Zopas de laatste roman van Saramago gelezen. In het Portugees, want een Nederlandse vertaling is nog niet voorhanden. Op de flap staat: "De geschiedenis van de mens is het verhaal van zijn meningsverschillen met god, hij verstaat ons niet en wij hem niet." Toen het boek voorgesteld werd, eind 2009 in Penafiel, ontstond beroering omdat Saramago zei dat de samenleving vermoedelijk beter af zou zijn zonder de bijbel.

De roman Caim is een ironische hervertelling van het verhaal van Kain, zoon van Adam en Eva, die zijn broer Abel om het leven bracht. God zendt hem na zijn misdaad op een tocht door de tijd en de ruimte van het Oude testament. Hij ontmoet mensen en engelen, verhindert de kindermoord van Abraham, is getuige van de val van de stad Jericho en van de meedogenloze verwoesting van Sodoma en Gomorra, beleeft mee de met satan in scène gezette ruïnering van de gelovige rijkaard Job en de aanbidding van het gouden kalf. Terloops heeft hij nog een amoureuze verhouding met een steenrijke dame die daarmee een loopje neemt met alle morele waarden.

Het gaat hem schijnbaar voor de wind maar de broedermoordenaar heeft het alsmaar moeilijker met de wreedheid van een god die ook onschuldigen straft, die getrouwen nodeloos op de proef stelt en in feite de wereld gebruikt als speelgoed. Hij gaat daarover met hem in dialoog, want was god van in den beginne al niet bij machte om de misdaad van Kain te voorkomen?  Maar tevergeefs. God blijkt een cynische tiran te zijn. Ter gelegenheid van de zondvloed zal Kain hem dan ook met gelijke munt betalen.

"De bijbel is een handboek voor slechte moraal die een machtige invloed heeft op onze cultuur en zelfs op onze levenswijze." Saramago had het ook over “een wrede, jaloerse en onverdraaglijke god die alleen in onze hoofden bestaat.” De zonde is dan weer een instrument van de kerk om de mensen, en hun lichaam, onder controle te kunnen houden.

Bij de voorstelling in het Noord-Portugese Penafiel zei Saramago dat hij niet geloofde dat katholieke gelovigen beledigd zouden zijn "omdat die toch de bijbel niet lezen". Hij voegde er nog aan toe: "Joden zou ik misschien wel kunnen beledigen, maar dat kan mij niet schelen." De katholieke woordvoerder van de Portugese bisschoppenconferentie vond dat het om een publiciteitsstunt ging. Een joodse woordvoerder meende dat Saramago de bijbel niet kent en maar oppervlakkig begrijpt.

Calouste Sarkis Gulbenkian (1869 -1955) was een zakenman van Armeense afkomst. Hij leefde in Londen, Parijs en Lissabon. De Calouste Gulbenkian Stichting (Fundação Calouste Gulbenkian) in Lissabon is zijn belangrijkste erfenis.

Hij studeerde in Londen en was naderhand betrokken bij de oprichting van Shell, de oliemaatschappij. Hij had de gewoonte om voor elke transactie waaraan hij later meewerkte vijf procent commissie te rekenen. Dat leverde hem de bijnaam Mister Five Percent op. Gulbenkian vergaarde zo een enorm fortuin. Daarmee bracht een aanzienlijke kunstverzameling bijeen. In 1942 week hij uit naar Portugal waar hij tot zijn dood leefde in een hotel in Lissabon.

Met zijn fortuin werd de Fundação Calouste Gulbenkian opgericht. Die stichting houdt zich bezig met de bevordering van de cultuur en met liefdadigheidsprojecten. Zij beheert onder meer zijn kunstcollectie die bij zijn dood geschat werd op 15 miljoen dollar en te zien is in het Museu Calouste Gulbenkian in Lissabon.

De bezoeker wandelt er langs eeuwenlange kunstgeschiedenis, tussen chinees aardewerk en oosterse tapijten, kunst uit Egypte, Griekse en Romeinse kunst. Verder zijn talloze werken van Westerse kunst te zien. Van vroege boekdrukkunst over Renaissance en Barok (Rubens en Rembrandt) tot voorbeelden van moderne stromingen in de schilder- en beeldhouwkunst (Manet en Rodin). Een letterlijk schitterende afsluiter is een selectie van de Franse juwelier René Lalique (foto's).

Wie dat wil kan op hetzelfde domein ook het museum voor moderne kunst bezoeken, het Centro de Arte Moderna José de Azeredo Perdigão. Het toont Portugese en Britse kunst vanaf de jaren twintig van de vorige eeuw en de vele waardevolle schenkingen die het sinds de vijftiger jaren kreeg van overal in Europa.

De cataplana schijnt afkomstig te zijn van de Algarve, maar wordt vandaag de dag in restaurants overal in Portugal en elders klaargemaakt en geserveerd in de typische bolvormige kookpan.

Voor een hoofdgerecht voor 2 personen heb je nodig:
1,2 liter venusschelpen, kokkels, mosselen of andere tweekleppige schaaldieren, als ze maar leven en nog in de schaal zitten
1 grote ui, in dunne plakken
2 of 3 eetlepels olijfolie
2 of 3 aardappelen, geschild en in blokjes gesneden
110 gr varkensvlees en 50 g chouriço, in dobbelsteentjes gesneden. Anderen gebruiken kip of diverse stevige soorten vis.
Zout
2 el witte wijn
Verse fijngehakte koriander voor de afwerking. Kan vervangen worden door peterselie.

De bereiding.
Venusschelpen en kokkels zet je 2 uur in koud water in de week om het zand eruit te krijgen. Mosselen schrob je grondig en je haalt er de baard af. De verse schaaldieren moeten altijd levend de pan in gaan.
Maak dan een stoofpot. Fruit de plakjes ui aan een kant van de cataplana heel voorzichtig in de olijfolie tot ze zacht en goudbruin zijn. Reken hiervoor vijfentwintig tot dertig minuten. Wanneer de ui stroperig en goudkleurig is, voeg je de aardappelen en het varkensvlees (of de andere ingrediënten) toe. Doe er een beetje zout bij en bak vijf minuten op laag vuur. Voeg de schaaldieren en de wijn toe en klik het deksel vast. Laat tien minuten koken op matig vuur, draai de pan om en kook tien minuten aan de andere kant. Als je een gewone pan gebruikt doe je het deksel er op en laat je de inhoud twintig minuten stoven zonder het deksel op te tillen. Schud de pan zo nu en dan.
Bestrooi met koriander en serveer met hompen brood om de saus te doppen en de vingers af te vegen.

Bekijk hier hoe een echte chef de cataplana serveert.


Meer goede informatie over de Portugese keuken vind je op deze website

1. Etenstijd
Portugese restaurants sluiten van 3 uur ‘s middags tot 7 à 8 uur ‘s avonds. Tussendoor kan je wel een kleine snackbar of een fastfoodrestaurantje open vinden, maar een echt goede maaltijd moet je zoeken tijdens de gewone openingsuren.
(Op de foto Cervejaria Trindade in Lissabon)

2. Betalen voor brood en olijven
Het restaurant serveert je onmiddellijk een bordje met lekker brood, olijven en boter, soms aangevuld met sardienenpasta, kaas of hesp. Als de rekening komt zal je merken dat alles wat je dan aangeraakt hebt apart bij te betalen is. Goed om weten voor wie nutteloze discussies over de rekening wil vermijden.

3. Drugdealers in Lissabon
Ook de inwoners van Lissabon zelf hebben er een hekel aan, de drugdealers in de wandelstraten en de cafébuurten die iedereen aanklampen om hasjiesj of iets anders te kopen. En die kan het niet schelen wie er staat op te kijken. Gewoon ferm nee zeggen, ook als ze je blijven achtervolgen, tot ze eindelijk doorhebben dat het je menens is.

4. Portugese autobestuurders
Men zegt wel eens dat er een kleine rallyrijder schuilt in elke Portugees. Misschien een beetje overdreven maar feit is dat de dodentol op de Portugese wegen één van de hoogste van Europa is. Daar tegenover staat dat ze zeer welwillend zijn als ze moeten stoppen voor een zebrapad.

5. Service
In een familierestaurant of een kleine winkel zal men je graag ter wille zijn. Maar de werknemers van de winkelketens en de horecazaken hebben het heel moeilijk om zich wat in te spannen voor hun klanten. Misschien dat de lage lonen in Portugal er iets mee te maken hebben?

6. Het is er goedkoop
Vergeleken met West- en andere Zuid-Europese landen is Portugal bijzonder goed geprijsd. Zeker als je de platgetreden toeristische paden verlaat. Uit eten gaan en openbaar vervoer spannen de kroon. Geen wonder dat de Portugezen zo veel op restaurant te zien zijn.

7. Wijn en eten
Portugese wijn is bijzonder lekker en goedkoop. En je vindt er alles, stevige rode Douro met klasse en landwijn van de Alentejo, de jonge sprankelende vinho verde en de zoete honinggele Moscatel, de Madeira- en de portowijnen. Daarenboven is de Portugese keuken om van te smullen! Sardienen, inktvis en zeevruchten, maar ook heerlijk varkensvlees. En de nagerechten zijn zoet maar in een overweldigende variatie.

8. Vriendelijke mensen
Portugezen zijn een verbazend aangenaam volk. En naarmate je ze beter leert kennen wordt duidelijk hoe extreem gastvrij ze zijn. Ze zullen je thuis uitnodigen of op een feest dat ze met grote regelmaat organiseren. Op straat negeren ze nooit een vriendelijke groet en als je de weg zoekt zullen ze de uitleg doen met handen en voeten.

9. Ze spreken nauwelijks vreemde talen.
De meeste jonge Portugezen spreken vrij aardig Engels. Maar dan vooral in de plaatsen die toeristen bezoeken. De zeldzame senioren die ooit elders in Europa gewerkt hebben kunnen nog een mondje Frans spreken. Maar daarbuiten zijn vreemde talen volslagen onbekend. En dan blijkt juist dat de vreemdeling die probeert zich uit de slag te trekken met enkele woordjes Portugees kan rekenen op de grootste sympathie.

De Portugese gitaar wordt guitarra genoemd en is een snaarinstrument dat hoofdzakelijk wordt gebruikt in fadomuziek. Meestal doet het dienst als begeleidingsinstrument, maar het wordt ook solistisch bespeeld. Het heeft een peervormige houten klankkast en twaalf stalen snaren.

Instrumentbouwers in Portugal hielden zich vooral bezig met het bouwen van luiten. Deze instrumenten werden echter steeds minder gebruikt omdat spelers overstapten op geïmporteerde Engelse gitaren die een muzikaal groter speelbereik hadden. De instrumentbouwers gingen zelf Engelse gitaren bouwen en gebruikten daarvoor hun eigen kunde en vaardigheid. Dat zorgde ervoor dat het instrument evolueerde tot het instrument dat we nu kennen als de Portugese gitaar.

Eén van de beste spelers van de guitarra was Carlos Paredes. Hij was een uniek symbool van de Portugese cultuur omdat hij als speler en componist bijdroeg aan de bekendheid en de populariteit van de Portugese gitaar. Hij behoort tot de fadostroming van Coimbra. Zijn leven in Lissabon inspireerde veel van zijn composities. Hij is bekend als De meester van de guitarra en als De man met de duizend vingers.

Op 1 448 km van het Portugese kust en op ongeveer 2 000 km van het Amerikaanse ligt deze eilandengroep in de midden van de Atlantische Oceaan. Hij bestaat uit negen bewoonde eilanden. Evenals Madeira vormen ze een autonome regio binnen de republiek Portugal.

De Azoren hebben de grootte van een kleine Vlaamse provincie (een totale oppervlakte van 2 247 km²) en het aantal inwoners van een stad als Gent (ongeveer 250.000 mensen). Tussen de westelijke eilanden en de oostelijke liggen zo’n 500 kilometer. De grootste stad is Ponta Delgada en ligt op het oostelijke eiland São Miguel. Het eiland Terceira is het drukst bevolkt.

Klimaat
Doorgaans wordt pas over de Azoren gesproken in het weerbericht. Het hogedrukgebied dat erboven ligt, zorgt namelijk voor de winden die ons weer bepalen. Niet dat dit een bijzondere zegen is voor de eilanden zelf. Het klimaat is er standvastig maar vochtig. De Golfstroom levert gelijkmatig gemiddelde temperaturen aan tussen 14 en 25 graden, het hele jaar door. En ’s ochtends sta je vaak op onder een rijzende mist of een druilerige regen die tegen de middag plaats ruimt voor een stralende zon. Niet voor niets is de plantengroei tropisch en spreekt men er over de “Groene eilanden”.

Vulkanisme
De Azoren liggen pal op de onderzeese Mid-Atlantische bergrug. In feite is het een reeks van bergtoppen die nog net boven het water uitsteken. Maar diep in de oceaan is er voortdurend vulkanische activiteit. De eilanden zijn bezaaid met schilderachtige kratermeren en borrelende geisers. En die worden terecht uitgespeeld als toeristische troeven. Het meer bij het stadje Sete Cidades wordt genoemd als één van de meest aantrekkelijke toeristische plaatsen van het land.
In de restaurants van Furnas onder meer kan men cozido bestellen. Een pot met vlees, worst, kool en aardappelen wordt dan in een buisachtige hol in de hete grond (zie foto hieronder) neergelaten en enkele uren later serveert het restaurant de gare ingrediënten.

Veeteelt
Veel van de oppervlakte is in cultuur gebracht als weide- en landbouwgebied. Het weideland wordt afgebakend met kilometerslange rijen hortensias. Overal lopen de zwart-wit gevlekte koeien te grazen. En op de Portugese tafels zijn de melk en de boter van de Azoren in overvloed aanwezig.

Zopas vernomen dat schrijver José Saramago overleden is. Ondanks de hoge leeftijd toch een kleine schok. Hoewel hij de laatste twee decennia in onmin leefde met de Portugese autoriteiten is de minister van cultuur naar Lanzarote gevlogen om zijn lichaam terug naar Portugal te brengen. Portugezen laten hun helden uiteindelijk toch niet achter.

Klik hier voor een gesprekje van Saramago met de VRT vijf jaar geleden.

Het voetbal speelt een overheersende rol in de sportbeleving van de Portugees. Dat blijkt onder meer uit het succes van de sportkrant A Bola (“De bal”) dat het meest gelezen dagblad is zowel in Portugal zelf als bij emigranten elders.

Onder de meest bekende landgenoten rekenen zij talrijke voetballers. De man met de voetbalnaam Eusebio is hét voetbalicoon. Hij was afkomstig van Mozambique, toen nog een kolonie, en werd de zwarte parel genoemd. Met Benfica en de nationale ploeg werd hij in de zestiger en zeventiger jaren van de vorige eeuw de meest gelauwerde voetbalspeler. Hij was een uitzonderlijk topschutter en maakte bijna evenveel doelpunten als hij wedstrijden speelde.

Rond de eeuwwisseling was Luís Figo gedurende twintig seizoenen de grootste Portugese speler. Hij bouwde een carrière uit in eigen land (Sporting Lissabon) maar ook in de topclubs van Spanje (FC Barcelona en Real Madrid) en Italië (Inter Milaan). Vandaag legt hij zich toe op zijn andere passie, het theater, en geeft les aan de toneelschool van Madrid.

De absolute top vandaag is de Madeirees Cristiano Ronaldo. Na zes seizoenen bij het Engelse Manchester United en de duurste transfer totnogtoe (94 miljoen euro) speelt hij nu bij Real Madrid. Hij behoort bij de best betaalde voetballers ter wereld. Zijn benen liet hij verzekeren voor 100 miljoen euro.

In deze wereldbekertijden staat alles in het teken van Koning Voetbal. Overal staan televisietoestellen aan. In grote winkels en restaurants is het overigens de gewoonste zaak van de wereld dat de klanten én het personeel een voetbalwedstrijd zitten te volgen op een televisiescherm.

De Portugese wijnbouw kent enkele types van versterkte wijnen die wereldvermaard zijn. De porto- en de madeirawijnen zijn gekend, al is het maar “van horen zeggen”. Wanneer de moscatel ter sprake komt wordt menige wenkbrauw gefronst.

De druif bepaalt de smaak van de wijn. Bij de moscatel is dat de muskaatdruif. Oorspronkelijk is dat een Italiaanse druif, maar in Portugal wordt ze vooral geteeld in twee streken, die rond Favaios (Alijó) langs de Dourorivier in het noorden van het land en nabij Setúbal, gelegen tussen de mondingen van de Taag en van de Sado. Beide regio’s leveren daarmee de Moscatel de Setúbal en de Moscatel de Favaios op, een zoete cognackleurige wijn.

Om dergelijke versterkte wijnen te produceren wordt het gistingsproces gestopt met alcohol zodat de suikers niet allemaal omgezet worden. Madeirawijn wordt zelfs gedurende een drietal maanden opgewarmd. Het hogere alcohol- en suikergehalte maakt de wijnen dan meer geschikt als dessertwijn of als aperitief.

De Portugese ontdekkingen vormen een essentiële periode in 's lands geschiedenis. Enerzijds zijn ze een bron van intense nationale trots en van een benijdenswaardig cultureel erfgoed. Anderzijds leidt het besef van wat in het verleden werd gepresteerd en nu onherroepelijk voorbij is tot de triestige weemoed die de Portugees vandaag kenmerkt.

In chronologische volgorde hebben zij de volgende plaatsen verkend en enthousiast proberen te koloniseren.

1418 Madeira
1427 Azoren
1434 Cabo Bojador (Westelijke Sahara)
1444 Cabo Verde
1460 Guinéa (West-Afrika)
1471 Mina (Ghana, West-Afrika)
1475 São Tomé en Principe
1483 Congo
1483 Angola
1488 Kaap de Goede Hoop
1497 Natal (Zuid-Afrika)
1498 Quelimane (Mozambique)
1498 Calcutta (Indië)
1500 Madagascar
1500 Terra Nova (Newfoundland, Noord-Amerika)
1500 Porto Seguro (Brazilië)
1502 Cananea (Mexico)
1505 Ceylon
1507 Ormuz
1509 Damão (Indië)
1509 Malakka
1511 Pegu (Birma)
1512 Molukken
1512 Timor
1514 Rio da Prata (Zuid-Amerika)
1514 Kanton (China)
1516 Gangesrivier
1525 Palau (Stille Oceaan)

Aan het hoofd van het monument staat Infante D. Henrique (1394 – 1460). Deze Hendrik De Zeevaarder was zelf geen grote reiziger maar wel een enthousiaste financier van de ontdekkingsreizigers. In Sagres stichtte hij een zeevaartcentrum dat leidde tot de eerste ontdekkingen.

1. Prins Pedro (zoon van koning Johan I) 
2. Dona Filippa van Lancaster (moeder van Hendrik de Zeevaarder)
3. Fernando Mendes Pinto (schrijver)
4. Broeder Gonçalo de Carvalho (Dominicaan)
5. Broeder Henrique Carvalho (Franciscaan)
6. Luís Vaz de Camões (wordt beschouwd als de grootste dichter van het Portugese taalgebied)
7. Nuno Gonçalves (schilder)
8. Gomes Eanes de Zurara (geschiedschrijver)
9. Pêro da Covilhã (zeevaarder, ontdekkingen in Indië en Oost-Afrika)
10. Jacobus Ribus (cartograaf)
11. Pedro de Escobar (zeevaarder)
12. Pedro Nunes (wiskundige met grote verdiensten voor de zeevaart)
13. Pedro de Alenquer (zeevaarder)
14. Gil Eanes (zeevaarder, deed ontdekkingen in West-Afrika)
15. João Gonçalves Zarco (zeevaarder en ontdekker van Madeira)
16. Prins Fernando (zoon van koning Johan I)
17. Prins Hendrik (De Zeevaarder, zoon van koning Johan I)
    
    Verder aan de linkerzijde van voor naar achter:
    
    
18. Afonso V (koning)
19. Vasco da Gama (zeevaarder, eerste expeditie naar Indië)
20. Afonso Baldaia (zeevaarder)
21. Pedro Álvares Cabral (zeevaarder, ontdekker van Brazilië)
22. Fernando de Magalhães (zeevaarder, probeerde als eerste rond de wereld te reizen)
23. Nicolau Coelho (zeevaarder)
24. Gaspar Côrte Real (zeevaarder)
25. Martim Afonso de Sousa (zeevaarder)
26. João de Barros (schrijver, pionier van de Portugese grammatica)
27. Estevão da Gama (zeekapitein, zoon van Vasco da Gama)
28. Bartolomeus Dias (zeevaarder, ontdekker van Kaap de Goede Hoop)
29. Diogo Cão (zeevaarder, ontdekker van de Congorivier)
30. Antonio Abreu (zeevaarder, verkende de Molukkeneilanden)
31. Afonso de Albuquerque (onderkoning van Portugal in Indië)
32. Heilige Franciscus Xaverius (jezuïeten-missionaris in Zuid- en Oost-Azië)
33. Cristovão da Gama (zeekapitein, zoon van Vasco da Gama)

De Portugese staatssecretaris voor de Civiele Bescherming Vasco Franco zei dat de komende zomer mogelijk weer meer gevaar voor bosbranden inhoudt. Dat is te wijten aan de aanhoudende regen die de groei van brandbaar materiaal in de wouden en de bossen heeft bevorderd. Het gevaar zou vooral groter zijn in het Centrum en het Zuiden van het land.

In het Noorden van het land, voornamelijk in de regio Minho, wordt een vrij primitief systeem van droging en opslag van landbouwproducten nog altijd veelvuldig toegepast: de espigueiros. Het is een bouwwerkje van gewoonlijk granietsteen en een houten lattenwerk bedoeld om granen en mais te drogen buiten het bereik van knaagdieren. De constructie is heel luchtig opdat de in de herfst geoogste granen droog opgeslagen blijven gedurende de vochtige winter.

In de 18^e en 19^e eeuw werden ze op grote schaal gebouwd waardoor een deel van het sociaal leven in een dorp zich daarrond ook ging afspelen. Om de goddelijke bescherming over de inhoud af te roepen werd op vele een sokkel met een granieten kruis geplaatst.

Identieke espigueiros zijn ook te vinden in het Spaanse Galicië. Gelijkaardige bouwwerken zijn - weliswaar onder een andere benaming - te vinden in de rest van Spanje en zelfs in de Scandinavische landen.

In de loop van zijn geschiedenis moest Portugal voortdurend rekening houden met bemoeienissen uit het buitenland. Langs de grenzen werden daarom talloze versterkingen opgetrokken die nu veel bezochte dorpen en steden zijn. In het uiterste Noordoosten ligt, in de vallei van de Dourorivier, een stadje dat sinds de Middeleeuwen een buitenpost tegen Castilië (vandaag Spanje) is geweest: Miranda do Douro.

Dat het eertijds een belangrijk centrum was blijkt uit de grote kerk (zie foto) met sierlijk houtsnijwerk en het "Jezuskindje met de hoed" (Menino Jesus de Cartolinha) dat volgens de legende een Spaans beleg wist te breken. De inwoners spreken het Mirandees, een officiële taal die het midden houdt tussen Portugees en Spaans met invloeden van Latijn en Keltisch. Die laatste culturele bagage wordt nog altijd uitgedragen door de pauliteiros, dansers die in rok en met stokken (in het Portugees pau) een dans uitvoeren die begeleid wordt door doedelzakken. Er zijn verschillende varianten volgens de freguesia of deelgemeente.

Bekijk hier alvast een voorsmaakje uit Palaçoulo.

Lobo Antunes is één van de belangrijkste hedendaagse Portugese romanschrijvers. Hij is psychiater en sinds 1985 voltijds schrijver.

Zijn ervaringen als arts in de Angolese koloniale oorlog van 1971 tot 1973 kleurden sterk zijn eerste drie boeken. In zijn volgende boeken – waarvan Fado Alexandrino en De dans der verdoemden vertaald zijn - laat hij een Portugees volk zien dat vanaf de Ontdekkingen tot de Revolutie van 1974 zijn onmacht verbergt onder een laagje heroïek en epiek. In de daaropvolgende trilogie vertelt hij over zijn kindertijd en adolescentie in Benfica, een wijk van Lissabon. Latere grote boeken van hem zijn Het handboek van de inquisiteurs, De glans en pracht van Portugal en Preek tot de krokodillen.

Veel van zijn boeken spelen zich af rond de overgang van de dictatuur naar de democratie en vertellen over de groeipijnen van die periode in de familierelaties van een gegoede burgerij waaruit hijzelf ook voortkwam. Zijn gebalde stijl en de neiging om te veranderen van vertelstandpunt vragen van de lezer wel enige moeite om de draad niet te verliezen.

Wereldwijd is Lobo Antunes één van de meest toonaangevende, verkochte en vertaalde Portugese auteurs. In Portugal wordt hij bijzonder gewaardeerd. In 2007 kreeg hij de Prémio Camões en een jaar later werd hij Commandeur in de Franse Orde van Kunsten en Letteren. Hij wordt alom gezien als een kandidaat voor de Nobelprijs.

Op 1 juni 2010 is hij voor een gesprek in het Frans in Studio 1 van Flagey, Heilig Kruisplein in Brussel (10 euro). Reserveren 02 641 10 20 of www.flagey.be. Op 2 juni 2010 is hij in Bibliotheek Permeke in Antwerpen voor een gesprek met VRT-journaliste Sara Van Boxstael over zijn leven en werk in het Engels (5 euro). Reserveren 03 272 40 41 of permeke@begeerte.be.
Beluister hier een voorbereidend gesprek voor Radio 1.

Een voorproefje van Lobo Antunes met een relativerende kijk op boeken schrijven.

Als je niet echt belangstelling hebt voor massatoerisme en niet de behoefte aan waterparken, winkelcentra en eetcafé´s in de buurt, dan is het turismo rural misschien iets voor jou. Portugal biedt veel mogelijkheden voor deze vorm van toerisme. Mooie quintas in de heuvels of aan een rivieroever, ouderwetse casas in kleine plattelandsdorpjes of rurale hotels zijn allemaal in groten getale aanwezig. Het Noorden van het land leent zich uitstekend voor plattelandstoerisme. Het nationaal park Peneda-Gerês in de nabijheid van de steden Braga, Viana do Castelo en Vila Real bijvoorbeeld. Maar ook op Madeira zijn deze vakantiehuizen goed vertegenwoordigd (foto).

Wie op zoek is naar eenvoudige en betaalbare logies kan in een pensão terecht. In alle steden zijn ze te vinden. Grote luxe moet je er niet zoeken en de ligging is evenmin altijd optimaal, maar wie rondtrekt en het contact met de bevolking zoekt zal daar wel zijn gading vinden.

De goedkopere hotels doen niet (altijd) mee aan de sterrencultus maar bieden de basisuitrusting aan de hongerige en vermoeide toerist. Een residencial is schoon, vaak gezellig en comfortabel. De prijzen zijn democratisch te noemen.

Zoals elk land dat een groot deel van zijn inkomsten haalt uit het toerisme, heeft Portugal een goed uitgebouwd net van hotels dat beantwoordt aan de internationale standaarden. De kwaliteit is doorgaans uitstekend en de prijzen van een “Europees” niveau.

Bijlagen:
http://www.pousadas.pt   

In de voorbije meidagen waren de Portugezen gek van twee dingen: Benfica is voetbalkampioen en de paus komt naar Portugal.

Bij het laatste fluitsignaal van de laatste competitiematch ontstak het hele land in één grote feestgolf. Benficasupporters zitten in het hele land en zelfs ver daarbuiten. Op de Praça Marquês de Pombal in hartje Lissabon waren tegen middernacht honderdduizend mensen verzameld in een uitzinnige staat van opwinding. De hele avond bleef de televisie daarover beelden uitzenden. In het provinciestadje Vila Real – waar wij toen waren - was het lawaai van de toeterende auto’s oorverdovend.

Braga had als enige andere titelkandidaat gelijk gespeeld. De teleurstelling was zo groot dat er algauw rellen uitbraken tussen supporters en de politie.

Dat José Saramago een meesterlijk verteller is met een fantastische verbeeldingskracht weten we al. In veel van zijn boeken lukt hij erin om langs een onwaarschijnlijke gebeurtenis de lezer te confronteren met realistische situaties.

In de “De stad der zienden” leidt een bizarre politieke gebeurtenis tot de volkomen onbestuurbaarheid van een stad. Een grote meerderheid van de bevolking weigert bij de verkiezingen te kiezen voor één van de traditionele politieke partijen, maar stemt bewust blanco. Het stadsbestuur besluit om de verkiezingen over te doen maar het resultaat is nog rampzaliger. Meer dan tachtig procent stemt bij de tweede ronde blanco. De regering weet niet hoe ze moet reageren en denkt dat een anarchistische organisatie aanstuurt op de onbestuurbaarheid van het land. Het gevolg is een niets ontziende repressie, de inperking van de persvrijheid en het bespioneren van de eigen bevolking.

De politici beseffen wel de reden voor de blanco stemmen maar proberen een vijand te creëren in de hoop opnieuw legitimiteit te winnen. Zo organiseren ze zelf een staking van de vuilnisophalers maar als huisvrouwen spontaan de straten op gaan om ze te kuisen keert de rust terug. Misdrijven gebeuren wel maar de bevolking zorgt er zelf voor dat de daders gepakt worden en legt milde straffen op. Tot grote ontsteltenis van de politici lijkt de politie overbodig. Tenslotte is het de vraag of de bevolking een overheid nodig heeft.

Saramago beschrijft op een treffende manier de ingesteldheid van de eertijds democratisch verkozen leiders die in hun streven naar orde, stabiliteit en macht alleen aan zichzelf denken en niet willen inzien dat mensen ook zonder leiders verder kunnen.

Het dramatische hoogtepunt is een aanslag op de metro waarbij veel slachtoffers vallen en die georganiseerd was door de regering zelf. De bedoeling is het moreel van de inwoners te ondermijnen. Maar dat lukt niet. De inwoners komen op straat, wapperend met witte vlaggen. Saramago beschrijft hoe ze in een indrukwekkende stilte door de straten trekken. De breuk tussen het volk en de politiek is definitief. Waar hebben we dat nog gezien?

Het enige wat de bestuurders nog kunnen bedenken is de aanpassing van de grondwet waardoor elke blanco stem als ongeldig wordt beschouwd. De enkele ministers beseffen dat er een fundamenteel probleem bestaat en nemen ontslag. Hun bevoegdheden worden overgenomen door de overblijvende politici. De Minister van Binnenlandse Zaken probeert tegen beter weten in iemand aan te wijzen als de aanstichter van alle kwaad, een spilfiguur die de anderen zou aangezet hebben om blanco te stemmen. Hij schakelt de bevriende pers in maar dan gebeurt het onvoorstelbare. Eén krant vertelt het echte verhaal en wordt gecensureerd. Maar de menselijke vindingrijkheid wint het van de terreur. Talloze burgers verspreiden de boodschap via kopieermachines en enthousiaste jongeren bedelen de papieren van huis tot huis. De kloof tussen de politiek en de burgers is compleet.

In het slot spelen de protagonisten van De stad der blinden, een eerder boek van Saramago, een cruciale rol. Er wordt een klopjacht georganiseerd op de enige vrouw die vier jaar eerder niet blind werd. Die jacht dient alleen om de regering het gevoel te geven dat ze greep heeft op de zaak.

Voor het raadsel van de blanco stemmen wordt geen oplossing gevonden. Er is ook geen oplossing zolang de machthebbers de hand niet in eigen boezem durven te steken. Door de blanco stemmen aan de bevolking te wijten en niet aan het eigen handelen, wordt het doel van de verkiezingen uit het oog verloren.

Update: Het boek wordt blijkbaar ook gesmaakt door notoire kenners van de politieke bedrijf, Siegfried Bracke en Louis Van Dievel.

Elke zomer gonst het in Portugal van de muziekfestivals waar de beste bands en musici op af komen. Of je nu houdt van rock, jazz, dance, reggae, klassiek of hiphop, je vindt er altijd wel iets dat je bevalt.
Waarom helemaal naar Portugal voor een muziekfestival? Het is eens wat anders, het is lekker warm en het is goedkoper dan de festivals hier. Wie zijn vakantie naar Portugal nog moet plannen of wil weten wat te doen in die vakantie kan hier inspiratie opdoen.

Rock in Rio op 21, 22, 27, 29 en 30 mei 2010 in Lissabon, Parque de Bela Vista met o. a. Miley Cyrus, Shakira, John Mayor, 2 Many DJ’s Live, Elton John, Leona Lewis en Rammstein. 58 euro per dag.
De website

Sensation White Portugal: housefestival op 19 juni in de Pavilhão Atlântico in Lissabon.
De website

Optimus Alive op 8 -10 juli in Algés (Lissabon) met o. a. Faith No More, Deftones, Skunk Anansie, Pearl Jam.
De website

Festival Marés Vivas op 15-17 juli in Vila Nova da Gaia nabij Porto met o. a. Placebo en de Editors. 40 euro voor drie dagen in voorverkoop.
De website

Cooljazzfest van 5 tot 29 juli in Cascais en Mafra met o. a. Chris Isaac, Norah Jones en Elvis Costello.
De website

Super Bock Super Rock op 16, 17 en 18 juli in Lissabon en Sesimbra met o. a. Pet Shop Boys en Jamie Lidell. 40 euro per dag, 70 euro voor 3 dagen.
De website

Festival Músicas do Mundo van 23 tot 31 juli in Porto Covo en Sines, met ruim 30 concerten van artiesten uit Brazilië, Peru, Argentinië, Spanje, Congo, enz.
De website

Super Bock Surf Fest op 27-29 augustus in Sagres met o. a. 2 Many DJ'S, Easy Star All Stars, Nouvelle Vague, Ziggi
De website