee in hun nopjes.

Het Instituto do Vinho do Porto (IVDP), die de controle en de promotie van de porto op zich neemt, stelt zich tot doel de consumenten te wennen aan een levensstijl waarin de porto een plaats krijgt. Daarin passen, naast de traditionele wijnen, de nieuwe producten als de rosé, de Caipiporto en de Portonic, een witte portowijn met tonicwater. Die moeten een nieuw en jong publiek aanspreken.

Twee voor de prijs van één. Sinds 5 december krijgen de klanten van de Madeirese krant Diário de Notícias een koffie aangeboden bij hun krant. Ze betalen daarvoor amper 70 eurocent. De krant wil daarmee duidelijk maken dat ze dicht bij haar lezers wil staan.

De Portugezen konden gedurende meerdere maanden de mooiste voorbeelden van hun natuurpatrimonium kiezen. Een website hield zich daar mee bezig en ook wij hebben daarover bericht (klik hier voor het artikel). 650 000 mensen zouden hun stem uitgebracht hebben per telefoon, sms en op de website.
Wil je ook weten welke plekjes van Portugal zij nu het mooist vinden?

Het meer van Sete Cidades is het mooiste zoetwatergebied. Je vindt het op het Azoreneiland São Miguel.

Portinho da Arrábida bij Setúbal heeft dank zij zijn kristalhelder water en aangename temperaturen het mooiste strand van het land.

Wie zal het verbazen dat de laurierbossen (Floresta Laurissilva) van Madeira de prijs wegkaapten van het mooiste bosgebied? Nu nog de toeristische industrie en de grondspeculanten er buiten houden.

Het vulkaanlandschap van het eiland Pico op de Azoren wordt beschouwd als het mooiste reliëflandschap. De Pico is overigens de hoogste top van heel Portugal.

In de categorie grotten zijn die van Mira de Aire de winnaar. In centraal Portugal, op 17 km van het bedevaartsoord Fátima, langs de autoweg naar het Noorden, kan je afdalen naar dit indrukwekkende natuurverschijnsel.

In de Algarve is de Ria Formosa al jaren een veel bezocht kustgebied aan de grens met Spanje. In het natuurpark vind je veel soorten zeevogels waaronder flamingo's.

Onder de beschermde natuurparken is het nationaal park van Peneda-Gerês het neusje van de zalm. Jammer dat het in de voorbije zomer zoveel te lijden heeft gehad van bosbranden.

De Portugese staatssecretaris voor de Civiele Bescherming Vasco Franco zei dat de komende zomer mogelijk weer meer gevaar voor bosbranden inhoudt. Dat is te wijten aan de aanhoudende regen die de groei van brandbaar materiaal in de wouden en de bossen heeft bevorderd. Het gevaar zou vooral groter zijn in het Centrum en het Zuiden van het land.

In de voorbije meidagen waren de Portugezen gek van twee dingen: Benfica is voetbalkampioen en de paus komt naar Portugal.

Bij het laatste fluitsignaal van de laatste competitiematch ontstak het hele land in één grote feestgolf. Benficasupporters zitten in het hele land en zelfs ver daarbuiten. Op de Praça Marquês de Pombal in hartje Lissabon waren tegen middernacht honderdduizend mensen verzameld in een uitzinnige staat van opwinding. De hele avond bleef de televisie daarover beelden uitzenden. In het provinciestadje Vila Real – waar wij toen waren - was het lawaai van de toeterende auto’s oorverdovend.

Braga had als enige andere titelkandidaat gelijk gespeeld. De teleurstelling was zo groot dat er algauw rellen uitbraken tussen supporters en de politie.

In de winter van 2009-2010 was er extreem veel neerslag op het Portugese continent. In Lissabon was het met 775 mm regen de natste winter sinds 1870. De gemiddelde temperatuur lag er ook een halve graad lager.

Madeira kende met 853,9 mm regen de natste winter sinds 1865 toen de metingen begonnen. In de overstromingsmaand februari 2010 alleen al is er 458,7 mm regen gevallen. De gemiddelde temperatuur echter lag 1,6°C hoger. Vooral ’s nachts was het gemiddeld 2 graden warmer. De gemiddelde temperatuur overdag in Funchal bedroeg 20,7°C. Daarmee werd het de vierde warmste winter sinds de waarnemingen begonnen.

Ook op de Azoren was er meer neerslag dan gewoonlijk: 581 mm in Horta en 528 mm in Ponta Delgada. Sinds 1901 was het daar niet meer zo nat. De temperaturen lieten geen grote verschillen optekenen.

De Portugezen kunnen op het internet, per sms of telefonisch stemmen voor de aanduiding van de zeven natuurwonderen van hun land (As 7 Maravilhas Naturais de Portugal). De 21 finalisten zijn intussen bekend, gespreid over zeven categorieën.

De Azoren en het Centro, het centrum van het land, tellen de meeste kandidaten op de lijst, maar een regio kan volgens het reglement maximaal twee titels in de wacht slepen.

Onder de genomineerden bevinden zich bekende toeristische bezienswaardigheden zoals de laurierbossen van Madeira, Sintra, de vulkaan Pico en de Dourovallei, maar ook onvermoede natuurpareltjes als het woud van Buçaco, het nationaal park van Peneda-Gerês en de Ria Formosa in de Algarve dingen naar een kroontje.

De winnende wonderen worden bekend gemaakt in Sete Cidades op het Azoreneiland São Miguel op 11 september 2010.

57% van de Europeanen is vorig jaar naar de tandarts geweest. Dat is exact hetzelfde deel van de Belgen.

De Noord-Europeanen gaan het vaakst: Nederlanders (83%), Denen (78%), Duitsers en Luxemburgers (77%). In sommige van deze landen zijn de inwoners verplicht om jaarlijks, en zelfs halfjaarlijks, naar de tandarts gaan om hun ziekteverzekering te kunnen behouden.

Anderzijds zijn de inwoners van de Oost-Europese landen de minst fanatieke tandartsbezoekers: Roemenië (34%), Hongarije (35%), Letland (41%), Polen (44%), Estland en Bulgarije (45%), Litouwen (46%) and Griekenland (49%).

Ook de Iberische landen scoren vrij laag: Spanje (43%) en Portugal (46%).

Bron: Eurobarometer van 25 februari 2010 over mondhygiëne.

Negentien van de tweeëndertig vermisten van het drama van zaterdag zijn teruggevonden. In Ribeira Brava en Serra d'Água zijn twee doden gevonden. Het dodenaantal is intussen opgelopen tot 48. 

In Livramento werden nog twee slachtoffers gevonden. Ze waren verrast in hun wagen. In het sportcomplex van Ribeira Brava vond een bewoonster nog een lijk. De omgeving is zwaar getroffen door een enorme rotsverschuiving op een hoogte van 150 meter. Verscheidene woningen werden er verwoest. De weg die de vallei tussen São Vicente en Ribeira Brava doorkruist, is vernietigd door het stormweer van zaterdag.

Voorlopig wordt voorrang gegeven aan de opruimingswerken, maar de gezondheidsdiensten houden rekening met een risico op ziekten ten gevolge van dode dieren of besmetting door ratten. De parochiale overheden werken eerst aan de herhuisvesting van de mensen en de verdeling van kleren.

Nu al wordt geschat dat de heropbouw minstens twee jaar in beslag zal nemen. De regering van Portugal kondigde een driedaagse rouwperiode aan. Woensdag bezoekt de president van de republiek, Cavaco Silva, het eiland. Donderdag zal het Europese Parlement de situatie bespreken op vraag van Nuno Teixeira (PSD), de enige Europarlementariër van de Autonome Regio Madeira.

In de ochtend van 23 februari geselden nogmaals van noord tot zuid intense regens en zware wind het Portugese continent en de eilanden. Deze foto’s laten de verwoestingen zien die de Portugezen onder ogen kregen bij het ontwaken op die ochtend.

Elk jaar is er wateroverlast op Madeira. In het voorjaar staan wel eens enkele straten blank. 2010 was daarop geen uitzondering maar nu werden toch alle trieste records gebroken. Meer dan 40 doden, ruim honderd gewonden, tientallen vermisten, honderden daklozen en vele dorpen hermetisch afgesloten van de buitenwereld. Dat is de trieste maar voorlopige balans van de aardverschuivingen en de overstromingen in het zuiden van het eiland.

Voornamelijk de hoofdstad Funchal komt in beeld omdat de stoffelijke schade er het grootste is. Aan de toeristische infrastructuur. Maar de toeristen vertrekken hals over kop naar huis en de menselijke schade zal het grootste zijn bij de lokale bevolking.

De president van Madeira, Alberto João Jardim, liet al weten dat men de gebeurtenissen “niet mag dramatiseren”. Vermoedelijk in een onhandige poging om de toeristen niet af te schrikken want het toerisme heeft veel te verwachten van het voorjaar. Het massaal bezochte Festa da Flor (Bloemenfeest) komt er aan over een goede maand.

Maar natuurelementen laten zich niet zorgvuldig timen. De sneeuw in de bergen was beginnen smelten en een zwaarbeladen regenzone, die eerder Tenerife had overspoeld, arriveerde uit het zuiden. Dat was voldoende om bijzonder krachtige modderstromen op gang te brengen. In de laatste jaren zijn de flanken van de heuvels in het zuiden grondig omgewoeld om woningen, hotels en parkings te bouwen, wegen en bruggen aan te leggen, rivieren te kanaliseren.

Zolang het water in hoger gelegen gebieden opgeslagen kan worden, kunnen de levadas het verwerken tijdens de waterarme zomer. Maar de hoeveelheden die de storm van 20 februari bracht, waren te groot.

Allicht zal men later zijn conclusies trekken uit wat gebeurd is, maar we zagen beelden van instortende wanden, onderspoelde rivieroevers, overstroomde kanalen die verstopt waren door opgehoopt steenpuin, modderstromen die langs de straten en wegen hun weg zochten naar de zee.

Nu al zeggen milieudeskundigen dat stedenbouwkundige fouten mogen gerekend worden tot de belangrijkste oorzaken van de grootte van de ramp. De beddingen van de rivieren op het eiland zouden te smal zijn. Extreme weersomstandigheden herscheppen ze telkens weer tot kolkende stromen.

Dit eiland mag al bestand zijn tegen het geweld van het massatoerisme, de natuur laat zich vooralsnog niet temmen.

Vandaag 15 februari vriest het in België enkele graden onder nul, ook overdag. Dat is iets waar Zuid-Europeanen van gruwen. Vandaag ligt de temperatuur in de Portugese bergen van de Serra da Estrela rond het vriespunt overdag en blijft de sneeuw er liggen. De hevige sneeuwval in korte tijd heeft er in het noorden en het centrum van het land voor gezorgd dat dorpen geïsoleerd zijn geraakt en belangrijke wegen afgesloten. Het verkeer is er gedurende het grootste deel van de dag in chock geweest. De mensen kregen de raad thuis te blijven.

In andere delen van het land zijn de temperaturen hoger maar regent het veel. Reden om bijvoorbeeld de carnavalstoet van Loulé in de Algarve uit te stellen. Aan de kusten is het rond 10 graden.