Hoe vaak zeggen we bij het weggaan: dag! tot volgende keer! Soms is het een formeel afscheid. Omdat het om een oppervlakkig contact gaat. Vaak ook kijken we oprecht uit naar die volgende keer. Omdat het om een vriend gaat, een mens waarmee ik me verbonden voel, iemand die me geraakt heeft. Maar die volgende keer komt er niet altijd. Het "druk" hebben is immers in de mode. Menselijke contacten geraken er door op de achtergrond. Soms blijft die "volgende keer" ook oningevuld omdat een van de partijen niet meer kan. Een vakantie eindigt immers niet altijd thuis; de dood kan elk ogenblik komen... Het zou menselijk onleefbaar zijn elke keer weer het afscheid nemen als definitief te benaderen. Vrienden worden ook pas vrienden indien ik ze de kans geef om weg te gaan; om hun eigen leven te leven en ik het mijne. Weggaan en weer ontmoeten is de dynamiek van de vriendschap. Je hebt elkaar een leven te bieden. Jouw leven aan mij; mijn leven aan jou. Weggaan en weer ontmoeten. Vrienden vooral ont-moeten. Je gaat weg, maar waar er geraakt is blijft een teken in mijn hart. "Ik draag je mee". Enkele maanden terug schreef ik in een brief aan een vriend het volgende:
"Leven en dood samen weten; heel graag zien en toch laten weggaan
Telkens weer iemand anders
Is gelukkig zijn dit aanvaarden om het geloof dat alles in Gods handen ligt en het daar goed ligt? De God die door mensen om me heen, vrienden, soms gelukkig heel concreet wordt."
Eigenlijk wil ik er voor pleiten om onder vrienden ook eens stil te staan bij een afscheid. Om eens duidelijk elkaar te zeggen wie je bent voor jezelf en voor de andere. Af en toe eens samen de balans opmaken. De armen open: kwetsbaar, maar ook klaar om een knuffel te ontvangen. Elk op de eigen voeten. Want mijn leven is niet het jouwe. We ontmoeten en ont-moeten. Vriendschap is het allerbelangrijkste in mijn leven. Die vrienden met wie ik meer doe dan samen op stap gaan, samen ... Vriendschap is na meer dan 20 jaar een mailtje krijgen dat een vriend mij niet is vergeten en dan heel speciaal geschreven zien staan "Never!!! Nooit!!!" Vrienden zijn mensen die ontuitwisbare merktekens in mijn ziel krassen. Van vrienden kan ik leven. Voor vrienden kan ik leven. Wanneer een vriend sterft, sterft samen met hem een stuk van mij. En toch word ik er groter door. De dood als een opdracht om hem een stukje verder te leven. "Ik draag je mee"...
Dit alles geldt ook voor jou, daar zo ver weg. We hebben elkaar nog nooit ontmoet. En toch heb je door je woorden de rebel in mij getemd en naar de diepste zin gebracht. Blijf ademen, blijf leven! Jouw leven mag niet verloren gaan. Ik blijf over jou getuigen!
Gisteren werd bij mijn vrienden een jongetje geboren: kleine Levi. Na een meisje, een jongen, een meisje was het dus weer een zoon. De foto's op facebook tonen een prachtige baby: ruim 3,5kg. En toch ligt Levi in de couveuse. Hij heeft het moeilijk met ademen. Het kleintje mag niet bij mama blijven. Buiten mama en papa mag er niemand hem bezoeken en verwelkomen.Levi moet naar het universitaire ziekenhuis over gebracht worden. Wat er precies met hem mis is weet ik op het ogenblik niet. Maar feeststemming is er niet... Oh God, laat kleine Levi leven! Want hij is een welgekomen kind.
Dinsdag was een jonge vriend zo lief om samen met mij het bidprentje te lezen van mijn prof, van "onze Smetje". Sinds maart 1996 al staat het prentje met zijn getekend portret hier op mijn kast, naast een pieta die zoveel moederlijk leed toont. Onze Smetje, ere-kanunnik Prof. Jozef-Maria De Smet uit Kortrijk, was kerkhistoricus, een man met een encyclopedische kennis van de Middeleeuwen. Deze een beetje stuurs kijkende man wist met zijn scherpe, kritische geest de intellectuele vorming van zijn studenten te kneden als geen ander. Hij leerde ons geen geschiedenis, neen, hij maakte ons tot historici, tot mensen die ook in het dagelijks leven respectvol en kritisch naar feiten, woorden, daden of mensen kijken. Smetje haalde ook gastprofessoren van de Katholieke Universiteit Lublin (Polen) naar Leuven. Een unieke ervaring! In onze jeugdige naïviteit vroegen wij de Polen of zij het niet moeilijk hadden om kerkgeschiedenis te geven in een communistisch land. En als antwoord kregen wij het ene voorbeeld na het andere waarin juist wij die ons vrij waanden ons bleken te plooien naar het gangbare maatschappelijke denken en weinig kritisch waren.
Ik had het geluk gedurende vier jaar les te krijgen van Prof De Smet en hem tevens tot promotor voor mijn licentiaatsverhandeling te mogen krijgen. Hij durfde het aan om in de woelige periode van eind jaren 60 een onderwerp over het ontstaan van het verplicht priestercelibaat te begeleiden tot alom gewaardeerd resultaat: "De vrouw en het huwelijk in de celibaatspolemieken van de Gregoriaanse hervormingsperiode".
Alhoewel Smetje en ik al een zeer goed contact hadden tijdens mijn studies, toch was het vooral nadien dat ik hem als mens leerde kennen. Een warme man, iemand voor wie ik de moeite waard was. Iemand die altijd tijd voor mij had, bekommerd was, luisterde en richting gaf. Dat we gemeenschappelijke vrienden bleken te hebben bij de familie Hanoulle uit Kortrijk beschouwde hij als een teken van verbondenheid. Hij liet me ook delen in zijn bekommernis en zorg voor de universiteit Lublin waar men het erg moeilijk had. Leuven wist wel hoeveel hulpgoederen hij naar Lublin stuurde. Maar mij vertelde hij van de menselijke drama's die hij bij hem thuis aanhoorde van Polen die hij te gast had. Prof De Smet werd Doctor Honoris Causa van de KU Lublin en op zijn begrafenis was een delegatie uit Polen aanwezig. Zijn dood was voor mij niet het overlijden van een professor. Ik verloor iemand die als een vader voor mij was.
Ik mis "onze Smetje" nog steeds. Slechts een keer heb ik gedacht "gelukkig dat hij dit niet meer moet meemaken". Het was op 23 april toen voor Mgr Vangheluwe de ellende in alle hevigheid begon. Smetje zou niet veroordeeld hebben. Hij zou naar de volheid van de mens Roger Vangheluwe gekeken hebben en het leed hem aangedaan ook in de eigen ziel hebben laten krassen. Mede-lijden waar een warme knuffel beide West-Vlamingen zoveel deugd had kunnen doen.
Ik weet zeker dat Prof De Smet hierboven over zijn bisschop waakt.
Gisteren was onverwacht een leuke dag: een vriend op bezoek. Lekker kletsen en uit eten gaan. Blij zijn dat iemand de moeite doet om bij me langs te komen. Het bekende recept dus. Maar nu ben ik kwaad op mezelf. Ik ben kwaad op mijn dorp. Het dorp waar ik geboren ben en al generaties voorouders woonden. Maar ook de plaats waar ik me nooit mezelf kan voelen, nooit de spontane madame die in volle openheid mensen tegemoet treedt en mensen ontmoet om wie ze zijn, niet om wat ze maatschappelijk betekenen. Dat ik dit dorp telkens weer toelaat om me af te remmen is gewoon fout. Ik besef dat ik daarmee mensen minder geef dan ik wil. Ik besef dat ik daarmee ook hem die me ooit uit deze bekrompenheid deed ontwaken en me niet alleen een huis maar ook "leven" gaf verloochen. Een vriend is toch een mens voor wie ik me open stel; een mens naar wie ik luister - verder dan zijn woorden - ook naar wat hij niet zegt. Vrienden moeten niets. Ze mogen met mij "zijn"... zoals ze zich voelen...in goede en kwade uren... Vrienden gaan niet weg. Ze mogen hun eigen weg gaan. Maar ze blijven altijd...in het hart... Ik heb het geluk een paar zeer hechte vrienden te hebben. Hun foto's staan alom in mijn huis. Maar ik zie ze altijd en overal...van binnen uit...
Mijn vriend, daar zo ver weg, ik hoop dat ook jij iemand kent van wie je geen foto nodig hebt.
Heb jij ook de lichtjes van de Eifeltoren zien flikkeren bij valavond? Feest in Parijs: slotrit van de Ronde van Frankrijk. En heeft de beste gewonnen? Was het het einde van het Armstrong-tijdperk? Ik laat het antwoord aan de wielercommentatoren. Zeker was het de Ronde van de emoties, van het knuffelen en van de tranen. Het vertrokken gezicht van een oude Lance Armstrong; de vreugdetranen van een Marc Cavendish omdat het "eindelijk weer gelukt" was; de frustratie van een jonge Andy Schleck; de knuffel tussen Andy en Il pistolero, Alberto Contador. Maar Frank Schleck, de oudste van de broertjes, was deze middag wel heel ontroerend. Frank had de Tour moeten verlaten na een sleutelbeenbreuk. Maar vandaag stond hij in Parijs te kijken. Heel geëmotioneerd, telkens weer het hoofd afwendend en de tranen vegend. Natuurlijk werd hem een microfoon onder de neus geduwd. En toen hoorden we over de sterke band tussen de broertjes. Samen...samen kunnen ze de wereld aan. Samen...zo gaan ze volgend jaar voor de overwinning...Samen...ook al stond hij daar alleen aan de kant, jankend om achter te moeten laten... Maar het was geen "samen tegen de wereld"; het was "samen midden de wereld".
Samen: een woord wat we zo vaak vergeten; vooral vergeten te beleven. We wijzen zo graag naar de andere en denken zo oprecht te zijn om hem op zijn fouten te durven wijzen. We zien zelfs niet meer hoe we daarbij van onszelf weg wijzen en daarmee niet alleen de andere, maar ook ons zelf tot "alleen" veroordelen. Waar ik de andere beschuldig ontneem ik mezelf ook al het goede van de andere!
Wil je samen met mij eens proberen om eens niet naar de fouten te kijken maar minstens een goede kant van een beschuldigde te benoemen? Want waarom zouden de fouten overeind blijven en niet wat goed was? Goed of kwaad, ze behoren allebei tot een onherstelbaar verleden. Maar ik heb vandaag de vrijheid om te kiezen voor welke morgen ik zal vechten. Die vrijheid hebt ook jij.
Volgend jaar, mijn vriend, zal er wel feest zijn. Omdat ik, met jou en met jou en met jou en met jou...omdat we elk alleen aan een "samen" gaan werken...
Misschien heb je het al gemerkt, mijn armbandje met de tekst "ik draag je mee". Eigenlijk is het een rouwbandje, ontworpen door de Werkgroep Verder die zelfdoding en rouwen na zelfdoding bespreekbaar wil maken en aan preventie van zelfdoding doet.
"Wist jij dat verdriet zo zwaar weegt en dat er bijna niemand is die dat ziet?" (Stefan Boonen)
Rouw is als het leven zelf. Er bestaat geen recept voor; het is zo totaal "alleen" en elk ogenblik weer anders. Dood en rouw zijn taboe in onze succesmaatschappij. Professionals hebben de plaats ingenomen van de "wenende vrouwen". Zeker opgeven en zelf uit het leven stappen hoor je niet te doen. En dan smelt voor de nabestaanden de omgeving wel heel snel weg onder het excuus "we weten niet wat zeggen". Maar de nabestaande weet ook niet wat zeggen...zeker niet tegen de overledene...
Ga eens kijken op de website www.werkgroepverder.be. Lees daar eens hoe zelfdoding, rouw, verlies zoveel mensen treft; misschien morgen ook jou. Vertel het vooral verder. Want slechts door er over te spreken zal het hanteerbaar worden. Erger dan de dood zelf is immers het "doodzwijgen".
Gelukkig draag ik het armbandje niet omdat iemand uit mijn omgeving uit het leven is gestapt. Maar rouw kent vele redenen. Moeten loslaten...je toekomst afgesneden...verworpen worden... En het armbandje heeft niet alleen de boodschap van verdriet als een molensteen om mijn hals. Het is ook een getuigenis van verbondenheid en een belofte aan wie geen leven meer heeft: "Ik draag je mee en ik draag je verder uit".
Vandaag is het net drie maanden geleden dat ik het armbandje omdeed...
Waarom je gedachten toevertrouwen aan een blog en toelaten dat onbekenden zo wel als vrienden er kennis mee maken? Misschien omdat ik niet bang ben om beschuldigd te worden, maar wel bang ben dat ik zou zwijgen. Misschien omdat ik hoop dat op een dag het fluisterend kritisch denken luider zal klinken dan het roepen van "de getrouwen".
Dinsdag was een jonge vriend zo lief om samen met mij het bidprentje te lezen van mijn prof, van "onze Smetje".
