De bolo de caco is een plat brood dat traditioneel gebakken wordt op een Caco, een vlakke plaat gemaakt van basalt die op hoge temperatuur wordt gebracht. Je eet de bolo de caco op Madeira. Het deeg voor de bolo do caco is een brooddeeg van gewone tarwe, gemaakt met tarwemeel, gegist met bakkersgist, water en zout. Bakkersgist wordt gebruikt in een verhouding van 30 tot 50 gram voor elke kilogram tarwebloem.
Als de brooddeeg gemaakt en gegist is, wordt hij verdeeld in bollen die plat gemaakt worden zo dat een koek ontstaat met een dikte van 3 cm en een handpalm diameter. Neem een zeer hete steen waarop de koek gelegd wordt.
Laat ze bakken en een fijne korst krijgen, maar lichtjes verbrand. Draai ze om en laat ze ook aan de andere kant bakken. Neem de koek nu vertikaal vast en draai ze rond zo dat ook de kanten goudbruin gebakken worden.
De bolo wordt bij de maaltijd gegeven en kan warm gegeten worden met enkel boter. Voorwaarde om een goede bolo do caco te bakken is dat de steen goed gloeiend is, verwarmd met om het even welke brandstof, waarvoor ook een gewoon gasvuur kan gebruikt worden. Tegenwoordig worden in de winkels voor bouwmaterialen van Madeira platen verkocht die de basaltstenen vervangen.
Er zijn twee verschillende versies van dit brood, een gewone versie en een versie met zoete aardappel.

Nog vlug even het receptje.
Ingrediënten: 50 gram bakkersgist, (2 gekookte zoete aardappelen), 1 kilo bloem, 1 theelepel zout, 500 ml handwarm water

Los om te beginnen je gist op in een beetje van het water. Doe de bloem in een grote kom en voeg hier het zout aan toe. Dan je gist en de rest van het water. Tijd om de handen uit de mouwen te steken, kneden maar. Het is de bedoeling dat het een egaal, lichtelijk plakkerig, deeg wordt. Dek af met een theedoek en laat het ongeveer een uurtje rijzen op een warme plek. Verdeel daarna het deeg in balletjes ter grootte van een kleine tennisbal. Deze druk je daarna plat totdat ze zo’n 3 cm dik zijn. Om dit brood te bakken heb je dus een pizza- of grillsteen nodig. Zorg dat die goed heet is! Leg hier je broodjes op en bak ze totdat er een donkere harde korst ontstaat. Keer ze dan om en doe hetzelfde met de andere kant. Zodra ze klaar zijn snijd je ze open en besmeer je ze rijkelijk met kruidenboter. Dit brood wordt meestal warm gegeten, met knoflookboter. Maar ze worden ook gebruikt als basis voor belegde broodjes.

Bom apetite!

Portugal is door de eeuwen heen altijd z'n eigen gang gegaan, ook in de wijnbouw. De wijnen hebben daarom een zekere eigenzinnigheid die de proever "typisch Portugees" vindt. Wat Portugese wijnen zo bijzonder maakt zijn de unieke druivenrassen (“castas”) die meestal alleen maar in Portugal aangeplant worden. De meeste wijnproducenten hebben zich intussen verre gehouden van modieuze druiven als chardonnay en cabernet sauvignon. Wat ooit gezien werd als een teken van achterblijven, blijkt nu een sterke troef te zijn!

De Portugese wijnbouw bestaat al zeer lang. Tien eeuwen voor Christus brachten de Feniciërs de gekweekte wijnstok naar de dalen van de rivieren de Taag en de Sado. Vooral door de Romeinen werd de wijnbouw gemeengoed in Portugal. Al vroeg kende men de madera en portwijnen. Het waren belangrijke handelsproducten met het Britse Rijk. In het begin van de twintigste eeuw kregen de eerste wijngebieden een herkomstnaam (Denominação de Origem Controlada – DOC). Met de toetreding tot de Europese Unie in 1986 moest Portugal zich houden aan de Europese wetgeving en onderging de wijnbouw grote veranderingen die ten goede kwamen aan de kwaliteit.

In hun wijnkelders maken de Portugezen tegenwoordig gebruik van de modernste technische middelen en de nieuwste inzichten op het gebied van wijn maken. De afgelopen twintig jaar heeft de Portugese wijnbouw een ware revolutie doorgemaakt. Niet alleen in de opkomende gebieden als Alentejo en Ribatejo, maar ook in die met een lange traditie zoals Dão. Daarom zijn de wijnen niet alleen karakteristiek maar ook lekker.

In principe onderscheidt men de volgende soorten wijnen:

• vinhos verdes (jonge en snel drinkbare wijnen)
• vinhos maduros (oudere wijnen met een bepaalde opslagduur)
• vinhos generosos (met alcohol versterkte wijn zoals Port, Madera, Carcavelos en Moscatel de Setúbal)
• vinhos tintos (rode wijnen)
• vinho brancos (witte wijnen)
• vinhos rosados (roséwijnen)
• vinhos de consumo (eenvoudige tafelwijn)
• vinhos espumosos en vinhos espumantes (mousserende wijnen).

Portugese wijnen kunnen ook "garrafeira"of "reserva" vermelden op het etiket. Deze wijnen moeten afkomstig zijn van één zeer goed oogstjaar en meer alcohol bevatten dan voorgeschreven door de DOC. Het zijn vaak wijnen van goede kwaliteit die in beperkte hoeveelheden worden geproduceerd en die vaak afkomstig zijn van één quinta (wijnhuis).

Portugal kent twaalf regio's met wijnen die een DOC dragen. Dat zijn de wijnen met een gecontroleerde herkomstbenaming. Ze moeten een selo de garantia dragen, meestal een papieren strip over de kurk of op de achterzijde van het hoofdetiket. De regio’s zijn van noord naar zuid: Vinho Verde, Douro en Porto, Tavora-Varosa, Bairrada, Dão, Beira Interior, Estremadura, Ribatejo, Setubal, Alentejo, Algarve en Madeira.

Koffie drinken is in Portugal een nationale sport. En dat doen de Portugezen liefst buitenhuis. Iedereen vindt het een aangename verpozing om tussendoor in een bar, staande aan de toog, een bica te staan drinken.
Een bica zouden wij hier bij ons een mokka en in Italië een espresso noemen. Het kopje koffie is minder hard dan de Italiaanse. Hij wordt drie vingers hoog in het kopje geschonken. Met de suiker erbij omdat men het goedje eigenlijk toch wel wat te sterk vindt.
De term bica werd oorspronkelijk in Lissabon gebruikt, maar is intussen in heel Portugal ingeburgerd. De koffiebars in Lissabon adverteerden eertijds hun drankje met “Beba Isso Com Açucar” (Drink dit met suiker). Afgekort werd de kleine koffie algauw uma bica genoemd.

Deze boodschap aan het raam van een restaurant in Lissabon laat weten dat er op het menu van deze middag sardienen op houtskool met paprika's staan. Maar weet iemand wat pipi's zijn?

Onderstaand recept leert u van slachtafval een aanvaardbaar middagmaaltje bereiden.

Ongeveer 800 gr pipis (ingewanden van een kip, inclusief poten en de nek) - olijfolie - 2 grote tomaten - een soeplepel tomatenpuree - 1 grote ui - zout - peterselie - een glas rode wijn - 3 glazen water - 1 blokje kippebouillon

In de jaren zestig van de vorige eeuw werd de francesinha uitgevonden door een Portugese emigrant die als restaurantmedewerker in Frankrijk had gewerkt en was teruggekeerd naar het vaderland. Hij besloot aan de bekende "croque-monsieur" een speciale toets te geven. Nu is deze specialiteit een veel gesmaakte snack in de eethuizen van Porto.

Hij kwam op het idee om deze klassieker aan te passen aan de ingrediënten en de eetcultuur van zijn eigen land. Om de smaakpapillen van zijn landgenoten optimaal te verwennen voegde hij er een heel eigen saus aan toe. Zo vormde hij een eenvoudige “croque” om tot een gerecht met een Portugese ziel.

Tussen enkele vierkante sneden sandwichbrood liggen gebakken lapjes biefstuk en gebraden worstjes. Over de top komen enkele sneetjes kaas en het geheel zet men in de oven om te smelten. Ter afwerking drapeert men op het bord een vrij ingewikkelde saus op basis van tomaat, bier (of porto of cognac) en een pimentsausje. Naar believen serveert men daarin een portie frieten.

Hoe de francesinha in detail wordt bereid kan je zien in deze (Portugese) video. De genoemde ingrediënten zijn brood, biefstuk, gebraden worstjes, kaas, olijfolie, ui, bier, porto, cognac, zeevruchtenextract in poedervorm en piri-piri (een pikante saus).

Al sinds de Romeinse tijd is het gebraden speenvarken bekend in het westelijke deel van het Iberische schiereiland. Maar het is pas in de jaren 20 van de voorbije eeuw dat het opgenomen werd in de Portugese gastronomie. De bakermat van het “Leitão da Bairrada” ligt in de Beira Litoral ergens tussen Aveiro en Coimbra. De Bairrada is evenzeer bekend voor de wijn die er geproduceerd wordt.

Aanvankelijk werd het gerecht klaargemaakt in hotels van de streek. Later namen restaurants het over en ontstonden de “bakkers van speenvarken” die thuis het ambacht beoefenden. Langs de autoweg N1 van Porto naar Lissabon liggen de gemeenten Águeda, Oliveira do Bairro, Anadia, Mealhada, en even westelijker Cantanhede. Honderden eethuizen dienen er broederlijk naast elkaar het speenvarken op. Men schat dat er ongeveer drieduizend speenvarkens dagelijks worden klaargemaakt voor consumptie.

Het jonge varken wordt gekruid met vetstof, zout, look en peper. Gespietst op een spit bakt het in een houtoven zachtjes gedurende twee uren. In die tijd wordt het voortdurend gedraaid voor een gelijkmatige garing. Gewoonlijk stookt men met wijnstokken of hout van de eucalyptus. Het speenvarken wordt opgediend met gekookte aardappelen in de schil, sinaasappel en een salade.

Het varken wordt speciaal gekweekt uit het ras Bisara of kruisingen ervan. Het is een ras met hangende oren dat uit de streek stamt en vrij traag groeit. De fokker let er op dat de moederdieren een natuurlijke voeding krijgen en dat het jonge dier meer spieren dan vet aanzet. Het wordt geslacht op een leeftijd van hoogstens anderhalve maand en met een gewicht van 7 tot 8 kg.

Het speenvarken kan in Portugal bogen op een waar genootschap, de Confraria Gastronómica do Leitão da Bairrada. De vereniging wil de traditionele keuken van Aveiro en omstreken in ere houden. De kwaliteit van dit gerecht willen ze bewaren door de kwaliteit van het speenvarken als “product” te bewaken.

Bijlagen:
http://www.7maravilhas.sapo.pt/21-finalistas/leitao-da-bairrada/   
http://www.leitaobairrada.com   

Groepjes runderen lopen in grote vrijheid te grazen op de Madeirese hoogvlakten. Ze doen zich daar te goed aan de geurige kruiden en het stugge gras. Wanneer ‘s zomers de tijd van de feesten aanbreekt staat hun vlees onvermijdelijk op het menu.

Iemand gaat in de bossen een bundel rechte lauriertakken van een vinger dik afsnijden. Die worden verzameld in afwachting van het gemarineerde vlees. Met de blote hand worden de stukken aan de stok geregen en boven een gloeiend open vuur gehouden. Het resultaat is een reuzenbrochette van geurig gebakken rundvlees dat met de bolo do caco, een rond broodje op steen gebakken, behoort tot het feestmaal van de modale Madeirees. Opgehangen aan een soort galgje wordt dit traditionele gerecht in de restaurants geserveerd aan de toeristen. Maar het is zo eenvoudig te bereiden dat het zonde zou zijn om het in een eigen versie niet eens te proberen ter gelegenheid van een zomerse barbecue.

De ingrediënten voor vier personen zijn 100 g zachte gezouten boter, 4 teentjes knoflook, 1 koffielepel gemalen piment, zwarte peper, 16 verse laurierblaadjes, 1 handvol grof zout, 10 cl droge madeira, 20 stukjes rundvlees van in totaal 800 g.
Maak eerst een lookboter. Kneed de boter met 2 gemalen teentjes knoflook, het piment, zout en peper. Laat dat hard worden in de koelkast.
Breek de laurierblaadjes. Pel en hak de rest van de knoflook. Meng het grof zout, de laurier, de knoflook en de madeirawijn en laat de stukjes rundvlees er dertig minuten in marineren op een koele plaats. Roer regelmatig om.
Week de brochettestokjes enige tijd in water. Maak er met het vlees brochettes mee en wissel het vlees af met de laurierblaadjes. Dep ze af en bak ze vervolgens op de barbecue. Vergeet niet om ze regelmatig om te draaien. Dien op met de lookboter.

Met een zekere zin voor overdrijving kan je madeirawijn een “mishandelde” wijn noemen. De warmte en de oxidatie zouden elke rechtgeaarde wijnboer tot wanhoop drijven. Maar zoals veel in Portugal zijn de ontdekkingsreizen daar niet vreemd aan.

Lang geleden hielden de zeevaarders op hun reis naar Oost-Indië een tussenstop in Madeira. Ze laadden er vaten wijn op die dienden als ballast en ook een beetje als een geneesmiddel voor zieke matrozen. De wijnen werden soms ook versterkt met een geut pure alcohol. Ondanks de woeste zee en een reis over en weer langs de hete evenaar waren de wijnen bij hun terugkeer nog lekkerder geworden.

Sinds die tijd zijn geen schepen meer nodig om madeirawijn te maken. De producenten hebben intussen drie methoden ontwikkeld.

1. Estufagem
In een groot vat wordt de wijn opgewarmd door een warmwaterpijpsysteem, minimum 3 maanden aan zo’n vijftig graden Celsius. Dan volgt nog drie maanden afkoeling vóór de botteling.

2. De wijn wordt ook al eens opgeslagen in grote vaten in een ruimte die opgewarmd wordt. De kans dat de suiker karamelliseert door te snelle opwarming en een bittere nasmaak geeft, wordt zo vermeden.

3. Canteiro
In kleine pippas van vierhonderd tachtig liter verblijft de wijn op zolder. Warm in de zomer, koel in de winter en liefst nog dicht bij zee voor de zilte vochtigheid. Deze behandeling is voor voorbehouden voor wijn die tien jaar of langer mag liggen.

Jonge fruitige wijnen worden gemaakt van de tinta negra mole-druif. De vier variëteiten, sercial, verdelho, boal en malvasia, vind je vanaf de vijfjarige wijnen. Hun naam wordt op de fles gezet. De druivenrassen bepalen de smaak: droog of sercial, medium droog of verdelho, medium zoet of boal, zoet of malvasia.

De druiven worden geperst en tijdens of na de gisting voegt men een bepaalde verhouding wijnalcohol toe. Hoe zoeter men de wijn wil, hoe sneller er versterkt wordt, van een halve dag (malvasia) tot een hele week later (sercial).

In Madeira hebben ze tijd, rijpingstijd. De wijn kan er namelijk oud worden. De Vintage Madeira is het (dure) paradepaardje. Het jaar staat te pronken op de handbeschilderde flessen en de wijn rijpt minimum twintig jaar op vat. Maar vaak is dat veel langer, tot zelfs honderd jaar en meer.

Door de strenge controles van het Instituto do Vinho da Madeira (I.V.M.) moet het botteljaar altijd op de fles vermeld staan. Zo heeft de consument een goede aanduiding van de rijpingsduur.

De 21 finalisten van de wedstrijd “7 maravilhas da gastronomia” (7 wonderen van de gastronomie) zijn inmiddels bekend.

Alle zijn het originele gerechten die geworteld zijn in de eigen cultuur en in de traditie van een bepaalde regio. Ze worden bereid met originele landbouwproducten en overeenkomen met de eetgewoonten van de streek. Om de rijkdom van de Portugese gastronomie te illustreren heeft men gezocht naar een verscheiden aanbod uit verschillende regio’s.

Onder de genomineerden bevinden zich schotels die de portugalganger bekend in de oren zullen klinken. De bolo do caco (broodje) en de lapas (schelpen) van Madeira of de pastel de bacalhau (kabeljauwpasteitjes) zijn bekende voorgerechten. Het is opmerkelijk dat de kaas van de Serra da Estrela ook tot de voorgerechten wordt gerekend.

Onder de soepen zijn de caldo verde (groene groentesoep) en de sopa da pedra (steensoep) vertrouwde brouwsels. Maar wat gedacht van een koude gaspacho met gefrituurde visjes of soep van kastanjes?

Onder de visgerechten zitten natuurlijk enkele grote klassiekers. Drie kabeljauwgerechten, sardinha assada (geroosterde sardienen), polvo assado no forno (gebakken inktvis) en bife de atum à Madeirense (tonijn op Madeirese wijze).

Schaaldieren kennen een uitgebreid aanbod met onder meer amêijoas à bulhão pato (venusschelpen) en oesters uit de monding van de Sadorivier.

De espetada de carne de vaca em espeto de pau de louro (rundsbrochetten op een laurierstok), de cozido à Portuguesa (Portugese stoofpot) en de tripas à moda do Porto (ingewanden uit Porto) doen de vleesgerechten alle eer aan. Jammer dat het lekkere porco à Alentejana (varkensvlees op de wijze van de Alentejo) de eindlijst niet heeft gehaald.

Met konijn, everzwijn en patrijs worden veel gevraagde wildgerechten bereid. En zoetekauwen zoals de Portugezen weten stevige nagerechten wel te waarderen. De tongstrelende ananas van de Azoren, de bolo de mel (honingkoek) en de pastel de Belém zijn wijd en zijd gekend.

Op 7 mei 2011 kan de stemming voor de zeven winnaars beginnen. Dat kan op de website (www.7maravilhas.pt) en op Facebook, per sms of telefonisch tot 7 september aanstaande. De winnaars worden dan bekend gemaakt door de Portugese televisie RTP vanuit Santarém.

Portugezen hebben iets met worsten. In de meeste gevallen gaat het om varkensvlees dat tot een puree worden gemixt en in een schoongemaakte varkensdarm worden geperst. De marinade van de vleespuree kan per worst, slager en regio verschillen. De gewoonte om ze te braden, liefst over een brandend potje brandewijn of aguardente is merkwaardig.

Neem bijvoorbeeld de Portugese chouriço. Die lijkt zeer op de Spaanse chorizo, maar heeft een andere combinatie van kruiden. De chouriço de cebola (met ui) komt uit de noordelijke stad Ponte de Lima, de chouriço de sangue (bloedworst als het ware) uit de Alentejo in het Zuiden. Wat in het noorden van het land een chouriço heet kan dus in de Alentejo heel anders smaken. Gewoonlijk verraadt de kleur van de worst de smaak. Hoe donkerder, hoe pittiger.

De linguiça lijkt op de chouriço maar is wat milder van smaak. De vaste ingrediënten zijn varkensvlees, ui, knoflook en paprikapoeder.

De morcela is een bijna zwarte en dikke bloedworst waarin weinig tot geen vlees zit. Komijn en kruidnagel geven de worst zijn smaak. Vooral in Midden-Portugal, tussen Guarda en Portalegre, wordt deze worst veel gegeten.

De paio wordt vooral gebruikt als broodbeleg en heeft uiterlijk meer weg van onze boterhamworst. De paia, een gerookte worst, wordt in de Alentejo gemaakt.

De salpicão is gemaakt van het rugstuk van een varken, gemarineerd met zout, rode of witte wijn, knoflook, paprikapoeder en laurier. Bekijk hier verder een selectie Portugese worsten.

De meeste worsten eet je gewoon rauw. Portugezen nemen vaak een stuk brood met wat plakjes worst als lanch of tussendoortje. Een stukje of wat sneetjes kan je meekoken met soep bijvoorbeeld. Maar het leukste is het roosteren. Keramiekwinkels verkopen van die ovalen schaaltjes met dwarsbalkjes. Deze assador de chouriço is een onmisbaar werktuig in de Portugese keuken.

A Brasileira, Lissabon

A Brasileira is een vermaard café in Lissabon, geopend op 19 november 1905 aan de Rua Garrett 120-122. Daarmee maakt het deel uit van de Chiado, de uitgaansbuurt van de Portugese hoofdstad.

Oorspronkelijk kon je er de “echte Braziliaanse koffie” gaan kopen, een goedje dat toendertijd niet echt algemeen gesmaakt werd. De stichter Adriano Telles importeerde de koffie uit Brazilië naast andere producten als gom, peper, thee, bloem, wijn en olie. In 1908 maakte hij er een koffiehuis van.

Ten tijde van de nieuwe Portugese republiek in 1910 werd het een veelbezochte ontmoetingsplaats voor bijeenkomsten. In de buurt werd de dichter Fernando Pessoa geboren. Reden genoeg om pal vóór de deur een zittend standbeeld van hem te plaatsen.

Café Majestic, Porto

Café Majestic is een prachtig oud Belle Epoque-café aan de Rua Santa Catarina 112 in Porto. In 1921 opende het zijn deuren onder de naam “Elite”. In 1922 veranderde het café al van naam. Het werd een plaats waar de bourgeoisie graag vertoefde. Tot de stamgasten behoorden intellectuelen, kunstenaars en schrijvers. In 1964 werd het gesloten, maar in 1983 besloten de nieuwe eigenaars het café de grandeur van vroeger terug te geven. In juli 1994 werd het na een lange restauratieperiode heropend. Het café wordt nu weer vaak bezocht door beroemdheden en toeristen. Nu en dan vinden er ook evenementen en tentoonstellingen plaats.
http://www.cafemajestic.com/

De Portugese wijnbouw kent enkele types van versterkte wijnen die wereldvermaard zijn. De porto- en de madeirawijnen zijn gekend, al is het maar “van horen zeggen”. Wanneer de moscatel ter sprake komt wordt menige wenkbrauw gefronst.

De druif bepaalt de smaak van de wijn. Bij de moscatel is dat de muskaatdruif. Oorspronkelijk is dat een Italiaanse druif, maar in Portugal wordt ze vooral geteeld in twee streken, die rond Favaios (Alijó) langs de Dourorivier in het noorden van het land en nabij Setúbal, gelegen tussen de mondingen van de Taag en van de Sado. Beide regio’s leveren daarmee de Moscatel de Setúbal en de Moscatel de Favaios op, een zoete cognackleurige wijn.

Om dergelijke versterkte wijnen te produceren wordt het gistingsproces gestopt met alcohol zodat de suikers niet allemaal omgezet worden. Madeirawijn wordt zelfs gedurende een drietal maanden opgewarmd. Het hogere alcohol- en suikergehalte maakt de wijnen dan meer geschikt als dessertwijn of als aperitief.

De Portugees drinkt zijn bica vooral buitenshuis. Dit kleine kopje sterke koffie wordt nog even snel in een café opgedronken voor hij naar zijn werk gaat of na het avondmaal trekt de familie er nog op uit om ergens een kopje koffie te gaan drinken.

Opvallend zijn de balies in de shoppingcentra waar je een koffie kan bestellen. Je kan er niet even rustig bij gaan zitten want er zijn geen stoelen. Je drinkt het kopje leeg zo gauw het kan en vervolgt je weg. Als je het wat rustiger aan wilt doen kun je beter naar een pastelaria gaan. Dan kun je er ook nog een gebakje bij nemen.

Naast de sterke bica zijn er volop andere soorten koffie. Wil je melk in je kleine kopje koffie dan kies je voor een garoto. Wil je een “normaal” kopje met koffie en melk dan vraag je om een meia de leite. Er is ook de galão, een glas met meer melk dan koffie. Een carioca is een slappe zwarte koffie. Suiker krijg je erbij in fraaie langwerpige suikerzakjes.

Bij de foto: Een bica is onovertroffen bij een pastel de nata!

De “Queijo Serra da Estrela” is een Europees beschermd produkt. Het is een halfzachte kaas met een romige witte of gelige kleur en een gele korst. Hij wordt gemaakt in de bergachtige streek van de Serra da Estrela tussen de plaatsen Oliveira do Hospital, Seia, Manteigas, Guarda, Viseu en Covilhã. Kenners beschouwen hem als de beste kaas van Portugal. En, tussen haakjes, volgens ons hebben ze gelijk.

De kaas wordt in de winter gemaakt van schapenmelk van de lokale rassen Bordaleira Serra da Estrela en/of Churra Mondegueira, gestremd met kardoen, een aan de artisjok verwante blauwe distel, Cynara cardunculus, die daar voorkomt. Het gewicht varieert tussen 700 g en 1,7 kg.

Er bestaat ook een niet-beschermde variant voor thuisverbruik die in de streek gemaakt wordt met een mengsel van schapen- en geitenmelk. De beste manier om hem te eten is een deksel van de bovenkant af te snijden en die na de maaltijd opnieuw dicht te leggen. Op die manier droogt de kaas niet uit.

De half zoete sprankelende rosé wijn is vaak de eerste kennismaking van de buitenlander met de Portugese wijncultuur. Niet te verwonderen want daar werd voor gezorgd door een heuse exportmachine die in Noord-Portugal was opgezet.

Het Mateusmerk dateert van 1942 en de wijnproductie kwam pas goed op gang na de Tweede Wereldoorlog. De smaak van de wijn werd speciaal aangepast aan de Noord-Amerikaanse en West-Europese smaak. Daar waren de snelst groeiende markten en de ongecompliceerde wijn werd goedkoop verkocht. Tegen het einde van de jaren 1980 vertegenwoordigde het in zijn eentje ruim 40% van de Portugese uitvoer van tafelwijn.

Eigenaar is een familiebedrijf dat Sogrape heet en de grootste wijnproducent van het land is. Het beheert een tiental wijnbedrijven, ook in Argentinië en Chili. Intussen hebben ze ook enkele bekende grote wijn- en portonamen opgekocht. Naast Mateus zijn andere bekende namen onder de Sograpeparaplu Ferreira, Gazela, Grão Vasco, Offley, Quinta de Azevedo, Quinta dos Carvalhais, Sandeman, Terra Franca en Vila Régia.

Alles begon op een domein in Vila Real, op zo’n 70 km van Porto. Iedereen die al eens keek naar het etiket op de rondbuikige fles van Mateus Rosé kent de gevel van de Solar de Mateus, die aan de wijn zijn naam gaf. Die wordt al sinds de jaren ’40 niet meer in de wijngaarden van het paleis verbouwd.

Het barokke buitenverblijf werd in 1745 gebouwd door een Italiaanse architect. Hij gaf het de allure van een koninklijke residentie zoals Versailles. Een deel van het landgoed en de vertrekken met origineel meubilair zijn toegankelijk voor het publiek. Rond het paleis ligt een uitgestrekt park met een grote vierkante vijver.

Vinho Verde ligt in het noordwesten van Portugal en strekt zich uit van de rivier Douro tot aan de rivier Minho, die de grens met Spanje vormt. Qua oppervlakte is het één van de grootste wijngebieden van Portugal. En ook de noordelijkste. De Vinho Verde wordt van noord naar zuid omgeven door bergen en vanaf de oostgrens loopt het gebied geleidelijk af, richting Atlantische Oceaan die zorgt voor een gematigd klimaat met overvloedige regenval. De bodem bestaat uit voornamelijk uit graniet.

Het landschap is een zee van groen. Hier bloeit alles. De wijnranken groeien tegen de bomen of worden langs pergola’s of draden geleid. Onder de wijnranken kunnen nog andere gewassen groeien. Het verhogen van de wijngaarden heeft als voordeel dat de druiven niet de grond raken en in het relatief vochtige klimaat minder gevoelig zijn voor rot. Machinaal oogsten is mogelijk, het onderhoud is eenvoudiger en de druiven vangen meer zon op.

De Vinho Verde is het grootste DOC*-gebied van Portugal en na Porto de meest gekende wijn omwille van de export. Het produceert evenveel rode als witte wijn.

De naam Vinho Verde verwijst niet naar de groene schijn die de wijn zou hebben, maar naar het feit dat de oogst vroeg in de zomer plaatsvindt en dat de wijnen jong op de markt worden gebracht. De wijnen zijn licht mousserend. Bij de goedkope soorten wordt koolzuur toegevoegd. De betere krijgen het koolzuur als gevolg van de gisting. De wijnen hebben een hoog zuurgehalte en zijn zeer fris in de mond.

De witte wijnen overheersen tegenwoordig de rode. Ze zijn namelijk geschikt om te exporteren terwijl de rode vooral ter plaatse worden gedronken. De witte wijnen zijn meestal gemengd en verschillen van regio tot regio. Maar altijd zijn ze verfrissend en laag in alcohol (minimum 8%). De rode wijnen zijn dikwijls wrang, maar droog en mousserend. Ze worden zelden uitgevoerd.

Twee kleine stadjes aan de noordelijke Spaanse grens in de vallei van de Minho - Monçao en Melgaço - worden algemeen erkend als de bron van de beste wijnen. Terwijl in de rest van de Vinho Verde de wijngaarden zijn aangeplant met een mix van meerdere verschillende druivenrassen zijn de beste percelen in het noorden voorbehouden voor de hoogwaardige Alvarinho.

Bijlagen:
vinho_verde_01.JPG (91 KB)   

Wie wil lunchen of dineren in Lissabon kan zowat overal in de stad terecht. Als je de overdekte markt in de buurt van de Cais do Sodré bij de Taag bezoekt kan je een stukje gaan eten in de Comida da Ribeira, een zaal voor 160 personen waar je kan deelnemen aan het dagelijks buffet voor geen geld. Voor een eenvoudige schotel zoek je gewoonlijk een cervejaria (letterlijk een "bierhuis") op. Bekend bij toeristen en erkend als cultureel stadspatrimonium is de Cervejaria da Trindade (Rua Nova da Trindade 20C) in de Bairro Alto.

Museumrestaurants staan ook open voor hongerige bezoekers. Je hoeft er zelfs het museum niet voor te bezoeken en mensen die in de buurt werken komen er zelf ook lunchen. Het Fundaçao Gulbenkian (Avenida de Berna 45A) heeft een lekkere selfservice. Het Museo de Arte Antiga wordt meer door toeristen bezocht. Rondom het Aquário op de terreinen van de Expo zijn meerdere betaalbare restaurants, zeker in de winkelcentra van de buurt. Het restaurant van het Centro Cultural do Belém (Praça do Império, Belém) is een modern en aangenaam decor. Aan de andere zijde van het park en de bezienswaardigheden vind je meerdere aangename restaurantjes in openlucht.

Fadorestaurants serveren een ruimer menu en vergasten de eters op een doorlopend concert. Moderne bars, en niet in het minst de fastfoodketens, steken overal de kop op. Maar het loont zeker ook de moeite om eens een eenvoudig uitziend eethuisje binnen te stappen. De eenvoudigste gerechten zijn daar het lekkerst. Uit ervaring kunnen we de volgende eetgelegenheden aanraden: Adega São Roque dichtbij de gelijknamige kerk aan de Rua da Misericordia 120, Restaurante João do Grão in de Rua dos Correeiros 222 vlakbij het Rossioplein, en de restaurantjes aan de Avenida da Berna dichtbij het Gulbenkianmuseum.