De Madeirezen moesten voorzien in water voor de inwoners van het zuidelijke deel van het eiland waar het schaars was als drinkwater of voor de landbouw. Het werd opgevangen aan de bronnen of de rivieren bij hun hoogste punt ergens in de bergen. Die kanalen werden “levadas” genoemd naar het Portugees “levar” dat brengen of leiden betekent.

De bouw ervan begon al in de zestiende eeuw en de laatste dateren van de jaren veertig van de vorige eeuw. Van dan af werd het water ook naar hydrocentrales geleid voor de elektriciteitsproductie.

Langs de kanalen lopen paden die bedoeld zijn voor het onderhoud van de levadas. Voor de duizenden toeristen doen ze nu ook dienst als wandelpaden.

Vanwege het bergachtige terrein hingen de arbeiders tijdens het werk dikwijls aan touwen en rieten manden. (foto’s: Museu Photographia Vicentes en Foto-Perestrellos Madeira).

Het irrigatiestelsel bestaat tegenwoordig uit tweehonderd kanalen van in totaal ongeveer 2 150 kilometer. Veertig ervan lopen (ook) door tunnels waarvan de langste 5,1 en 4,3 kilometer lang zijn.

De maanden december 2011 en januari en februari 2012 waren uiterst droog op Madeira. In Funchal waren er amper twaalf dagen met neerslag. De hoeveelheid neerslag (10,3 mm) bedroeg 4% van de normale waarde en is de laagste sinds het begin van de waarnemingen in 1864.

De gemiddelde luchttemperaturen waren iets hoger dan normaal (minimum 13,6 °C, 16,6 °C gemiddeld en 19,6 °C maximum) met uitschieters van respectievelijk +0,6 °C, +0,6 °C en +0,7 °C.

In onze contreien kenden we vroeger de ijskelders waarin het winterijs lange tijd bewaard kon worden. In het warme Zuiden werd deze bewaartechniek op een minstens even spectaculaire manier toegepast.

Op Madeira bevindt zich deze oude sneeuwput (in het Portugees: poço da neve). De bijlage toont een mooie foto van dit kunstwerk. Dit exemplaar werd gebruikt tot in de jaren ’20 van de vorige eeuw en is nu een stukje cultuurgeschiedenis van het eiland. Beneden, op enkele kilometers afstand, ligt de hoofdstad Funchal.

Een informatiebord in de buurt vertelt het verhaal van deze "Poço da neve".

Durante muito tempo o gelo foi um bem raro na Madeira. A neve e o granizo constítuam a única posibilidade de produzir o gelo necessário nos hospitais e apreciado nos hotéis.
Nesta zona chegaram a existir vários reservatórios para guardar gelo do inverno para o verão. Hoje apenas existe este poço da neve no parque ecológico do Funchal.
Há dezenas de anos sem qualquer utilização o reservatório escavado no solo para manter as baixas temperaturas e impedir a fusão dos grãos do gelo, tem uma interessante cobertura hemisférica construida com lascas de pedra aparelhada a sua forma lembra os “igloos” dos esquimós.
O gelo era transportado em sacos de couro dentro de cestos que homens valentes acarretavam ás costas por veredas declivosas e de piso difícil até á cidade.

Lange tijd was ijs een zeldzaam goed op Madeira. De sneeuw en het ijs waren de enige mogelijkheid om ijs te produceren nodig voor de ziekenhuizen en gewaardeerd in de hotels.
In dit gebied ontstonden verschillende bewaarputten om het ijs van de winter te bewaren tot de zomer. Vandaag bestaat deze sneeuwput nog slechts in het ecologisch park van Funchal.
Al tientallen jaren ongebruikt, heeft de bewaarput, uitgegraven in de bodem om de lage temperaturen te behouden en het smelten van de ijskristallen te beletten, een interessante halfronde bedekking die gebouwd is met scherven van bewerkte steen. Zijn vorm doet denken aan de iglo’s van de eskimo’s.
Het ijs werd vervoerd in lederen zakken binnenin manden die krachtige mannen op de rug droegen langs de hellende en moeilijk begaanbare paden tot in de stad.

Bijlagen:
http://farm3.static.flickr.com/2362/1859631375_242318234d_o.jpg   

Dergelijke drijvende dorpen maken een grootse indruk. De foto toont de Independence of the Seas, één van de grootste passagiersschepen ter wereld, aangemeerd in september 2009 in de haven van Funchal voor een halte in Madeira. Op de 15 dekken kunnen 1.300 bemanningsleden en 4.370 passagiers een plaatsje vinden in de grootste luxe.

Voor meer info zie Wikipedia

Aankomen op Madeira was zoals thuis komen.

Rond de laatste eeuwwisseling stond het eiland aan het begin van de grote modernisering. De Europese Unie had massa’s geld veil om het leven van de Madeirees grondig te verbeteren.

Nu is Madeira niet alleen meer “de tuin van de Atlantische Oceaan”, maar ook “het eiland van de duizend tunnels” waar alle concelhos met elkaar en met de auto verbonden zijn. Elk slaperig dorpje dat aan de zuidelijke kust ligt werd wakker gemaakt en bedeeld met een esplanade omzoomd door jonge palmbomen, minstens twee hotels met een zwembad of een kunststrand en kilometers nieuwe wegen. Nu nog de toeristen en de souvenierverkopers lokken.

In de hoofdstad is dat al aardig gelukt. Aan de westzijde strekt zich een kilometerlang lint van drie- tot vijfsterrenhotels uit tot aan de grens met het vissersdorp Câmara de Lobos. De vissersbootjes hebben er intussen plaats gemaakt voor de gerenoveerde villa’s met Engelstalige verkoopspraatjes.

Tienduizenden tijdelijke bewoners hebben natuurlijk behoefte aan vers water, elektriciteit en ander modern comfort. Het eiland dat zich decennialang uit de slag heeft getrokken met levada’s en stroompannes ontplooide alle middelen: waterkrachtcentrales en windturbines verrezen uit de vulkanische rotsen van valleien en bergmoerassen. Stroomonderbrekingen behoren nu tot een misprezen verleden.

De toeristische industrie heeft evenmin stilgezeten. De horeca bloeit als nooit tevoren en serveert de onwetende toerist een haastig gebakken visje als ware het een traditionele schotel. Hoogtechnologische kabelbanen beklimmen de hellingen en dalen ze af in nostalgische rieten manden. Als het van deze pretmakers afhangt zullen de mondiaal gelauwerde oerbossen de beperkte ruimte spoedig delen met nog meer thematische parken en betaalparkings.

En dat allemaal voor mij, de buitenlandse toerist, voor wie aankomen op Madeira ooit was zoals thuis komen.

Chegar à Madeira era como se chegasse em casa.

Á volta da última mudança do século a ilha se situava ao início da grande modernisação. A Únião Europeia pôs à disposição somas enormes para amelhorar profundamente a vida dos madeirenses.

No tempo actual a Madeira não só é “o jardim do Oceano Atlántico” mas também “a ilha dos milhares tunéis” onde os concelhos são ligados mútualmente e por carro. Cada aldeia dorminhoca era acordada e recebia uma esplanada debruada por palmeiros novos, por menos dois hotéis com piscina ou praça artificiel e novas estradas por quilómetros. Agora só tem que atrair os turistas e os vendedores de suvenirs.

Na capital esta já conseguiu considerávelmente. Ao lado ocidente da cidade estende-se uma faixa de hotéis, com três até cinco estrelas, de mais quilómetros de longura até a fronteira da aldeia de pescadores Câmara de Lobos. Os barcos de pesca são arrumados em favor de vilas renovadas acompanhadas de explicações de vendedores em Inglês.

Os milhares habitantes temporários precisam evidentemente de água fresca , de electricidade e de outro conforto moderno. A ilha que durante décadas se desembaraçava com levadas e corrente eléctrico deficiente desenvolvia todos os instrumentos disponíveis: hidroeléctricas e aerogeradores levantavam-se das rochas vulcânicas dos vales en do Paúl da Serra. Agora os curto-circuitos pertencem a um passado desaprovado.

A indústria turística nem ficou tranquila.Os restaurantes prosperam nunca mais e servem aos turistas ignorantes um peixe assado precipitadamente como seja um prato tradicional. Os teleféricos de alta tecnologia sobem as montanhas e descem-nas de carros de cesto nostálgicos. Se depende dos amadoros de alegria as florestas mondialmente glorificadas partagem brevemente o espaço limitado com mais parques temáticos e estacionamentos pagados.

In de rangschikking van de beste eilanden als toeristische bestemming (2009) is volgens het Amerikaanse reistijdschrift Travel + leisure het Portugese eiland Madeira in Europa de vierde. Na de Eolische eilanden in Italië, Dalmatische eilanden in Kroatië en het Griekse Santorini.

Portugal en België zijn verder in geen mijlen meer te bespeuren. Niet dat België ergens een eiland zou liggen hebben, maar ook in de andere categoriën is blijkbaar nog veel werk te doen voor Toerisme Vlaanderen.